Nkand’a Nzambi Zingu kia Wantu Usobanga

EKUMA nkento mosi oviokele kimbuta kia mvu 60 kayambula sambila teke? Nki kiafila mfumu a dibundu dia Xintoísta mu yambula e salu kiandi kia dibundu yo kituka se Nkristu? Nki kiasadisa nkento mosi wabembolwa kwa ngw’andi muna kinsedia mu sunda kinsona kamonanga? Tala mana bavova.

“Kisambilanga diaka teke ko.”​—⁠ABA DANSOU

MVU KAWUTUKA: 1938

NSI: BENIN

DIAMBU: NSAMBIDI A TEKE

ZINGU KIAME: Kun’e vata dia So-Tchahoue yasansukila, zunga kia miongo vana ndambu a yanga. Esi vata diadi salu kia loa mbizi za maza besalanga ye kia twela nkombo, ngombe, mameme, ngulu ye nuni. Muna zunga kiaki ke muna nzila za makalu ko, muna kuma kiaki, o wantu nlungu ye nzaza besadilanga muna kangala. E nzo mu mabaya zitungilwanga, nianga ye dobo. Wantu ayingi muna zunga kiaki asukami. Kana una vo i wau, ke muna ye umpumbulu wayingi ko nze una uvangamanga muna mbanza zampwena.

Vava yakala mwan’akete, o s’ame wamfila kun’evula dia nganga za nkisi kumosi yo mbut’ame akento. I kwakuna yalongokela fu yayi ya kisi nsi. Vava yakituka se mbuta, yasola sambila nzambi oyikilwanga vo Dudua, oyandi i nzambi besambilanga esi Yoruba. Yatunga e saba mu sambila nzambi ndioyo yo kumvana tukau twa mafuta ma ngazi, kwá ya nguvu, nkodi-ambete, nsusu, mayembe ye bulu yakaka. Nzimbu zayingi yafwasanga muna tukau twatu, twafokolanga mavwa mame mawonso.

UNA NKAND’A NZAMBI WASOBELA ZINGU KIAME: Vava yayantika longoka Nkand’a Nzambi, yalongoka vo Yave i Nzambi mosi kaka aludi. Yalongoka mpe vo Nzambi ketondanga nsambila za teke ko. (Luvaiku 20:​4, 5; 1 Korinto 10:​14) Yazaya dina mfwete vanga. I kuma vo, yaveta e teke yame yawonso, yavelelesa nzo ame muna má yawonso yakala e ngwizani ye nsambila za teke. Yayambul’o vava nganga za nkisi, yabembola mavangu ma kisi nsi kumosi ye fu ya luziku.

Ke diakala diakete ko kwa nkaka nze mono mu vanga e nsobani yayi. Akundi ame, yitu ye mfinangani zame bamvezanga. Kansi, yasambanga kwa Yave kampana e ngolo mu vanga edi diansongi. Yakumikwa mu mvovo mia Ngana 18:10 mivovanga vo: “E nkumbu a Yave, nzo ezulu angolo: O nsongi otinina mo, ovulukidi.”

E diambu diakaka diansadisa i lungananga muna tukutakanu twa Mbangi za Yave. Yawana o zola kwakieleka kwa Kikristu muna mavangu. Yasivika kikilu, kadi oyau nsiku mia nkal’ambote mia Nkand’a Nzambi belemvokelanga. Mana yamona mankwikidisa vo Mbangi za Yave nsambila aludi besadilanga.

MPILA YABAKILA E NLUTA: O lemvokela nsiku mia Nkand’a Nzambi diansadisa mu vutulwisa e ngwizani yo wan’ame. Yimonanga mpe nze ezitu diakatuka van’evembo diame. Yasadilanga mavwa mame mawonso muna sambila teke ya kondwa moyo ina ke yantwasila nluta ko. Owau, isambilanga Yave ona ofokola e mpasi zawonso yakwele mvu. (Lusengomono 21:​3, 4) Ngina ye kiese kiayingi kadi kisambilanga diaka teke ko, kansi isambilanga Yave. Muna yandi yasolola etininu ye luvuvamu.

“Yavavanga Nzambi tuka kileke kiame.”​—⁠SHINJI SATO

MVU KAWUTUKA: 1951

NSI: JAPÃO

DIAMBU: MFUMU A DIBUNDU DIA XINTOÍSTA

ZINGU KIAME: Ku mbanz’a Fukuoka yasansukila mu nsi ya Japão. Mase mame minkwikizi bakala. Tuka kileke kiame, bandonga sambila nzambi za dibundu dia Xintoísta. Vava yakala mwan’akete, nkumbu miayingi yayindulanga mu kuma kia luvuluku lwame, yakalanga mpe y’etima dia sadisa awana bemonanga e mpasi. Yakinu sungamena e lumbu kina nlongi eto a sikola kayuvula yeto awonso muna kalasi kana nkia salu tusinga sala vava tukituka se ambuta. Akundi ame a sikola bavana mvutu za mpila mu mpila, akaka bavova vo cientista bekituka. Omono yavutula vo e ndozi ame i sadila Nzambi. Yau awonso banseva.

Vava yafokola tanga sikola, yakota mu sikola y’alongi a mabundu. I kwakuna yazayila mfumu mosi a dibundu dia Xintoísta wakala ye fu kia tanganga nkanda mina ye fukwa ya ndombe muna ntangw’a vundu. Lumbu kimosi wangyuvula: “Sato, ng’ozeye o nkanda wau?” Wau vo yamona e fukwa kia nkanda wowo, yamvutula vo: “Nkand’a Nzambi.” Oyandi wampovesa vo: “Konso muntu ozolele kituka mfumu a dibundu dia Xintoísta, kafwete tanga nkanda wau.”

Vana vau yayenda sumba Nkand’a Nzambi. Yasia wo va fulu kiambote yo lunga-lunga wo. Kansi, kiakalanga ye ntangwa ya tanga wo ko kadi salu kiayingi yakalanga kiau muna sikola yayi. Vava yafokola sikola yakituka se mfumu a dibundu dia Xintoísta. E ndozi ame ya kileke yalungana.

Ke vavioka kolo ko, yabakula vo o kala se mfumu a dibundu dia Xintoísta ke diau ko yavavanga. Ndonga muna yau ke bakalanga yo zola muna wantu ko ngatu kubavwa o mfunu. Ke bakala mpe ye lukwikilu ko. Mosi muna mfumu a dibundu wampovesa vo. “Avo zolele nungunuka okwaku, vovela kaka mambu ma ngangu za nza. Kuna yo nswa wa mokena mambu ma Nzambi ko.”

E mvovo nze miami miadimbula e vuvu kiame muna dibundu dia Xintoísta. Kana una vo yasadilanga muna dibundu diadi, yayantika fimpa malongi ma mabundu makaka. Kansi, ka vena ye dibundu diansadisa ko. Ekolo yafimpanga malongi ma mabundu mama diasakisanga o kunkendeleka. Yayindula vo ke vakala dibundu ko dialonganga e ludi.

UNA NKAND’A NZAMBI WASOBELA ­ZINGU KIAME: Muna mvu a 1988, yawanana ye nkwa dibundu dia Budista mosi ona wankasakesa mu tanga o Nkand’a Nzambi. Ediadi diansungamesa dina mfumu a dibundu dia Xintoísta kampovesa muna mvu miavioka. Yalemvokela luludiku lwalu. Vava yayantika tanga o Nkand’a Nzambi, yayangalelanga mana yatanganga. Ezak’e ntangwa yatanganga wo fuku wamvimba yavana kuma kwa kianga.

Mana yatanganga mamfila mu samba kwa Nzambi ona oyikwanga muna Nkand’a Nzambi. Yayantikila muna sambu kia S’eto ezulu kina muna Matai 6:​9-13. Yavutukilanga e sambu kiaki nkumbu miayingi kana nkutu vava yasalanga e salu kiame kia dibundu dia Xintoísta.

Yakala ye yuvu yayingi mu kuma kia mana yatanganga. Muna kolo kiaki, yasompa yakala, yazaya wo vo Mbangi za Yave balonganga o Nkand’a Nzambi kwa wantu kadi bakingula kala o nkaz’ame. Yavava mosi muna yau yanyuvula yuvu yayingi. Yasivika kikilu vava kasadilanga o Nkand’a Nzambi mu vana e mvutu za konso kiuvu. Wamvavila muntu kimana kalongokanga yame o Nkand’a Nzambi.

Ke kolo ko, yayantika kwenda muna tukutakanu twa Mbangi za Yave. Kuna lubantiku kiazaya wo ko vo akaka muna awana bakala muna lukutakanu wantu yabangika muna mvu miavioka. Kana una vo i wau, bantambula yo kunkayisa kuna ngemba zawonso.

Muna tukutakanu twatu, yalongoka vo Yave ovavanga vo akala basonga o zola yo zitisa esi nzo au. Yasianga e sungididi kiasaka muna salu kiame kia dibundu dia Xintoísta yamu tezo kia veza o nkaz’ame yo wan’eto nwole. Yawunikinanga o wantu bayizanga ku nzo a nzambi ye sungididi kiawonso ekolo bamokenanga yame, kansi kiasidi wunikina nkaz’ame ko kana nkutu nkumbu mosi ekolo kamokenanga yame.

Ekolo yalongokanga o Nkand’a Nzambi, mayingi yalongoka mu kuma kia Yave oma mamfila mu kumfinama. Mu sungula e sono kia Roma 10:13 kiasimba kikilu o ntim’ame, e sono kiaki kivovanga vo: “Konso on’ovovelel’e nkumbu a Yave, ovuluzwa.” Yavavanga Nzambi tuka kileke kiame, owau yansolola.

Kiayendanga diaka ku nzo a nzambi ko. Yatokananga kwayingi mu kuma kia dina akaka balenda yindula kele vo ngyambwidi e dibundu dia Xintoísta. Yavovanga mu nsi a ntim’ame oku vo, avo nsolwele Nzambi aludi se yakatuka mu dibundu dia Xintoísta. Muna kuma kiaki, muna mvu a 1989 yabaka e nzengo za lemvokela e ntona zame. Kiayendanga diaka ku nzo a nzambi ko, yakitambika vana moko ma Yave.

Ke diakala diasazu ko mu yambula kwenda ku nzo a nzambi. Akwame bantumba yo kumpovesa yalembi katuka muna dibundu. E diambu diasunda e mpasi, i zayisa e nzengo zazi kwa mase mame. Ekolo yayendanga kuna nzo au, e tulu kiame kialunzanga e malu mazakamanga. Nkumbu miayingi yaningamanga mu nzila yo samba kwa Yave kankumika.

Vava yalwaka ku nzo ya mase mame, yamona wonga muna kubavovesa e nzengo zame. Wola zayingi yaviokesa. Wau vo yasamba kwayingi, yalenda sasila mambu mawonso kwa se diame. Yamvovesa vo nsolwele Nzambi aludi ye nkatukidi muna dibundu dia Xintoísta kimana yasadila Nzambi ame. O s’ame wamona ntantu mu ntima ye wakendalala kikilu. Yitu yame bayiza ku nzo ye bateza kumvukumuna ya soba e ngindu zame. Kiazola kendeleka mase mame ko, kansi muna kolo kiaki, yazaya wo vo osadila Yave i diambu diasunda o mfunu ndenda vanga. Ekolo e mvu miaviokanga, yitu yame bazitisa e nzengo zame.

Kana una vo yayambula kwenda ku nzo a nzambi, diavavanga vo yasoba mpe e ngindu zame. E zingu kia kimfumu kia dibundu kiatoma kota muna ngindu zame. Yavanga mawonso muna vilakana kio, konso fulu yayendanga vakala ye wantu bansungamesanga e zingu yakala kiau.

Mambu mole mansadisa mu kuyivevola muna umpukumuni wau. Diantete, yavava konso lekwa kiakala muna nzo ame kiakala e ngwizani ye dibundu diodio. I bosi, yayoka yawonso, nkanda, mafoto ye lekwa yina yafwa ntalu yayingi. Diazole, yasadilanga konso elau mu lungana kumosi ye Mbangi za Yave. E kikundi ye lusadisu bampananga lwansadisa kikilu. Malembe malembe yavilakana e mpila zingu yakala kiau.

MPILA YABAKILA E NLUTA: Muna mvu miavioka yavezanga o nkaz’ame yo wan’ame, e diadi diabamwesanga kinsona kiayingi. Kansi vava yavaula e ntangwa mu kala yau vamosi nze una Nkand’a Nzambi ukasakesanga akala bavanga, twafinama muntu yo nkw’andi. Kuna kwalanda, o nkaz’ame wangikama mu sadila Yave. O unu, kumosi yo wan’eto ye akazi au twayikakiana muna nsambila aludi.

Vava nyindulanga e ndozi ame ya kileke ya sadila Nzambi yo sadisa wantu, imonanga vo ekani diame dialungana yamu tezo kiayindulanga ko. Kina ye mvovo ko mu vutula matondo kwa Yave.

“Yazaya wo vo Diambu diakondwanga muna zingu kiame.”—⁠LYNETTE HOUGHTING

MVU KAWUTUKA: 1958

NSI: ÁFRICA DO SUL

DIAMBU: WABEMBOLWA KWA MASE MANDI

ZINGU KIAME: Ku mbanz’a Germiston yawutukila, fulu kitiminwanga matadi mantalu, ke kuna umpumbulu wayingi ko. Mase mame vava bayindula vo ke belenda kunsansa ko, bankaya kwa muntu akaka. Vava yalungisa tumingu tole, yatambulwa kwa yakala dimosi yo nkaz’andi anzolwa ana yabadikila nze mase mame. Kansi, vava yazaya lusansu lwame, yakendalala yo kibadikila vo yabembolwa. Kiababadikilanga diaka ko vo mase mame, kadi yayindulanga vo ke bambakulanga ko.

Vava yakala ye mvu 16, yayantika kwenda mu nzo zitekelwanga malavu, muna akundi ame yo mono twakinanga yo wá miziki. Vava yalungisa mvu 17, yayantika nua fomo. Yazola vo yakala ye nitu zakete nze una bakala o wana amakento ana bamwanganga e nsangu za fomo. Vava yalungisa mvu 19, yabaka e salu muna mbanz’a Johannesburg, i bosi yavukumunwa kwa akundi ambi. Ke kolo ko yayantika sadila mvovo miansoni, nua fomo ye malavu mayingi.

Kana una vo i wau, e nitu ame yakumama yakala. Ntangwa zawonso yanananga e nitu yo tá esomba dia wana makento. Yakivana emvimba muna salu kiame, yatoma zayakana mu salu kia computador. E salu kiaki nzimbu zayingi kiamfutanga, wantu ayingi bampovesanga vo zingu kiambote ngina kiau. Kansi, kiakala ye kiese ko muna zingu kiame. Yakendalalanga kwayingi. Diambu diakondwanga muna zingu kiame.

UNA NKAND’A NZAMBI WASOBELA ZINGU KIAME: Vava yayantika longoka Nkand’a Nzambi yabakula vo Yave i Nzambi a zola. Yalongoka mpe vo Nzambi wasonga o zola kwaku muna kutuvana Nkand’a Nzambi una vo i Diambi diandi. Dina nze yandi watusonekena nkanda mu fila e ntambi zeto. (Yesaya 48:​17, 18) Yabakula vo kele vo nzolele baka e nluta mia nkanikinu misonganga o zola kwa Yave, mfwete vanga nsobani muna zingu kiame.

E diambu diantete yasoba i akundi ame. Yalemvokela e mvovo mina muna Ngana 13:20: “On’okangala y’akwa ngangu, okal’e ngangu. O makangu ma mazowa, mpasi kemona.” Nkanikinu wau wansadisa mu yambula akundi ame yo vava akundi ampa vana vena e Mbangi za Yave.

Wau vo fomo yayingi yanuanga, o yambula nua fomo i diambu diasunda e mpasi. Vava yasunda e fu kiaki malembe-malembe, yanuana ye mpasi zakaka. Yavonga e nitu, kilo 13 ye ndambu yakulamena. E diadi mpasi kikilu diampanga, mvu kumi yavanga kimana e nitu yakuluka. Kana una vo i wau, yazaya wo vo oyambula nua fomo i diambu diambote yavanga. Ntangwa zawonso yasambanga kwa Yave ye wampana nkuma mu sunda e fu kiaki.

 MPILA YABAKILA E NLUTA: Owau ngina ye mavimpi mambote. Ngina mpe ye kiese, kikuyibundunanga diaka ko mu nkembo, salu ye mavwa. Imonanga kiese kia samuna e ludi kia Nkand’a Nzambi kw’akaka. Muna kuma kiaki, atatu muna akundi ame a salu, besadilanga Yave kumosi yo nkaz’ame. Una mase mame ma nsansi ke bafwidi ko, yabazayisa e nsilu wa Nkand’a Nzambi wa lufuluku ye wazinga ova ntoto muna paradiso.

O finama Yave dikunsadisanga mu sunda e ngindu zalembi songa yakala zau za sia vo yabembolwa. Yave okunsadisanga mu sungamena vo ngina muna kintwandi kia wana ngudi omu nz’amvimba. Vana kati kwau vena ye ngudi zame, mase, mpangi zamakala ye zamakento.​—⁠Maku 10:​29, 30.

Imonanga o zola kwa Kikristu vana vena Mbangi za Yave

Nzo a nzambi ya dibundu dia Xintoísta kuna yasambilanga