Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bible utu ushintulula bantu

Bible utu ushintulula bantu

Bible utu ushintulula bantu

BUA tshinyi mamu wa bidimu 60 wakalekela kutendelela mpingu? Ntshinyi tshivua tshisake muakuidi wa mu tshitendelelu tshia bena Shinto bua kulekela kuenza mudimu ku ntempelo wabu ne kulua muena Kristo? Mmunyi muvua mamu uvua baledi bende bafile kudi dîku kampanda katshia ku buana buende mutantamene buana bua nshiya? Londesha malu adi bantu aba bamba.

“Tshitshiena kabidi mupika wa mpingu to.”​—ABA DANSOU

MULELA MU: 1938

DITUNGA DIABU: BÉNIN

TSHIVUAYE: MUTENDELEDI WA MPINGU

KALE: Ndi mukolele mu musoko wa So-Tchahoué, uvua mu tshisense pabuipi ne dijiba dia mâyi. Bena mu musoko eu batu baloba, bamuna ngombe, mbuji, mikoko, nguluba ne nyunyi. Mu musoko eu kamuena njila minene to, bantu batu bendela mu bato ne mu matu. Batu bibaka nzubu yabu ne mitshi ne nsona, nansha mudi mikuabu mibaka ne madioto. Bantu badi mu bupele bua dikema. Kadi, bantu kabena batamba kuenza malu a tshikisu bu atu enzeka mu bimenga to.

Pamvua muana, tatu wakantuma ne yayanyi kudi badiambike bena manga; patuafiki bobu kutulongesha mutubu benza mikiya ya kabukulu. Pangakakola, ngakasungula Dudua (Oduduwa) bu nzambi wanyi bilondeshile bilele bia bantu bavua basombele mu Yoruba. Mvua mumuashile nzubu ne mvua ne tshibidilu tshia kumulambula bimene, mafuta a ngaji, nyonga, nzolo, nkutshi ne nyama mikuabu mishilashilangane. Milambu eyi ivua ne mushinga mukole ne misangu ya bungi ivua yangata makuta onso amvua nawu.

MUSHINDU UDI BIBLE MUNSHINTULULE: Pangakatuadija kulonga Bible, ngakamanya ne: Yehowa ke Nzambi umuepele mulelela. Ngakamanya kabidi ne: ki mmusue bua kumutendelela ne mpingu to. (Ekesode 20:4, 5; 1 Kolinto 10:14) Meme kumanya tshimvua ne bua kuenza. Nanku, ngakimansha mpingu yonso ne kumbusha bintu bionso bivua mu diumvuangana ne ntendelelu wa mpingu mu nzubu muanyi. Ngakalekela disesela bena mbuku; kulekela kabidi dibuelakana mu mikiya ya bena mu musoko au ne ditendelela bafue.

Bu munkavua ne bidimu 60, bivua bikole bua kulekele malu aa. Balunda banyi, balela ne bena mutumba kabavua basue to, bavua banseka. Kadi ngakalomba Yehowa bukole bua kuenza tshidi tshimpe. Mvua mupetele bukole mu mêyi adi mu Nsumuinu 18:10 aa: ‘Dîna dia Yehowa didi tshibumba tshikole; muntu muakane udi unyemenaku, udi upanduka.’

Bualu bukuabu buvua bungambuluisha nkumbuela mu bisangilu ne Bantemu ba Yehowa. Mu bisangilu amu, mvua mmona muvuabu ne dinanga dia bena Kristo ne biakankemesha bualu bavua baditatshisha bua kutumikila mikenji ya mu Bible idi yakula bua bikadilu bilenga. Malu amvua mumone akanjadikila ne: Bantemu ba Yehowa badi mu tshitendelelu tshilelela.

MASANKA ANGAKAPETA: Kutumikila mibelu ya mu Bible nkungambuluishe bua kuikala mu malanda mimpe ne bana banyi. Ndi mumvue kabidi ne: mbampepejile bujitu bumvua nabu. Mvua njikijila makuta a ku mudimu wanyi ku mpingu ya patupu ivua kayiyi ingambuluisha. Mpindieu ndi ntendelela Yehowa, udi mulaye bua kujikija ntatu yonso bua kashidi. (Buakabuluibua 21:3, 4) Ndi ne disanka dia bungi bualu tshiena kabidi ntendelela mpingu to, kadi nkadi ntendelela Yehowa. Ndi ne ditalala ne bukubi bia kudiye.

“Mvua anu ngenda nkeba Nzambi katshia ku buana buanyi.”​—SHINJI SATO

MULELA MU: 1951

DITUNGA DIABU: JAPON

TSHIVUAYE: MUAKUIDI WA MU TSHITENDELELU TSHIA SHINTO

KALE: Mvua mukolele mu tshimenga tshia Fukuoka. Baledi banyi bavua basue kutendelela bikole. Katshia ku buana, bavua bandongeshe bua kutendelela nzambi ya mu Shinto. Pamvua nsongalume, mvua ngela meji mumvua mua kupeta lupandu ne mvua ne dijinga dikole dia kuambuluisha bantu bavua mu ntatu. Ndi mvuluka pamvua mu tulasa tupuekele, mulongeshi wetu wakatukonka bua tumuambile tshituvua basue kuenza patuakola. Balongi betu bavua ne bipatshila bia dikema, bu mudi kulua bena malu a sianse. Meme kumuambila ne: dijinga dianyi ndia kuenzela Nzambi mudimu. Bantu bonso kunsekabu.

Pangakajikija tulasa tua bikadilu, ngakabanga kulonga tulasa tua balongeshi ba malu a Nzambi. Pamvua ndonga apu, ngakapetangana ne muakuidi wa Shinto uvua muditue mu dibala mukanda kampanda wa tshizubu tshifike mu mêba ende a dikisha. Dimue dituku kungebejaye ne: “Sato, udi mumanye mukanda eu anyi?” Pangakatangila tshizubu tshiawu, ngakamuambila ne: “m’Bible.” Kuambaye ne: “Muntu yonso udi musue kulua muakuidi wa mu Shinto udi ne bua kubala mukanda eu.”

Meme kuya diakamue ne kusumba Bible. Ngakamuteka muaba muimpe mu tshitekelu tshianyi tshia mikanda ne kumulame bimpe. Kadi tshivua nkeba dîba dia kumubala to, bualu kalasa kavua kangangata dîba dia bungi. Pakajika kalasa, ngakabanga kuenza mudimu wa buakuidi ku ntempelo wa bena Shinto. Dijinga dimvua nadi katshia ku buana diakakumbana.

Ngakalua kumona ne: kuikala muakuidi wa mu tshitendelelu tshia Shinto ki nkumvua nkeba to. Bakuidi ba bungi kabavua batabalela bantu bakuabu to. Bakuabu kabavua ne ditabuja to. Umue wa ku bavua ku mutu kuetu kufikaye ne kudingambila ne: “Wewe musue kututa dikasa dimpe muaba eu, udi ne bua kuakula anu bua malu a nkindi. Kuakula malu a ntendelelu nkukandikibue.”

Padiye wamba anu nunku, bia kutendelela mu Shinto pabi bianji bintonda. Nansha mumvua ngenza anu mudimu mu ntempelo wa bena Shinto, ngakatuadija kukeba bua kumanya malu a mu bitendelelu bikuabu bua kupeta bulelela. Kadi bivua bimueneka ne: nansha tshimue katshivua ne bualu bua nsongo. Malu amvua ntamba kumona mu bitendelelu bia bungi avua atamba kungela mâyi ku makasa. Ngakamona ne: kakuena bulelela mu tshitendelelu nansha tshimue to.

MUSHINDU UDI BIBLE MUNSHINTULULE: Mu 1988 mvua mupetangane ne muena Buddha, uvua mukankamija bua kubala Bible. Meme kuvuluka bualu bua muomumue buvua muakuidi wa mu Shinto mungambile kukavua bidimu. Ngakapangadija bua kutumikila mubelu eu. Pangakatuadija kubala Bible, ngakadifila bikole. Pamuapa, mvua mubala butuku bujima too ne pavua dîba dipatuka.

Malu amvua mubale akansaka bua kusambila Nzambi muena Bible. Meme kutuadija ne disambila dia tshilejilu didi mu Matayo 6:9-13. Mvua ngambulula disambila edi panyima pa mêba abidi nansha pamvua ngenza mudimu ku ntempelo wa bena Shinto.

Mvua ne nkonko ya bungi bua malu amvua mbala. Dîba adi, nkamvua musele ne mvua mumanye ne: Bantemu ba Yehowa batu balongesha malu a mu Bible bualu bakavua bayishe mukajanyi musangu kampanda. Ngakakeba umue wa ku Bantemu ne kumuela nkonko ya bungi. Bivua binsankishe pavuaye wandamuna nkonko yanyi ne Bible; kuluaye kunkebela ne muntu mukuabu bua kumundongeshaye.

Matuku makese, ngakatuadija kubuela mu bisangilu bia Bantemu ba Yehowa. Dîba adi, tshivua mumanye ne: mu Bantemu bavua muaba au, muvua bamue bamvua mupotele to. Nansha nanku, bakangela muoyo wa disanka, kusankidilabu kabidi.

Mu bisangilu abi, mvua mulonge ne: Nzambi mmusue bua balume banange ne banemeka bena mu mêku abu. Too ne dituku adi, mvua anu mudifile mu mudimu wanyi wa buakuidi, bimfikisha too ne ku dilengulula mukajanyi ne bana banyi. Ngakatuadija kumona ne: mvua nteleja bikole tshivua bantu bavua balua bua kutendelela ku ntempelo bamba, kadi tshivua nteleja nansha musangu umue tshivua mukajanyi wamba to.

Bu mumvua anu ndonga bimpe, ngakamanya malu a Yehowa a bungi avua mansemeje pabuipi nende. Mvese bu mudi Lomo 10:13 wakatamba kundenga bikole. Udi wamba ne: ‘Bualu bua muntu yonso watendekena dîna dia Mukalenge neasungidibue.’ Mvua ngenda nkeba Nzambi katshia ku buana, kadi mpindieu, ngamupetshi.

Ngakabanga kumona ne: tshitshiena kabidi mutendeledi wa mu Shinto to. Kumpala, mvua diebeja bua kumanya tshiamba bantu bu meme mulekela kutendelela mu Shinto. Kadi mvua anu diambila ne: meme mupete muaba udibu batendelela Nzambi mulelela, nengumbuke mu tshitendelelu etshi. Mu 1989, ngakapangadija bua kuenza tshivua kondo kanyi ka muoyo kangambila. Meme kumbuka mu Shinto ne kudifila kudi Yehowa.

Kabivua bipepele bua kumbukamu to. Bavua ku mutu kuanyi bakantandisha ne kungenzejabu bua tshiumbuki to. Bivua kabidi binkolele bua kuambila baledi banyi bualu ebu. Pamvua mu njila mutangile kumbelu, biakantonda bikole, meme kumvua ne mu mikolo muntekete. Mvua ngimana mu njila misangu ya bungi, ndomba Yehowa bua ampeshe bukole.

Pangakafika kumbelu kua baledi banyi, mvua muanji kumvua buôwa bua kutuadija ne bualu ebu; mêba pawu enda apita. Kadi, meme mumane kusambila bikole, ngakumvuija tatu wanyi malu onso. Ngakamuambila ne: ngapetshi Nzambi mulelela ne nkadi ngumbuka mu Shinto bua kumuenzela mudimu. Biakamutonda ne kubungamaye. Balela betu bakuabu bakalua kumbelu, bandomba bua tshiumbuki mu Shinto to. Tshivua musue kunyingalaja bena mu dîku dietu to, kadi mvua mumanye ne: kuenzela Yehowa mudimu ke bualu buimpe bumvua mua kuenza. Pakapita matuku, bena mu dîku dietu bakanemeka dipangadika dianyi.

Nansha mumvua mulekele kuya ku ntempelo, bivua bindomba bua kuakaja mushindu umvua ngela meji. Mudimu wa buakuidi ukavua mumbuele mu mashi. Mvua nditatshisha bua kuwupue muoyo, kadi muaba onso umvua nya uvua umueneka ne bintu bivua bimvuluija nsombelu wanyi wa kale.

Malu abidi avua mangambuluishe bua kutantamena lutatu elu. Bua kumpala, ngakanji kukeba ne muoyo mujima tshintu tshionso tshivua mu diumvuangana ne ntendelelu wanyi wa kale mu nzubu muanyi. Meme kuosha bintu bionso bu mudi: mikanda, foto ne bintu bikuabu bia mushinga mukole. Buibidi, mvua ngenza muanyi muonso bua kudisangisha ne Bantemu. Bulunda buabu ne mushindu uvuabu bankuatshisha bivua bingambuluishe bikole. Ku kakese ku kakese, nsombelu wanyi wa kale wakakupuka mu meji anyi.

MASANKA ANGAKAPETA: Mvua ndengulula mukajanyi ne bana banyi ne bakavua badimone nkayabu. Kadi anu mudi Bible ulongesha balume, pangakatuadija kusomba nabu, tuakadiumvua pabuipi. Pashishe, mukajanyi kutuadijaye pende kuenzela Yehowa mudimu. Pamue ne muanetu wa balume ne wa bakaji ne bayende, tudi mpindieu mu ntendelelu mulelela.

Pandi mvuluka bualu bumvua njinga katshia ku buana bua kuenzela Nzambi mudimu ne kuambuluisha bantu bakuabu, ndi mumone ne: ndi mupete bintu bionso bimvua nkeba ne bikuabu kabidi. Ndi mupangile ne tshia kuamba bua kuela Yehowa tuasakidila.

“Mvua ngumvua anu ne: ndi mujimije tshintu kampanda.”​—LYNETTE HOUGHTING

MULELA MU: 1958

DITUNGA DIABU: AFRIQUE DU SUD

TSHIVUAYE: MVUA NDIUMVUA MUANA MUDIOMBOLA

KALE: Mbandelele mu tshimenga tshia Germiston mutubu bumbula mabanji a muinshi mua buloba. Bantu badimu badi ne nsombelu mukumbane ne kamuena buenzavi bua bungi to. Bu muvua baledi banyi bamone ne: kabavua mua kukokesha bua kunkolesha, bakamfila kudi muntu mukuabu bua ankoleshe. Anu pamvua ne matuku 14, bakangangata kudi tatu mukuabu ne mukajende bua dinanga; bobu kulua anu bu baledi banyi. Kadi pangakamanya muvua baledi banyi bandekele, bualu ebu buvua butatshisha bikole. Ngakabanga kumvua ne: tshivua muanabu to, ne bobu bine kabavua menemene bangumvuile to.

Pamvua ne bidimu bitue ku 16, ngakabanga kuya mu nganda wa kunuina maluvu, muaba utuvua mua kujiila maja ne kuteleja mizike ne balunda banyi. Ngakabanga kunua makanya ne bidimu 17. Mvua musue kuikala mukese anu bu bantu bamvua mmona mu piblisite itubu benzela makanya. Pangakakumbaja bidimu 19, ngakatuadija kuenza mudimu mu tshimenga tshia Johannesburg, mungakabuela ne lukasa mu dingomba dia balunda babi. Meme kutuadija kuakula buakulavi, nnua makanya bikole, ne nnua maluvu a bungi ku ndekelu kua lumingu luonso.

Nansha nanku, mvua anu ne makanda a mubidi. Mvua nnaya ndundu wa makasa ne manaya makuabu. Mvua ngenza kabidi mudimu ne muoyo mujima, meme kumanyike bikole bua dimanya dianyi mu tshiapu tshivuabu benzela biamu bia ordinatere. Ke bua tshinyi, mvua ne bubanji bua bungi ne bantu ba bungi bavua bamba ne: ndi mutute dikasa dimpe. Kadi, tshivua anu ne disanka menemene to; mvua mujimine ne nsombelu uvua mungele mâyi ku makasa. Mvua mumvue bibi bikole bualu mvua ngumvua anu ne: ndi mujimije tshintu kampanda.

MUSHINDU UDI BIBLE MUNSHINTULULE: Pangakatuadija kulonga Bible, ngakamanya ne: Yehowa udi Nzambi wa dinanga ne mmutuleje dinanga diende padiye mutupeshe Bible. Mbienze anu bu ne: mmutufundile mukanda bua kutuludika. (Yeshaya 48:17, 18) Ngakamone ne: meme musue bua Yehowa andombole bimpe, bidi bikengela nshintuluke mu malu a bungi.

Bumue bua ku malu avua akengela kushintulula mbalunda bamvua nabu. Ngakela meji bikole bua mêyi adi mu Nsumuinu 13:20 adi amba ne: ‘Udi wenda ne bena meji udi ulua muena meji, kadi udi ubuelakana ne bapote neakenge bua bualu ebu.’ Mubelu eu uvua mungambuluishe bua kulekela balunda bamvua nabu ne kukeba bakuabu munkatshi mua Bantemu ba Yehowa.

Lutatu lunene lumvua nalu luvua lua kulekela dinua makanya; dianua dikavua dingela muonji mu nshingu. Pamvua ngenda ntantamena lutatu elu kakese ku kakese, ngakapeta lukuabu. Kulekela dinua makanya kuakampetesha kilo 13,6 ya pamutu. Biakantatshisha bikole ne ngakenza bidimu bitue ku 10 bua kuyijimija. Kadi, mvua mumanye ne: kulekela makanya kuvua bualu buimpe bumvua mua kuenza. Mvua anu nsambila Yehowa ne kumpeshaye bukole bua kutshimuna lutatu elu.

MASANKA ANGAKAPETA: Mpindieu ndi ne makanda a mubidi mimpe. Ndi kabidi ne disanka bualu tshiena kabidi ndumbila midimu, mianzu anyi bubanji bitu kabiyi anu bipetesha disanka to. Kadi, ndi ne disanka pandi ngambila bantu bakuabu bulelela bua mu Bible. Lelu, bena mudimu betu basatu ba kale badi benzela Yehowa mudimu pamue ne bayanyi ne meme. Nkavua muambile baledi bavua bankoleshe malu mimpe adi Bible mulaye bua dibishibua dia bafue mu mparadizu pa buloba kumpala kua kufuabu.

Kusemena pabuipi ne Yehowa kungambuluishe bua meme kuntantamena meji a muana mudiombola. Yehowa mmungambuluishe bua kumanya ne: tshiena mudiombola to, kadi ndi mu dîku dia pa buloba bujima dia bana betu bena Kristo. Munkatshi muabu, ndi ne bamamu, batatu, bana betu ba balume ne ba bakaji ba bungi.​—Mâko 10:29, 30.

[Tshimfuanyi mu dibeji 28]

Ndi mumone dinanga dia bena Kristo munkatshi mua Bantemu ba Yehowa

[Tshimfuanyi mu dibeji 29]

Ntempelo wa bena Shinto mumvua ntendelela