Ba tɛnɛ mɛ ka ya ni

Ngbangɔ ndo gbinyangbi dungɔ lɛ ngɛ̃́

Ngbangɔ ndo gbinyangbi dungɔ lɛ ngɛ̃́

Ngbangɔ ndo gbinyangbi dungɔ lɛ ngɛ̃́

NDA MƐNDÓ wali kɔi mɛ na bulu bere 60 aziandó vɔrɔngɔ ngbilondo nɛ? Ye mɛndó to nganga nzapa kɔi ti sambela ti Shinto ya, lo zia kwa tɛ lo ti tempelo wa lo ti wa pangɔ nzɔ̃ pa nɛ? Ngasia la wali kɔi mɛndó azi mɛndɛ̃ akã lo, anwɔ̃ndó dangɔ bɛ mɛndó lo na ni ya adɔ ni azia nɛ? Ba tɛnɛ mɛ azi niko tɛnɛ.

“Ta mbi di dɛ mbɛ ti ngbilondo ma.”​—ABA DANSOU

ADUNDÓ LO NA BULU TI: 1938

KA KƆDƆRƆ TI: BENIN

DUNGƆ LƐ NGƐ̃́ TƐ LO TI GÃ: WA VƆRƆNGƆ NGBILONDO

SE MƐNDÓ MBI DA: Mbi maindó ka So-Tchahoué, kɔdɔrɔ kɔi mɛ ka tɛrɛ ngu mɛ ndo du ka gunda kpo kɔi. Azi ti kɔdɔrɔ niko ndo li tɛ la kwa ti ongɔ susu, batangɔ abagala, angasã gbaga, akɔsɔ nga na ahú. Ta lége ka kɔdɔrɔ niko ma, ni la azi ndo fãnɔ fãnɔ na masuwa bere ngɔ. Azi gba ndo kĩ ada tɛ la na akɛkɛ nga na asã abɛse atãnga ni ndo kĩ tɛ la na abriki. Azi gba ti kɔdɔrɔ niko ndo du awa yɛlɛ. Abɛse ngaso ko, ta ala ndo li mobulu gba nga ma se tɛ azi ti gbata ma.

Ngoi mɛndó mbi dɛ nyingambi tata tondó mbi na yaya tɛ mbi ti wali ka ndo mɛ ando ha azi na kwa ti nganga nzapa ti yɔrɔ, ngoi mɛndó e si kai ko, ala handó e na alo mɛ aba kutimɛ. Na ngoi mɛndó mbi mai ko, mbi bandandó vɔrɔngɔ Dudua (Oduduwa) nzapa tɛ azi ti Yoruba. Mbi kĩndó hɛ̃ lo da, wa mbi hɛ̃ ngandó lo ambeka ti gwi, ti kpɔ̃, ti ngɔnza, ti kɔndɔ, ti mbipa nga na asa mɛndɛ̃. Ambeka niko ndo tindó ngele gba wa ni ndo onzindó falanga ti mbi.

SE MƐNDÓ NGBANGƆ GBINYANGBI NA DUNGƆ LƐ NGƐ̃́ TƐ MBI: Na ngoi mɛndó mbi banda mandangɔ Ngbangɔ ko, mbi hũndó ya bo Yehova la du Nzapa ti mbilimbili. Mbi manda ngandó ya ta lo ndo ye ya avɔrɔ ni na lége ti ngbilondo ma. (Kobima 20:4, 5; 1 Kɔrinto 10:14) Mbi hũndó ye mɛ ayɔ ya mbi li. Ni la mbi ziandó vɔrɔngɔ ngbilondo, wa mbi lo ngandó aye zu mɛ aba ngbilondo kaya da tɛ mbi, mbi sa. Mbi ziandó kwa tɛ asiɔ nyingɔ, wa ta mbi di dɛndó mbi li akutimɛ ti kɔdɔrɔ nga na kutimɛ mɛ ba ɔngɔ akĩnda ma.

Ta dundó woni na lo tɛ mbi, zo mɛ na bulu 60 ya mbi zia alo ti ngaso mɛ ma. Akwa mbi, ayata mbi nga na azi ti kɔdɔrɔ ndo gia wa ala ndo he ngandó mbi. Na lo ni la mbi yɔndó ka ti Yehova na ya sambela ya lo hɛ̃ mbi ngunu ti nɛngɔ ya mbi li ye mɛ nzɔ̃ni. Mbɛti ti Masese 18:10, hɛ̃ndó mbi ngunu, atɛnɛ ya: “Ili Yehova du da ti kpengbani mɛ ni ndozu nvɛ̃ni. Zo ti mbilimbili lengbi ti kpɛngɔ batangɔ tɛrɛ lo ka da.”

Gwengɔ bombi tɛ Atɛmwɛ tɛ Yehova adu nga ye mɛndɛ̃ mɛndó za mbi. Mbi hũndó se mɛ awakristo ndo fa na songo kai, wa mbi kamwa ngandó na ndenge mɛ ala ndo li kpengbani ti tɔndɔngɔ andia ti ya Ngbangɔ. Aye mɛndó mbi hũ kai atondó mbi ya mbi ye nvɛ̃ni ya Atɛmwɛ tɛ Yehova adu abɛta awakristo.

ANZƆ̃ LO MƐ MBI LUA: Kpãngɔ awangɔ ti ya Ngbangɔ na kwa azandó mbi ya mbi lɛkɛ mangbi tɛ mbi na ayati mbi. Mbi hũndó ya mbi ti na dungɔ lɛ ngɛ̃́ ti yapuluni. Mbi onzindó aye tɛ mbi na lo ti ngbilondo mɛ ta ndo tɛnɛ tɛnɛ ma, wa ta ni hɛ̃ndó mbi nzɔ̃ lo bɛ yakere ma. Na olo mbi ndo vɔrɔ Yehova Nzapa mɛ ko kapa ti onzingɔ pɛnɔ zu. (Suma 21:3, 4) Mbi na dengɔ bɛ gba na lo mɛ ya ta mbi di dɛ mbɛ ti ngbilondo ma, kanda mbi ndo vɔrɔ Yehova! Mbi lua siriri nga na bɛta ndo ti batangɔ na tɛrɛ ka tɛ lo.

“Mbi bandandó gingɔ Nzapa na ngoi mɛndó mbi dɛ nyingambi.”​—SHINJI SATO

ADŨNDÓ LO NA BULU TI: 1951

KA KƆDƆRƆ TI: JAPON

DUNGƆ LƐ NGƐ̃́ TƐ LO TI GÃ: NGANGA NZAPA TI SAMBELA TI SHINTO

SE MƐNDÓ MBI DA: Mbi maindó ka kɔdɔrɔ kɔi mɛ ando ili ni ya, Fukuoka. Awa dũngɔ mbi ndo hɛ̃ndó tɛrɛ la gba na vɔrɔngɔ Nzapa, ala ndo wandó mbi na ngoi mɛndó mbi dɛ nyingambi ya mbi kpɛ Nzapa ti shinto. Na ngoi mɛndó mbi dɛ palanga ko, mbi ndo bingandó li mbi gba na lo ti songɔ kwá tɛ mbi, wa mbi ti ngandó na gwɛ̃ kpengbani ti zangɔ azi mɛ na pɛnɔ. Ta bɛ mbi ndo li na hũnda kɔi mɛndó wa hangɔ e na mbɛti ka kalasi ti primɛrɛ hũnda na e ma. Lo hũndandó e ya, ye mɛ e na sepalangɔ lingɔ na ngoi mɛ e ti akangba nɛ? Afɔ̃ mbi ti kalasi akpãndó mɔkanɔ mɛ yangondo, na ndakisa tingɔ zo ti kɔdɛ na lo mɛ aba siãsi. Mbi tɛnɛndó ya, mbi na gwɛ̃ ti lingɔ kwa hɛ̃ Nzapa. Ala zu ahéndó mbi.

Na pɛ mungɔ diplɔmɛ ,mbi di lindó kalasi tɛ awa hangɔ tɛnɛ tɛ Nzapa. Na ngoi mɛndó mbi ndo mu fɔrmasiɔ̃ kai, mbi tengbindó na nganga nzapa kɔi ti shinto mɛndó ndo di buku kɔi mɛ koko ni mbinani na ngoi mɛndó e ndo wɔ. Lo hũndandó mbi lá kɔi ya, “Sato, mɔ hĩnga buku olo mɛ?” Mbi bandó koko buku niko, la mbi gbinyandó hɛ̃ lo ya, “Adu Ngbangɔ.” Lo tɛnɛndó ya, “Zo zu ko la aye tingɔ nganga nzapa ti Shinto ko, ayɔ ya lo di buku olo.”

Mbi sindó wa mbi vɔ̃ ngandó Ngbangɔ mbala kɔi. Mbi kpãndó ni ka ndo mɛ mbi ndo bata na abuku tɛ mbi wa mbi bata ngandó ni nzɔ̃ni. Ta mbi luandó ngoi ti dingɔ na ni ma, na lo mɛ ya kalasi ndo mundó ngoi tɛ mbi gba. Na pɛ onzingɔ kalasi, mbi tindó nganga nzapa ti Shinto. Dangɔ bɛ mɛndó mbi na ni na ngoi mɛndó mbi dɛ nyingambi atindó na seni.

Ta aningandó ma, mbi hũndó ya ta kwa ti nganga nzapa ti Shinto ndo lindó tɛrɛ lo na se mɛndó mbi da na bɛ mbi ma. Ta anganga nzapa gba ndo fandó songo bere ndo kpãndó lɛ la ndo afɔ̃ la ma.Ta ala gba ngandó na loyengɔ ma. Kɔi ka popo tɛ anganga nzapa mɛ gbia tɛ e tɛnɛndó hɛ̃ mbi ya: “Ti nɛngɔ ya mɔ longa so ndo olo ko, ayɔ bo ya mɔ tɛnɛ tɛnɛ ti filozofi. Agbanzi tɛnɛngɔ tɛnɛ tɛ Nzapa.”

Tɛnɛ niko gbinyangbindó dangɔ bɛ mɛ mbi na ni na ndo sambela ti Shinto. Abɛse du ya mbi dɛ bondó mbi li kwa kai ko, mbi bandandó gingɔ hĩngangɔ alo ti sambela mɛndɛ̃. Kanda ta mbi hũndó sambela kɔi mɛndó ndo fa ya ni nzɔ̃ni ma. Ngoi zu mɛndó mbi ndo gwe sambela, mbi ndo hũndó aye mɛ ndo nzɛ̃ na loyengɔ tɛ mbi. Mbi hũndó ya ta sambela ti mbilimbili da ma.

SE MƐNDÓ NGBANGƆ GBINYANGBI NA DUNGƆ LƐ NGƐ̃́ TƐ MBI: Mbi tengbindó na zo kɔi ti sambela ti Buddha na bulu ti 1988, la lo sandó ngunu bɛ mbi ya mbi di Ngbangɔ. Mbi da ngandó bɛ mbi na nganga nzapa kɔi ti Shinto mɛndó sa nga ngunu bɛ mbi ya mbi li nga ngaso. Mbi hũndó nzɔ̃ni ya mbi kpã wangɔ niko na kwa. Na ngoi mɛndó mbi banda dingɔ Ngbangɔ, ta ningandó ma mbi bandandó sepalangɔ na ni gba. Ngoi mɛndɛ̃ mbi ndo dindó ni bandangɔ na bí tee ndã.

Na ngoi mɛ mbi ndo di niko, ando hɛ̃ mbi gwɛ̃ ti lingɔ sambela hɛ̃ Nzapa mɛ nvɛ̃ Ngbangɔ. Mbi ndo bandandó na sambela ti ndakisa mɛ kaya mbeti ti Matie 6:9-13. Mbi ndo dirindó ndo tɛnɛ ti sambela niko na pɛ angoi sɛ zu​—abɛse na ngoi mɛndó mbi dɛ li kwa ka tempelo ti Shinto.

Mbi ndó na ahũnda gba na ndo alo mɛndó mbi ndo di. Na ngoi niko ndó ko mbi dundó na wali wɛ, wa mbi hĩngandó ya Atɛmwɛ tɛ Yehova ndo ha azi Ngbangɔ, na lo mɛ ya ala ndo handó ya mbi na Ngbangɔ. Mbi gindó Tɛmwɛ tɛ Yehova kɔi wa mbi hũndandó lo na ando gba. Mbi kamwandó na ndenge mɛ lo hɛ̃ gbinya ti ahũnda tɛ mbi kɔi kɔi na lége ti Ngbangɔ. Nyita wali niko lindó zu ti nɛngɔ ya Atɛmwɛ tɛ Yehova a manda mbi na Ngbangɔ.

Ta ningandó ma, mbi bandandó gwengɔ bombi tɛ Atɛmwɛ tɛ Yehova. Na ngoi niko ndó ko, ta mbi hĩngandó ya Atɛmwɛ tɛ Yehova mɛndó mbi li kakulu lo tɛrɛ la gã ngandó so ndoko ma. Abɛse ngaso ko, ala hɛ̃ndó mbi barangɔ na dengɔ bɛ wa ala yamba ngandó mbi nzɔ̃ni.

Ka bombi niko mbi mandandó ya Nzapa ye ya akɔli ye azi ti ndasewa tɛ la wa ala hɛ̃ nga la ndima. Na ngoi niko mbi dɛ bondó mbi li kwa ti nganga nzapa wa ta mbi di dɛndó mbi kpã lɛ mbi ndo ya mbi na ayangambi tɛ e sɛ ma. Mbi bandandó hũngɔ ya mbi ndo ma bo tɛnɛ mɛ azi mɛ ndo ga ka tempelo ti Shinto ndo tɛnɛ, kanda ta mbi ndo ma bɛ fãni kɔi tɛnɛ mɛ ya mbi ndo tɛnɛ ma.

Na lo mɛ ya mbi ngbã bondó lá kwɛ mandangɔ Ngbangɔ ko, ni lindó ya mbi manda alo gba mɛ ba Yehova wa mbi dɔ nga dã na lo. Tɛnɛ ti avɛrsɛ nga ma Roma 10:13, mɛ ndo tɛnɛ ya: “Azi zu ko gbanda la aili [Yehova] ya lo za ani ko, lo so gbanda la,” ni gbɔ̃ndó bɛ mbi nvɛ̃ni. Mbi luandó Nzapa mɛndó mbi ndo gi lo na ngoi mɛndó mbi dɛ nyingambi!

Mbi bandandó hũngɔ ya ayɔ ya mbi zia gwengɔ tempelo. Na ebandeli mbi ndó na sɔngɔ bɛ na ndenge mɛ azi na hũngɔ ya mbi zia sambela ti Shinto. Kanda mbi ndo tɛnɛndó ngoi zu ya mbi na ziangɔ se du ya mbi hũ sambela ti mbilimbili. Ni la na ngoi ti prɛtã ti bulu ti 1989, mbi mundó ekateli ti landangɔ bingangɔ li tɛ mbi. Mbi dɔndó tempelo mbi zia wa mbi hɛ̃ndó dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mbi ka bɛ ti Yehova.

Ta dundó woni dɔngɔ tempelo ziangɔ ma. Anganga nzapa mɛ agbia tɛ e abandandó belangɔ mbi wa ala kpã ngandó katɛ mbi ndozu ya ta mbi dɔ tempelo mbi zia ma. Kambisangɔ tɛnɛ niko hɛ̃ awa dũngɔ mbi adundó pɛnɔ ge mbage tɛ mbi. Na ngoi mɛndó mbi ga ti gwengɔ ka tɛ ala ko, mbi ndo mandó sɔngɔ bɛ gba wa ta mbi ndo luandó ngunu ti gwengɔ ma! Mbi ndo dɔndó mbi lo fãni gba so talége ti lingɔ sambela hɛ̃ Yehova ya lo sa ngunu bɛ mbi.

Na ngoi mɛndó mbi si ka tɛ awa dũngɔ mbi ko, mbi mandó mbɛtɔ ti kambisangɔ tɛnɛ niko hɛ̃ la. Mbi ziandó ngoi ɔ gba wa na pɛ lingɔ sambela fãni gba mbi kambisandó tɛnɛ zu hɛ̃ to mbi. Mbi pandó hɛ̃ lo ya mbi lua bɛta Nzapa wa mbi ga zia sambela ti Shinto ti nɛngɔ ya mbi li kwa hɛ̃ lo. Tɛnɛ niko hɛ̃ndó to mbi sɔngɔ bɛ na vundu. Ayata mbi mɛndɛ̃ gandó ka ya da wa ala lindó zu ti nɛngɔ ya ta mbi zia sambela ti Shinto ma. Ta mbi ndó na gwɛ̃ ti hɛ̃ngɔ azi ti ndasewa tɛ mbi pɛnɔ ka bɛ la ma, kanda lingɔ kwa hɛ̃ Yehova la adu ye ti nzɔ̃ni mɛ ayɔ ya mbi li. Na gesi azi ti ndasewa tɛ mbi tɔndɔndó ekateli mɛndó mbi mu.

Abɛse du ya mbi ziandó gwengɔ sambela ti Shinto ko, ayɔ ngandó ya mbi gbinyangbi dangɔ bɛ tɛ mbi. Mbi mɛsɛnɛndó na kwa ti nganga nzapa. Mbi lindó kpengbani ti nɛngɔ ya ta mbi di da bɛ mbi na ni ma, kanda ndo zu mɛndó mbi ndo gwe da ko, ando lindó mabere aye zu mɛndó mbi ndo li ka tempelo ndo dirindó ge ya bingangɔ li tɛ mbi ngoi zu.

Ye sɛ ndó la za mbi ya mbi fa mangbi na alo niko. Ti uzu mbi bombindó aye zu mɛ ka da tɛ mbi mɛ amangbi na sambela tɛ mbi ti gã wa mbi zɔndó ni, abuku, afoto nga na aye mɛndɛ̃ ti ngbondoni mɛndó mbi lua kaya sambela niko. Ti sɛ mbi ndo lindó zu ti nɛngɔ ya mbi du ndoni kɔi na Atɛmwɛ tɛ Yehova. Tingɔ kwa la nga na zangɔ mɛndó ala za na mbi azandó mbi gba nvɛ̃ni. Yɛkɛ yɛkɛ bɛ mbi lindó na sambela tɛ mbi ti gã.

ANZƆ̃ LO MƐ MBI LUA: Ta mbi ndo dandó bɛ mbi na ya mbi na ayati mbi ma, ni la ala ndo hũndó mabere ala ngbã na bɛ la. Kanda na ngoi mɛndó mbi banda dungɔ ndoni kɔi na ala na bangɔ tɛnɛ mɛ Ngbangɔ ndo tɛnɛ hɛ̃ akɔ awe ko, e tindó nvɛ̃ni na mangbi. Na gesi ya mbi ti ngandó wakwa tɛ Yehova. Mbi ya mbi nyi e ti kɔli nyi e ti wali na kɔ lo e zu e ndo li kwa hɛ̃ Yehova ndoni kɔi kaya sambela ti mbilimbili.

Na ngoi mɛ mbi ndo da bɛ mbi na dangɔ bɛ mɛndó mbi na ni ti lingɔ kwa hɛ̃ Nzapa na ngoi mɛndó mbi dɛ nyingambi ko, mbi ndo hũ ya mbi lua ye zu mɛndó mbi ndo gi​—wa mbi luandó ni gba nvɛ̃ni. Mbi gindó tɛnɛ mɛ mbi tɛnɛ ti hɛ̃ngɔ Yehova siakɔli gba.

“Mbi hũndó ya mbi zanga ye kɔi.”​—LYNETTE HOUGHTING

ADŨNDÓ LO NA BULU TI: 1958

KA KƆDƆRƆ TI: AFRIKA TI SUDI

DUNGƆ LƐ NGƐ̃́ TƐ LO TI GÃ: LO NDO HŨNDÓ YA AWA DŨNGƆ LO DƆ LO ZIA

SE MƐNDÓ MBI DA GÃ: Adũndó mbi ka Germiston, gbata kɔi mɛ ta diama na or ka da gba nga ma se mɛ ni da ka gbata mɛndɛ̃ ma, wa ta mobulu ndo du kai gba ma. Na lo mɛ ya awa dũngɔ mbi hũndó ya ta ani na ngunu ti kãngɔ mbi ma ko, ala gwendó zia mbi ka tɛ azi mɛndɛ̃ ya ala kã mbi. Na ngoi mɛndó adũ mbi ali pɔsɔ sɛ ko, kɔli kɔi na ya lo mundó mbi nga ma nyi la wa mbi ndo hũndó ala mabere awa dũngɔ mbi. Na ngoi mɛndó mbi hĩnga ya ta ala la dũ mbi ma ko, ni hɛ̃ndó mbi sɔngɔ bɛ gba. Mbi hĩngandó ya ta ala ndó la dũ mbi ma wa ta ala di dɛndó kpã tɛrɛ la na ndo tɛ mbi ma.

Na ngoi mɛndó mbi ti na bulu 16 ko, mbi bandandó gwengɔ ka ndo mɛ ando nyɔ na samba ti kpengbani, kai mbi na akwa mbi e ndo dɔndó dɔ ndoni kɔi wa e ndo ma ngandó bia mɛ ando dɛ kai. Na ngoi mɛndó mbi ti na bulu 17 ko, mbi bandandó nyɔngɔ manga. Mbi yendó dungɔ na sa tɛrɛ ti yakere nga ma tɛ awa nyɔngɔ manga mɛ ando li piblisite tɛ la. Na ngoi mɛndó mbi ti na bulu 19 ko, mbi bandandó lingɔ kwa ka Johannesburg, so pɛni mbi tindó na asiɔ a kwa. Mbi bandandó tɛnɛngɔ siɔ tɛnɛ nga ma tɛ apalanga mɛ awa kakulu lo, nyɔngɔ manga nga na nyɔngɔ samba gba na lá pɔsɔ nga na lá yenga.

Abɛse ngaso ko, mbi bondó na ngunu. Mbi ndo lindó ngalasisi ngoi zu wa mbi ndo ta ngandó ndɛmbo tɛ awe nga na awele mɛndɛ̃. Mbi hɛ̃ndó tɛrɛ mbi gba kaya wele niko, ni lindó ya abanda tɛnɛngɔ tɛnɛ tɛ mbi kaya intɛrnɛt. Mbi tindó na falanga gba wa azi bandandó hũngɔ ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mbi ti nzɔ̃ni. Kanda ta mbi ndó na dengɔ bɛ ma​—Mbi hũndó mabere mbi yu lége wa ta dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mbi di dɛ na tina ma. Mbi ndo tɛnɛndó ka gbɛ bɛ mbi ya mbi zanga ye kɔi.

SE MƐNDÓ NGBANGƆ GBINYANGBI NA DUNGƆ LƐ NGƐ̃́ TƐ MBI: Na ngoi mɛndó mbi banda mandangɔ Ngbangɔ ko, mbi hũndó ya Yehova du Nzapa ti songo. Mbi manda ngandó ya Yehova fa e na songo tɛ lo na ndenge mɛndó lo hɛ̃ e Ngbangɔ. Ni du nga ma bere lo su mbɛti niko hɛ̃ zo kɔi kɔi ti nɛngɔ ya afa lo na lége mɛ lo lengbi ti dɔngɔ nɔ da. (Yisaya 48:17, 18) Mbi gbɔ̃ndó ndani ya se mbi ye ya songo tɛ Yehova dɔ mbi na nɔ ko, ayɔ ya mbi gbinyangbi alo mɛndɛ̃ ti ya dungɔ lɛ ngɛ̃́ tɛ mbi.

Kɔi ti aye mɛ ayɔ ya mbi gbinyangbi adu omɛ aba akwa. Mbi gbɔ̃ndó li mbi gba na ndo tɛnɛ mɛ kaya mbɛti ti Masese 13:20 mɛ ndo tɛnɛ ya: “Zo ko la ndo dɔ nɔ̃ na awa ndara ko lo na tingɔ na ndara, kanda zo ko la ndo du na mangbi na awa buba ko, lo na sukangɔ siɔni.” Wangɔ niko zandó mbi ya mbi zia akwa ti gã wa mbi gi akwa ti fãnani ka popo tɛ Atɛmwɛ tɛ Yehova.

Ye mɛndó du pɛnɔ ge tɛ mbi ziangɔ ni la adu nyɔngɔ manga; mbi tindó mbɛ ti nyɔngɔ manga. Na ngoi mɛndó mbi ndo nwɔ̃ kpengba lo niko kɔi kɔi ko, mbi ndo tengbindó na o mɛndɛ̃. Na ngoi mɛndó mbi zia nyɔngɔ manga ko, mbi di bakisandó kilo 13 na ndambu na ndo kilo tɛ mbi! Ni dundó pɛnɔ nvɛ̃ni na lo tɛ mbi, wa alindó bulu bere sui kɔi na pɛni ti nɛngɔ ya kilo tɛ mbi zu. Mbi hũndó biani ya ziangɔ nyɔngɔ manga adu ye kɔi mɛ nzɔ̃ni nvɛ̃ni. Mbi ndo lindó sambela hɛ̃ Yehova ngoi zu, wa lo hɛ̃ndó mbi ngunu ya mbi zia nyɔngɔ manga.

ANZƆ̃ LO MƐ MBI LUA: Ndɛ lo mɛ ko, mbi na sãte ti nzɔ̃ni. Mbi na dengɔ bɛ na lo mɛ ya ta mbi ndo landa akapa ti nvɛ̃nɛ ti lɛ gigi, tingɔ na ndima gba, tingɔ wa ye ma. Kanda mbi ndo ma dengɔ bɛ gba na ndenge mɛ mbi ndo kambisa hɛ̃ azi tɛnɛ ti ya Ngbangɔ. Ni lindó ya akwa mbi ti gã taa ati nga awakwa tɛ Yehova ndoni kɔi na mbi na kɔ mbi. Uzu ti nɛngɔ ya awa kãngɔ mbi kpili ko, mbi kambisandó hɛ̃ la kapa ti songɔ kwá mɛ Ngbangɔ tɛnɛ tɛnɛ ni mɛ na dungɔ ka paradizo ge lɛ sese.

Dɔngɔ dã na Yehova za mbi ya mbi nwɔ̃ dangɔ bɛ mɛndó mbi na ni ya awa dũngɔ mbi dɔ mbi zia. Ndenge mɛndó Yehova ili mbi kaya ndasewa tɛ awakristo ti lɛ gigi zu azandó mbi, mbi hũ ya ta mbi ngbã na bɛ mbi ma. Ka popo tɛ ayata niko ko, mbi na ata, ato, ayata kɔli na ayata wali.​—Marko 10:29, 30.

[Limɔ ti pajɛ 12]

Mbi hũ nvɛ̃ni songo tɛ awakristo ka tɛ Atɛmwɛ tɛ Yehova

[Limɔ ti pajɛ 13]

Tempelo ti Shinto ndo mɛndó mbi ndo vɔrɔ nzapa ka da gã