Ir al contenido

Ri Biblia xukʼex ri kikʼaslemal

Ri Biblia xukʼex ri kikʼaslemal

Ri Biblia xukʼex ri kikʼaslemal

¿JASCHE jun ixoq che k’o más 60 ujunabʼ xuya kan kiqʼijilaxik ri e tyox? ¿Jasche jun sacerdote xuya kan ri ukojonem rech kux cristiano? ¿Jas xubʼan jun ixoq rech kbʼison ta chik rumal che xya kan kumal ri unan utat y xkʼiy chi kukʼ nikʼaj winaq? Chqilampeʼ jas kkibʼij chqe.

«Kinqʼijilaj ta chi e tyox» (ABA DANSOU)

XALAX PA RI JUNABʼ: 1938

TINAMIT: BENÍN

NIKʼAJ CHIK: XEʼUQʼIJILAJ TYOX

RI OJER NUKʼASLEMAL: Xinkʼiy pa jun alaj tinamit pa So-Tchahoué, che kʼo naqaj che jun lago, pa jun lugar ri kriqitaj wi kʼi suq. Rumal che kʼo ta carreteras, ri winaq keqʼax pa jun chi lugar pa barcos y canoas. Ri kichak are uchapik taq kar, kikʼiyisaxik wakax, kʼisikʼ, chij, aq y awaj che kʼo kixikʼ, xuqujeʼ kekibʼan taq ja rukʼ tzʼalam, kʼim y jujun taq mul rukʼ ladrillo. Más e kʼi na ri e mebʼaʼ, kʼo ta itzelal kbʼan chilaʼ junam ta rukʼ ri kkʼulmataj pa taq ri e tinamit.

Are chiʼ kʼa in nitzʼ na ri nutat xojutaq bʼi rukʼ ri wachalal pa jun lugar jawchiʼ xkʼut wi chqawach keqʼijilax tyox junam rukʼ ri kbʼan pa ri lugar. Chi xqʼax ri tiempo xinqʼijilaj ri Dudua, are jun tyox che kbʼix Oduduwa che, che kʼo pa ri tinamit yoruba. Xinbʼan jun porobʼal rech xinmajij uqʼijilaxik: kinkʼam bʼi aceite de palma, ñames, caracoles, akʼ, palomax y nikʼaj chi awaj. Xaq chupam wariʼ kinsach wi ri nupwaq.

RI BIBLIA XUKʼEX RI NUKʼASLEMAL: Are chiʼ xinmajij retaʼmaxik chrij ri Biblia, xwetaʼmaj che xa jun ri qastzij Dios, Jehová, y ri areʼ utz ta krilo che keqʼijilax tyox (Éxodo 20:​4, 5; 1 Corintios 10:14). Y xinwilo ri rajawaxik che kinbʼano. Xinsach kiwach ri tyox y ronojel ri kʼo ubʼanik kukʼ ri e tyox. Xuqujeʼ xinbʼe ta chi kukʼ ri ajqʼijabʼ y xinbʼan ta chi we ri kkibʼan ri winaq chiʼ kkam jun winaq.

Kʼax xinbʼan kan che uyaʼik. Rumal che más che sesenta junabʼ xeʼinqʼijilaj ri tyox. Xuqujeʼ ri e wachiʼl ri nufamilia y ri e nukʼulja man utz ta xkilo kʼax xechʼaw chwij y xetzeʼn chwij. Xintaʼ nuchuqʼabʼ che ri Jehová rech kinutoʼ che ubʼanik ri kqaj chuwach ri areʼ. ¡Sibʼalaj xuya nuchuqʼabʼ ri tzij che kʼo pa Proverbios 18:10! Chilaʼ kubʼij: «Ri ubʼiʼ ri Ajawaxel areʼ jun takʼatik ja ri sibʼalaj nim ukuʼinem, rukʼ kʼu keʼopan wi ri e sukʼabʼ che utzukuxik toʼbʼal ibʼ».

Xuqujeʼ ri e riqbʼal ibʼ che kkibʼan ri testigos rech Jehová xkiya tobʼanik chwe, chilaʼ xinwil wi ri qastzij loqʼoqʼenik. Sibʼalaj xinmayo are chiʼ xinwilo che sibʼalaj kkikoj kichuqʼabʼ che ubʼanik ri kubʼij ri Biblia. Qas xwetaʼmaj che ri testigos rech Jehová are ri qastzij kojonem.

RI TEWCHIBʼAL CHE NURIQOM: Ri e pixabʼ re ri Biblia uyoʼm tobʼanik chwe rech kʼo jun utz achilanik chqaxoʼl kukʼ ri wal. Xuqujeʼ xinnaʼo che jetaneʼ che xesax jun eqaʼn chwij. Nabʼe xinsach pwaq che kiqʼijilaxik tyox che xkiya ta tobʼanik chwe. Kimik tajin kinqʼijilaj ri Jehová, che kusach na uwach ri itzelal (Apocalipsis 21:​3, 4). Kinqʼijilaj ta chi e tyox, xaneʼ kinpatanij ri Jehová rukʼ ronojel wanimaʼ. Kinnaʼ chi kikotemal y ri areʼ qas kinuchajij.

«Xintzukuj ri Dios are chiʼ kʼa in nitzʼ na» (SHINJI SATO)

XALAX PA RI JUNABʼ: 1951

TINAMIT: JAPÓN

NIKʼAJ CHIK: XUX SACERDOTE SINTOÍSTA

RI OJER NUKʼASLEMAL: Xinkʼiy pa jun zona rural re Fukuoka. Ri e nunan nutat kekiqʼijilaj tyox, rumal laʼ xkikʼut kiqʼijilaxik ri tyox sintoístas chnuwach are chiʼ kʼa in nitzʼ na. Rumal laʼ kinchoman chi chrij ri nukolotajem y kwaj keʼintoʼ ri nikʼaj chik che kkiriq kʼax pa ri kikʼaslemal. Knaʼtaj chwe jun mul chiʼ ri ajtij xutaʼ chqe qonojel ri oj akʼalabʼ jas kqaj kqabʼan pa ri qakʼaslemal are chiʼ kojnimarik. Ri e wachiʼl xkibʼij ri kkaj kkibʼano, xkibʼij che kkaj keʼux científico. Are chiʼ xinbʼij in che kwaj kinpatanij ri Dios, konojel xetzeʼn chwij.

Are chiʼ xinkʼis ri secundaria, xinbʼe chi pa jun tijobʼal rech kinux ajtij pa jun kojonem. Chilaʼ xinwetaʼmaj wi uwach jun sacerdote sintoísta che kusikʼij uwach jun qʼeq wuj are chiʼ kʼo utiempo. Ya wilom chi uwach ri wuj che kusikʼij, rumal laʼ are chiʼ xuta chwe we wetaʼm jas wuj tajin kusikʼij uwach, xinbʼij che: «Ri Biblia». Tekʼuriʼ xubʼij chwe: «A pachin ri kraj kux sacerdote sintoísta rajawaxik kusikʼij wajun wuj riʼ».

Aninaq xinloqʼ jun nuBiblia y xinya pa jun lugar ri qas kilitajik. Are kʼu rumal che latzʼ nuwach che ubʼanik nikʼaj chi jastaq kʼolinaq ta nutiempo che usikʼixik ri nuBiblia. Are chiʼ xinbʼan graduar wibʼ xinmajij ri uchak jun sacerdote sintoísta pa jun santuario. ¡Are waʼ ri qas kwaj kinbʼano!

Are kʼu xwilo che je ta ubʼanik ri nuchomam. Kʼi chke ri sacerdotes kkiya ta tobʼanik chke ri winaq. Xuqujeʼ e kʼi ri kʼo ta kikojonik. Jun chke che nim ubʼanik xubʼij chwe: «We kawaj che utz katelik, xaq xiw chatzijoj ri filosofía. Kattzijon ta chrij ri kojonik».

Ronojel ri xubʼij chwe xubʼano che xinbʼisonik. Paneʼ xinya ta kan bʼenam pa ri santuario, xeʼintzukuj nikʼaj chi kojonem. Are chiʼ más keʼintzukuj más kubʼan kebʼ nukʼuʼx. Xinchomaj che kʼo ta nijun kojonik che kukʼut ri qastzij.

RI BIBLIA XUKʼEX RI NUKʼASLEMAL: Pa 1988 xwetaʼmaj uwach jun budista che xubʼij chwe che kinsikʼij ri Biblia. Xnaʼtaj chwe are chiʼ jun sacerdote sintoísta xubʼij chwe che kinsikʼij ri Biblia. Rumal laʼ xinbʼan ri xkibʼij chwe y xinsikʼij ri nuBiblia. Sibʼalaj utz xwilo. Jujun taq mul kʼa tajin kinsikʼij uwach are chiʼ ksaqarik.

Ri kinsikʼij uwach kuya nuchuqʼabʼ rech kinbʼan nuchʼawem che ri Dios ri ajchaqʼe ri Biblia junam rukʼ ri kubʼij pa Mateo 6:​9-13. Chi dos horas kinkamulij ubʼanik ri nuchʼawem, xuqujeʼ are chiʼ tajin kinchakun pa ri santuario.

Knaʼtaj chwe che are chiʼ kinsikʼij ri Biblia kʼo kʼi nupreguntas. Pa ri tiempo riʼ ya in kʼulan chik y wetaʼm che ri testigos rech Jehová kkiya etaʼmanik chrij ri Biblia, rumal che nabʼe kanoq xkisolij ri wixoqil. Xintzijon rukʼ jun Testigo y xinbʼan kʼi preguntas che. Ri más utz xinwilo are che xutzalij kiwach ri nupreguntas rukʼ ri Biblia. Xuqujeʼ xutzukuj jun Testigo rech kuya tijonik chwe chrij ri Biblia.

Pa jubʼiqʼ tiempo xinmaj bʼenam pa ri e riqbʼal ibʼ pa ri Ja rech Ajawbʼal. Nabʼe xinya ta cuenta che, che e kʼo Testigos chilaʼ che nabʼe xinbʼan kʼax chke. Are kʼu rumal ta wariʼ mat xkiya rutzil nuwach y mat xinkikʼulaj.

Pa ri riqbʼal ibʼ xinwetaʼmaj che ri Dios kraj che ri achijabʼ nim kekil wi ri kifamilia. Sibʼalaj sachinaq ri nuchomanik kumal ri jastaq rech sacerdote che ubʼanom che nim ta wi wilom ri wixoqil y ri kebʼ walkʼwal. Xwilo che paneʼ qas keʼintatabʼej ri winaq ri kepe pa ri santuario, are kʼu nijun mul nutatabʼem ri wixoqil.

Are chiʼ más kwetaʼmaj chrij ri Jehová, kinnaʼo che más naqaj in kʼo wi che. Kʼi versículos re ri Biblia che qas xopan pa wanimaʼ, junam rukʼ Romanos 10:​13, che kubʼij: «Konojel ri kkitaʼ ri utobʼanik ri Ajawaxel, kekolotaj na». Kʼa in nitzʼ na are chiʼ xinmajij utzukuxik ri Dios, y chanim riʼ ya xinriqo.

Utz ta chi kinnaʼo kinchakun pa ri santuario. Nabʼe sibʼalaj kinbʼisonik, rumal che xinchoman chrij ri kkibʼij ri winaq we kinya kan ri sintoísmo, are kʼu amaqʼel nubʼim che kinya kanoq we kinriq ri qastzij Dios. Rumal laʼ xinbʼan ri kubʼij ri retaʼmabʼal nukʼuʼx, xinya kan ri santuario pa ri primavera re ri junabʼ 1989 y xinjach ri nukʼaslemal che ri Jehová.

Xinriq kʼax rukʼ ri xinchaʼ ubʼanik pa ri nukʼaslemal. Ri kinimal ri sacerdotes xubʼij chwe che kinya ta kanoq. Ri más kʼax xinriqo are ubʼixik chke ri nutat nunan. Are chiʼ xinbʼe cho ja, kinnaʼo che kinkun ta chik kinjekʼ wuxlabʼ, y kebʼirbʼit ri waqan. Kʼi mul xintakʼiʼk y xinbʼan nuchʼawem che ri Jehová rech kinutoʼo.

Are chiʼ xinopan cho ja kukʼ ri nutat nunan, y xintzijon ta chrij ri kwaj kinbʼij chke. Xqʼax na kʼi horas che tajin kinbʼan nuchʼawem tekʼuriʼ xinbʼij che ri nutat. Xinbʼij che, che xinriq ri qastzij Dios pa jun chi kojonik y rech kinkunik kinpatanij, rajawaxik kinya kan ri sintoísmo. Xuriq taj jas xubʼij chwe y sibʼalaj xbʼisonik. Xuqujeʼ xepe jujun familiares y xkaj xkikʼex ri nuchomanik. Kwaj taj kinbʼan kʼax chke nikʼaj chik, are kʼu xuqujeʼ kwaj taj kinya kan ubʼanik ri sukʼilal, kwaj taj kinya kan upatanexik ri Jehová. Are chiʼ xqʼax ri tiempo, ri nufamilia nim xkil ri xinchaʼ ubʼanik.

Qastzij che xaq xiw ta kinya kan bʼenam pa ri santuario; xaneʼ rajawaxik kinkʼex ri nuchomanik. Kinkoj nuchuqʼabʼ che usachik ri xinkʼulmaj are chiʼ in sacerdote, are kʼu ronojel kubʼano che kinchoman chrij.

Kʼo kebʼ jastaq che xinutoʼ chuwach wariʼ. Ri nabʼe are che xinmulij ronojel ri jastaq che kʼo ubʼanik rukʼ ri sintoísmo. Xenporoj wuj, cuadros xuqujeʼ jastaq che paqal kajil. Ri ukabʼ tobʼanik, are che xinkʼojiʼ kukʼ ri Testigos. Ri kachilanik y ri tobʼanik che xkiya chwe xubʼano che xsach ronojel wariʼ pa ri nujolom.

RI TEWCHIBʼAL CHE NURIQOM: Nabʼe nim ta kwil ri wixoqil y ri e walkʼwal, rumal laʼ kkinaʼo che xaq kitukel e kʼolik. Are kʼu chiʼ xinbʼan pa ri nukʼaslemal ri pixabʼ re ri Biblia rech kinkʼojiʼ más tiempo kukʼ, xubʼano che xqamulij qibʼ. Tekʼuriʼ ri wixoqil xuchaʼ upatanexik ri Jehová. Kimik konojel ri nufamilia xuqujeʼ ri rachajil ri numiʼal, junam tajin kqaqʼijilaj ri qatzij Dios.

Are chiʼ kinchoman chrij ri xwaj xinbʼan kan ojer chiʼ kʼa in nitzʼ na are upatanexik ri Dios y uyaʼik tobʼanik chke nikʼaj chik. Kinriq ta tzij che uyaʼik maltyoxinik che ri Jehová.

«Qas wetaʼm che kʼo ri kajwataj na chwe» (LYNETTE HOUGHTING)

XALAX PA RI JUNABʼ: 1958

TINAMIT: SUDÁFRICA

NIKʼAJ CHIK: XBʼISONIK RUMAL CHE XYA KAN KUMAL RI UTAT UNAN

RI OJER NUKʼASLEMAL: Xinkʼiy pa jun alaj tinamit minera ubʼiʼ Germiston, chilaʼ kʼo itzelal kbʼanik. Ri e nutat nunan xkichomaj che kekun taj kinkikʼiyisaj, rumal laʼ kʼate catorce qʼij in kʼolinaq xinkiya chke nikʼaj winaq chik rech kinkikʼiyisaj. Are chiʼ xinkʼiyik xinchomaj che ri kʼulaj riʼ e areʼ ri qastzij nutat nunan. Are chiʼ xwetaʼmaj che e areʼ taj, sibʼalaj xinbʼisonik. Xinchomaj che kʼo ta ke chwe y che kkinaʼ ta ri kinnaʼo.

16 nujunabʼ are chiʼ xinbʼe kukʼ ri wachiʼl pa taq ri bares rech kinxojowik y kqataʼ música. Are chiʼ kʼo 17 junabʼ ya kintij chi sikʼ. Are kwaj kinjunamataj kukʼ ri modelos che keʼilitaj pa taq ri anuncios rech sikʼ che sibʼalaj e bʼaq. Are chiʼ xtzʼaqat 19 nujunabʼ, rumal ri nuchak xinbʼe pa Johannesburgo. Xa pa jubʼiqʼ tiempo ya kinbʼan chi we ri kkibʼan ri winaq che kkibʼij itzel taq tzij, y ronojel taq ri fin de semanan kintij sikʼ y kinqʼabʼarik.

Sibʼalaj kinbʼan ejercicio. Kinbʼe pa gimnasia aeróbica, squash y kinetzʼan che pelota. Y sibʼalaj xinkoj nuchuqʼabʼ che ri nucarrera rech qas kchʼobʼotaj nuwach pa ri industria informática. Xkʼojiʼ jun utzalaj nukʼaslemal y xinriq ta mebʼayil, rumal laʼ e kʼi xebʼinik che sibʼalaj utz ri nukʼaslemal. Are kʼu je ta xinchomaj in: kinbʼisonik y ubʼanom kebʼ nukʼuʼx. Paneʼ kʼo ronojel wukʼ are kʼu kinkikot taj. Kinnaʼo che kʼo na ri kajwataj chwe.

RI BIBLIA XUKʼEX RI NUKʼASLEMAL: Are chiʼ xya tijonik chwe chrij ri Biblia, xwetaʼmaj che ri Jehová are jun utzalaj Dios che kloqʼoqʼenik y che rumal wariʼ uyaʼom ri uTzij chqe. Ri Biblia kjunamataj rukʼ jun carta che ri areʼ xutzʼibʼaj rech kukʼam qabʼe pa ri qakʼaslemal (Isaías 48:​17, 18). Xwetaʼmaj che we kwaj che areʼ kkʼamow nubʼe, rajawaxik kinkʼex kʼi jastaq pa ri nukʼaslemal.

Nabʼe, xeʼinkʼex ri wachiʼl. Junam rukʼ ri kubʼij Proverbios 13:​20: «Chawukʼaj awibʼ kukʼ ri ajnoʼjabʼ kariq kʼu na anoʼj chawukʼaj awibʼ kukʼ ri man kʼo ta kinoʼj kakisachisaj kʼu na awach». Xinbʼan ri kubʼij wajun texto riʼ, xenya kan ri wachiʼl, y xinmaj kitzukuxik wachiʼl kukʼ ri testigos rech Jehová.

Más kʼax xinbʼan kan che uyaʼik ri sikʼ y rumal wariʼ xinpaqiʼ 14 kilos (30 libras). Wariʼ sibʼalaj xuya bʼis chwe, y weneʼ diez junabʼ xinbʼano rech xinqajik. Paneʼ je wariʼ wetaʼm che rajawaxik kinya kan utijik sikʼ. Amaqʼel xinbʼan nuchʼawem che ri Jehová, y ri areʼ xinutoʼ rech xinkunik xinya kanoq.

RI TEWCHIBʼAL CHE NURIQOM: Kimik más utz chi nuwach. Xuqujeʼ kinkikot rukʼ ri kʼo wukʼ. Are ta chi kintzukuj jun utzalaj chak, nim ilik y qʼinomal che kuya ta kikotemal chwe. Oj kebʼ rukʼ ri wachajil tajin kqakʼut ri qastzij chrij ri Biblia chke ri winaq, e nutoʼm oxibʼ chke ri nabʼe taq wachiʼl pa ri nuchak y tajin chi kkipatanij ri Jehová ri qastzij Dios. Ri jun chik che xinkunik xinbʼano, are che xinkunik xintzijoj ri kubʼsal kʼuʼx chrij ri kʼastajibʼal xuqujeʼ che ri uwach Ulew kux na kotzʼiʼj chke ri nutat nunan adoptivos are chiʼ majaʼ kekamik.

Rumal ri wachilanik rukʼ ri Dios, más kinkikotik y kinbʼison ta chik. Kimik in kʼo pa jun familia che kʼo cho ronojel ri uwach Ulew che are ri testigos rech Jehová, chilaʼ kinriq wi nunan, nutat, y wachalal (Marcos 10:​29, 30).

[Wachbʼal]

Kukʼ ri testigos rech Jehová xinwil wi ri qastzij loqʼoqʼenik

[Wachbʼal]

Santuario ri keqʼijilax wi tyox