Bible tshikitanyaka nsɛnɔ y’anto

LANDE na kakatshike womoto ɔmɔ laki l’ɛnɔnyi 60 l’ɛmɔ dia ntɛmɔla dikishi? Kakɔna kakatshutshuya ɔlɔmbɛdi ɔmɔ wa l’ɔtɛmwɛlɔ wa Shinto dia ntshika olimu wakandakambaka lo dihole di’ekila di’ɔtɛmwɛlɔ ɔsɔ ko nkoma okambi w’Okristo? Ngande wakayɔlɛndjaka womoto ɔmɔ lakodiama oma le ambutshi wa lôdia tokanyi ta ndjaoka okalema taki lande l’ɔtɛ wakokalɛ ambutshi ande wa pɛtɛpɛtɛ oma ko mbotwelo kande? Tohokame kɛnɛ kata anto asɔ.

“Handjɔtɛmɔla dikishi nto.”—ABA DANSOU

ƆNƆNYI WA LÔTƆ: 1938

WODJA WA LÔTƆ: BÉNIN

ƆKƆNDƆ: ƆTƐMƆDI WA DIKISHI

NSHI YAMI YAKETE: Lakôle la So-Tchahoué, ngelo kɛmɔ ka l’omamu w’oduwa. Anto lɛkɔ wakandaka nse, wakalongaka ngɔmbɛ, mbudi, ɛkɔkɔ, nsombo ndo tofudu. Etadimbo komonga lɛkɔ, ɔnkɔnɛ anto waketetaka lo waato ndo waato wakɛndakɛnda la mɔtɛrɛ. Vɔ wakakaka mvudu l’esongo ndo la sɔdu, kânga mbele anto amɔ wakakaka l’atafadi. Ase wola mbakaleke efula lo ngelo kɛsɔ. Koko, awui wa ngala kosalemaka efula lɛkɔ oko wakawasalemaka l’esomba.

Etena kakimi dikɛnda, papa akatome dimi l’enondo ami la womoto le wetshi wa lo ngelo kaso, lɛnɛ akatatotatɛka mbetshama mbekelo y’ashidi. Etena kakamôle, lakayɔsaka jambizambi yakawelɛka Dudua (Oduduwa) ya waa Yoruba oko jambizambi yami. Lakakɛ jambizambi shɔ luudu ndo lakayilambolaka elambo ɛnyɛlɔ atungudu, esɔ ka mba, ɛkɔlɛ, kɔkɔ, tofudu ta mbenga ndo nyama nkina. Elambo ɛsɔ waki oshinga wolo ndo mbala efula vɔ wakamanɛka falanga.

WOHO WAKATSHIKITANYA BIBLE LƆSƐNƆ LAMI: Etena kakamatatɛ mbeka Bible, lakeye dia Jehowa oto mbele Nzambi ka mɛtɛ. Lakeke nto dia nde hetawɔ dia sho nkamba la dikishi l’ɔtɛmwɛlɔ. (Etumbelu 20:4, 5; 1 Koreto 10:14) Lakashihodia kɛnɛ kakamahombe nsala. Ɔnkɔnɛ, lakakasha dikishi tshɛ diaki lami ndo lakanya ɛngɔ tshɛ ka lo luudu lami kakendanaka l’ɔtɛmwɛlɔ wa dikishi. Dimi kotshɔ nto le asaki w’awolo, ndo kondjasha nto lo mbekelo ya lo ngelo kaso ndo yakendanaka l’awui w’otanda.

Komonga dui dia wɔdu le mi, womoto laki l’ɛnɔnyi 60 l’ɛmɔ dia nsala etshikitanu ɛsɔ. Angɛnyi, ewotɔ ndo asukanyi ami wakandɔsha ndo wakamɔnyɔla l’ɔtɛ wakamasale etshikitanu ɛsɔ. Koko, lakalɔmbɛ Jehowa dia nde mbishami wolo wa dimi nsala kɛnɛ kele ɔlɔlɔ. Lakakeketshama la ɛtɛkɛta wa lo Tukedi 18:10, wata ɔnɛ: “Lukumbu la [Jehowa] eli etangelu ka wulu. Untu ololo atulawoka atushamaka loko.”

Dui dikina diakakimanyiya ele wɔtwɛlɔ wa lo nsanganya y’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Lɛkɔ, wakatɔmɛnyaka ngandji k’Okristo ndo lakâmbe efula nɛ dia anto asɔ wakasalaka la wolo dia nsɛna lo yoho yɔtɔnɛ l’atɔndɔ wa lâdiko wa lo Bible wendana la lɔkɛwɔ. Kɛnɛ kakamɛnyi lɛkɔ kakambetawoya ɔnɛ Ɛmɛnyi wa Jehowa mbele l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ.

 WAHƆ WAMBOMOKONDJA: Nkamba l’atɔndɔ wa lo Bible ambokimanyiya dia ndowanya diɔtɔnganelo di’asami l’anami. Ndo nto, lamboka dia wotsho wa wolo wambomɔ oma l’ahɛka ami. Lakashishaka falanga yami oshishashisha le dikishi diele kema la lɔsɛnɔ diaki kokimanyiyami. Kakianɛ lɔtɛmɔla Jehowa, ɔnɛ lânga ndjokandola ekakatanu aso tshɛ lo pondjo. (Enyelo 21:3, 4) Ɔnkɔnɛ, lekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ nɛ dia laya bu mfumbe ka dikishi, koko lɔtɛmɔla Jehowa! Le nde mbamomoyotana lotui tshitshi la mɛtɛ ndo ekokelo.

“Lakatayangaka Nzambi oma ko dikɛnda diami.”—SHINJI SATO

ƆNƆNYI WA LÔTƆ: 1951

WODJA WA LÔTƆ: JAPON

ƆKƆNDƆ: ƆLƆMBƐDI WA L’ƆTƐMWƐLƆ WA SHINTO

NSHI YAMI YAKETE: Lakôdiama l’osomba wa Fukuoka Prefecture, lo wodja wa Japon. Ambutshi ami wakayashaka efula l’awui w’ɔtɛmwɛlɔ; vɔ wakambetsha oma ko dikɛnda dia dimi nɛmiyaka tozambizambi ta Shinto. Etena kakimi dikɛnda, lakakanyiyaka dia mpanda kami ndo laki la nsaki k’efula ka nkimanyiya anto wakadiɛnɛka. Dimi mbohɔka dia etena kɛmɔ lam’akatɔtɔka lo kalasa ya totshitshɛ, ombetsha akambola ambeki tshɛ kɛnɛ kakombolawɔ ndjosala lam’ayowola. Asekami wa la kalasa wakayadjɛ eyango wa shikaa, ɛnyɛlɔ nkoma ambewi wa siansɛ. Koko lakate dia lakɛnyi lo dɔ lakambɛ Nzambi. Vɔ tshɛ wakambɔlɛ.

L’ɔkɔngɔ wa dimi nshidiya kalasa ya sekɔndɛrɛ, lakatɔtɔ lo kalasa yakomawɔ embetsha wa l’ɛtɛmwɛlɔ. Etena kakamɔtɔka kalasa kɛsɔ, lakahomana l’ɔlɔmbɛdi ɔmɔ wa l’ɔtɛmwɛlɔ wa Shinto, laketshaka wenya efula dia mbadia dibuku dimɔ diaki la lohoso l’odima. Lushi lɔmɔ, nde akamimbola ate: “Sato, wɛ mbeyaka dibuku nɛ?” Lakalembetɛ lohoso la dibuku ko lakôkadimola nte: “Bible.” Nde akambutɛ ate: “Onto tshɛ lalanga monga ɔlɔmbɛdi l’ɔtɛmwɛlɔ wa Shinto pombaka mbadia dibuku nɛ.”

Lakatombe mbala kakɔ ɔtɔi ko lakatosomba Bible. Lakombe Bible kɛsɔ lo dihole dioleki dimɛna diakamalamaka ekanda ndo lakakikokɛka dimɛna efula. Koko, dimi komonga l’etena ka kiada l’ɔtɛ w’awui efula wa la kalasa. Etena kakamashidiya kalasa, lakatatɛ nkamba oko ɔlɔmbɛdi lo dihole di’ekila dia l’ɔtɛmwɛlɔ wa Shinto. Dɔ diakamɛnyi oma ko dikɛnda diakakotshama.

Koko, kombeta edja lakashola dia monga ɔlɔmbɛdi  wa l’ɔtɛmwɛlɔ wa Shinto komonga kɛnɛ kakamalongamɛka. Ɛlɔmbɛdi kondjakiyanyaka efula dikambo di’anto akina. Efula ka l’atei awɔ komonga la mbetawɔ. Owandji ami ɔmɔ akayokoma polo lo mbutɛmi ate: “Naka wɛ nangaka ntondoya lanɛ, kete wɛ pombaka tɛkɛtaka paka awui wendana la filozofi. Lanɛ hawɔtɛkɛta awui wendana la mbetawɔ.”

Ɛtɛkɛta ɛsɔ wakambidje l’okandokando lo kɛnɛ kendana l’ɔtɛmwɛlɔ wa Shinto. Kânga mbakamatetemala nkamba olimu lo dihole di’ekila, lakatatɛ ntshɔ l’ɛtɛmwɛlɔ ekina. Koko, ndoko k’ɔlɔ kakamatane l’ɛtɛmwɛlɔ akɔ tshɛ. Lo yɛdikɔ yakamatalekaka nsɛdingola ɛtɛmwɛlɔ akɔ mbakamatalekaka nkɔmɔ. Lakɛnyi dia ndoko ɔtɛmwɛlɔ waketshaka akambo wa mɛtɛ.

WOHO WAKATSHIKITANYA BIBLE LƆSƐNƆ LAMI: Lo 1988, lakahomana l’ose ɔtɛmwɛlɔ wa Buda, lakakeketsha dia dimi mbadia Bible. Lakohɔ ɔlɔmbɛdi wa l’ɔtɛmwɛlɔ wa Shinto wakakeketsha dia dimi mbadia Bible ambeta ɛnɔnyi efula. Ɔnkɔnɛ, lakɔshi yɛdikɔ ya nkamba la dako sɔ. Kam’akamatatɛ mbadia Bible, lakayasha tshɛ l’awui wakamadiaka. Tena dimɔ lakadiaka Bible otsho w’otondo polo lambɛna oma lo didishi dia wonya ambohotɔ.

Kɛnɛ kakamadiaka kakatshutshuya dia dimi nɔmba Nzambi katɛkɛtama lo Bible. Lakatatɛ nsala dui sɔ la dɔmbɛlɔ di’ɛnyɛlɔ diele lo Mateu 6:9-13. Lakasalaka dɔmbɛlɔ sɔ l’ɔkɔngɔ wa wenya a tango ehende tshɛ, kânga etena kakamasalaka olimu lo dihole di’ekila di’ɔtɛmwɛlɔ wa Shinto.

Laki la ambola efula wendana la kɛnɛ kakamadiaka. L’etena kɛsɔ ko lambotshuka wadi ndo lakeyaka dia Ɛmɛnyi wa Jehowa waketshaka anto awui wendana la Bible nɛ dia vɔ wakasambisha wadɛmi la ntondo ka sho ntshukana. Lakayange Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔ ndo lakawoke ambola efula. Lakâmbe lo menda woho wakandakambe la Bible dia nkadimola ambola ami tshɛ. Ɔnkɔnɛ, nde akakongɛ dia Ɔmɛnyi wa Jehowa ɔmɔtshi wa pami ndjekaka la mi Bible.

Yema tshitshɛ oma lâsɔ, lakatatɛ mbɔtɔ lo nsanganya y’Ɛmɛnyi wa Jehowa. L’etatelo, dimi kombeya dia ndo Ɛmɛnyi wa Jehowa wakamɔnyɔlaka ntondo mbaki lo losanganya. Kânga mbakidiɔ ngasɔ, wakanongola la wangasanu tshɛ.

Lo nsanganya shɔ, lakeke dia Nzambi nongamɛka dia waomi mboka ase nkumbo yawɔ ngandji ndo mbalɛmiya. Polo ndo lâsɔ ko lakayasha tshɛ l’olimu ami w’ɔlɔmbɛdi ndo kondekaka mbidja wadɛmi l’anaso ahende yimba. Lakatatɛ nshihodia dia lakalekaka mbidja yimba lo kɛnɛ kakambutɛka anto wakayaka dia ndjɔtɛmɔla lo dihole di’ekila, koko dimi kompokamɛka kɛnɛ kakambutɛka wadɛmi.

Oko wakamatatetemalaka mbeka, lakeke awui efula wendana la Jehowa wakakotola oya le nde. Lakanandema efula l’avɛsa wele oko Romo 10:13, diata ɔnɛ: “Untu tshe latetaka lukumbu la [Jehowa], ayushimbamela.” Lakatayangaka Nzambi oma ko dikɛnda ndo l’ekomelo lakayowosholaka!

Lakashihodia dia takamahombe ntetemala nkamba olimu lo dihole di’ekila dia l’ɔtɛmwɛlɔ wa Shinto. L’etatelo, lakayambolaka dia kɛnɛ kayota anto naka dimi mimɔ oma l’ɔtɛmwɛlɔ wa Shinto. Koko, lakayatɛka mbala la mbala nte naka dimi mbishola Nzambi ka mɛtɛ lo dihole dikina, layotomba oma l’ɔtɛmwɛlɔ ɔnɛ. Ɔnkɔnɛ, lo eleko kamɔnga akatshi ka lo 1989, lakakitanyiya kɛnɛ kakambutɛka nkum’otema kami. Lakatshike dihole di’ekila ndo lakayakitsha l’anya wa Jehowa.

Mimɔ oma lo dihole di’ekila dia l’ɔtɛmwɛlɔ wa Shinto komonga dui dia tshitshɛ. Ewandji ami wakapangwɛ ndo wakatshutshuya la wolo dia dimi ntshikala l’ɔtɛmwɛlɔ akɔ. Koko, kɛnɛ kakaleke wolo aki dia ntshɔ dia totɛ ambutshi ami dikambo sɔ. Etena kakamatatshɔka lɛnɛ akawadjasɛka, lakônge l’okiyanu w’efula ndo ekolo  ami wakayala paka eshidi eto! Lakemala mbala efula lo mboka dia nɔmba Jehowa dia nde keketshami.

Etena kakamakome lo luudu lawɔ, ntondo lakoke wɔma dia mbatɛ dikambo sɔ. Wenya wakete, ndo l’ekomelo l’ɔkɔngɔ wa dimi nɔmba mbala efula, lakatɛ papa dui tshɛ. Lakawotɛ nte lambotana Nzambi ka mɛtɛ dia mbokambɛ olimu ndo lambotomba oma l’ɔtɛmwɛlɔ wa Shinto. Papa akandama la sase ndo akanyange efula. Ewotɔ aso ekina wakaye la ngelo wakasale la wolo dia ntshikitanya yɛdikɔ yakamɔshi. Dimi konanga nyangiya ase nkumbo kami, koko l’etena kakɔ kâmɛ lakeyaka dia kambɛ Jehowa mbele dui dioleki dimɛna diahombami nsala. L’ɔkɔngɔ diko, ase nkumbo kami wakayɔnɛmiyaka l’ɔtɛ wa yɛdikɔ yakamɔshi.

Kânga mbakamatshike dia nkamba olimu lo dihole di’ekila dia l’ɔtɛmwɛlɔ wa Shinto, lakahombe ntshikitanya tokanyi tami. Lɔsɛnɔ l’ɔlɔmbɛdi lakakakatɛ wolo lo yimba yami. Lakasale la wolo dia mbohɛ, koko lakɛnaka awui wakamboholaka lɔsɛnɔ laki lami ntondo lo dihole tshɛ diakamatshɔka.

Akambo ahende mbakakimanyiya dia ndjakakitola la tɔsɛngiya tɔsɔ. Ntondotondo, lakayange ɛngɔ tshɛ kakendanaka l’ɔtɛmwɛlɔ wa Shinto lo luudu lami. Oma lâsɔ, lakaditshumbe diɔ tshɛ, mbuta ate abuku, foto ndo diangɔ dikina di’oshinga wolo. Dui dia hende, lakayange waaso wa mbekesanɛ l’Ɛmɛnyi wa Jehowa. Lɔngɛnyi lawɔ ndo osukɔ awɔ akakimanyiya efula. Yema yema, akambo waki lo yimba yami wakayomɔka tshɛ.

WAHƆ WAMBOMOKONDJA: Dimi kombidjaka wadɛmi l’anami yimba, ɔnkɔnɛ wakayaoke oko ekalema. Koko, etena kakamayotatɛka mbetsha wenya kâmɛ la wɔ, oko wetsha Bible waomi dia nsala, takayongaka kâmɛ. L’edjedja ka wonya, ndo wadɛmi akayokomaka Ɔmɛnyi wa Jehowa. Sho la ɔnaso la pami ndo la womoto l’omɛnde, taya kâmɛ l’ɔtɛmwɛlɔ wa mɛtɛ.

Etena kohɔmi dɔ diakamɛnyi leke dikɛnda dia kambɛ Nzambi ndo nkimanyiya anto akina, dimi shikikɛka dia lambotana ɛngɔ tshɛ kakamatayangaka ndo diangɔ dikina efula. Lambohomba ndo ɛtɛkɛta wa mɛnya lowando lami le Jehowa.

“Lakeyaka dia laki l’ohomba wa ɛngɔ kɛmɔtshi.”—LYNETTE HOUGHTING

ƆNƆNYI WA LÔTƆ: 1958

WODJA WA LÔTƆ: AFRIQUE DU SUD

ƆKƆNDƆ: LAKAYAOKAKA DIA LAKI OKALEMA

NSHI YAMI YAKETE: Lakotɔ l’osomba wa Germiston, wakawatshimaka mbɔkɔ y’akɛsɔ waki komonga l’awui efula wa ngala. L’ɔtɛ wakawɛnyi dia vɔ bu l’akoka wa mbodiami, ambutshi ami wakatɔlɛ le ambutshi akina dia vɔ mbodiami. Lam’akimi la nshi 14, atshukanyi wakokanaka ngandji asɔ wakatatɛ mbodiami ndo lakatatɛ mbaɔsa oko papa la mama. Koko, lam’akamayeya ɔkɔndɔ wa lɔsɛnɔ lami, lakayoyaokaka  okalema. Lakayeyaka dia dimi komonga ɔnawɔ la pɛtɛpɛtɛ ndo ɔnɛ vɔ mɛtɛ kondjadjaka lo dihole diami.

Etena kakimi l’ɛnɔnyi oko 16, lakayotatɛka ntshɔ lo waa barɛ dimi l’asekami dia tohokamɛ mishiki ndo tɔkɛnya lokombe. Lam’akimi l’ɛnɔnyi 17, lakayotatɛka nnɔ mfɔka. Lakakombola monga tshitshɛ oko anto wakamɛnyi lo piblisite ya mfɔka. Etena kakamakotsha ɛnɔnyi 19, lakatatɛ nkamba olimu l’osomba wa Johannesburg ndo esadi eto lakayɔtɔ lɔngɛnyi l’elui w’anto wa kɔlɔ. Kombeta edja, lakatatɛ ntɛkɛta ɛtɛkɛta wa kɔlɔ, lakanɔka mfɔka ndo nnɔ wanu lo yɛdikɔ y’efula lo waa wikɛndɛ.

Kânga mbakidiɔ ngasɔ, lakikɔ la demba dia wolo. Mbala la mbala lakakɛnyaka ponde ka wamato ndo tɔkɛnyɔ tokina. Lam’ele lakayashaka la wolo l’olimu, lakayongaka la lokumu lo kɔpanyi kakamakambaka kendana l’awui w’ɔrdinatɛrɛ. Lakayongaka la falanga efula ndo anto efula wakɔshi dia lambotondoya lo lɔsɛnɔ. Koko, dimi komonga l’ɔngɛnɔngɛnɔ ndo laki oko onto lahayeya kɛnɛ ka nsala. Ntatɛ oma k’etena kɛsɔ, lakeye dia laki l’ohomba wa ɛngɔ kɛmɔtshi.

WOHO WAKATSHIKITANYA BIBLE LƆSƐNƆ LAMI: Etena kakamatatɛ mbeka Bible, lakeke dia Jehowa ekɔ Nzambi ka ngandji. Lakeye nto dia nde akɛnya ngandji katokande lo tosha Bible, Ɔtɛkɛta ande. Ekɔ oko nde akatofundɛ sho tshɛ mukanda wa tɔlɔmbɔla lo wanya aso. (Isaya 48:17, 18) Lakashihodia ɔnɛ, dia dimi nkondja wahɔ oma l’ɛlɔmbwɛlɔ koludi la ngandji ka Jehowa, lakahombe nsala etshikitanu wa weke lo lɔsɛnɔ lami.

Otshikitanu ɔmɔ wakamahombe nsala wakendanaka l’angɛnyi ami. Lakakane yimba efula l’ɛtɛkɛta wele lo Tukedi 13:20 wata ɔnɛ: “One latengolaka kame la akanga a yimba, atuyalaka kanga yimba. Keli one latekesanelaka la akanga a dinginya, atuhumoka lukulu l’engeno.” Tɔndɔ sɔ diakakimanyiya dia mpembola losambi l’angɛnyi ami wa ntondo ndo monga l’angɛnyi w’eyoyo l’atei w’Ɛmɛnyi wa Jehowa.

Okakatanu wa woke waki lami wakendanaka l’ɔnwɛlɔ wa mfɔka, nɛ dia lakanɔka mfɔka lo yɛdikɔ ya tshambandeko. Etena kakamayatondoyaka okakatanu ɔsɔ yema yema, lakayohomana l’okakatanu okina. Tshika dia nnɔ mfɔka akayokonya dia kilo 13,6 mbahema lâdiko dia nyɛ yaki la mi! Ɔsɔ aki dui dia wolo le mi ndo akete suke l’ɛnɔnyi dikumi dia dimi ndjokitshakitsha kilo yakahema lâdiko shɔ. Koko, lakeyaka dia ntshika dia nnɔ mfɔka aki dui di’ohomba diakamahombe nsala. Lakalɔmbɛ Jehowa l’etete ndo nde akambisha wolo wa dimi ntondoya okakatanu ɔsɔ.

WAHƆ WAMBOMOKONDJA: Ɛlɔ kɛnɛ laya la yônge ya dimɛna efula. Lekɔ nto l’ɔngɛnɔngɛnɔ nɛ dia handjoyanga ɔngɛnɔngɛnɔ wa lo tshanda ya wonya waya oma l’olimu wa dimɛna, dihole dia lâdiko ndo ɔngɔnyi. Ndo nto, lekɔ l’ɔngɛnɔngɛnɔ lo woho wetshami anto akina akambo wa mɛtɛ wa lo Bible. Etombelo wambonga ele, asekami asato wakakambaka la mi olimu ndo omɛmi tokambɛ Jehowa kâmɛ. La ntondo ka ambutshi ami wakambodia mvɔ, laki l’akoka wa mbatɛ alaka wa lo Bible wendana la eolwelo kayosalema lo paradiso ka la nkɛtɛ.

Ndjasukanya suke la Jehowa ambokimanyiya dia dimi ndɔshana la tokanyi ta ndjaoka okalema. Nde ambombisha nsaki ka dimi ndjaɔsa la nɛmɔ lo mbɔtshiyami lo nkumbo ka l’andja w’otondo k’asekaso ambetawudi. L’atei awɔ, lekɔ la waa mama, papa, analengo ndo akadiyɛmi efula.—Mako 10:29, 30.

[Osato wa lo lɛkɛ 28]

L’atei w’Ɛmɛnyi wa Jehowa, mbamɛnyawɔ ngandji k’Okristo

[Osato wa lo lɛkɛ 29]

Dihole di’ekila dia l’ɔtɛmwɛlɔ wa Shinto lɛnɛ akamatɛmɔlaka ntondo