Kunanakas utji uk yatiñataki

Skip to table of contents

Jehová Diosar istʼapxañäni

Jehová Diosar istʼapxañäni

Jehová Diosar istʼapxañäni

“Aka chiqaw thakixa, sarasipkakim.” (ISA. 30:21.)

1, 2. ¿Kun lurañatakis Supayax wal chʼamachasi, ukat kunjamsa Bibliax yanaptʼistu?

 THAK sarkasin jan wali thakir irpir mä señalsa uñjksna ukham amuytʼañäni. Jiwasatix uka thaknam sarsna ukhaxa, janiw tiempok aptʼasksnati jan ukasti jiwañarus purtʼasiraksnawa. Ukampis jan wali amtampiw mä jaqix auto apnaqirinakar pantjasiyañatak uka señalanak maysar uñtayawayi, janiw uka thaknam sarätati sasaw mä amigosax yatiyistu, ukatwa iwxtʼaparjam sartanxa.

2 Uka señalanak maysar uñtayir jaqjamaw Supayax saranukuyañ munistu (Apo. 12:9). Mä arunxa, kunjamats wiñay jakañar apir thakit apsuñpun munistu, ukatwa thakin señalanakap mayjtʼayi. Nayrïr yatichäwinxa, kimsa tuqitwa Supayan jan wali luratanakapat uñjaniwaytanxa (Mat. 7:13, 14). Ukampis Jehová Diosax mä suma amigosjamaw taqi uka jan walinakat amuytʼayistu. Chiqas Supayax kunaymanit pantjasiyañ munistu, ukanakatwa jichhax kimsa tuqit uñjañäni. Uka jan walinakar jan jaltʼañatakix kunjamsa Bibliax iwxtʼistu ukanakat yatxatkasaxa, Jehová Diosas “aka chiqaw thakixa, sarasipkakim” sasin iwxtʼkistaspa ukham amuytʼañäni (Isa. 30:21). Ukhamax wali askïniw iwxanakapat amuykiptʼañaxa, ukhamatwa jan pächasisax arkaskakiñäni.

Kʼari yatichirinakar jan istʼañäniti

3, 4. 1) ¿Kunatsa kʼari yatichirinakax waña phujur uñtataw sistanxa? 2) ¿Kʼari yatichirinakax kawkitsa mistupxi ukat kunsa jikxatañ munapxi?

3 Viajañ tuqit amuytʼaskakiñäni, wasar pampnam sarkasax jayankaskir mä phuju uñjsna, ukat umat pharjatäsax ukar um thaqhir sarsna ukat waña phujuk jikxatsna ukhaxa, “¡inamayakirakisä!” sasaw sissna. Kʼari yatichirinakampix ukhamarakiwa, khitinakatix Biblian chiqa yatichäwinakap thaqhasin jupanakan ukar sarapki ukanakaxa, janirakiw kuns jikxatapkiti. Ukatwa Jehová Diosax uka kʼari yatichirinakat iwxtʼistu. Sañäni, Pedro ukat Pablo apostolanak tuqiw amuytʼayistu (Hechos 20:29, 30 ukat 2 Pedro 2:1-3 liytʼasiñapawa). Ukhamax Qullan Qillqatanakat yatxatañasawa, ukhamatwa kʼari yatichirinakax khitinakasa, kawkits mistupxi ukat kunanaks lurapxi ukanak yatiñäni.

4 Pablox Éfeso tamankir irpir chuymaninakarux akham sänwa: “Jumanaka taypitwa mayninakax sartapxani kʼarinak yatichasa” sasa. Ukat Pedrox cristianonakar akham qillqarakïna: “Ukhamarakiw jumanak taypinxa kʼari yatichirinakax utjarakini” sasa ¿Amuytanti? Kʼari yatichirinakax tama taypitwa jila partex mistupxi. Jupanakax Diosan markap contra saytʼirit uñtʼatäpxiwa. ¿Kuns jikxatañ munapxi? Nayrax Diosan markapar munasipkchïnsa, jichhax jithiqtatäpxiwa, ukampis kunjamtï Pablox qhanañchkänxa, “iyawsirinakar jupanak tuqir apaña muna[pxi]”. Uka yatichirinakaxa, janiw aka pachankir jaqinakar thaqhapkiti, jan ukasti, Criston chiqa arkirinakaparuw jupanak tuqir apañ munapxi. Kunjamtï, ‘ñanqha lunthat qamaqinakax’ uwijanakar manqʼantañ munapkixa, ukhamarakiw tamankir jan amuyasirinakarux Diosar iyawsañap tukjasa ukat chiqa thakit saranukuyasin manqʼantañ munapxi (Mat. 7:15; 2 Tim. 2:18).

5. ¿Kunjamanakatsa kʼari yatichirinakax saranukuyañ munistu?

5 ¿Kʼari yatichirinakax kunjamsa jan walinak lurapxi? Bibliarjamaxa, jan amuykayakwa ‘jan wali amtäwinakapxa jamasanakan yatichapxi’. Contrabando luririnakjamaw amuyunakap tama taypir apantapxi. Ukat falso qullqi luririnakjamaw jupanakan uñstayat kʼari yatichäwinakap katuqañasa jan ukax istʼañas munapxi. Chiqpachansa, kʼari arunakwa tamar apantapxi ukat chiqäkaspas ukham amuyayañatakix Diosan Arupxa “maysaruw qʼiw[jaya]pxaraki” (2 Ped. 2:1, 3, 13; 3:16). Ukhamax janiw jiwasan askis munapkiti. Jupanakar arkasax wiñay jakañar apir thakitwa saranuksna.

6. ¿Kamsasas Bibliax kʼari yatichirinakat iwxtʼistu?

6 Jehová Diosan iwxanakapar istʼasakiw kʼari yatichirinakat amuyassna (Romanos 16:17 ukat 2 Juan 9-11 liytʼasiñapawa). Kʼari yatichirinakat “jithiqtapxam” sasaw Bibliax qhanañchi, ukat yaqhip Biblianakanxa, “jaltapxam”, “jan jakʼachasipxamti”, jupanakat “jayankapxam” sarakiwa. Mä Doctorax uka jaqirux janipuniw jakʼachasïtati, jupax apkatasir jan wali usuniwa sasin siristam ukhaxa, ¿kamachasmasa? ¿Jankʼakixay arupar istʼasmaxa? Jehová Diosax Suma Doctorasjamax markap contra saytʼirinakat jithiqtapxam sasaw iwxtʼistu, jupanakax jiwayir usunïpkaspas ukhamäpxiwa ukat kʼari yatichäwinakapampix jupanakjam amuyañaswa munapxi (1 Tim. 6:3, 4). Kunjamtï uñjktanxa Jehová Diosax qhanwa iwxtʼistu, ukampis ¿jiwasax taqi chuymarakit uka iwxtʼapar istʼañäni?

7, 8. 1) ¿Kunjamanakatsa kʼari yatichirinakat jithiqtsna? 2) ¿Kunatsa kʼari yatichirinakat jithiqtañ taqi chuym amtawaytanxa?

7 ¿Kunjamanakatsa kʼari yatichirinakat jithiqttanxa? Janipuniw aruntktansa ni utasarus katuqktanti. Janirakiw televisionansa, Internetans uñstki uka qillqatanakaparux yäqktanti. Munasiñatwa ukham lurañ amtawaytanxa. Nayraqatxa, “chiqa” Jehová Diosaruw wal munastanxa. Ukatwa Arup conträki ukanakarux janipun kunäkipansa yäqktanti (Sal. 31:5; Juan 17:17). Ukatxa, Diosan markapar wal munasitas laykuw ukham amtawayaraktanxa. Chiqas markapanwa Diosan sutipatsa, uka Sutix kamsañsa muni, kuna amtampis aka Uraq lurawayi, jiwatanakax kawkinkapxisa ukat kuna suytʼäwinïpxisa, taqi ukanak yatiqawaytanxa. Uka tuqinakat Bibliampi sum qhanañchtʼapkistäna ukhaxa, ¿kunjamas jikxatasiyätan uk amtasktanti? Ukhamax ¿kunatarak Diosan markapa contra saytʼirinakar istʼañänisti? Jupanakar istʼasax jupanakjamarakiw amuyxsna (Juan 6:66-69).

8 Kʼari yatichirinakax kunsay sasipkpan, jiwasax janipuniw jupanakarux yäqkañäniti. Kunatakirak istʼañänisti, waña phujur uñtatäpxiwa, janiw kuna askinakas jupanakan utjkiti. Jehová Diosatsa ukat markapatsa jan jithiqtañatakipuniw taqi chuym amtawaytanxa, uka markap tuqiw nayratpachax Biblian chiqa yatichäwinakap suma umäkaspas ukham churistu (Isa. 55:1-3; Mat. 24:45-47).

Kʼari cuentonak janipun istʼapxañäniti

9, 10. ¿Pablox kamsasas Timoteorux iwxtʼäna, ukat kuna kʼari cuentonakatsa lupʼiskpachäna? (Qhanañchäwip uñxattʼäta.)

9 Thaknam sarkasaxa, walja señalanakwa uñjtanxa, ukampis yaqhipax jan amuykañ maysar uñtayatäpxiwa. Supayan sipitanakapax ukhamarakiwa, yaqhipanakax jan amuykayarakïspawa. Ukanakat mayax “nayra jan tukusir” kʼari cuentonakawa (1 Timoteo 1:3, 4 liytʼasiñapawa). Wiñay jakañar apir thakit jan saranukuñatakixa, Pablon arunakaparjamax kawkïrinakas uka kʼari cuentonakax ukat kunjamatsa ukanakampix jan apayasksna uk sum amuyañasawa.

10 Nayra kʼari cuentonakar jan istʼapxamti siski uka iwxtʼaxa, Timoteor qillqat nayrïr cartanwa jikxatasi. Ukanwa Pablox irpir chuyman Timoteorux jilat kullakanakan qʼuma sarnaqapxañapataki ukat Jehová Diosat janipun jithiqtapxañapatak yanaptʼañapatakix iwxtʼäna (1 Tim. 1:18, 19). “Nayra jan tukusir” parlanaka siski uka arunakaxa, Griego arunx kʼari cuentonaka, jaqin uñstayat arunaka sañwa muni. Ukat Diccionario exegético del Nuevo Testamento sat qillqatarjamaxa, “jaqinakan uñstayat siwsäwi arunaka parlañatakiw ukax apnaqasiraki”. Pablox inas religionanakan uñstayat muspharayirjam kʼari cuentonakat lupʼiskchïna. * Uka “nayra jan tukusir” kʼari cuentonakaxa, ¿kunjamatsa ‘inamaya chʼaxwañanakar api’? Jan yäqañjamak jisktʼapxi ukanakat yatxatañas inamayakirakïspawa. Ukax Supayan wali apnaqat sipitapawa. Chiqpachansa, kʼari religionakan kunayman kʼari cuentonakap tuqiw jan amuyasiri jaqinakarux maysar saranukuyi. Uka kʼari cuentonakar janipun istʼapxamti sasin Pablox iwxtʼkäna ukax qhanäskiwa.

11. ¿Kunjamsa Supayax kʼari religionanakampix jaqinakar maysar saranukuyaski, ukat kawkïr iwxtʼas jan engañjayasiñatakix yanaptʼistani?

11 ¿Jan amuyasiri jaqinakarux kuna cuentonakas maysar saranukuyaspa? “Nayra jan tukusir” kʼari cuentonakaxa, religionanakan kʼari yatichäwinakapa ukat siwsäwinakapawa. ¿Uka kʼari cuentonakax kunarus jaqinakar purtʼasiyi? Uka kʼari yatichäwinak laykux jaqinakax “chiqa arunakatakix mayswa uñtapxani” sasaw Bibliax qhanañchi (2 Tim. 4:3, 4). Supayax “qhana angeläkaspas” ukhamwa tuku, ukhamatwa kʼari religionanak tuqix jaqinakar maysar saranukuyaski (2 Cor. 11:14). Amuytʼañäni, iglesianakan yaqhip yatichäwinakax cristianonakankkaspas ukhamwa yatichapxi, ukampis ukanakax jaqin uñstayat cuentonakat apsutakiwa, sañäni, Diosax kimsawa, almax janiw jiwkiti, jan wali jaqinakax infiernon tʼaqhisisipki sasaw yatichapxi. Janiw ukakïkiti, Navidad ukat Semana Santa costumbrenaksa jukʼampwa sartayapxi, ukat janis kuna jan walïkaspa ukhamwa uñachtʼayapxaraki, ukampis taqi ukanakax kʼari diosanakar yupaychir nayra jaqinakan uñstayatawa. Ukatwa Jehová Diosax “mistunxapxam jupanak taypita, jupanakat jithiqtapxarakim” sasin iwxtʼistu, ukhamasti, uka kʼari cuentonakampi jan engañjayasiñatakix iwxtʼapar istʼañasawa (2 Cor. 6:14-17).

12, 13. 1) ¿Supayax kuna kimsa kʼari yatichäwinakarus wiyti, ukampis kawkïris chiqa yatichäwixa? 2) ¿Kunjamatsa Supayan kʼari cuentonakapamp jan engañjayasksna?

12 Supayax ukhamarakiw yaqha kʼari yatichäwinak wiytaski, jan amuyasksnax engañjayasnawa. Uka kʼarinakat kimsa uñjañäni. Nayrïri: Chuymamarjamaw kuns lurasma. Kunas walïspa jan walïspa ukax jumatäxiwa. Televisionansa, radionsa ukat Internetansa, jan ukax kawkinsa, uka kasta amuyunakakiw utjaski; ukat Diosan kamachinakapar jan istʼañasatakiw wiytapxistu. Taqiniw maynimpi iwxtʼayasiñ muntanxa, ukampis Jehová Diosakiw sum iwxtʼistaspa (Jer. 10:23). Payïri: Diosax janiw kunapachas Uraqin jan waltʼäwinak askichkaniti. Ukax chiqäkaspas ukham amuyasaw jaqinakax llakisipxi. Jiwasatï ukham amuysnaxa, ‘jan achuqiri’, jan ukax lurañanakasamp jan phuqiri jaqiruw tuksna (2 Ped. 1:8, MT). Ukampis Jehová Diosan urupax puriniñampiwa, ukatwa wal suyañasa (Mat. 24:44). Kimsïri: Diosax janiw munaskistuti. Jehová Diosax janis munaskistaspa ukhamwa Supayax amuyayañ munistu, ukhamatwa qʼal aynachtʼayistaspa. Ukampis Jehová Diosax yupaychirinakaparux sapa mayniruw wal munasistu ukat wali askirjam uñjarakistu (Mat. 10:29-31).

13 Wali amuyumpi sarnaqañasa. Akapachan sarnaqäwinakapasa, amuyunakapasa, walikïskaspas ukhamaw amuyasispa. Ukatwa Biblian iwxtʼanakaparux taqi chuyma istʼañasaxa. Ukhamatwa Supayan “aliq säwi aruna[kapampi]” jan engañayaskañäniti (2 Ped. 1:16).

Janipun ‘Supayar arkañäniti’

14. ¿Kamsasas Pablox yaqhip viuda tawaqunakarux iwxtʼäna, ukat kunatsa uk amtañasapuni?

14 Thaknam sarañat parltʼaskakiñäni. “Supayan arkirinakapan thakipa” sasin mä señala uñstistaspa ukhaxa, ¿janipunixay uknam sarksnatixa? Ukampis Diosar yupaychirinakax ‘Supayar arkañatakiw’ saranukupxaspa sasaw Pablox iwxtʼäna (1 Timoteo 5:11-15 liytʼasiñapawa). Chiqas ukampix “jukʼa maranakani viudana[karuw]” iwxtʼaskäna, ukampis uka iwxtʼax taqinitakiwa. Nayra cristian tawaqu viudanakaxa, jan wali costumbrenakapamp Supayar arkasipkatapxa janiw amuyasipkpachänti. Uka jan wali costumbrenakapatxa, aru apnaqañänwa. Kunjamsa Pablox uka tuqit iwxtʼäna uk uñjañäni, ukaw Supayar jan arkañatakix yanaptʼistani.

15. ¿Kunsa Supayax jikxatañ muni, ukat Supayan kawkïr trampanakapatsa Pablox iwxtʼistu?

15 Suma yatiyäwinak jan yatiyksna ukhaxa, Supayax walpun kusisispa (Apo. 12:17). Diosan arunakap jan yatiyañasatakixa, tiempo apaqir lurañanakampi ukat tʼaqa tʼaqa sarnaqañampiw aynachtʼayañ munistu. Ukhamaruw nayra cristian viuda tawaqunakarux purtʼasiyäna. Kunjamtï Pablox siskixa, Supayan sipitanakaparuw jaltʼapxäna. Uka viudanakasti, jan kuna lurañanïpkaspas ukhamwa“utat uta sarnaqa[pxäna]”. Jichhürunakan kunayman aparatonakaw uñsti, ukanakaw uka kullakanakarjam tiempo apaqitaspa, jan ukax yaqhanakarus tiempo apaqsna, sañäni, celularata, Internetat jan wakiskirinak qillqasa, telefonot parlasa, jan ukax maynimpi jikisisin mayninakxat jan walinak parlasa. Ukatxa, uka kullakanakax “arunakwa apnaqap[xäna]”. Jiwasax ukhamarakiw mayninakat jan wal parlasax arunak apnaqsna, ukhamatwa mayninakar kʼarintañarusa, tʼaqa tʼaqa sarnaqañarus pursna (Pro. 26:20). Luratanakapat amuyasisipkchis janisa, ukham kʼarintasirinakax Supay Satanasar uñtasitaw lurapxi. * Ukxarusti, uka viuda kullakanakax mayninakat “taqi kun yatxatañ” munapxäna. Sapa mayni amtañapäki uka tuqinakatxa janiw akham luram, ukham luram sañax waktʼkistuti. Jiwasatï ukham jan walinak lursnaxa, Jehová Diosan Reinopat yatiyaskañat sipans ina chʼusarukiw tiempo aptʼasisksna, ukat jaqi pursa chʼaxwaysnawa. Ukat Diosan arunakapat jan yatiyir sarxsna ukhaxa, Supay tuqitsa saytʼasksna ukhamäspawa (Mat. 12:30).

16. ¿‘Supayar jan arkañatakix’ kawkïr iwxtʼanakas kunas yanaptʼistani?

16 ‘Supayar jan arkañatakix’ Biblian iwxanakapar istʼañaw yanaptʼistani. Ukatakix kamsasas Pablox cristianonakar iwxtʼäna ukanakat mä qhawqha uñjañäni. “Irnaqasipkakim jukʼampi jukʼampi Tatitun luräwipanxa” (1 Cor. 15:58). Diosan Reinopat jan inaktʼas taqi chuyma yatiyasaxa, janiw jayrasiñarusa, ni tiempo ina chʼusar aptʼasiñarus purkañäniti (Mat. 6:33). Suma arunakamp parlapxam, ukhamat istʼirinakax “jiltañana yanaptʼatäñapataki” (Efe. 4:29). Mayninakxat jan wal parlapki ukhax janipuniw istʼañasäkiti ni parlañasäkisa. * Antisas jilat kullakanakar confiañataki ukat respetañatakiw chʼamachasiñasa. Aynachtʼayañat sipansa, suma arunakampiw sum jikxatasiñapatakisa ukat Diosar yupaychañan nayrar sartañapatakis yanaptʼañasa. Sapa maynix “luräwinakamat llakisipxam” (1 Tes. 4:11). Chiqas mayninakan askip thaqhañax wali askiwa, ukampis janiw jakäwinakapan mitisiñasäkiti ukat kunanaktï maynix concienciaparjam amtañapäki ukanaksa respetañasawa (Gál. 6:5).

17. 1) ¿Kunatsa Jehová Diosax iwxtʼanak churistu? 2) ¿Kun lurañsa amtañasa?

17 Kuna jan walinakatsa jithiqtañasa uka tuqit Jehová Diosax qhan iwxtʼistu, ukatwa wal kusistanxa. Nayrïr yatichäwinsa ukat aka yatichäwinsa Jehová Diosan walja iwxtʼanakapatwa yatxattanxa. Supayan maysar uñtayat señalanakapar arksna ukhaxa, walja tʼaqhisiñanakanwa uñjassna. Ukampis amtapxañäni, munasirïtap laykuw Jehová Diosax jan ukhaman uñjasiñatakix iwxtʼistu. Chiqas Diosan thakipan sarnaqañax chʼamakïspawa, ukampis wiñay jakañar apiriwa (Mat. 7:14). Ukatpï Diosan iwxtʼaparux jan pächasis istʼañasaxa. Jupax akham sistuwa: “Aka chiqaw thakixa, sarasipkakim” sasa (Isa. 30:21).

[Qhanañchäwinaka]

^ Amuytʼañäni. Bibliankir kʼari libronakatxa (apócrifos), Tobías jan ukax Tobit sat libroxa, khä kimsa patak nayrïr pacha maranakanwa qillqasitayna ukat apóstol Pablon tiempopanxa wali uñtʼatarakïnwa, ukat chʼamakaninakana, layqanakan yatichäwinakapax walikïkaspas ukhamwa uñachtʼayi. (Perspicacia para comprender las Escrituras, nayrïr libro, 154, 155 jananak uñxattʼäta.)

^ Supaya aruxa, diábolos siski uka Griego arutwa juti, “kʼarintiri” sañ muni. Satanasaruw ukham uñtʼasiraki, jupat jukʼamp kʼarisirix janiw utjkaspati (Juan 8:44; Apo. 12:9, 10).

^ Thayar apxaruyat phuyunaka” siski uka recuadro uñxattʼäta.

¿Qhanañchtʼasmati?

Bibliankir aka iwxtʼanakarjamax ¿kunjamsa sapa maynix phuqsna?

2 Pedro 2:1-3

1 Timoteo 1:3, 4

1 Timoteo 5:11-15

[Jiskt’anaka]

[19 janan recuadropa/fotopa]

Thayar apxaruyat phuyunaka

 Judionakan nayra cuentopanxa, kunatsa aru apnaqañax jan walïki uk amuytʼayi. Ukat waljanis amuyataparjam uka cuento qillqapkchixa taqpachaniw akham sapxi:

Mä kutixa, markankir yatiñan chachxat kʼarinak parlir jaqiw utjäna. Tiempompisti ukham jan wali luratapat amuyasïnwa. Ukatwa yatiñan chachat perdón mayisir saräna, ukat kunsa perdonayasiñatakix lurirista sasaw jisktʼäna. Yatiñan chachasti, phuyunakan chʼijmañ katusaw mä cuchillomp chiyjäta, ukat thayaruw uka phuyunak apxaruyarakïta sasaw säna. Ukham luram satax arunak apnaqir jaqix mayjtʼasïnwa ukampis jankʼakiw mayitaparjam phuqäna. Ukatsti, wasitampiw yatiñan jaqir uñjir kuttʼäna, ukat akham sasaw jisktʼäna:

—¿Juchajat perdonatäxti? —sasa.

—Nayraqatxa, qʼal tukjankta uka phuyunak pallthapinim —sasaw yatiñan jaqix säna.

—¡Kunjamarak pallthapïsti, qʼalxay thayax apasxchixa! —sasaw arunak apnaqir jaqix sarakïna.

—Chiqas ukhamarakipï kʼarinak nayxat parlasitamaxa, janiw kunjamat askichañas utjkaspati —sasaw yatiñan jaqix parlañ tukuyxäna.

Chiqas qhanäskiw uka cuenton yatichäwipaxa: Mayninakxat jan walinak parlktan ukhaxa, thayarus apxaruyksna ukhamawa, ukat janirakiw kunjamats askichaskaspati. Ukhamax mayninakxat janïr kʼarinak parlkasaxa, amtapuniñäni, phuyunak thayar apxaruyañampïsktanwa.

[16 janan fotopa]

¿Kunjamatsa Diosan markap contra saytʼirinakax uta manqhar mantapxaspa?