?Bambae Yu Yu Folem Ol Tok Blong God We Oli Givhan Long Yu Blong Lukaot Gud?
?Bambae Yu Yu Folem Ol Tok Blong God We Oli Givhan Long Yu Blong Lukaot Gud?
“Hemia rod. Yufala i folem.”—AES. 30:21.
1, 2. ?Setan i wantem tumas blong mekem wanem? ?Mo Baebol i givhan long yumi olsem wanem?
SAEN we i no soem stret rod i save mekem se yu lusum rod blong yu, nao trabol i save kasem yu. Yu traem tingbaot se wan fren i wantem givhan long yu blong lukaot gud. Hem i talem long yu se wan nogud man i minim nomo blong jenisim saen ya, from we hem i wantem se ol man oli lusum rod blong olgeta. Ating bambae yu folem tok blong fren ya.
2 Setan tu i gat nogud tingting, hem i wantem tumas blong lidim yumi i go long rong rod. (Rev. 12:9) Setan i yusum ol nogud samting we yumi tokbaot finis long narafala stadi, blong pulum yumi blong no obei long Jehova mo blong lego rod we i blong go kasem laef we i no save finis. (Mat. 7:13, 14) Be yumi luk se fren blong yumi, Jehova God, hem i talemaot ol trik blong Setan long yumi blong givhan long yumi blong lukaot gud. Bambae yumi tokbaot tri moa samting we Setan i yusum blong traem mekem se yumi lusum rod blong yumi. Mo bambae yumi luk se ol tok blong Baebol oli givhan long yumi blong luksave stret rod. Taem yumi ridim ol tok blong Jehova we oli blong givhan long yumi blong lukaot gud, i olsem se yumi stap harem voes blong Jehova biaen long yumi we i stap talem se: “Hemia rod. Yufala i folem.” (Aes. 30:21) Taem yumi stadi long ol tok ya we oli givhan long yumi blong lukaot gud, bambae tingting blong yumi i strong moa blong folem ol samting we Jehova i talem.
Yu No Mas Biaen Long ‘Ol Tija We Tijing Blong Olgeta i No Stret’
3, 4. (a) ?From wanem ol tija we tijing blong olgeta i no stret, oli olsem ol wel we oli no gat wota? (b) ?Plante long ol tija ya oli kam wea, mo wanem tingting blong olgeta?
3 Yu traem tingbaot se taem yu stap wokbaot i go long wan ples, yu mas wokbaot long draeples mo yu tosta we yu tosta. Yu lukluk i go longwe, mo yu luk wan wel. Yu tingbaot se maet wel ya i gat wota long hem. Yu wokbaot i go kasem wel ya, be sore tumas, i no gat wota long hem. !Tingting blong yu i foldaon! Trutok i olsem wota ya, mo ol tija we tijing blong olgeta i no stret, oli olsem wel ya we i no gat wota long hem. Ol man we oli ting se ol tija ya oli tijim trutok, tingting blong olgeta bambae i foldaon bigwan. Jehova i yusum aposol Pol mo aposol Pita, blong givhan long yumi blong no biaen long ol tija ya we tijing blong olgeta i no stret. (Ridim Ol Wok 20:29, 30; 2 Pita 2:1-3.) ?Ol tija ya oli hu? Ol tok we Pol mo Pita tufala i raetemdaon, oli givhan long yumi blong save se ol tija ya oli kam wea, mo wanem samting we oli mekem blong traem pulum yumi blong biaen long olgeta.
4 Pol i talem long ol elda long kongregesen blong Efesas se: “Sam man blong yufala bambae oli save girap, oli giaman nomo.” Pita i talem long ol Kristin brata sista blong hem se: “Bambae i gat ol tija oli kamtru long yufala [“oli stap joen wetem yufala,” NW] we tijing blong olgeta i no stret.” Taswe, ol tija ya oli ol man blong apostasi we bifo oli stap long kongregesen. * ?Olgeta ya oli gat wanem tingting? Pol i talem se taem ol man ya oli lego ogenaesesen blong Jehova, oli wantem “lidim ol man blong Jisas oli biaen long olgeta, oli go krangke.” Yes ol tija ya oli no traem pulum ol man afsaed long kongregesen, blong oli biaen long olgeta. Oli traem pulum ol man blong Jisas we oli stap insaed long kongregesen, blong oli biaen long olgeta. Jisas i talem se ol man blong apostasi oli olsem “wael dog” we oli kakae ol sipsip. Oli wantem spolem bilif blong olgeta we oli stap long kongregesen blong mekem se oli lego trutok.—Mat. 7:15; 2 Tim. 2:18.
5. ?Ol tija we tijing blong olgeta i no stret, oli mekem wanem blong pulum ol man blong biaen long olgeta?
5 ?Ol tija ya we tijing blong olgeta i no stret, oli mekem wanem blong trikim ol man? Oli waes long fasin blong olgeta blong trikim man. Ol man blong apostasi oli talem ol nogud tingting blong olgeta “long fasin haed.” Oli olsem man blong brekem loa we i karem ol samting oli kam insaed long wan kantri long fasin we i haed. Oli talem “ol giaman toktok.” Hemia i min se ol toktok blong olgeta oli mekem se narafala i ting se ol giaman tingting blong olgeta oli tru. Fasin blong olgeta i olsem man we i wokem sam impoten pepa blong man i luk se oli tru, be ol pepa ya oli giaman nomo. Ol man blong apostasi oli traem pulum plante man blong oli bilif long “ol giaman tijing” blong olgeta mo oli “tanem mining blong ol tok . . . we i stap long Baebol” blong i folem tingting blong olgeta. (2 Pita 2:1, 3, 13, NW; 3:16) I klia nomo se ol man blong apostasi oli no wantem mekem i gud long yumi. Sipos yumi biaen long olgeta, bambae yumi lego rod we i blong go kasem laef we i no save finis.
6. ?Baebol i talem klia nomo se yumi mas mekem wanem long saed blong ol tija we tijing blong olgeta i no stret?
6 ?Yumi save mekem wanem blong yumi no biaen long ol tija ya we tijing blong olgeta i no stret? Baebol i talem klia nomo wanem we yumi mas mekem. (Ridim Rom 16:17; 2 Jon 9-11.) Tok blong God i talem se yumi “no mas go klosap long olgeta.” Yes, yumi mas stap longwe long olgeta. Ol tok ya blong Baebol we oli givhan long yumi blong lukaot gud, oli olsem tok blong wan dokta we i talem se yumi mas stap longwe long wan man we i save pasem rabis sik long yumi. Dokta i save se sipos yumi kasem sik ya bambae yumi ded. Ol tok blong hem i klia gud, mo yumi save se yumi mas mekem samting we hem i talem. Ol man blong apostasi oli olsem man ya we i save pasem rabis sik long yumi. Oli yusum ol tijing blong olgeta blong pulum ol narafala blong oli tingting olsem olgeta. (1 Tim. 6:3, 4) Jehova i olsem gudfala dokta ya. Hem i talem klia long yumi se yumi mas stap longwe long ol tija we tijing blong olgeta i no stret. Yumi mas gat strong tingting oltaem, blong yumi folem ol tok ya we oli givhan long yumi blong lukaot gud.
7, 8. (a) ?Yumi mas mekem wanem blong stap longwe long ol tija we tijing blong olgeta i no stret? (b) ?From wanem yu yu gat strong tingting blong stap longwe long ol tija ya?
7 ?Yumi mas mekem wanem blong stap longwe long ol tija we tijing blong olgeta i no stret? Yumi no mas toktok long olgeta mo yumi no mas tekem olgeta oli kam insaed long haos blong yumi. Mo tu, yumi no ridim ol buk blong olgeta, yumi no lukluk ol program blong olgeta long televisin, yumi no ridim ol toktok blong olgeta long Intenet, mo yumi no raetem tingting blong yumi long Intenet, long saed blong ol samting we oli talem. ?From wanem yumi gat strong tingting blong stap longwe long olgeta? From we yumi lavem God blong yumi we “hem i tru.” Yumi no wantem save long ol giaman tijing we oli agensem trutok long Baebol. (Dut. 32:4; Jon 17:17) Mo yumi laekem tumas ogenaesesen we Jehova i yusum blong tijim yumi long ol nambawan trutok. Ogenaesesen blong Jehova nao i tijim yumi long nem blong Jehova mo mining blong nem ya, i tijim yumi long stamba tingting blong Jehova long saed blong wol ya, long samting we i hapen long man taem hem i ded, mo long nambawan promes blong laef bakegen. ?Yu yu save tingbaot olsem wanem yu harem gud taem yu lanem ol samting ya mo sam narafala trutok bakegen? Ale, yu no mas letem ol giaman tok blong ol tija ya oli pulum yu blong agensem ogenaesesen ya we i tijim yu long ol trutok ya.—Jon 6:66-69.
8 !Nomata wanem samting we ol tija ya oli talem, bambae yumi no save biaen long olgeta! I no gat risen nating blong yumi lesin long ol man we oli olsem wel we i no gat wota. Sipos yumi mekem olsem, bambae tingting blong yumi i foldaon. Yumi putum tingting blong yumi i stap long Jehova mo long ogenaesesen blong hem. Neva ogenaesesen blong Jehova i mekem tingting blong yumi i foldaon. Oltaem ogenaesesen ya i tijim yumi long plante plante trutok long Tok blong God. Ol trutok ya oli olsem gudfala wota we yumi dring long hem.—Aes. 55:1-3; Mat. 24:45-47.
Yu No Mas Bilif Long ‘Ol Kastom Stori We i No Tru’
9, 10. ?Pol i givim wanem woning long Timoti long saed blong ‘ol kastom stori we i no tru’? ?Mo maet Pol i stap tingbaot wanem taem i tokbaot ol kastom stori ya? (Yu lukluk futnot tu.)
9 Samtaem i isi blong luksave se wan man i tanem wan saen long rod mo saen ya i no moa soem stret rod. Be samtaem i no isi blong luksave taem man i mekem olsem. Long saed blong ol giaman tok we oli kamaot long Setan, i sem mak. Sipos yumi no lukaot gud, ol giaman tok blong Setan oli save trikim yumi. Ol tok we aposol Pol i talem long saed blong ol giaman tok blong Setan, oli givhan long yumi blong lukaot gud. Hem i talem se Setan i yusum ‘ol kastom stori we i no tru’ blong giaman long ol man. (Ridim 1 Timoti 1:3, 4.) ?Wanem ya ‘ol kastom stori we i no tru’? ?Mo yumi save mekem wanem blong yumi no bilif long olgeta? Yumi mas save ansa blong ol kwestin ya, blong yumi no lego rod we i blong go kasem laef we i no save finis.
10 Long fas leta we Pol i raetem i go long Timoti, we i wan Kristin elda, Pol i tokbaot ol kastom stori. Pol i talem long Timoti se hem i mas wok had blong mekem se kongregesen i stap klin, mo hem i mas givhan long ol Kristin brata mo sista blong hem blong oli gohed blong mekem samting we Jehova i wantem. (1 Tim. 1:18, 19) Pol i yusum wan tok long Grik lanwis we i save minim “wan giaman tok” no “wan stori we i no tru.” Wan buk (The International Standard Bible Encyclopaedia) i talem se tok ya long Grik lanwis i blong tokbaot ol stori long saed blong God mo long saed blong wosip we man i mekem long God, be oli no tru nating. Maet Pol i stap tingbaot ol giaman tok long saed blong God, we oli kamaot long ol kastom stori blong bifo, ol stori we oli pulum tingting blong ol man. * Pol i talem se ol stori ya oli nogud from we oli westem tumas taem, mo oli “blong rao nomo.” Ol stori ya oli mekem se ol man oli gat ol kwestin long saed blong samting we i no tru, mo biaen oli yusum taem blong olgeta blong traem faenem ansa blong ol kwestin ya. Setan i yusum ol kastom stori ya mo ol giaman tok long saed blong God blong pulum ol man blong oli fogetem ol samting we oli moa impoten. Ol tok blong Pol i klia se: !Yumi no mas bilif long ol kastom stori we i no tru!
11. ?Long wanem rod Setan i yusum ol giaman skul blong trikim ol man? ?Mo yumi mas folem wanem tok we God i talem long saed ya?
11 Sipos yumi no lukaot gud, ol kastom stori we i no tru oli save trikim yumi. ?Wanem sam kastom stori we i no tru? Ol kastom stori we i no tru, hemia eni giaman tijing long saed blong wosip mo God, we i mekem se yumi ‘no lesin long ol trutok.’ (2 Tim. 4:3, 4) Setan i waes blong wokem ol trik. Hem i yusum ol giaman skul blong trikim ol man. Hemia nao from wanem Baebol i talem se Setan i tanem fasin blong hem, blong mekem ol man oli luk hem olsem we hem i “wan enjel blong laet.” (2 Kor. 11:14) Ol skul we oli talem se oli Kristin, oli talem se oli folem fasin blong Kraes tu, be oli tijim ol giaman tijing olsem Triniti mo helfaea. Mo oli tijim tu se taem man i ded, spirit blong man ya i go laef samples. Plante man oli ting se ol lafet blong Krismas mo Ista oli mekem God i glad, be ol samting we ol man oli mekem long ol lafet ya oli kamaot long giaman wosip. Ol kastom stori we i no tru, bambae oli no save trikim yumi sipos yumi folem tok we God i talem, se yumi no mas joen nating long giaman wosip mo ‘yumi no mas tajem ol samting ya we oli no klin long fes blong God.’—2 Kor. 6:14-17.
12, 13. (a) ?Setan i yusum wanem giaman toktok blong trikim ol man? ?Mo wanem ol tok we i tru long saed blong ol tingting ya? (b) ?Yumi save mekem wanem blong yumi no bilif long ol kastom stori we oli kamaot long Setan?
12 Sipos yumi no lukaot gud, Setan i save yusum sam narafala giaman toktok blong trikim yumi. Bambae yumi tokbaot sam long ol giaman toktok ya. Faswan se, yu save mekem eni samting we yu wantem. Yu nomo yu jusum wanem samting i stret mo wanem samting i no stret. Plante taem yumi harem ol toktok olsemia long televisin, long ol muvi, long ol magasin, long niuspepa, mo long Intenet. From we yumi harem giaman toktok ya oltaem, i isi nomo long yumi blong gat tingting olsem mo blong folem ol tingting blong wol we oli no klin. Be tok we i tru long saed ya, hemia se yumi nidim God blong i talem long yumi wanem samting i stret mo wanem samting i no stret. (Jer. 10:23) Seken giaman toktok hemia se, neva bambae God i mekem wan samting blong laef long wol i kam gud. Tingting ya i pulum ol man blong tingbaot naoia nomo. Oli no wantem save long samting we bambae i hapen long fiuja mo long samting we i mekem God i glad. Sipos yumi gat tingting olsem, yumi save “stap nating nomo” we yumi no “karem frut” long wok blong God. (2 Pita 1:8) Tok we i tru long saed ya, hemia se dei blong Jehova i klosap nomo, mo yumi mas soemaot long laef blong yumi se yumi bilif strong se dei ya bambae i kamtru i no longtaem. (Mat. 24:44) Namba tri giaman toktok se, God i no tingbaot yumi wanwan. Setan i wantem se yumi ting se yumi nating nomo long ae blong God mo hem i no save lavem yumi. Sipos Setan i pulum yumi blong tingting olsem, maet bambae yumi lego Jehova. Be tok we i tru long saed ya, hemia se Jehova i lavem ol man blong hem wanwan, mo hem i tinghae long olgeta evriwan.—Mat. 10:29-31.
13 Yumi mas lukaot gud oltaem se yumi no tingting olsem ol man long wol blong Setan. Samtaem i luk olsem se samting we oli talem, mo tingting blong olgeta, i tru. Be yumi mas tingbaot se Setan i wantem trikim yumi, mo hem i waes moa long fasin blong wokem trik i bitim eni narafala man. Yumi mas folem gud ol tok long Baebol we oli givhan long yumi blong lukaot gud. Olsem nao bambae Setan i no save yusum “ol storian olbaot” blong trikim yumi.—2 Pita 1:16.
Yu No Mas “Biaen Long Setan”
14. ?Pol i tokbaot wanem samting taem i toktok long ol yangfala wido? ?Mo from wanem yumi evriwan i mas folem ol tok ya blong Pol?
14 Yumi traem tingbaot sipos i gat wan saen long rod we i talem se: “Hemia Rod Blong Biaen Long Setan.” I klia se ol Kristin oli no wantem folem saen olsem. Be sam tru Kristin oli mekem olsem. Pol i tokbaot sam fasin we sam Kristin oli mekem nao ‘oli aot long stret rod, oli biaen long Setan.’ (Ridim 1 Timoti 5:11-15.) Pol i raetem ol tok ya i go long ol yangfala wido long taem blong hem, be ol tok ya oli save givhan long yumi evriwan. Ol wido ya oli no tingbaot se oli stap biaen long Setan, be fasin mo storian blong olgeta i soemaot se hemia nao samting we oli stap mekem. ?Yumi save mekem wanem blong no foldaon long trap ya we yumi biaen long Setan be yumi no luksave? I gud yumi tokbaot samting we Pol i talem long saed blong fasin ya blong tokbaot man blong spolem hem.
15. ?Setan i wantem wanem? ?Mo Pol i talem wanem long saed blong ol samting we Setan i yusum blong pulum yumi blong mekem samting we hem i wantem?
15 Setan i no wantem se yumi tokbaot bilif blong yumi long narafala. Hem i wantem se yumi no moa talemaot gud nius. (Rev. 12:17) Hem i wantem se yumi yusum taem blong yumi blong mekem ol samting we oli no impoten mo ol samting we oli mekem se ol man blong Jehova oli rao mo oli seraot. Pol i tokbaot sam long ol samting ya we Setan i yusum blong pulum yumi blong mekem samting we hem i wantem. Pol i talem se ol wido long taem blong hem oli “go olbaot long ol haos blong storian blong nating nomo.” Ol wido ya oli westem taem blong go luk ol fren blong olgeta mo tokbaot ol samting we i no impoten. Yumi mas lukaot se yumi no mekem sem samting. Yu traem tingbaot, maet yumi yusum plante taem blong yumi mo plante taem blong ol narafala, blong tokbaot ol samting we oli no impoten mo maet oli no tru tu. Yumi mekem olsem taem yumi ridim ol imel mo sanem ol imel we oli no impoten, yumi toktok long telefon, yumi sanem ol mesej long mobaelfon, mo taem yumi go stori long haos blong narafala. Pol i talem se ol wido oli save kam woman blong “mekem toktok.” Samtaem olgeta we oli mekem toktok no oli tokbaot man, oli talem ol toktok blong spolem man nomo. Samting ya i nogud from we maet ol toktok ya i no tru mo i save spolem nem blong narafala. Mo plante taem ol giaman toktok olsem i mekem ol man oli rao. (Prov. 26:20) Olgeta we oli talem ol giaman toktok long saed blong narafala oli stap folem fasin blong Devel Setan, nating se oli no luksave se oli stap mekem olsem. * Ale Pol i talem se ol wido “oli stap go insaed long bisnes blong ol narafala man.” Ol wido ya oli talem long ol narafala wanem samting we oli mas mekem long laef blong olgeta. Be oli no gat raet blong mekem olsem. Sipos yumi yusum taem blong yumi blong mekem ol fasin olsem, bambae tingting blong yumi i no moa stap long impoten wok ya we Jehova i givim long yumi blong mekem. Yumi mas yusum taem blong yumi blong talemaot Kingdom blong God. Sipos yumi no moa prij, i min se yumi stat blong biaen long Setan. Mo sipos yumi stap long saed blong Setan, i min se yumi stap agens long Jehova. Yumi evriwan i mas jus se yumi stap long saed blong hu.—Mat. 12:30.
16. ?Wanem ol tok blong Baebol we i save givhan long yumi blong no “biaen long Setan”?
16 Sipos yumi folem ol tok blong Baebol bambae yumi no “biaen long Setan.” Pol i talem sam samting we i save givhan long yumi. Hem i talem se yumi mas “wok strong long ol wok ya blong Masta blong yumi.” (1 Kor. 15:58) Taem yumi wok strong long wok blong Jehova, yumi no gat taem blong mekem ol samting we oli no impoten mo ol samting we yumi save kasem trabol from. (Mat. 6:33) Narafala samting we Pol i talem long yumi blong mekem, hemia se yumi mas talem “ol gudfala tok we i save mekem ol man we oli slak oli kam strong moa.” (Efes. 4:29) Yumi no mas tokbaot narafala blong spolem hem, mo yumi no mas lesin long ol tok blong man we i mekem olsem. * Yu mas trastem ol Kristin brata mo sista blong yu mo yu mas respektem olgeta. Sipos yu mekem olsem, oltaem bambae yu talem ol gudfala samting long saed blong olgeta. Pol i talem tu se, yumi mas ‘lukaot long ol bisnes blong yumi nomo.’ (1 Tes. 4:11) Yu mas soemaot long ol man se yu yu intres long olgeta be yu mas mekem olsem long fasin we i soemaot respek. Yu mas tingbaot se maet i gat sam samting we oli no wantem talemaot long narafala mo oli no wantem se ol narafala oli save long hem. I gud yu tingbaot tu se narafala i mas mekem prapa desisen blong hem long saed blong sam samting, taswe i no stret blong yumi talem long olgeta wanem we oli mas mekem.—Gal. 6:5.
17. (a) ?From wanem Jehova i givim woning long saed blong ol rod we yumi no mas folem? (b) ?Tingting blong yumi i mas strong blong mekem wanem?
17 !Yumi talem tangkiu long Jehova from we hem i talem klia long yumi wanem ol rod we yumi no mas folem! Oltaem yumi mas tingbaot se Jehova i talem ol tok ya we oli givhan long yumi blong lukaot gud, from we hem i lavem yumi tumas. Hem i no wantem se Setan i trikim yumi mo yumi harem nogud from. Rod we Jehova i wantem yumi blong folem i smol, be hemia nomo rod we i save lidim yumi blong go kasem laef we i no save finis. (Mat. 7:14) Oltaem tingting blong yumi i mas strong blong folem ol tok blong Jehova se: “Hemia rod. Yufala i folem.”—Aes. 30:21.
[Ol futnot]
^ par. 4 “Ol man blong apostasi” hemia olgeta we bifo oli bilif long ol tijing we oli stap long Baebol be biaen oli lego ol tijing ya we oli tru mo oli agensem trutok. Oli kam enemi blong God.
^ par. 10 Buk ya blong Tobit no Tobias, we sam man oli ting se i haf blong Baebol, i wan kastom stori long taem blong Pol. Man ya i raetem buk ya samwe long ol yia 200 B.K.T. Buk ya i gat plante giaman tijing long hem mo ol stori long saed blong posen mo kleva. Man we i raetem buk ya i talem ol stori ya olsem se oli tru, be oli stap longwe olgeta long ol tok we i tru.—Lukluk buk ya Insight on the Scriptures, Buk 1, pej 122 (long Franis hemia Étude perspicace des Écritures, Buk 1, pej 135).
^ par. 15 Long lanwis Grik, tok we i blong talem “devel,” hem i di·aʹbo·los. Hemia i minim man we i giaman blong spolem nem blong narafala. Baebol i yusum tok ya long saed blong Setan we hem nao i faswan blong giaman.—Jon 8:44; Rev. 12:9, 10.
^ par. 16 Yu lukluk bokis ya “Ol Feta We Oli Flae Olbaot Long Win.”
?Wanem Ansa Blong Yu?
?Yu save mekem wanem blong soemaot se yu folem ol tok long ol vas ya?
[Kwestin]
[Bokis/Foto blong pija long pej 18]
Ol Feta We Oli Flae Olbaot Long Win
Wan olfala stori blong ol man Jiu i soemaot samting we i hapen taem man i tokbaot narafala blong spolem hem. Ol man oli talem stori ya long ol defdefren fasin, be bigfala tingting blong stori ya i olsem:
Wan man i talem ol giaman tok we i spolem nem blong wan waes man long vilej blong hem. Biaen, man ya we i giaman i wantem se waes man ya i fogivim hem. Ale hem i askem long waes man ya se: “?Mi save mekem wanem blong soemaot long yu se mi sore from samting we mi mi talem long saed blong yu?” Waes man ya i ansa se: “I gat wan samting we yu save mekem. Yu karem wan pilo we oli wokem long ol feta. Yu katem pilo ya, mo yu letem ol feta ya oli flae long win.” Man ya i no kasem save from wanem waes man ya i askem long hem blong mekem samting ya. Be nating, hem i mekem olsem we waes man ya i talem. Biaen hem i go luk waes man ya bakegen.
Hem i askem se: “?Olsem wanem? ?Naoia yu yu fogivim mi?”
Waes man i ansa se: “Fastaem yu go, yu hivimap olgeta feta ya bakegen.”
Man ya i se: “?Be olsem wanem mi save mekem olsem? Ol feta ya oli flae olbaot finis. Mi no save hivimap olgeta bakegen.”
Ale waes man ya i talem long hem se: “Olsem ol feta ya we oli flae olbaot finis, ol giaman tok we yu talem long saed blong mi oli kasem plante man finis. Yu yu no save hivimap ol feta ya bakegen olsem we yu no save mekem se ol man oli fogetem ol tok ya we yu talem long saed blong mi.”
Samting we yumi lanem long stori ya i klia gud. Afta we yumi talem wan samting, i no gat rod blong jenisim samting we yumi talem. Mo samtaem yumi no save jenisim ol nogud frut we i kamaot from ol samting we yumi talem. Taswe, bifo we yumi talem wan nogud toktok long saed blong narafala, i gud yumi tingbaot se ol toktok blong yumi oli olsem ol feta we oli flae olbaot long win.
