“Dios ja yˈayuk myëdäjtypy ja mëkˈäjtën es [“juuky yëˈë”, Traducción del Nuevo Mundo (NM)].” (EBRE. 4:12)

1. ¿Ti mbäät nduˈunëm parë ndëjkëm mä Diosë pyoˈkxtakn, ets tiko mbäät näˈäty xytsyiptakxëm?

MÄ JA tuˈukpë artikulo ojts nnijäˈäjëm ko parë ndëjkëm mä Diosë pyoˈkxtakn, tsojkëp nmëmëdoˈojëm ets nduˈunëm mëdë kyäjpn. Per näˈäty tsiptakp nmëdoˈojëm. Extëm nˈokpëjtakëm, ko nduˈunëm diˈibë Jyobaa kyaj ttukjotkëdaˈaky, ¿kujuundakëm ets kyaj nmastuˈudäˈänëm? Tuˈugë jäˈäy diˈib ijtp “listë parë myëdowët” kyaj duˈun jyaˈayˈaty (Sant. 3:17, NM). Mä tyäˈädë artikulo nnijawëyäˈänëm tuˈuk majtskë jotmay mä mbäät nyajnigëxëˈkëm ko ijtëm listë parë xëmë nmëdowäˈänëm.

2, 3. ¿Ti tsojkëp nduˈunëm parë Jyobaa xytyukjotkëdakëm?

² ¿Xytsyiptakxëm näˈäty nbaduˈunëm ja käjpxwijën diˈib yajkypyë Biiblyë? Biiblyë jyënaˈany ko Dios yajtuˈukmukaampy “tijaty yˈoyˈijxypy mäjatyë nasionk”, ja njënäˈänëm ja jäˈäyëty diˈib yajtsobatypy mët ko ttsoktë ja tëyˈäjtën (Ageo 2:7). Mä nety nganijäˈäjëm ja tëyˈäjtën, nduˈunëmë ja axëkˈäjtën. Per ta ojts nyajtëgäjtsëm ja jot winmäˈäny ets ja tuˈunën  mët ko ntsojkëmë Jyobaa etsë yˈUˈunk. Ets parë Dios ojts xykyupëjkëm, kanäkˈok ojts nmënuˈkxtakëm ets mëk ja mëjää ojts nduˈunëm parë nyajtëgäjtsëm ja jukyˈäjtën. Ets ko ja tiempë ttukjäjty, ta ojts nëbajtëm (käjpxë Kolosʉ 1:9, 10).

³ Per jeˈeyëm nbokyjyaˈayˈäjtëm. Pääty tsojkëp ets xëmë nduˈunëmë mëjää parë nyaˈoˈoyëmë jukyˈäjtën ets nduˈunëm diˈib oy. Jyobaa wyandakypy ko xëmë xypyudëkëyäˈänëm pën nduˈunëm tijaty tyukjotkëdakypy.

Nˈokˈaxäjëmë käjpxwijën

4. ¿Ti tëgëk pekyë Jyobaa yajtuumpy parë xytyukˈijxëm mä mbäät nyayaˈoˈoyëm?

⁴ Diˈib tim jawyiin mbäät nduˈunëm, yëˈë ko nˈijxëm mä mbäät nnayaˈoˈoyëm. ¿Wiˈixë Jyobaa xypyudëjkëm? Mbäät xytyukmëdooˈijtëm tuˈugë diskursë o ngäjpxëm tuˈugë artikulo diˈib jantsy këkpäät xyajwinmäˈäyëm. Per pën kyaj njaygyujkëm ja käjpxwijën ets kyaj nbaduˈunëm, mbäädë net dyajtunyë nmëguˈukˈäjtëm parë xypyudëjkëm (käjpxë Galasyʉ 6:1).

5. ¿Tiko mbäädë mëjjäˈäytyëjk tpudëkëdë ja myëguˈuktëjk, ets diˈibë jäˈäyˈäjtën mbäät njëjpkudijëm ko nyajkäjpxwijëm?

⁵ Oy näˈäty tsuj yajxon xyjakäjpxwijëmë nmëguˈukˈäjtëm, tsiptakp ngupëjkëm mët ko tëgooytyëp nanduˈun. Per oy ko njaygyujkëm ko yëˈë Jyobaa diˈib tyukˈaneˈembyë mëjjäˈäytyëjk parë xykyäjpxwijëm tsuj “yajxon” (Gal. 6:1). Pën ngupëjkëm extëm xyˈanmäˈäyëm, ta nëjkxë Jyobaa niˈigyë xyˈoyˈijxëm o xyajtsobatëm. Niˈamukë ëtsäjtëm ndukmëtmaytyakëmë Jyobaa mäjaty ndëgoˈoyëm, per ko net tuˈugë mëjjäˈäy xytyukˈijxëm tsiptakp ets ngupëjkëm. Ets mbäädë net njënäˈänëm tiko duˈun të xytyimˈanmäˈäyëm, ko kyaj tsuj yajxon të xymyëgäjpxëm, o kyaj net nmëjpëjtakëm ja jotmay o naynyikäjpxtutëm (2 Rey. 5:11). Ets mbäät axtë njotˈambëjkëm ets axëëk nyajnayjäˈäwëm ja nmëguˈukˈäjtëm diˈib jam xykyäjpxwijëm, ko xytyukmëgäjpxëm tuˈugë jotmayë mëjwiimbë diˈibë Jyobaa kyaj ttukjotkëdaˈaky, extëm ko axëëk yˈadëˈëtsy tuˈugë jiiky mëguˈuk, ko kyaj wäˈäts ntsënäˈäyëm o wiˈix naywyit nayxyojxëm o ja ixy jawë diˈib nˈijxëm. Per ko net yajxon nwinmäˈäyëm, ta njaygyujkëm ko kyaj yˈoyëty extëm të nˈadëtsëm ets ko oy ja käjpxwijënë diˈib të nyajmoˈoyëm.

6. ¿Wiˈixë Diosë yˈayuk dyajnigëxeˈeky “ti ja jäˈäy wyinmääytyëp o tsyojktëp”?

⁶ Yëˈë tekstë diˈib mëët tsyondaˈagyë tyäˈädë artikulo jyënaˈany ko “Dios ja yˈayuk myëdäjtypy ja mëkˈäjtën”. Yëˈë diˈib mëjwiin kajaa xypyudëjkëm parë nnayajtëgäjtsëm, kyaj jyaayëty mä kyajnëm nëbajtëm, nanduˈun ko nety të nëbajtënë. Mä tyäˈädë tekstë, nan ja Pablo jyënany ko “Dios ja yˈayuk [...] tëjkëp mä ti ja jäˈäy wyinmääytyëp o tsyojktëp, yajnigëxeˈkypy nidëgekyë ja jäˈäyë jyaˈayˈäjtën” (Ebre. 4:12). Pablo yëˈë yä myaytyäˈägan ko nnijäˈäjëm wiˈixë Biiblyë jyënaˈany kyaj mbäät nekykyuyuˈtsëm ti nmëdäjtëm jodoty, nëjkxëp nyajnigëxëˈkëm mä wiˈix tijaty nduˈunëm. ¿Mbäät näˈäty tëgatsy jäˈäy xyˈijxëm ets tëgatsy ti nmëdäjtëm jodoty winmäˈänyoty? (Käjpxë Matewʉ 23:27, 28.) Nˈokpawinmäˈäyëm ti nëjkx nduˈunëm ko nbatëmë jotmay diˈib yä yajnigäjpxäämp.

Nˈokpanëjkxëm extëm nyijkxyë Jyobaa kyäjpn

7, 8. 1) ¿Tiko tpaduunˈadëˈëtstë ja Ley näägë Dios mëduumbë? 2) ¿Tiko njënäˈänëm ko kyaj tkupëjktë extëmë netyë Dios dyajtuˈuyoˈoy tijaty tyuknibëjtakëp?

⁷ Nnijäˈäjëm yajxon extëm jyënaˈanyë Proverbios 4:18: “Ja oyjyaˈayë nyëˈë tyuˈu duˈun extëmë tëˈkx jäjën diˈib mas niˈigyë mëjwindëjkëp axtë ko yajxon xyëënyëtyaˈay”. Tyäˈädë yëˈë yˈandijpy ko extëm nyaxy ja tiempë, ta mas oy njaygyujkëm ti Jyobaa tsyejpy ets nduˈunëm, ets mas niˈigyë nyaˈoˈoyëm ja jukyˈäjtën extëm ttukjotkëdäˈägët.

⁸ Mä ja tuˈukpë artikulo ojts nnijäˈäjëm ko  nimay ja Jesus yˈëxpëjkpëty tpaduunˈadëtstë ja Ley diˈibë Moisés yajmooy (Apos. 21:20). Pablo yajxon tˈanmääy ja Dios mëduumbëty ko kyaj nety nyekyjëjpˈamëty tmëmëdowdët ja Ley, per tam diˈib kyaj tkupëjktë (Kol. 2:13-15). ¿Tiko? Yëˈko waˈan wyinmääytyë ko duˈun kyaj nyibëdëˈëgëdët ja judiyëtëjk pën pyaduundëp tuˈuk majtsk ja Ley. Mä Ebreeʉsʉty japë Pablo jyënany ko parë tyëkëdët mä Diosë pyoˈkxtakn, tsojkëbë nety tpanëjkxët extëmë Dios dyajtuˈuyoˈoy tijaty tyuknibëjtakëp (Ebre. 4:1, 2, 6; käjpxë Ebreeʉsʉty 4:11). * Pën tsyojktëbë nety etsë Dios yˈaxäjëdët, jëjpˈamë nety tkupëktët ko Jyobaa wiink tuˈu të ttukmatsy ja kyäjpn.

9. ¿Ngupëjkëm ko tuumbë diˈib kuwijy tkäjpxˈoyë tuˈugë tëyˈäjtën diˈib mä Biiblyë?

⁹ Mä tyäˈädë tiempë nan niˈigyë oy yajjaygyukë tijatyë Biiblyë tukniˈˈijxëp diˈib ijty kyaj yajxon yajjaygyukë. Per kyaj tiko tyäˈädë nmëmäˈäy nmëdäjëm, niˈigyë mbäät ndukjotkujkˈäjtëm tijaty kyäjpxˈoˈoyëdëbë tuumbë diˈib kuwijy. Nnijäˈäjëm ko Diˈib wyooyoˈoytyëbë Jyobaa tyestiigëty, diˈib kyudënääytyëbë tuumbë diˈib kuwijy, wyijtsˈoˈoyëdëbë tëyˈäjtën diˈib ijty wiink yajjaygyukëp. Kyaj tjëjptsëˈëgëdë oy wiˈix pën jyënäˈänët. Diˈib mas jëjpˈam parë tyäˈädë nmëguˈukˈäjtëm, yëˈë dyajtuˈuyoˈoytyët tijaty extëmë Dios dyajtuˈuyoˈoy tijaty tyuknibëjtakëp. Ets ëtsäjtëm, ¿ngupëjkëm ko yajkäjpxˈoyë tuˈugë tëyˈäjtën diˈib mä Biiblyë? Kyaj nduˈunˈatäˈänëm extëm ja farisee diˈib niˈigyë tsyojktë ja jeky byinë ets kyaj dyuˈunëty ja jembyë binë diˈib yaˈijxkijpxyëp mëdë Jesusë tyukniˈˈijxën (käjpxë Lukʉs 5:39).

10, 11. ¿Ti xytyukniˈˈijxëm ko tëëyëp ja Biiblyë Ëxpëjkpë yaˈˈanmääytyë ets dyajtëgatstët mä wiˈixë nety kyäjpxwäˈkxtë?

¹⁰ Min nˈokˈijxëm ja tuk pekyë jotmay. Tam nyëjkxnë mëgoˈpx jëmëjt naxy, ko nääk ja Biiblyë Ëxpëjkpë, extëm ijty yajtijtë Jyobaa tyestiigëty, wyinmääytyë ko wiˈix mbäät kyäjpxwäˈkxtë, yëˈë ko jantsy oy dyiskursarattët. Jantsy käjpxandëp ijty mayjyaˈay wyinduuy ets nääk axtë mëj jyantsy nyayjawëdë ko ja jäˈäy myëjkugäjpxëdë. Per ta jyajtyë tiempë mä Diosë kyäjpn tjaygyujkë ko diˈibë Jyobaa tsyejpy, yëˈë ets oymyääjëty kyäjpxwäˈkxtët, extëm nyëjkxtët tëjkm dëjkm. Ko duˈun yajjaygyujkë, ta nääk diˈibë nety jantsy oy diskursaräjttëp kyaj duˈun ttunandë. Duˈunë nety kyëxëˈëktë ko tsyojktëbë Dios ets ko jantsy oy tmëdundë, per ko yaˈˈanmääytyë ti Jyobaa tsyejpy ets ttundët, ta dyajnigëxëˈktë ja jyot wyinmäˈäny. Ta kyaj Dios nyekytyukjotkëdakëdë ets ta ojts tmastutnëdë ja Diosë kyäjpn (Mat. 10:1-6; Apos. 5:42; 20:20).

¹¹ ¿Per ti tyuundë pënaty mëdoodë? ¿Ojts tsyiptakxëdë nyëjkxtët tëjkm dëjkm? Ojts, ko ttimˈyajtsondaktë. Per mëdoodë, wanaty wanaty dyajnäjxtë ja tsyëˈëgë ets mëjwiin kajaa Jyobaa ojts kyunuˈkxëdë. Ets mijts, ¿ti mduumpy ko myaˈˈanëëmë mgäjpxwäˈkxët extëm kyaj të xykyostumbrëpeky? ¿Mˈijtp listë parë xyˈijxmatsët?

Ko tuˈugë jiiky mëguˈuk tmastuˈutyë Jyobaa

12, 13. 1) ¿Tiko Jyobaa tniˈanaˈamë ets yaˈëxkaxët pënaty mëjwiin kajaa pokytyuump ets kyaj jyodëmbity? 2) ¿Ti jotmay mbäädë tääk teety tpäättë diˈib Dios mëduundëp?

¹² Yajxon nnijäˈäjëm ko Jyobaa yëˈëyë kyupejkypy pënaty nayaˈijtëdëp wäˈäts (käjpxë Titʉ 2:14). Mbäät mëjwiin kajaa tsyiptaˈaky ets nmëmëdoˈojëm. Extëm ko ja tääk teety diˈib jantsy oy Dios mëduump, tmëdaty jeˈeyë tuˈugë yˈuˈunk diˈib myastutypy ja tëyˈäjtën. Tyäˈädë yˈuˈunk kyaj tmëjjawë ko oy yˈity mëdë Jyobaa ets mëdë tyääk tyeety, ta “tuk tsojk pekyoty xyondäˈä[gäˈäny]” ets ta yaˈëxkexy mä Diosë kyäjpn (Ebre. 11:25).

 ¹³ Ja tääk teety mëjwiin kajaa dyajnaxtë jäj jëmuˈumën. Yëˈëjëty yajxon tnijawëdë ko Biiblyë jyënaˈany: “Pën jam tuˈugë jäˈäy nyaynyigajxyëty ko yëˈë tpaduny ja Jesukristë es dëˈënyëm myëˈinduny, o yˈatseky, o tˈawdaty diˈibë kyaj diosëty, o yˈabiˈtsëty, o yˈamiˈikyjyaˈayëty, o myaˈtspëty, esë dëˈëmbë jäˈäyëty kyaj mëët mdaˈanmuk mwäˈkmukët. Pes dëˈëmbë jäˈäy ni jeˈeyë mëët mgakääymyuktët” (1 Kor. 5:11, 13). Nyijäˈädëp ko jyënaˈany “tuˈugë jäˈäy”, yëˈë nanduˈun myaytyakypy ja jyiiky myëguˈuk diˈib kyaj tsyëënë mä tyëjk. Per jantsy tëgatsy nyayjawëdë mët ko myëmëdowandë tyäˈädë anaˈamën, per nan mëk ttsoktë ja yˈuˈunk. Ets mbäät wyinmaytyë: “Pën ninuˈun mëët nganekytyuˈukmujkëm, ¿wiˈix nbudëjkëm ets tnijëmbitëdë Jyobaa? ¿Ti kyaj xytyijy yˈoyët ko wanaty nmëgäjpxëm?”. *

14, 15. ¿Ti tsojkëp twinmaytyët ja tääk teety diˈibë yˈuˈunk të yaˈëxkexy?

¹⁴ Mëk nanduˈun njäˈäwëm ja jäj jëmuˈumën diˈib yajnäjxtëp ja tääk teety. Per kyaj yëˈë duˈun nyaytyukmëtsokëdë. Yëˈë duˈun mët ko ja yˈuˈunk kyanayaˈoˈoyë ets twinˈijxy ja axëëkpë nëˈë tuˈu, oyë nety tjanijawë ko kyaj oy nyekyˈitäˈäny mëdë tyääk tyeety ets mëdë naymyujkën. Yëˈë tääk teety mëjwiin kajaa dyajnaxtë jäj jëmuˈumën ets kyaj ti mbäät tnekytyundë.

¹⁵ Per yëˈëjëty nan mbäät twinˈixtë ti tyunandëp: ¿myëmëdowandëbë Jyobaa extëmë yˈanaˈamën jyënaˈany? Näˈäty kuanë ko mët ja yˈuˈunk tkäjpxmuktët tuˈugë jotmay diˈib jamˈäjtp mä fyamilyë. Per ¿mbäädë net yëˈë ttukäjpxtë parë mëët xëmë tyuˈukmuktët pën kyaj jyëjpˈamëty? Mä twinmaytyë ti tyunandëp, jëjpˈam tjamyatstët wiˈixë Jyobaa wyinmay mët ko yëˈë yajnigutujkëp etsë jäˈäy yaˈëxkaxët parë yˈitët wäˈätsë kyäjpn ets jyëmbitët ja pokyjyaˈay. ¿Wiˈix mbäädë tääk teety dyaˈixëdë ko tyuundëp extëmë Jyobaa ttseky?

16, 17. ¿Ti xytyukniˈˈijxëmë Aaróngë yˈijxpajtën?

¹⁶ Aarón, ja Moisésë myëgaˈax ojts tpäätyë duˈumbë jotmay mët nimajtskë yˈuˈunk, Nadab etsë Abihú. Ojtsë Jyobaa yaˈoogëdë mët ko mëjwiin kajaa tyëgooytyë, ko dyajtooytyë ja diˈib päˈäk xuˈkp extëm kyaj pyaatyëty. ¡Mëjwiin kajaa Aarón dyajnäjxyë jäj jëmuˈumën ko twinmääy ko ninäˈä nety tkanekyˈixäˈäny ja yˈuˈunk ets ni mëët kyanekymyaytyäˈägäˈändë! Per kyaj yëˈëyëty jeˈeyë. Aarón mët ja wiinkpë yˈuˈunk yˈënäˈk ojtsë Dios tyukˈanaˈamëdë ets kyaj tpanëjkxtët ja kostumbrë diˈibë jäˈäy tyuundëp ko pën yˈooky. Duˈun yaˈˈanmääytyë: “Kyaj mguwääy xyaˈittët täj xënin, ets kyaj xykyëëtstëdë mwit diˈib mbëjtaktëp, parë kyaj mˈooktët ets parë kyaj [Dios] jyotmäˈädët mët niˈamukë tyäˈädë jäˈäyëty” (Lev. 10:1-6). ¿Ti tyäˈädë xytyukniˈˈijxëm? Ko mas niˈigyë  mbäädë Jyobaa ntsojkëm ets kyaj dyuˈunëty ja njiikyˈäjt nmëguˈukˈäjtëm ets mas pën kyaj jyodëmbity.

¹⁷ Tyam, kyaj Jyobaa netyë dyaˈooky pënaty kyaj myëmëdoyëty. Kom mëjwiin kajaa tsojkënë tmëdaty, ta dyakyë tiempë ets ja jäˈäy jyodëmbitët. Pääty, ¿wiˈixë Jyobaa nyayjawëdët ko ja tääk teety kyamëmëdowëdët ets jeˈeyëm kyäjpx myaytyäˈägët mët ja yˈuˈunk diˈib të yaˈëxkexy?

18, 19. ¿Ti jotkujkˈäjtën pyäättëbë Dios mëduumbë ko tmëmëdowdët xëmë Jyobaa?

¹⁸ Mayë Dios mëduumbë diˈib ojts yaˈëxkaxtë ets jyëmbijttë jatëgok mä Diosë kyäjpn, jyënäˈändë ko diˈib ojts yajwinmayëdë, yëˈë ko ja jyiiky myëguˈuk ets ja myëtnaymyaayëbëty tmëmëdoodë Jyobaa ets ko kyaj ojts nyekymyëgäjpxëdë. Mä tuˈugë neky diˈibë mëjjäˈäytyëjk kyajxtë parë jyëmbitët tuˈugë kiixy, tkujäˈäyëdë ko diˈib pudëjkë tyäˈädë kiixy, yëˈë ko “ja myëgaˈax twintsëˈkë ja jëjwijtsëmbijtën diˈib yajmooy”. Tyäˈädë kiixy jyënany ko “yëˈë pudëjkë parë jyëmbijty” ko tˈijxy ja myëguˈuk “tmëmëdoy yajxon extëmë Biiblyë dyajnigutukë”.

¹⁹ Pääty, ¿ti mbäät nduˈunëm? Tsojkëp xëmë nmëmëdoˈojëm Jyobaa. Kom pokyjyaˈay nyajpatëm näˈäty mbäät xytsyiptakxëm. Per tsojkëp nmëbëjkëm ko tijatyë Jyobaa xytyukˈanaˈamëm yëˈë parë ndukˈoyˈäjtëm.

Diosë yˈayuk juuky yëˈë

20. ¿Wiˈix mbäät majtsk peky yajjaygyukë Ebreeʉsʉty 4:12? (Ix nanduˈunë nota.)

²⁰ Ko Pablo jyënany mä Ebreeʉsʉty 4:12 ko “Dios ja yˈayuk” juuky yëˈë, kyaj nety yëˈë tmaytyäˈägäˈänyë Biiblyë. * Yëˈë myaytyäˈägan ko adëëdaapy tijatyë Dios të twandaˈaky, pes yëˈë diˈibë nety jam myaytyakypy. Jyobaa nan të këˈëm jyënaˈany: “Duˈunëts ja nˈayuk wyimbëtsëmäˈäny [...]. Kyajts xynyijëmbitäˈäny ets pën kyaj wyimbëtsemy, [...] nëjkxëp seguurë yˈoybyëtsëmäˈäny tijëts të nigajpxy” (Isa. 55:11). Pääty, tsojkëp nmaˈkxtujkëm pënë Dios kyaj tsojk tkuytyuny tijaty të twandaˈaky extëm njatsojkëm. Jyobaa “tuumpnëm tyambäät” ets tuunˈadëˈëtsäämp axtë ko yˈadëëdäˈäyët tijaty të ttuknibëjtäägë (Fwank 5:17).

21. Extëm jyënaˈanyë Ebreeʉsʉty 4:12, ¿wiˈix tjotkujkmoˈoyëdë mëjjäˈäytyëjk parë tmëduunˈadëˈëtstëdë Jyobaa?

²¹ Mä ja may jyaˈay, taaˈäjtpë nmëguˈukˈäjtëm diˈib jantsy kanäk jëmëjt kujk tmëduunëdë Jyobaa (Diˈibʉ Jat. 7:9). May kyaj ttimjëjpˈixtë myëjjäˈäyëdët mä tyäˈädë tiempë, per kyaj yëˈë yaˈëxtëkëwäˈägëdë (Sal. 92:14). ¿Tiko? Yëˈko nyijäˈädëp ko “Dios ja yˈayuk” juuky yëˈë, pesë Jyobaa tuunˈadëtsp parë seguurë dyaˈˈadëwäˈäny tijaty të twandaˈaky. Jyobaa jëjpˈam tˈixy tijaty të twandaˈaky ets nan jotkujk nyayjawëty ko ëtsäjtëm nanduˈun nˈijxëm. Mä tyäˈädë myëjëxtujk xëëbë diˈib ndukjukyˈäjtëm, Jyobaa poˈkxˈadëtsp, ets nitii kyayajtuˈudukäˈänyëty parë dyaˈˈadëwët tijaty të ttuknibëjtäägë ets nan nyijäˈäp ko kyäjpn pudëkëyanëdëp. Të net nnijäˈäjëm ko niˈamukë mbäät ndëjkëm mä Jyobaa pyoˈkxtakn. ¿Të mijts mdëkë?

[Notë diˈib noky ëxˈääy]

Mjamyejtsypy

• ¿Ti mbäät nduˈunëm parë ndëjkëm mä Diosë pyoˈkxtakn?

• ¿Ti mbäät nduˈunëm ko njaygyujkëm mä Biiblyë ti Dios tsyejpy ets nduˈunëm?

• ¿Tijaty jotmay jaˈäjtp mä tsyiptaˈaky nduˈunëm ti Dios xytyukˈanaˈamëm, ets tiko jyëjpˈamëty nmëdoˈojëm?

• ¿Wiˈix mbäät majtsk peky yajjaygyukë Ebreeʉsʉty 4:12?

[Yajtëˈëwën]

[Letrë diˈib miimp mä dibujë mä pajina 31]

Yëˈë tääk teety mëjwiin kajaa dyajnaxtë jäj jëmuˈumën