Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Shi kɛya he ni ato saneyitsei lɛ anaa yɛ lɛ

Jiemɔ Bulɛ Kpo Otsɔɔ Ohefatalɔ Lɛ

Jiemɔ Bulɛ Kpo Otsɔɔ Ohefatalɔ Lɛ

Nibii Ni Haa Miishɛɛ Hiɔ Weku Mli

Jiemɔ Bulɛ Kpo Otsɔɔ Ohefatalɔ Lɛ

Will * kɛɛ akɛ: “Kɛ́ nɔ ko miigba Rachel naa lɛ, efóɔ aahu. Kɛ́ wɔta shi koni wɔwie he lɛ, emli fuɔ loo ekɛ mi ewieee po. Mɔdɛŋ fɛɛ ni mabɔ lɛ yeee omanye. Efeɔ mi akɛ mikafo edaaŋ dɔŋŋ.”

Rachel kɛɛ akɛ: “Beni Will ba shĩa lɛ, miifó. Mibɔ mɔdɛŋ akɛ matsɔɔ lɛ nɔ ni gbaa minaa lɛ, shi ehaaa minaa anyɔ shi. Ekɛɛ mi akɛ enɛ lɛ jeee nɔ ko ni, ni akɛ miŋmɛɛ he. No moŋ gba minaa waa.”

ANI bei komɛi lɛ ofeɔ onii tamɔ Will loo Rachel? Amɛteŋ mɔ fɛɛ mɔ miisumɔ ni ekɛ enyɛmi awie, shi bei pii lɛ eyabaaa lɛ nakai. Mɛni hewɔ?

Bɔ ni hii tsɔɔ amɛgbaa sane lɛ yɛ srɔto yɛ yei anɔ̃ he, ni esoro bɔ ni amɛnuɔ nii ahe amɛhaa. Yei fɔɔ nibii ni gbaa amɛnaa lɛ ahe wiemɔ, ni amɛtsĩmɔɔɔ nɔ. Nɔ ni tamɔɔɔ nakai lɛ, hii babaoo sumɔɔ ni amɛtsu naagbai ahe nii oya dani eje fule, koni toiŋjɔlɛ aba. Belɛ, te ooofee tɛŋŋ okɛ owu loo oŋa agba sane jogbaŋŋ yɛ srɔtofeemɔi nɛɛ fɛɛ sɛɛ? Obaanyɛ ofee nakai kɛtsɔ bulɛ kpo ni ooojie otsɔɔ ohefatalɔ lɛ nɔ.

Kɛ́ mɔ ko buɔ mɔ lɛ, ewoɔ mɛi, ni ebɔɔ mɔdɛŋ akɛ enu amɛ shishi. Ekolɛ okase kɛjɛ ogbekɛbiiashi tɔ̃ɔ akɛ esa akɛ obu mɛi ni hiɛ gbɛnaa kɛ mɛi ni ye bo onukpa. Shi yɛ gbalashihilɛ mli lɛ, akɛni ohefatalɔ lɛ ji otipɛŋ hewɔ lɛ, ekolɛ ewaa kɛhaa bo akɛ ooobu lɛ. Linda ni bote gbalashihilɛ mli afii kpaanyɔ nɛ lɛ kɛɛ akɛ: “Mile akɛ Phil náa tsui kɛboɔ mɛi fɛɛ ni kɛ lɛ wieɔ lɛ toi, ni enuɔ amɛ shishi hu. Miná kulɛ efee nakai nɔŋŋ eha mi.” Ekolɛ bo hu otoɔ otsui shi kɛboɔ onanemɛi kɛ gbɔi po atoi ni okɛ amɛ wieɔ kɛ bulɛ. Shi ani nakai okɛ ohefatalɔ lɛ yeɔ?

Kɛ́ bulɛ bɛ wu kɛ ŋa teŋ lɛ, ehaaa shĩa ajɔ, ni ekɛ béi ni naa wa baa. Nɔyelɔ nilelɔ ko kɛɛ akɛ: “Atroma gbiŋ ni toiŋjɔlɛ yɔɔ mli hi fe shĩa ni loo ni agbe eyi lɛ tɔ ni béi yɔɔ mli.” (Abɛi 17:1) Biblia lɛ woɔ wu lɛ ŋaa akɛ ewo eŋa lɛ, loo ejie bulɛ kpo etsɔɔ lɛ. (1 Petro 3:7) Esa akɛ “ŋa lɛ hu ashé ewu.”—Efesobii 5:33.

Te nyɛaafee tɛŋŋ nyɛjie bulɛ kpo nyɛtsɔɔ nyɛhe kɛ́ nyɛmiigba sane? Susumɔ ŋaawoi komɛi ni sa jogbaŋŋ ni Biblia lɛ kɛhaa lɛ ahe okwɛ.

Beni Ohefatalɔ lɛ Miitao Ekɛɛ Bo Nɔ Ko

Naagba Lɛ: Mɛi babaoo sumɔɔ wiemɔ fe sane toiboo. Ani nakai oyɔɔ? Biblia lɛ tsɔɔ akɛ kɛ́ mɔ ko “nuuu sane dani ehereɔ nɔ” lɛ, eji buulufeemɔ. (Abɛi 18:13) No hewɔ lɛ, bo sane toi jogbaŋŋ dani owie. Mɛni hewɔ? Kara ni bote gbalashihilɛ mli afii 26 nɛ lɛ kɛɛ akɛ: “Misumɔɔɔ ni miwu abɔ mɔdɛŋ akɛ etsu minaagbai lɛ ahe nii amrɔ nɔŋŋ. Ehe ehiaaa po akɛ ekpɛlɛ nɔ ni mikɛɔ lɛ lɛ nɔ, loo ni etao nɔ ni kɛ naagba lɛ ba. Miitao ni ebo mi toi ní eye mi ŋkɔmɔ kɛkɛ.”

Yɛ gbɛ kroko nɔ lɛ, ewaa ehaa hii kɛ yei komɛi akɛ amɛaaha ale nɔ ni gbaa amɛnaa, ni amɛsumɔɔɔ ni amɛhefatalɔi anyɛ amɛnɔ doo akɛ amɛtsɔɔ amɛ nɔ ni gbaa amɛnaa. Lorrie ni bote gbalashihilɛ mli etsɛko lɛ ekpa shi ena akɛ ja be eshwie mli dani ewu nyɛɔ egbaa lɛ nɔ ni gbaa enaa. Ekɛɛ akɛ: “Esa akɛ maŋmɛ mitsui shi kɛyashi eeefɛne flɔtɔ lɛ naa.”

Enaa Tsabaa: Kɛ́ okɛ ohefatalɔ baasusu sane ko ni baanyɛ ekɛ naataamɔ aba he lɛ, esa akɛ owie he be mli ni nɔ ko gbaaa nyɛteŋ mɔ ko naa. Ni kɛ́ wiemɔ miifee ohefatalɔ lɛ ahuntoo hu? Ná ole akɛ “gbɔmɔ tsuiŋ yiŋtoo tamɔ nu ni mli kwɔ; shi mɔ ni kɔɔ sane sɛɛ lɛ, egbalaa kɛjeɔ kpo.” (Abɛi 20:5) Kɛ́ ogbala goga kɛ nu kɛjɛ nubu mli oyayaayai lɛ, nu lɛ pii shwieɔ shi. Nakai nɔŋŋ hu kɛ́ onyɛ ohefatalɔ lɛ nɔ doo akɛ ewie lɛ, ekolɛ emli baafu ni omɔdɛŋbɔɔ lɛ baafee efolo. Yɛ no najiaŋ lɛ, jɛɛ mlijɔlɛ kɛ bulɛ mli obi lɛ saji, ni kɛ́ ohefatalɔ lɛ ewieee nɔ ni gbaa enaa lɛ oya bɔ ni otaoɔ lɛ, bo lɛ ná tsui blɛoo.

Kɛ́ ohefatalɔ lɛ bɔi wiemɔ lɛ, ‘ohe afee oya kɛ ninumɔ, ohumi shi kɛ wiemɔ, ohumi shi kɛ mlifu.’ (Yakobo 1:19) Mɔ ni boɔ sane toi jogbaŋŋ lɛ kɛ etoi kɛ etsui fɛɛ boɔ toi. Kɛ́ ohefatalɔ lɛ wie lɛ, bɔɔ mɔdɛŋ akɛ obaanu bɔ ni enuɔ he ehaa lɛ shishi. Bɔ ni oboɔ ohefatalɔ lɛ toi ohaa lɛ baaha ena kɛ́ obuɔ lɛ loo obuuu lɛ.

Yesu tsɔɔ wɔ bɔ ni aboɔ sane toi ahaa. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, beni nuu ko ni he miiye ba Yesu ŋɔɔ kɛha yelikɛbuamɔ lɛ, Yesu tsuuu naagba lɛ he nii amrɔ nɔŋŋ. Klɛŋklɛŋ lɛ, ebo nuu lɛ nibimɔ lɛ toi. No sɛɛ lɛ, eha nɔ ni nuu lɛ wie lɛ ta emli waa. Kɛkɛ ni agbɛnɛ lɛ, etsa nuu lɛ. (Marko 1:40-42) Bo hu feemɔ nakai pɛpɛɛpɛ kɛ́ ohefatalɔ lɛ miiwie. Kaimɔ akɛ ekolɛ jeee naagba lɛ naa tsabaa ji nɔ ni ohefatalɔ lɛ taoɔ, shi moŋ eetao ni oye lɛ ŋkɔmɔ kɛkɛ. No hewɔ lɛ bo lɛ toi jogbaŋŋ. Bɔɔ mɔdɛŋ koni onu bɔ ni enuɔ he ehaa lɛ shishi. No sɛɛ dani otsu enaagba lɛ he nii. No baaha ohefatalɔ lɛ ana akɛ obuɔ lɛ.

KAA ENƐ OKWƐ: Be kroko kɛ́ ohefatalɔ lɛ miikɛɛ bo sane ko lɛ, kaabɔ mɔdɛŋ akɛ otsu he nii amrɔ nɔŋŋ. Too otsui shi kɛyashi ebaawie egbe naa, ni onu nɔ ni ewie lɛ shishi jogbaŋŋ. Sɛɛ mli lɛ, bi lɛ akɛ, “Ani onu he akɛ miibo bo toi lɛɛlɛŋ?”

Beni Ootao Okɛɛ Ohefatalɔ lɛ Nɔ Ko

Naagba Lɛ: Linda ni awie ehe kɛtsɔ hiɛ lɛ kɛɛ akɛ: “Tɛlivishiŋ nɔ shwɛmɔi ni akɛwoɔ mɛi anaa ŋmɔlɔ haa mɛi susuɔ akɛ ejeee tɔmɔ akɛ mɔ aaagbe ehefatalɔ he guɔ loo eeejɛ lɛ.” Atsɔse mɛi komɛi yɛ shĩai ni akɛ wiemɔ sha fɔɔ nitsumɔ yɛ mli lɛ amli. Sɛɛ mli kɛ́ amɛbote gbalashihilɛ mli lɛ, ewaa ehaa amɛ akɛ amɛaaŋmɛɛ su ni tamɔ nɛkɛ lɛ he. Ivy ni yɔɔ Canada lɛ kɛɛ akɛ: “Abolɔɔ, ayeɔ mɔ he fɛo, ni akɛ wiemɔ sha tsuɔ nii yɛ he ni mida yɛ lɛ.”

Enaa Tsabaa: Kɛ́ oowie ohefatalɔ lɛ he ootsɔɔ mɛi lɛ, wiemɔ “wiemɔ ni hi ni ehia, koni eha mɔ nane amɔ shi, ni akɛduro mɛi ni nuɔ lɛ.” (Efesobii 4:29) Tsɔ owiemɔ nɔ oha mɛi aná ohefatalɔ lɛ he jwɛŋmɔ kpakpa.

Kɛ́ nyɛ sɔŋŋ po lɛ, kaajɛ lɛ, ni kaaye ehe fɛo hu. Mikal mli fu ewu Maŋtsɛ David ní no mli lɛ eyeɔ Israel nɔ lɛ. Ejɛ́ ewu akɛ efee enii “tamɔ yakagbɔmɛi lɛ eko.” Nɔ ni ewie lɛ ha David mli fu, ni Nyɔŋmɔ hu naaa he miishɛɛ. (2 Samuel 6:20-23) Mɛni wɔkaseɔ kɛjɛɔ mli? Kɛ́ okɛ ohefatalɔ lɛ miiwie lɛ, kwɛmɔ wiemɔi ni okɛbaatsu nii lɛ jogbaŋŋ. (Kolosebii 4:6) Phil ni bote gbalashihilɛ mli afii kpaanyɔ nɛ lɛ kpɛlɛɔ nɔ akɛ ekɛ eŋa lɛ taa saji anaa lolo. Eyɔse akɛ bei komɛi lɛ wiemɔi ni ekɛtsuɔ nii lɛ moŋ fiteɔ sane lɛ kwraa. Ekɛɛ akɛ: “Miyoo akɛ kɛ́ okɛ ohefatalɔ lɛ taa saji anaa ni oye enɔ lɛ, no moŋ fiteɔ nyɛteŋ. Mina akɛ kɛ́ obɔ mɔdɛŋ akɛ otswa nyɛgbalashihilɛ lɛ oma shi lɛ, no moŋ he baa sɛɛnamɔ ni ehaa onáa miishɛɛ.”

Yoo okulafo ko ni eda yɛ afii amli ni hi shi yɛ blema lɛ wo eshaayeimɛi hewalɛ koni amɛteŋ mɔ fɛɛ mɔ “aná he ko ata yɛ ewu we.” (Rut 1:9) Kɛ́ wu kɛ ŋa fɛɛ kɛ woo ha amɛhe lɛ, ehaa amɛwe lɛ feɔ ‘he ko ni anáa ataa,’ loo tsuiwoohe.

KAA ENƐ OKWƐ: Okɛ ohefatalɔ lɛ ato be ni nyɛkɛsusu ŋaawoi ni akɛha yɛ saneyitso fioo nɛɛ mli lɛ ahe. Bi ohefatalɔ lɛ akɛ: “Ani bɔ ni miwieɔ ohe yɛ mɛi ateŋ lɛ haa onuɔ he akɛ miwoɔ bo aloo mishwieɔ ohiɛ shi? Mɛɛ tsakemɔi manyɛ mafee?” Kɛ́ ohefatalɔ lɛ miitsɔɔ ejwɛŋmɔ lɛ, bo lɛ toi jogbaŋŋ. Bɔɔ mɔdɛŋ koni okɛ nibii ni ebaawie lɛ atsu nii.

Kpɛlɛmɔ Srɔtofeemɔ ni Yɔɔ Okɛ lɛ Teŋ lɛ Nɔ

Naagba Lɛ: Mɛi ni ebote gbalashihilɛ mli etsɛko lɛ ateŋ mɛi komɛi susuɔ yɛ gbɛ ni ejaaa nɔ akɛ kɛɛmɔ ni Biblia lɛ kɛɛ akɛ amɛji “heloo kome” lɛ tsɔɔ akɛ esa akɛ amɛhiɛ susumɔ loo jeŋba kome. (Mateo 19:5) Shi etsɛɛɛ ni amɛkpaa shi amɛnaa akɛ nakai susumɔ lɛ ejaaa kwraa. Kɛ́ be shwie mli fioo pɛ lɛ, bei pii lɛ srɔtofeemɔi ni yɔɔ amɛteŋ lɛ haa naataamɔi teɔ shi. Linda kɛɛ akɛ: “Srɔtofeemɔ agbo kome ni yɔɔ mi kɛ Phil teŋ ji akɛ, sane gbaa minaa waa fe lɛ. Bei komɛi kɛ́ sane ko miigba minaa waa lɛ, efeɔ tamɔ jeee ehe sane, ni no haa mimli woɔ la ejaakɛ minuɔ he akɛ minaagba lɛ shiii lɛ kpu po.”

Enaa Tsabaa: Nyɛkpɛlɛa srɔtofeemɔ ni yɔɔ nyɛteŋ kɛ bɔ ni nyɛteŋ mɔ fɛɛ mɔ yɔɔ ha lɛ nɔ. Ákɛ nɔkwɛmɔnɔ lɛ, esoro nɔ ni ohiŋmɛi tsuɔ, ni esoro nɔ ni otoi hu tsuɔ; ni kɛlɛ fɛɛ yeɔ amɛbuaa bo ni onyɛɔ ofoɔ lɔle gbɛ mli shweshweeshwe. Adrienne ni bote gbalashihilɛ mli aaashɛ afii 30 nɛ lɛ kɛɛ akɛ: “Bei abɔ ni susumɔi ni wɔhiɛ lɛ eteee shi ewooo Nyɔŋmɔ Wiemɔ lɛ, mi kɛ miwu ŋmɛɔ gbɛ ni mɔ fɛɛ mɔ tsɔɔ ejwɛŋmɔ. Ejaakɛ gbalashihilɛ mli wɔbote, shi jeee tsakemɔ atsake wɔ koni wɔhiɛ susumɔ kome.”

Kɛ́ esoro ohefatalɔ lɛ susumɔ loo enifeemɔ yɛ onɔ̃ he lɛ, kaafó bo pɛ onɔ̃ mli. Susumɔ bɔ ni ohefatalɔ lɛ nuɔ he ehaa lɛ he. (Filipibii 2:4) Adrienne wu Kyle kɛɛ akɛ: “Jeee be fɛɛ be minuɔ miŋa susumɔi ashishi loo mikɛ lɛ kpãa gbee yɛ saji ahe. Shi mikɛɔ mihe akɛ misumɔɔ fe mi diɛŋtsɛ misusumɔ. Kɛ́ ená miishɛɛ lɛ, mi hu mináa miishɛɛ.”—w11-E 08/1.

KAA ENƐ OKWƐ: Ŋmalamɔ gbɛi anɔ ni onaa akɛ ohefatalɔ lɛ susumɔ loo bɔ ni etsuɔ saji ahe nii ehaa lɛ hi fe onɔ̃ lɛ.—Filipibii 2:3.

Bulɛ ji nibii ni haa miishɛɛ hiɔ gbãla mli ni haa gbãla lɛ hiɔ shi daa lɛ ateŋ ekome. Linda kɛɛ akɛ: “Kɛ́ nuu kɛ eŋa jie bulɛ kpo amɛtsɔɔ amɛhe lɛ, ehaa amɛtsui nyɔɔ amɛmli, ni amɛnuɔ he akɛ amɛyɛ shweshweeshwe. Ehi jogbaŋŋ akɛ wɔɔjie bulɛ kpo.”

[Shishigbɛ niŋmaa]

^ kk. 3 Atsake gbɛ́i lɛ.

BI OHE AKƐ . . . 

▪ Mɛɛ gbɛ nɔ bɔ ni esoro mihefatalɔ lɛ eye ebua wɔgbalashihilɛ lɛ?

▪ Mɛni hewɔ esa akɛ mabo mihefatalɔ lɛ toi kɛji nɔ ni ekɛɔ lɛ eteee shi ewooo Biblia mli shishitoo mlai lɛ?