Mesiasaruw jikxatapxäna
Mesiasaruw jikxatapxäna
“Mesiasaruw jikxatapxta.” (JUAN 1:41.)
1. ¿Kunatsa Andresux “Mesiasaruw jikxatapxta” sasin sispachäna?
JESUSAR jutaskir uñjasaxa akham sasaw Bautisir Juanax Andresumpir Juanampirux säna: “Uñtapxam, jupawa Diosan Corderopaxa” sasa. Uk sataxa, jankʼakiw uka pä arkiripax Jesusamp chik sarapxäna ukat jaypʼukamaw jupamp qhiparapxäna. Ukatxa, Andresux jankʼakiw Simón Pedro jilapar thaqtir jaläna, ukatsti akham sänwa: “Mesiasaruw jikxatapxta” sasa (Juan 1:35-41). Ukat Jesusan ukaruw irpäna.
2. ¿Mesiasat parlir profecianakat yatxatañax kunatsa wakisirixa?
2 Qhipatxa, Andresumpi, Pedrompi ukat yaqhanakampixa, Qullan Qillqatanakatwa sum yatxatapxäna. Ukatxa Jesusax Mesiasapunïskiwa sasaw sapxäna. Ukhamax ¿jiwasan kun lurañas wakisirakispa? Mesiasat parlir profecianakat yatxataskakiñasawa, ukaw Diosan Qullan Qillqatanakapar atinisiñsa ukat Jehová Diosan Ajllit Mesiasar sum uñtʼañsa yanaptʼistani.
“Juman Reyimaw [...] jutaski”
3. ¿Jesusax Jerusalenar mantkäna ukhax kuna profecias phuqasiskäna?
3 Mä reyjamaw Jerusalenar mantäna. Zacarías profetax akham qillqatayna: “¡Wali kusisim, Sión marka! ¡Kusisiñat qʼuchum, Jerusalén marka! Juman Reyimaw mä asnxat jutaski, [...] mä jiskʼa asno qallxata, kawkïritix mä khumuñ uywan wawapäki ukxata” sasa (Zac. 9:9). Salmo qillqirix akham sarakitaynawa: “¡Tatitun sutipar jutirix qullanäpan!” sasa (Sal. 118:26). Jesusax janiw markachirinakar mayjtʼayasax jachʼañchayaskänti. Jan ukasti, kunjamtï profeciax siskänxa, jan kamskataw jaqinakax wali kusisiñampi jupar jachʼañchapxäna (Mateo 21:4-9 liytʼasiñapawa).
4. ¿Salmo 118: 22, 23 qillqatax kunjams phuqasïna?
4 Mesiasax jaqinakan jiskʼachatäkchïnsa, Diosatakix wali askit uñjatänwa. Jan iyawsiri jaqinakatxa, mä profeciax akham sänwa: “Jaqinakax juparux jiskʼachapxänwa, [...] Jupax janis khitimpi uñjatañapas wakiskaspa ukham jiskʼachatänwa” sasa (Isa. 53:3; Mar. 9:12). Ukat salmonak qillqirix Diosan amuytʼayatax akham sarakitaynawa: “Utachirinakan jaqunukut qalaxa, esquina qalaruw tukxi. Tatituw ukham tukuyi” sasa (Sal. 118:22, 23). Jesusax kunapachatï uñisirinakapampi parlkäna ukhaxa, nayxaruw uka arunakax phuqasi sasaw säna, ukat Pedros Criston phuqasi sasaw sarakïna (Mar. 12:10, 11; Hech. 4:8-11). Chiqansa, Diosan Yuqapaw ‘esquin qalarʼ tukuwayi, mä arunxa, jupxaruw cristian tamax uttʼayasïna. Jan wali jaqinakan jiskʼachatas uñjaskchïnxa, “Diosatakix mä suma ajllit qalawa, wali askirakiwa” (1 Ped. 2:4-6).
Aljantata ukat jaytanukuta
5, 6. ¿Mesiasar aljantañ tuqit profecianakax kamsänsa, ukat kunjams phuqasïna?
5 Mä amigopaw aljantäna. Davitax akham sasaw qillqatayna: “Uñtʼat masixamppacha, manqʼañaxat manqʼir jaqimppachaw nayarux [aljantapxitu]” sasa (Sal. 41:9). Manqʼapat manqʼir jaqit parlkasaxa, mä munat amigopatwa parlaskäna (Gén. 31:54). ¿Davitan profeciaparjamax khitis Jesusar aljantäna? Judas Iscariote sat jan phinqʼan mä apostolapaw aljantäna. Ukatwa Jesusax mayni apostolanakapar akham säna: “Janiw nayax parlkti taqi jumanakata, nayax yattwa khitinakarutix ajlliskta ukxa. Kuntix Qillqatanx siski ukax phuqhasiñapawa: ‘Kawkïritix nayamp chika manqʼki ukaxa nayatakiw saytʼi’ sasa.” (Juan 13:18.)
6 Mä esclavorjamaw 30 qullqir aljantapxäna. Judas Iscariotex 30 qullqirukiw Jesusar aljantäna sasaw Mateox qhanañchi. Ukhamatwa Zacarías 11:12, 13 qillqatax phuqasïna. Ukatxa, ¿kunatsa “Jeremías profetan arsutapa[w] phuqhasïna” sasax Mateox sispachäna? Uka urunakanxa, profecianakani libronakxa mayaruw awisax apthapipxirïna, nayraqatxa Jeremías libro uchapxirïna, ukatwa Zacarías libros uka sutimp uñtʼatäpachäna (Luc. 24:44 uñxattʼarakïta). Judas Iscariotex janiw uka qullqimpix kuns kamachkänti, ukhamak templor willtawayxäna, ukat jupa pachpaw jiwayasxäna (Mat. 26:14-16; 27:3-10).
7. ¿Zacarías 13:7 qillqatax kunjamsa phuqasïna?
7 Arkirinakapas jaytjapxänwa. Zacarías profetax akham qillqatayna: “Awatirirux jiwayam, ovej tamasti aywitatapxaniwa” sasa (Zac. 13:7). Ukat 33 marana, nisán phaxsit 14 urunxa akham sasaw Jesusax arkirinakapar säna: “Taqi jumanakawa jichha jaypʼuxa nayat wali mayjtʼat uñjasipxäta, qillqatarakiwa: ‘Jiwayäwa awatiriruxa, ovejanakasti anatatatäniwa’” sasa. Uka arunakax phuqasiskapunïnwa, kunjamtï Mateox siskixa, taqi discipulonakapaw “jaytarpayasin jaltxapxäna” (Mat. 26:31, 56).
Kʼarintata ukat nuwjata
8. ¿Isaías 53:8 qillqatax kunjamsa phuqasïna?
8 Jiwayañatakiw ina chʼusat taripapxäna ( Isaías 53:8 liytʼasiñapawa). Nisán phaxsit 14 urunxa wali alwatwa Sanedrinan sarayirinakax tantachasipxäna. Ukat Jesusar ñachʼantasax Pilaton ukaruw apayapxäna. Ukanxa, Jesusar jisktʼasaxa, janiw kuna juchsa aka jaqix lurkiti sasaw Pilatox antutañ munäna. Ukampis jaqinakax “jachʼat artʼapxäna: ‘¡Chʼakkatam!ʼ sasa”. Ukat Barrabasar antutam sasaw sapxäna. Pilatosti jaqinakamp sumankañ munasinxa, Barrabasaruw antutxäna, Jesusar jawqʼjasinsti lawar chʼakkatañatakiw katuyxarakïna (Mar. 15:1-15).
9. ¿Salmo 35:11 qillqatax kunjamsa Jesusan urunakapan phuqasïna?
9 Jaqinakan kʼarintataw uñjasïna. Davitax akham sasaw qillqatayna: “Kʼari irkatirinakaw nayatakix uñsti: ina chʼusatpun juchañchapxitu” sasa (Sal. 35:11). ¿Kunjams uka arunakax phuqasïna? “Sacerdoten jilïrinakapasti, ukhamarak chuyman jilïrinakasa, jachʼa autoridadanakasa Jesús contra kʼarimpi juchañchañwa thaqapxäna ukat jupar jiwayañataki.” (Mat. 26:59.) Chiqansa, waljaniw “kʼarimpi Jesusarux irkatapxäna. Ukampis jupanakan arsutanakapax janiw jaqthaptkänti, jan ukasti may may parlapxäna” (Mar. 14:56). Uka ñanqha chuyman jaqinakax janiw Jesús contra kʼarisiñ akchʼas axsarapkänti, jan ukasti jiwayañ thaqapxäna.
10. ¿Isaías 53:7 qillqatax kunjamsa phuqasïna?
10 Uñisirinakap nayraqatan janiw kamskänsa. Isaiasax akham sänwa: “Chhuxriñchjatänwa, ukampis janiw arsuskänti, janiw mä laksa arsuskänti; khariñ ovejar uñtatwa jiwayañatak apapxäna, jupasti amukïskänwa, janiw kunsa arsuskänti, kunjämatix mä ovejax tʼawra yawiratax jan jachkix ukhama” sasa (Isa. 53:7). Uka arunakax phuqasiskapunïnwa. “Kunapachatix sacerdotenakax ukhamaraki chuymani jilïrinakas [Jesusar] juchañchapxäna ukkhaxa, amukïnwa; janiw kuns arskänti. Pilatosti Jesusarux sänwa: ‘¿Janit istʼkta kuntix juma contra sapki ukxa?’ sasa. Ukampis Jesusax janiw mä arumpis juparux arusxatkänti, ukatwa Pilatox mayjtʼata uñjasïna.” (Mat. 27:12-14.) Jesusax janiw uñisirinakap contrax parlkänti (Rom. 12:17-21; 1 Ped. 2:12).
11. ¿Isaías 50:6 ukat Miqueas 5:1 qillqatanakax kunjams phuqasïna?
11 Nuwataw uñjasïna. Isaías profetax akham sänwa: “Jikhanix churta nayar jawqʼañapataki, sunkhanakaxsa jikʼirayasiraktwa. Khitinakatix nayar jiskʼachapxitäna, ukhamaraki thuskatapxitäna ukanakatsa janiw maysaru uñtkaraktti” sasa (Isa. 50:6). Maysa tuqitxa, Miqueas profetax akham sarakïnwa: “Uñisirinakamampi muyuntatarakïtawa, Israelan jilïriparusti walwa castigapxarakini” sasa (Miq. 5:1). Uka arunakax phuqasiskapunïnwa, Marcos qillqatax akham siwa: “Jaqinakax Jesusar thuskatañ qalltapxäna, nayrap imantasin chʼakunuqapxarakïna: ‘Sapxita, ¿khitis chʼaktam?’ sasa. Soldadonakasti Jesusarux tʼaxllinuqapxarakïnwa” sasa (Mar. 14:65; 15:19). Chiqansa, janiw Jesusar ukham nuwañax wakiskänti.
Janipuniw Diosat jithiqtkänti
12. ¿Salmo 22:16 ukat Isaías 53:12 qillqatanakax kunjams Jesusar phuqasïna?
12 Mä lawaruw chʼakkatapxäna. Davitax akham sarakïnwa: “Jan wali jaqinakax anunakjamaw muyuntitu, [...] amparanakaxamp kayunakaxamp chhuxriñchapxitu” sasa (Sal. 22:16). Kunjamtï Biblia liytʼirinakax sum yatktanxa, uka profeciax phuqasiskapunïnwa. Marcos qillqirix siwa: “Chʼakkatapkän uka horasasti niya llätunka horasänwa” sasa (Mar. 15:25). Ukat juchararanak taypinwa jiwani sasaw mä profeciax sarakïna. “Jiwañaru katuyasitap layku[x], mä juchan jaqïkaspas” ukhamaw jiwani sasaw Isaiasax säna (Isa. 53:12). Uka arunakarjamaxa, “jupamp chikasti pani lunthatanakarakiw chʼakkatatäna, maynïrixa kupïxaparu, maynïristi chʼiqäxaparu” (Mat. 27:38).
13. ¿Salmo 22:7, 8 qillqatax kunjamsa phuqasïna?
13 Arunakampiw jiskʼachapxani sasaw Davitax säna ( Salmo 22:7, 8 liytʼasiñapawa). Jesusax lawar chʼakkatataskäna ukhaxa, kunayman arunakampiw jaqinakax jiskʼachapxäna. Mateo qillqirix akham siwa: “Jupan jakʼapa pasapkän ukanakasti wal tuqipxäna pʼiqinakapsa khiwisa, akham sasa: ‘Jumax sistawa: “Templxa pamparuw tukuyä, ukatsti kimsürut saytʼayä” sasa. Jichhax juma kipka qhispiyasim. Chiqapuni Diosan Yuqapästa ukaxa, [lawat] saraqanirakim’ sasa. Uka kipkrakwa sacerdotenakan jilïrinakapas juparux sawkasipxäna, ley yatichirinakamp kuna, fariseonakasa, chuymani jilïrinakasa, ukat jupanakkamax parlasipxäna: Jupax yaqhanakarux qhispiyiwa, ukampis jupa kipkarusti janirakis qhispiyasiñataki chʼamanïkitï. Chiqapuni Israelan Reyipächi ukaxa, [lawat] saraqanpan ukatwa jiwasax iyawsapxañäni. Niyakitix Diosar wal katuyaschixa, jichhax Diosax juparux qhispiypanaya, juparux chiqapun munchi ukaxa. Jupasti: ‘Diosan Yuqapätwa’ sarakisä, sasa.”(Mat. 27:39-43). Jesusax wals tʼaqhiskchïnxa janiw jan walinak parlkänti. Taqinis jupat yatiqasiñasawa.
14, 15. ¿Salmo 22:18; 69:21 qillqatanakax kunjamsa phuqasïna?
14 Isipat suerte jaqtapxäna. Davitax akham sänwa: “jupanakkamaw isinakax jalanuqasipxi, patxa isix katusiñatakisti suerte jaqtapxi” sasa (Sal. 22:18). ¿Kunjamsa uka arunakax Cristor phuqasïna? “Chʼakkatatäxän ukkhaxa, soldadonakax suertenak willtapxäna Jesusan isinakap jaljasiñataki.” (Mat. 27:35; Juan 19:23, 24 liytʼasiñapawa.)
15 Vinagrempi ukat mullampi churapxäna. Salmonak qillqirix akham sänwa: “Manqʼat awtjayaskta ukapachaxa, mulla churapxitu, umat pharjayaskta ukapachasti, vinagre churapxitu” sasa (Sal. 69:21). Ukat Mateo qillqirix akham sarakïnwa: “Jesusarux churapxänwa vinompi [kittata] mä kʼallkʼu vinagre. Jesusasti uk malltʼasinxa janiw umañ munkänti” sasa. Ukat “maynisti uk istʼasinxa ukspachaw mä esponja aptanïna vinagreru chilltasinsti mä lawar usktʼasinwa lakapar apkatäna umtʼañapataki” (Mat. 27:34, 48).
16. ¿Salmo 22:1 qillqatax kunjamas phuqasïna?
16 Diosan armatäkaspas ukhamaw jikxatasïna ( Salmo 22:1 liytʼasiñapawa). Marcos qillqatarjamaxa, niya kimsa jaypʼu horasarux akham sasaw “Jesusax jachʼat artʼasïna: ‘Diosaxay, Diosaxay, ¿kunats apanukusta?’ sasa” (Mar. 15:34). Chiqansa, Jesusax Awkipar atinisiskakïnwa. Ukampis Diosax janiw uñisirinakapat jupar jarkʼaqkänti. Ukhamatakwa Jesusax Awkipar taqi chuyma arkatap uñachtʼayaspäna. Ukatxa, Salmo 22:1 qillqataw phuqasiskäna.
17. ¿Zacarías 12:10 ukat Salmo 34:20 qillqatanakax kunjamsa phuqasïna?
17 Lanzampiw jununtapxäna ukampis janiw mä chʼaksa pʼakjapkänti. Jerusalenan jakirinakaxa, “khitirutï chhuxriñchapki” ukaruw uñjapxani sasaw Zacarías profetax satayna (Zac. 12:10). Ukat Davitax Salmo 34:20 qillqatan akham sarakiwa: “[Jehová Diosaw] taqpach chʼakhanakap imaski, janiw mä chʼakhapas pʼakjatäkaniti” sasa. Uka arunak phuqasir uñjasax apóstol Juanax akham siwa: “Mayni soldadoxa [Jesusar] lanzampi jununtasax chʼillapwa jistʼjäna ukspachaw wilampi umampix mistunïna. Uñjki [uka Juanaw] akham saraki, ukasti chiqawa [...]. Akanakax lurasïnwa; kunjämtix qillqatanakan siskäna: ‘Janiw mä chʼakhaps pʼakjapkaniti’ sasa, ukhamarjam phuqhasiñapataki. Yaqhawja Qillqatanxa sarakiwa: ‘Chhuxriñchjataruw uñjapxani’” sasa (Juan 19:33-37).
18. ¿Kunjamatsa Jesusarux qamirinakan sepulturapar imasïna?
18 Qamirinakan sepulturaparuw imasïna. Isaías profetax akham sasaw säna: ‘Jupax jan wali jaqinakamp chika imatäniwa, qamirinakamp chikwa imapxarakini. Jupax janiw kuna ñanqsa lurkänti, parlatapansa janirakiw kuna kʼari arunakas utjkänti’ sasa (Isa. 53:9, NM). ¿Uka arunakax kunjamsa phuqasïna? Jesusar jiwayapkäna uka jaypʼuxa, mä “qamir jaqiw jutäna, José sat sutini. Jupasti Arimatea markankirirakïnwa [...]. Jupasti Pilaton ukwa saratayna, ukat Jesusan janchipa mayirakïna. [...] Joseasti Jesusan jiwat janchipxa mä qʼuma sabanaru llawuntasinwa apxäna. Jupataki wakichatäkänsa uka sepulturarurakiw imxäna, ukasti mä qarqaru pʼiyatänwa. Mä jachʼa qalampi punkupar atintawayasinsti sarawayxänwa” (Mat. 27:57-60).
Mesiasar jachʼañchapxañäni
19. ¿Salmo 16:10 qillqatax kunjamas phuqasïna?
19 Kimsürutwa Diosax Mesiasar jaktayäna. Davitax akham sasaw säna: “Jumax [...] janirakiw arkiriman janchip ñusantañaps munkätati” sasa (Sal. 16:10). Kunapachatï warminakax Jesusan sepulturapar puripxäna ukat chʼusaki uñjapxäna ukhax wal sustjasipxäna. Ukat jaqir tukut mä angelax akham sasaw jupanakar säna: “Jan sustjasipxamti, chʼakkatatäkäns uka Nazaretankir Jesusaruw thaqasipktaxa. Jupax jaktawayxiwa; janiw akankxiti. Uñjapxam kawkharutix uchatäkäns ukxa” sasa (Mar. 16:6). Uka qhipatsti, akham sasaw apóstol Pedrox 33 maran Pentecostés urux jaqinakar qhanañchäna: “Davidax nayratpachas uñjkaspa ukhamwa parlawayäna Jesucriston jaktäwipatxa. Sarakïnwa: ‘[...] Janirakiw janchipas ñusjkaniti’ sasa” (Hech. 2:29-31). Jïsa, Diosax janiw munat Yuqapan jañchip ñusantaykänti. Jan ukasti, alaxpachan jakañapatakiw mä ajayjam jaktayäna (1 Ped. 3:18).
20. ¿Mesiasan Apnaqäwipat kamsis profecía qillqatanakaxa?
20 Jesusax Wawajawa sasaw Diosax säna ( Salmo 2:7 ukat Mateo 3:17 liytʼasiñapawa.) Kunapachatï Jerusalén markar mantkäna ukhaxa, walpun jaqinakax jachʼañchapxäna. Jiwasax ukhamarakiw jachʼañchtanxa, ukat jupax wali sumwa apnaqistani (Mar. 11:7-10). Niyaw Mesiasax taqi uñisirinakapar tukjani, ukatxa ‘atipjañampi sartasaw, chiqa layku chʼamachasini ukat llampʼu chuymaninakarus chiqaparuw uñjani’ (Sal. 2:8, 9; 45:1-6). Ukat niyarakiw Uraqxar sumankañ apanini, taqi kunas wali sumäxaniwa (Sal. 72:1, 3, 12, 16; Isa. 9:6, 7). Chiqansa, Mesiasax alaxpachan Apnaqxiwa, ukat niyaw jupax sumankañ apanirakini. ¿Janit uka suma yatiyäwinak jaqinakar yatiyañax wali askïkaspa?
¿Kunjamsa qhanañchtʼasma?
• ¿Kunjamsa Jesusax aljantata ukat jaytanukuta uñjasïna?
• ¿Jesusar lawar chʼakkatapkäna uka tuqitxa kuna profecianakas phuqasiwayi?
• ¿Jesusax Mesiasäskapuniw sasax kunatsa sistanxa?
[Jiskt’anaka]
[13 janan fotopa]
¿Jesusax Jerusalenar mantkäna ukax kuna profecianakas phuqasïna?
[15 janan fotonakapa]
Juchanakas laykuw Mesiasax jiwawayi, jichhasti alaxpachan Apnaqxi
