Basolola Masia!
Basolola Masia!
“Tusolwele Masia.”—YOA. 1:41.
1. Nki kiafila Andere mu vova vo: “Tusolwele Masia”?
YOANE WA MVUBI vamosi kakala y’alongoki andi wole. Ekolo Yesu kafinamanga vana bakala, Yoane wavova vo: “Tal’o Mwan’ememe a Nzambi!” Vana vau, alongi wole a Yoane wa Mvubi, Andere yo Yoane balanda Yesu yo kala yandi lumbu kiamvimba. I bosi, Andere wayenda kwa mpangi andi Simone Petelo yo kunzayisa nsangu ezi zakiese: “Tusolwele Masia.”—Yoa. 1:35-41.
2. Nkia nluta tulenda baka muna longoka ungunza wakaka mu kuma kia Masia?
2 Ekolo lumbu yaviokanga, Andere, Petelo y’akaka batoma longoka o Nkand’a Nzambi yo vova ye ziku kiawonso vo Yesu i Masia wasilwa o nsilu. Owau tulongoka ungunza wakaka wa Nkand’a Nzambi usonganga kana nani i Masia. Ediadi dikumika lukwikilu lweto muna Nkand’a Nzambi ye muna ndiona kasola o Yave mu kala se Masia.
“Tala, o Ntinu aku Okwiza”
3. Nkia ungunza walungana vava Yesu kakota muna Yerusaleme nze ntinu?
3 Masia okota muna Yerusaleme nze ntinu. Ungunza wa Zakariya uvovanga vo: “Mona kiese kiayingi, e mwan’ankento a Zione; yengoloka, e mwan’ankento a Yerusaleme: o Ntinu aku s’ekwiz’oko wina: wansongi, wina yo luvuluzu; mumbona mpasi kwandi, yo kwendela van’ebuluku, van’eswela di’ebuluku.” (Zak. 9:9) Ntozi a nkunga wasoneka vo: “Nkwa nsambu ndion’okwizila muna nkumbu a Yave.” (Nku. 118:26) Ekolo Yesu kakotanga muna Yerusaleme, ndonga ya wantu bakaza ye kiese kiawonso. Ke Yesu ko watuma ndonga yayi bavanga wo. Kansi, bavanga nze una wasonama muna ungunza. Ekolo otanganga sono ya Nkand’a Nzambi iyikanga lusansu lwalu, yindula vo ngeye mpe va fulu kiakina wakala yo wa ndinga za wantu bakazanga ye kiese.—Tanga Matai 21:4-9.
4. E sono kia Nkunga 118:22, 23 aweyi kialunganena?
4 Yesu wa ntalu vana meso ma Nzambi kana una vo ayingi ke bantambula ko nze Masia. Nze una wasakulwa, Yesu wavezwa yo badikilwa kwa wantu nze munkondwa mfunu. Wantu awaya ke bakala ye lukwikilu ko. (Yes. 53:3; Maku 9:12) Kansi, muna Nkand’a Nzambi tutanganga vo: “Etadi dina diabembolwa kw’akwa ntungu, i diau dina diavangama ntu a konko. Ediadi kwa Yave diatuka.” (Nku. 118:22, 23) Lumbu kimosi, Yesu wayika mvovo miami vava kavovananga ye mfumu za mabundu ana bakala vo mbeni zandi. Petelo wavova vo ungunza wau walungana muna Kristu. (Maku 12:10, 11; Mav. 4:8-11) Yesu wakituka “mbut’etadi dia konko” dia nkutakani y’Akristu. Kana una vo wabembolwa kwa wantu bakondwa lukwikilu, kansi ‘kuna kwa Nzambi, wadimbuka, wantalu.’—1 Pet. 2:4-6.
Wayekolwa yo Bembolwa
5, 6. Adieyi diasakulwa mu kuma kia ngyekolw’a Masia? Aweyi dialunganena?
5 Masia oyekolwa kwa mosi mun’akundi andi. Davidi wasakula vo: “Kana nkundi ame, ona mbundidi e vuvu, wadia madia mame, unzangwidi bombo kia kulu.” (Nku. 41:9) Ona wadianga vamosi yo muntu wabadikilwanga vo nkundi. (Etu. 31:54) Muna kuma kiaki, Yuda mwisi Kereote diambu diambi kikilu kavanga vava kayekola Masia. Yesu wasonga una ulunganena ungunza wa Davidi vava kayika nyekodi andi yo vovesa ntumwa zandi vo: “Kinuyikidi yeno awonso ko: ibazeye, ana yasola: dialungana kak’edi diasonama vo, ona wadia madia mame umfididi bombo kia kulu.”—Yoa. 13:18.
6 Nyekodi a Masia otambula 30 ma palata, i sia vo, ntalu yasumbilwanga e ntaudi. Matai wavova vo Yuda watambula 30 ma palata muna yekola Masia. Ediadi dialungisa ungunza una muna Zakariya 11:12, 13. Kansi, ekuma Matai kavovela vo ediadi dialungisa dina diavovwa “muna Yeremiya wa ngunza”? Muna lumbu ya Matai, nanga o nkand’a Yeremiya i wantete wasiwa muna buka kia nkanda miayikilwanga vo Nkand’a Nzambi kumosi ye nkand’a Zakariya. (Tezanesa ye Luka 24:44) Yuda kasumba lekwa ko muna nzimbu zazina. Watuba zo muna tempelo yo kwenda kuyivonda.—Mat. 26:14-16; 27:3-10.
7. Ungunza una muna Zakariya 3:7, aweyi walunganena?
7 Masia obembolwa kw’alongoki andi. Zakariya wasoneka vo: “Wanda mvungudi, o mameme mamwangana.” (Zak. 13:7) Kina kia 14 kia ngonde a Nisani ya mvu wa 33 wa Tandu Kieto, Yesu wavovesa alongoki andi vo: “Oyeno awonso nukunt’esakuba o fuku wau: kadi diasonama vo, wanda nwand’o mvungudi o mameme mamwangana.” I diau kikilu diavangama. Matai wasoneka vo “alongoki awonso [a Yesu] bansisidi, batinini kwau.”—Mat. 26:31, 56.
Wavuninwa Mambu yo Wandwa
8. Ungunza wa Yesaya 53:8, aweyi walunganena?
8 Masia ofundiswa yo zengelwa tumbu kia lufwa. (Tanga Yesaya 53:8.) Kina kia 14 kia ngonde a Nisani muna mene, awonso bakala muna mbanda-banda bavwanda mfulu, bakanga Yesu yo kunyekola kwa Pontio Pilato wa nyadi a Roma. Wayuvula Yesu yo mona vo kavanga konso diambu diambi ko. Kansi vava Pilato kayuvula nkangu kana vo bazolele vo kavevola Yesu, bakaza vo: ‘Unkoma vana nti.’ Balomba vo Pilato kavevola Baraba vana fulu kia Yesu. Wau vo Pilato wantu kazola yangidika, wavevola Baraba. I bosi, watuma makesa bawanda Yesu yo kunkoma vana nti.—Maku 15:1-15.
9. Adieyi diasakulwa muna Nkunga 35:11 diavangama muna lumbu ya Yesu?
9 Besia umbangi waluvunu mu kuma kia Masia. Davidi wa ntozi a nkunga wasoneka vo: “E mbangi za ngungula zintelamene; edi kizeye ko bekunyuvula.” (Nku. 35:11) Nze una wasakulwa, e “mbuta za nganga, ye mbanda-banda zawonso, bavavidi umbangi waluvunu muna Yesu, bamvonda.” (Mat. 26:59) Kieleka, “engi bansididi umbangi waluvunu, o umbangi wau ke wele betela ko.” (Maku 14:56) Mbeni za Yesu batambulwila umbangi waluvunu mu kuma kiandi, kadi lufwa lwandi bavavanga.
10. Ungunza wa Yesaya 53:7, aweyi walunganena?
10 Masia ke vana mvutu ko kw’awana bekumfundisa. Yesaya wasakula vo: “Kabangama, kasakalele ke mu batuna nua ko; nze mwan’ememe wafilwa kun’evondelo, nze ememe vana ven’asaki a mika, diabutama; elo, kabatuna nu’andi ko.” (Yes. 53:7) Ekolo Yesu ‘kafundiswanga kwa mbuta za nganga y’akuluntu, kasidi vutula diambu ko.’ Pilato wanyuvula vo: “Kuwidi mbidi a mambu bekusilang’o umbangi ko e?” Kana una vo i wau, Yesu “kasidi kumvutula kana diambu dimosi nkutu ko: o nyazi yavana kasivikidi kikilu.” (Mat. 27:12-14) Yesu kalevola mbeni zandi ko.—Roma 12:17-21; 1 Pet. 2: 23.
11. Ungunza wa Yesaya 50:6 ye Mika 5:1, aweyi walunganena?
11 Yesaya wasakula vo Masia owandwa. Wasoneka vo: “Mpene nim’ame kwa nwandi, yo mabundi kw’awana bavuzidi nzevo; kiswekele ndose ame muna luvungu ko, ovo ntaulwilw’o mete.” (Yes. 50:6) Mika wavova vo: “Bezwabula mfundisi a Isaele o nkau van’ebundi.” (Mika 5:1) Maku wasonga vo ungunza wau walungana muna Yesu. Wasoneka vo: “Akaka babantikidi o kumvumina mete, yo fuka luse luandi, yo kumbunda nkome, yo kumvovesa vo, Sakula: o makesa mantambwidi ye mbata.” Maku wakudikila vo makesa “banwende etutu vana ntu, yo kumvumina mete, bafukamene [muna kunseva], bankundidi.” (Maku 14:65; 15:19) Kieleka, wantu awaya ke bakala ye kuma ko muna vanga Yesu mambu mama.
Wafwa ye Kwikizi
12. Ungunza una muna Nkunga 22:16 ye Yesaya 53:12, aweyi walunganena?
12 Masia okomwa vana nti. Davidi wavova vo: “Kadi mbwa zinzietele: Ebundu dia wantu ambi dinzungidi; banzokele yo moko yo malu.” (Nku. 22:16) Muna yika dina batomene zaya atangi a Nkand’a Nzambi, Maku wasoneka vo: “Se ola yetatu [tezo kia ola yevwa mu mene], bankomene vana nti ampasi.” (Maku 15:25, NW) Diasakulwa mpe vo Masia ofwa kumosi y’asumuki. Yesaya wasoneka vo: “Okelele moyo andi yamuna lufwa, yo badikilwa kumosi y’akuzuki.” (Yes. 53:12) Ediadi dialungana vava ‘vakomwa yandi mivi miole, omosi kuna koko kwalunene, omosi kuna lumonso.’—Mat. 27:38.
13. Ungunza una muna Nkunga 22:7, 8 aweyi walunganena muna Yesu?
13 Davidi wasakula vo wantu belevola Masia. (Tanga Nkunga 22:7, 8.) Wantu balevola Yesu ekolo kakomwa vana nti ampasi. Matai okutuvovesanga vo: ‘Ana baviokele bantiangwininge, baninginisi ntu miau, oku vo, ongeye, on’obangul’e nzo avauka watungulula yo muna lumbu tatu, se wiyivuluza: ovo u Mwan’a Nzambi, se kulumuka ova nti ampasi.’ Ambuta za nganga, asoneki ye wantu akaka bayantika kunseva yo vova vo: “Wavuluz’akaka; yandi kibeni kalendi kuvuluza ko. Yandi i Ntinu a Isaele; mbula kakulumuka wau ova nti ampasi, tukwikila muna yandi. Osidi Nzambi e vuvu; yambula kankôla wau, e kamba vo zola kanzolele; okala vo kadi edi kavova vo, Mono i Mwan’a Nzambi.” (Mat. 27:39-43, NW) Kana una vo Yesu wamweswa e mpasi, kafunga makasi ko ngatu vova diambu diambi. Ekwe mbandu ambote tufwete tanginina!
14, 15. Yika una walunganena ungunza mu kuma kia mvwatu mia Masia ye lekwa ya ndudi kavanwa.
14 Betela mvwatu mia Masia e nkas’a mienze. Ntozi a nkunga wasoneka vo: “Bakayanini mvwatu miame. Batelele kinkutu kiame e nkas’a mienze.” (Nku. 22:18) I diau kikilu diavangama, kadi vava makesa ma Roma bakoma Yesu vana nti, bakayana mvwatu miandi, batela mio nkas’a mienze.—Mat. 27:35; tanga Yoane 19:23, 24.
15 Bevana Masia e dikaya ye lekwa ya ndudi. Ntozi a nkunga wasoneka vo: “Nlulu bampene se madia; yo mun’evwina bandwikini dikaya.” (Nku. 69:21) Matai wavova vo: “Bamvene [Yesu] vinyo yasangwa ye mbilubisu kanua: oyelekele yo, kazolele yo nua ko.” I bosi, “omosi vana bena, olundumukinilundumukini, obongele sipanzi ozadisi yo ye dikaya, osomekene yo van’etutu, unwikini.”—Mat. 27:34, 48.
16. Aweyi walunganena ungunza una muna Nkunga 22:1?
16 Dimoneka nze vika sia vo Nzambi obembwele Masia. (Tanga Nkunga 22:1.) Ungunza usonganga vo “muna ola ina yevwa, [tezo kia ola yetatu mu masika], o Yesu obokele muna nding’angolo vo, Eloi, Eloi, lamà sabaktanì? dina diasekolwa vo, e Nzambi ame, e Nzambi ame, adieyi ungyambulwidi?” (Maku 15:34) E mvovo miami ke misonganga ko vo Yesu kakala diaka ye lukwikilu ko muna S’andi ezulu. Wazaya wo vo Nzambi ke kuntanina ko vana moko ma mbeni zandi vava kevondwa. Ediadi diavana Yesu elau dia songa e kwikizi kiandi muna Nzambi. Vava Yesu kakaza vo “e Nzambi ame, e Nzambi ame, adieyi ungyabulwidi,” walungisa ungunza una muna Nkunga 22:1.
17. Ungunza una muna Zakariya 12:10 ye Nkunga 34:20, aweyi walunganena?
17 Atantu betobola Masia, kansi e visi yandi ke itoloka ko. Zakariya wavova vo nkangu a Yerusaleme betala Ndiona batobwele. (Zak. 12:10) Muna Nkunga 34:20 tutanganga vo: “[Nzambi] olunda visi yandi yawonso; kimosi ke kitoloka ko.” Yoane wa ntumwa wasonga vo ungunza wau walungana. Wasoneka vo: “Ekesa dimosi dintobele edionga muna luvati, vovo vau vavaikidi menga yo maza. On’omwene osidi umbangi, waludi umbangi wandi . . . Kadi mambu mama mabwidi, e sono kialungana, ovo, e visi kiandi ke kitoloka ko. O kole kwandi, e sono kiakaka kiavova vo, bekuntala, ndiona batobele.”—Yoa. 19:33-37.
18. Ungunza uvovanga Yesu ozikwa vamosi ye mvwama aweyi walunganena?
18 Masia ozikwa vamosi ye mvwama. (Tanga Yesaya 53:5, 8, 9.) Kina kia 14 kia ngonde a Nisani muna masika, ‘muntu amvwama, watuka kuna Arimataya, nkumbu andi Yosefe,’ walomba evimbu dia Yesu kwa Pilato yo vewa dio. Matai wavova vo: “O Yosefe obongele evimbu, obundidi dio muna nlele a lino avelela, osidi dio muna nkal’andi ampa, una katoza muna nsenzele: onengomwene etadi diampwena vana mwelo a nkala, wele kwandi.”—Mat. 27:57-60.
Kembelela Masia wa Ntinu
19. Ungunza una muna Nkunga 16:10 aweyi walunganena?
19 Masia ofuluka. Davidi wasoneka vo: “[Yave] kusisa moyo ame ku nsi-a-fwa ko.” (Nku. 16:10) Se yindula e mpila basivikila akento ana bayenda kuna ziami kiazikwa Yesu. Bawana mbasi ona wabavovesa vo: “Ke nusivika ko: nuvava Yesu wa Nazarete, ona wakomwa vana nti ofulukidi; kena mo ko: tal’e fulu banlekese!” (Maku 16:6, NW) Petelo wavovesa o nkangu wakala muna Yerusaleme muna lumbu kia Pentikosti ya mvu wa 33 vo: “Wau katekele wo mona [Davidi], ovovele owu wa lufuluku lua Kristu, ovo, kasiswa ku Nsi-a-fwa ko, ngatu nitu andi yamona uwolezia.” (Mav. 2:29-31) Nzambi kayambula ko vo e nitu a Mwan’andi anzolwa yawola. Vana ntandu, Yave wavanga diambu diesivi kikilu. Wafula Yesu yo kumvana moyo kun’ezulu.—1 Pet. 3:18.
20. Adieyi diasonama muna ungunza mu kuma kia luyalu lwa Masia?
20 Nzambi ovova vo Yesu Mwan’andi. (Tanga Nkunga 2:7; Matai 3:17.) Vava kakota muna Yerusaleme, o nkangu wakembelela Yesu ye Kintinu kiandi. O unu, yeto mpe tukembelelanga Yesu. Tukalanga ye kiese kia zayisa akaka oma ma Yesu ye Kintinu kiandi. (Maku 11:7-10) Ke kolo ko, Kristu ofwasa mbeni zandi vava kenwana “muna diambu dia ziku yo lembama yo unsongi.” (Nku. 2:8, 9; 45:1-6) E kintinu kiandi kitwasa luvuvamu ye kiese ova nza yawonso. (Nku. 72:1, 3, 12, 16; Yes. 9:6, 7) Yesu Kristu wa Mwan’anzolwa a Yave wayantika yala nze Ntinu kun’ezulu. Ekw’elau diampwena tuna diau dia kala Mbangi za Yave yo zayisa e ludi kiaki kw’akaka!
Nkia Mvutu Ovana?
• Yesu aweyi kayekolwelwa yo bembolwa?
• Ungunza mu kuma kia lufwa lwa Yesu aweyi walunganena?
• Ekuma okwikidilanga vo Yesu i Masia?
[Yuvu ya Longoka]
[Foto ina muna lukaya lwa 13]
Nkia ungunza walungana vava Yesu wakota muna Yerusaleme nze ntinu?
[Foto ina muna lukaya lwa 15]
Yesu wafwa mu kuma kia masumu meto, kansi owau oyalanga se Ntinu
