Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

Mesïastam tariyarqan

Mesïastam tariyarqan

Mesïastam tariyarqan

“¡Mesiastam [...] taricuyarqö!” (JUAN 1:41.)

1. ¿Imanirtaq Andresqa “Mesiastam [...] taricuyarqö” nirqan?

BAUTISAKOQ JUANMI ishkan discïpulonkuna Andrés y Juanwan këkäyan. Jesus sharëkamoqta rikëkurmi kënö nin: “¡Ricayë! ¡Taqemi Dios acrashqan achcas!”. Juanpa ishkan discïpulonkunam Cristupa qepanta ëwakuyan y hunaqnimpim pëwan kayan. Tsëpitanam Andresqa wawqin Simon Pëdruta asheq ëwakun, y taririrnam këta nin: “¡Mesiastam [...] taricuyarqö!”. Tsënam Jesus kaqman pushan(Juan 1:35-41).

2. ¿Imanirtaq alli kanman Mesïaspaq profecïakunapita alli yachakunantsik?

2 Tsëpitanam Andrés, Pedru y wakinkunapis profecïakuna ninqanta alleq rikäyan. Y Nazaret markapita Jesus Mesias kanqantam alleq musyariyan y mana mantsakushpam nunakuna hananchö parlayan. Noqantsikpis Mesïaspaq parlaq profecïakunata Bibliachö alli estudiarqa, Jesus Jehoväpa Akrashqan kanqanmanmi más markäkushun o yärakushun.

“¡Rikë! Reynikim qamman shamïkan”

3. Jerusalenman yëkunqanchö, ¿ima profecïakunataq Jesuschö cumplikarqan?

3 Jerusalenmanmi mana penqakushpa yëkunan karqan. Zacarías qellqanqanchömi “Sionpa warmi tsurimpaq” o Jerusalenpaq këta nin: “Alläpa kushikï. [...] kushishqa qapari. ¡Rikë! Reynikim qamman shamïkan. Alli ruraqmi, awmi, salvakoq y humildem, y huk malta ashnupa hananchömi shamun, china ashnupa orqu wawanchö” (Zac. 9:9). Y huk salmonam imanöpis chaskiyänampaq kaqta kënö nin: “Jehoväpa shutinchö shamoq kaqqa Santo këkutsun” (Sal. 118:26). Jesusqa Jerusalén markachö llapan këkaqkuna imatapis rurayänampaq manachi puntallapitana patsätsirqantsu. Tsëpa rantinqa kikinkuna kushikurmi kë profecïakuna ninqannö alabarnin chaskiyarqan. Kë pasakunqanta leïkarnin yarpäri, imanö kushikurnin alabayanqanta (lei Mateo 21:4-9).

4. Salmo 118:22, 23 ninqan, ¿imanötaq cumplikarqan?

4 Diospaqqa alläpa väleqmi kanan karqan, pero atskaqmi Mesïastanöqa chaskiyänantsu karqan. Rikëkarnin mana creeq kaqkuna imanö chaskiyänampaq kaqtam huk profecía kënö willakun: “Despreciashqam karqan [...] mana kaqpaqmi churayarqan” (Isa. 53:3; Mar. 9:12). Tsënö kaptimpis salmistaqa Jehoväpa yanapakïninwan këtam qellqarqan: “Perqaqkuna mana alli rumi nir hitariyanqanmi, maestra rumiman tikrashqa. Këqa kikin Jehoväpitam shamushqa” (Sal. 118:22, 23). Këchö qellqarëkanqan kikimpaq kanqantam Jesusqa nirqan chikeqninkunawan parlarnin, y Pëdrupis Cristuchö cumplikanqantam nirqan (Mar. 12:10, 11; Hech. 4:8-11). Awmi, Diospa Tsurinqa “wayipa simientunpaq [...] mayestra rumino” këmanmi tikrarirqan, huk parlakïchöqa, ciëlota ëwaqpaq kaq congregacionpaqmi cimienton cuentam kanan karqan. Mana markäkoq nunakunaqa “mana alli rumitano[mi] jitariyarqan”, pero Diospaqqa ‘allapa baleqmi’ karqan (1 Ped. 2:4-6).

Haqiriyänan y contranmi churakäyänan karqan

5, 6. ¿Imatataq wakin profecïakuna Mesïaspa contran churakäyänampaq kaqta nirqan, y imanötaq cumplikarqan?

5 Amïgonllam contran churakänan karqan. Mesïasqa David parlanqantam pëchö cumplikanqanta rikätsikurqan: “Noqawan alli pasakoq nuna, markäkunqä nuna y noqawan junto mikïnïta mikoq nunam noqapa conträ hatunyätsishqa atakanta” (Sal. 41:9). Piwampis junto mikïqa amigo kayanqantam rikätsikoq (Gén. 31:54). Tsënö kaptinmi Davidpa profecïanqa parlan huk pasëpa mana alli amïgopaq. Contran churakäyänampaq kaqta parlarmi kë profecía cumplikänampaq kaqta discïpulonkunata Jesusqa kënö nirqan: “Quetapis niriyashqequi; y manam llapequipaqtsu nimushaq, porqui qamcunata acrashqa cayarniquim noqa reqiyaq. Tsemi Diospa palabranpis cumplicärenqa: ‘Noqawan miquicaq nunam conträ shäricurconqa’” (Juan 13:18). Musyanqantsiknömi Cristuqa parlëkarqan Judas Iscariote contran churakänampaq kaqpita.

6 Huk esclävopa chaninllachömi, kima chunka qellëllachö rantikushqa kanan karqan. Tsë profecía ninqannö wallka qellëllachö rantikuyanqantam Mateoqa nirqan. Hina pëqa nirqan “profeta Jeremias” tsëpaq parlashqa kanqantam. Pero, ¿imanirtaq tsëta nirqan Zacarías 11:12, 13 textochö qellqarëkaptinqa? Itsachi Mateo kawanqan witsanqa Diospa unë profetakunapa libronkunachö Jeremías libroqa puntachö këkarqan, hina tsëllachömi Zacarias libropis churaraq (igualaratsi Lucas 24:44 ninqantawan). Jüdasqa manam tsë yawarpa chanin qellëta utilizarqantsu, sinöqa temploman hitëkurmi kikin wanutsikurirqan (Mat. 26:14-16; 27:3-10).

7. ¿Imanötaq Zacarías 13:7 ninqan cumplikarqan?

7 Discïpulonkunam haqiriyänan karqan. Zacarias ninqannöllam pasakurqan: “Mitseqninta wanuratsï, üshakuna witsikäriyänampaq” (Zac. 13:7). Jesusmi 33 watachö 14 de nisán killa qateqninkunata këta nirqan: “Canan paqasmi llapequicuna jaqiricäyamarnï, ewacuyanqui. Tseno captinmi, Diospa palabranwan paqtarenqa queno nenqan: ‘Mitseqnintam wanuratsiyanqa y üshancunam witsicar, eucuyanqa’”. Y tsënömi pasakurqan, Mateomi rikätsikun “Jesusta japallanta jaqirïcurnin, llapan disipuluncuna qeshpir eucuya[nqanta]” (Mat. 26:31, 56).

Tumpashqa y maqashqa

8. ¿Imanötaq cumplikarqan Isaías 53:8?

8 Juezkunaman apashqa y wanunapaq condenashqam kanan karqan (lei  Isaías 53:8 *). Sanedrín cortem 14 de nisán qoya ëllukarqan. Tsëchö juezkunam makinta watarkur Römachö gobernakoq Poncio Pilätuman apayarqan, pënam tapuparirnin Jesuschö ima hutsatapis tarirqantsu. Tsënam Pilätuqa pëman ëwashqa atskaq judïokunata Jesusta libre haqirinampaq nirqan, pero pëkunaqa qaparirninmi këta niyarqan: “¡Cruscho [“qeruchö”, NM] wanutsun!”. Awmi, tukï mana alli ruraq Barrabasta Jesuspa rantin libre haqirinampaqmi mañakuyarqan. Judïokunata kushitsita munarmi Pilätuqa Barrabasta libre haqirirqan, y Jesusta astayänampaq y qeruman clavayänampaqmi mandakurqan (Mar. 15:1-15).

9. ¿Imanötaq Jesuschöqa cumplikarqan Salmo 35:11?

9 Mana rasumpa kaqtam pëpaq parlayänan karqan. Davidnöpis Mesïasqa kënömi nirqan: “Maqakïta munaq testïgokunam contran churakäyan, y mana musyanqätam tapuyäman” (Sal. 35:11). Kë profecía ninqannömi ‘saserdoticunapa mandacoqnincuna Sanhedrin nishqan corticho llapan autoridacunawan uli testigucunata ashiyarqan Jesusta mana caqpita shimpiyänanpaq, tsenopa peta wanutsiyänanpaq’ (Mat. 26:59). “Peru Jesuspa contran ulicurcur atscaq nunacuna parlarninpis, manam jucllellataqa parlayarqantsu sinoqa jucninmi jucta, jucninmi jucta parlayarqan.” (Mar. 14:56.) Cristupa chikeqninkuna alläpa piñashqa karmi mana rasumpa kaqkunawan shimpiyarqan wanutsiyänanrëkur.

10. ¿Imanötaq Isaías 53:7cumplicarqan?

10 Tumpaqninkuna shimpikäyaptimpis upällam kakunan karqan. Isaïasmi kënö willakurqan: “Pasëpam humillakurqan y allqutsayänantam haqirirqan; tsënö kaptimpis, manam parlakurqantsu. Y imëka üshatanömi wanutseq apayarqan; y millwa rutoqninkunapa makinchö üshanömi imatapis nirqantsu” (Isa. 53:7). Jesusqa kë profecïata chipyëpam cumplirqan. “Saserdoticunapa mandacoqnincuna y israel nunacunapa autoridanincuna acusayaptinpis, Jesusqa manam ni imata nerqantsu. Tsenam Pilatu queno taporqan: —¿Imanirtaq upälla wiyaräcunqui quelaya contrequi parlecayaptin! —nir. Peru tseno niptinpis, Jesusqa manam ni juc shimillapis yasquerqantsu. Tsenam gobernador Pilatoqa espantashqa quedacorqan.” (Mat. 27:12-14.) Manam huk kutillapis chikeqninkunata insultarqantsu (Rom. 12:17-21; 1 Ped. 2:23).

11. ¿Imanötaq Isaías 50:6 y Miqueas 5:1 ninqan cumplikarqan?

11 Maqashqam kanan karqan. Isaías qellqanqan profecïachömi Mesias kënö nin: “Waqtätam astayämänampaq convidakurqä, y qaqllätanam shapra [shapru] sutaqkunata. Ni manam qaqlläta pakarqätsu insultayämaptin ni toqapuyämaptin” (Isa. 50:6). Hina Miqueaspis këtam nin: “Värawanmi Israelpa Juezninta qaqllanchö maqayanqa” (Miq. 5:1). Kë profecïakuna Jesuschö cumplikanqantam Marcos librochö tarintsik: “Tsenam waquin nunacuna qallecuyarqan toqapur. Waquinnam nawinta bendarcur maqar, y quenomi niyarqan: —Mä, adibinë, ¿pi laqyashonqequitapis! —nir. Tsenollam templu täpaqcunapis qaqllancho laqyayarqan. [...] Tsepitanam shucshuwan peqan peqan wilur ushayarqan, toqapuyarqan y qonqurïcuryan adoraq tucuyarqan” (Mar. 14:65; 15:19). Jesusqa manam ni ima mana allitapis rurarqantsu tsënö tratayänampaqqa.

Wanunqanyaqmi tsarakurqan

12. ¿Imanötaq Salmo 22:16 y Isaías 53:12 ninqankuna Jesuschö cumplikarqan?

12 Imëka wanutsikoqtanömi chakipita y makipita huk qeruman clavayänan karqan. Mesïasqa allim rikarqan kë profecía imanö kikinchö cumplikaqta, kënömi nirqan: “Imapaqpis mana väleq nunakunam huntapayämashqa. Y leonnömi makïpita y chakïpita intuyäman” (Sal. 22:16). Bibliata leeqkunaqa alleqmi musyayan tsëchö qellqarëkaqkuna cumplikanqanta. Marcosmi këta nin: “Jesusta qeruman clavayanqan höraqa karqan kima kaq höranönam (las nuevenö)” (Mar. 15:25, NM). Hina Isaïaspa huk profecïanam willakurqan hutsa ruraqkunawan Jesusta pampayänampaq kaqta, kënömi nin: “Kawënintam qorqan wanunqanyaq, y mana alli ruraqkunatawanmi yupayarqan” (Isa. 53:12). Kë profecía willakunqannömi Jesustawan paqta “ishkaq suwakunatapis qeruman clavayarqan, huktam derecha kaq lädonman, y huknintanam izquierda kaq lädonman” (Mat. 27:38, NM).

13. ¿Imanötaq Jesuschö cumplikarqan Salmo 22:7, 8 ninqan?

13 Insultashqam kanan karqan (lei  Salmo 22:7, 8 *). David unë qellqanqannömi, Cristuqa insultashqa karqan qeruchö clavarëkarnin. Mateo qellqanqanmi kënö nin: Tsepa pasaq nunacunanam peqancunata awir cushipäyarqan, queno nishpa: —¡Qamqa, ‘Diospa templunta juchurirmi, quima junaqllata sharcatsishaq’ nishpataq, nerqequi! ¡Diospa tsurin carqa, mä, salbacurirnin cruspita [“qerupita”, NM] yarparamï! —nir. Tsenollam jina saserdoticunapa mandacoqnincunapis, ley yachatsicoqcunapis y tse marcacho autoridacunapis burlacurnin, queno niyarqan: —Juccunataqa salbashqam; peru quiquenqa salbaquita ¡manataq puedintsu! Israel nunacunapa rasonpa reynin carnenqa, mä, canan cruspita [“qerupita”, NM] yarpamutsun peman creyinantsicpaq. ¡Diosmantaq allapa marcäcorqon! ¡Mä, canan ari Dios salbecutsun rasonpa cuyarnenqa! ‘¡Diospa Tsurinmi cä’ nimarqantsictaq!” (Mat. 27:39-43). Jesusqa pasëpa mana allipa tratëkäyaptimpis manam llutaqa portakurqantsu. ¡Noqantsikpis pënö këtam tïrashwan!

14, 15. ¿Imanötaq cumplikarqan röpampaq suerteta hitayänampaq kaq y vinagreta qoyänampaq kaq profecía?

14 Röpanta apakuyänampaqmi suerteta hitayänan karqan. Davidmi nirqan: “Kikinkunapuram röpäta rakipänakuyan, y suertetam hitayan röpäpaq” (Sal. 22:18). ¿Imanötaq kë profecía Cristuchö cumplikarqan? Këqa cumplikarqan qeruman clavarirnin romano “soldaducuna Jesuspa ropanta apacuyänanpaq” sortiyayanqanwanmi (Mat. 27:35; lei Juan 19:23, 24).

15 Vinagretam asqaq qorantin uputsiyänan karqan. Salmos librochö qellqarëkanqantam kikimpaq kanqanta Cristu nirqan: “Mikïpa rantinmi wanutsikoq plantata qoyämarqan, y yakunënïpaqnam vinagreta uputsimëta tïrayarqan” (Sal. 69:21). Mateo librochömi willakun Jesusta ima pasakunqantapis: “Tsechomi puchqoq binagrita asqaq qorantin tacurcur qoyarqan upunanpaq; peru Jesusqa llamirirnin, manam upita munarqantsu. [...] Tse öram jucnin soldadu coripa ewecur, esponjata puchqoq binuman tullpurcur, shoqushpa puntanman watarcur, Jesuspa shiminman churarqan shoqunanpaq” (Mat. 27:34, 48).

16. ¿Imanötaq Salmo 22:1 cumplikärirqan?

16 Dios haqirishqantanömi rikäyänan karqan (lei  Salmo 22:1 *). Salmochö qellqarëkaq profecía imanö cumplikanqantam Marcosqa rikätsikun: “Tres de la tardemampanam Jesus fuertipa queno nir qaparïcorqan: —Eloi, Eloi ¿lama sabactani? (Tse ninanqa carqan ‘Dios, Dios, ¿imanirtaq noqata jaqiramarqonqui?’ ninanmi)” (Mar. 15:34). Tsënöqa nirqan manam Ciëlochö Teytaman manana markäkurnatsu. Tsëqa, ¿imanötaq Jehoväqa chikeqninkunapa makinchö haqirishqa karqan? Tsëtaqa rurarqan llapan puëdenqanyaq hapallanllana tsarakunampaq yanapakïninta qochirirninmi o qechurirninmi. Awmi, salmo 22:1 ninqantam Cristuqa cumplirirqan.

17. ¿Imanötaq Zacarías 12:10 y Salmo 34:20 ninqan cumplikarqan?

17 Lanzawanmi tuksiyänan karqan pero tulluntaqa manam pakiyänantsu karqan. Zacarïasmi kënö willakurqan: “Jerusalenchö täraqkunam [...] rikäyanqa tuksiyanqan nunata” (Zac. 12:10). Davidmi Salmo 34:20 textochö kënö nirqan: “[Jehovämi] llapan tullunkunata täpëkan y manam hukllëllapis pakishqatsu kashqa”. Jesus tsënö pasanqanta rikaq apóstol Juanmi kënö willakun: “Tsenam Jesuspa qasqunta espadanwan juc soldadu tucsicorqan. Y yacum yawarnintin yarqaramorqn. Noqam llapanta ricarqä. Y ricashqätanollam willayaq willaquinïqa rason caqllam qamcuna creyiyänequipaq. Tseno soldaducuna rurayaptinmi, pactarerqan Diospa palabran queno escribirëcanqan: ‘Manam ni meqan tullunta paquiyanqatsu’ nenqan. Jina quenopis escribirëcanmi: ‘Tucsir ushashqatam ricayanqa’ nir” (Juan 19:33-37).

18. ¿Imanirtaq Jesusqa rïcokuna pamparäyanqanchö pampakarqan?

18 Rïcokuna pamparäyanqanmanmi pampayänan karqan (lei  Isaías 53:5, 8, 9 *). Jesus 14 de nisán wanunqan hunaq pasakunqampaqmi Mateo kënö willakun: “Patsa paqasyärëcaptinnam, Jose jutiyoq juc ricu nuna chärerqan. Pëqa carqan Arimatea marcapitam. [...] Tse Josemi Pilatuman ewar, Jesuspa ayanta mañarqan pampecunanpaq. [...] linupita rurashqa limpiu sabanaswan piturcur[mi] apacorqan. Tsepitam qaqacho uchcushqa mushoq sepulturaman churecorqan. [...] Tsepitanam juc jatun qaqawan tse uchcuta laticur, eucorqan” (Mat. 27:57-60).

¡Mesïasta alabashun!

19. ¿Imanötaq cumplikarqan Salmo 16:10 ninqan?

19 Kawarimunanmi karqan. David Jehoväta kënö ninqantam Mesïasqa rikätsikunan karqan: “Manam almäta Seolchö haqinkitsu” (Sal. 16:10). Jesus pamparanqanman ëwaq warmikunaqa espantakuyarqanmi. Nunaman tikrashqa huk angelmi kënö nirqan: “Ama mantsacäyëtsu. ¿Cruscho [“qeruchö”, NM] wanutsiyanqan Nazaretpita Jesustacu ashiyanqui? Pëqa cawarimushqanam; mananam quechonatsu. Masqui ricayë, churayashqancho mananam cannatsu” (Mar. 16:6). Tsëpita atska hunaqkuna pasariptinnam 33 watachö Pentecostés fiesta celebraq ëwashqa atska nunakunata Pedru kënö nirqan: “Davidta Diosnintsic rebelashqa captinmi, willacorqan Dios Acrashqan cawarimunanpaq canqanta, y wanushqacuna canqancho mana dejarishqa cananpaq cashqanta. Tsenolla ayanpis mana ismushqa cananpaq cashqanta” (Hech. 2:29-31). Tsë profecía ninqannöllam, Jesuspa cuerpon malograkänanta Jehová haqirqantsu. Tsëpitapis masqa, kuyashqa Tsurinta espïritutana kawaritsimunqanmi (1 Ped. 3:18).

20. Mesias Gobernamunampaq kaqpita, ¿ima niyantaq profecïakuna?

20 Diosmi Tsurintanö chaskinan karqan (lei  Salmo 2:7 *; Mateo 3:17). Hinamampis Jesustaqa Jerusalenman mana penqakushpa yëkuptinmi nunakuna kushishqa chaskiyarqan. Noqantsikpis tsënöllam Cristuta y alli Gobiernonta kushishqa alabantsik (Mar. 11:7-10). Mesïasqa “sillashqachö montaran rasumpa kaqrëkur y humilde kanqanrëkur y alli rurëkunarëkurmi”, y ichikllachönam llapan chikeqninkunata ushakäratsimunqa (Sal. 2:8, 9; 45:1-6). Pë Gobernaptinmi Patsachö llapan täraqkuna yamë y kushishqa kawakuyanqa (Sal. 72:1, 3, 12, 16; Isa. 9:6, 7). Jehoväpa testïgonkuna karninmi, Diospa Tsurin ciëlopita Gobernëkämunqanta y mushoq Patsata apamunampaq kaqta willakïkänantsik. ¡Imanö kushikïpaq rurëmi kapamantsik!

[Päginapa ura kuchunchö willakïkuna]

^ par. 8 Isaías 53:8: “Allqutsashqam karqan y pëpaqqa manam justiciapis karqantsu; y ¿piraq mirënintaqa yupanqa? Kë patsachö kawaqkunapitam wanuratsiyarqan. Markäpa hutsankunarëkurmi hiparqan”.

^ par. 13 Salmo 22:7, 8: “Llapan rikämaqnïkunam kushipäyäman, shiminkunatam hatunta kichakurkuyan, peqankunatapis awipäyämanmi: ‘Jehovämanmi markäkushqa. ¡Mä pë salvatsun! ¡Pëllapaq kashqa kaptinqa librëkutsun!’”.

^ par. 16 Salmo 22:1: “Diosllä, Diosllä, ¿imanirtaq haqiramarqunki? ¿Imanirtaq salvamanëkipaq qayakëkämuptï karuchö këkanki?”.

^ par. 18 Isaías 53:5, 8, 9: “Pëtam hutsantsikrëkur tuksïkäyarqan; mana allita ruranqantsikpitam hipatsiyarqan. Noqantsik yamë kawakunapaq castïgota chaskinantsikpaq kaqpitam pë hiparqan, heridankunarëkurmi librashqa karquntsik. [...] Allqutsashqam karqan y pëpaqqa manam justiciapis karqantsu; y ¿piraq mirënintaqa yupanqa? Kë patsachö kawaqkunapitam wanuratsiyarqan. Markäpa hutsankunarëkurmi hiparqan. Y hutsasapakunawanmi pampashqa kanqa rïcokunapa sepultüranchö, tsëpis hutsata mana rurëkar y mana ulikushqa [llullakushqa] këkar”.

^ par. 20 Salmo 2:7: “Haqïkayämë, Jehová mandakunqanta yarpätsikaramunäpaq; Pëmi nimashqa: ‘Qammi tsurï kanki, y noqam teytëki këman kanan charqö[’]”.

Yarpärishun

• Jesuspa contran churakäyänampaq y haqiriyänampaq, ¿ima profecïakunataq willakuyarqan y imanötaq cumplikarqan?

• ¿Cristu imanö wanunampaqtaq unëllapitana qellqakashqa karqan?

• ¿Imanirtaq creinki unë awnikushqa Mesias Jesus kanqanta?

[Yachakunapaq kaqpa tapukïninkuna]

[16 kaq päginachö dibüju]

Jerusalenman Jesus mana penqakushpa yëkunqanchö, ¿ima profecïakunataq cumplikarqan?

[17 kaq päginachö dibüju]

Noqantsikrëkurmi Mesïasqa wanurqan, pero kananqa ciëlochömi Gobernëkan