Va Kume Mesiya!
Va Kume Mesiya!
“Hi kume Mesiya.”—YOH. 1:41.
1. I yini leswi susumeteleke Andriya ku vula a ku: “Hi kume Mesiya”?
YOHANE LOWO KHUVULA a a yime ni vadyondzisiwa vakwe vambirhi. Loko Yesu a ri karhi a tshinela, Yohane u te: “Vonani, Xinyimpfana xa Xikwembu!” Hi ku hatlisa Andriya ni mudyondzisiwa un’wana va landzele Yesu kutani va heta siku na yena. Endzhakunyana Andriya u kume makwavo wakwe Simoni Petro, naswona u n’wi yise eka Yesu endzhaku ko n’wi tivisa mhaka leyi tsakisaka a ku: “Hi kume Mesiya.”—Yoh. 1:35-41.
2. Hi ta vuyeriwa njhani loko hi hambeta hi kambisisa vuprofeta lebyi vulavulaka hi Mesiya?
2 Hi ku famba ka nkarhi, Andriya, Petro ni van’wana va kote ku dyondza Matsalwa naswona va vule handle ko kanakana leswaku Yesu wa le Nazareta i Mesiya loyi a tshembisiweke. Ripfumelo ra hina eRitweni ra Xikwembu ni le ka Mutotiwa wa xona ri ta tiyisiwa tanihi leswi hi nga ta hambeta hi kambisisa vuprofeta lebyi vulavulaka hi Mesiya.
“Waswivo! Hosi Ya Wena Ya Ta”
3. Hi byihi vuprofeta lebyi hetisekeke loko Yesu a nghena eYerusalema tanihi hosi?
3 Mesiya a a ta nghena eYerusalema tanihi hosi. Vuprofeta bya Zakariya byi ri: “Tsaka ngopfu, Wena nhwanyana wa Siyoni. Huwelela hi ku hlula, Wena nhwanyana wa Yerusalema. Waswivo! Hosi ya wena yi ta eka wena. Yi lulamile, ina, yi ponisiwile; ya titsongahata, yi gade mbhongolo, yi le henhla ka xifuwo lexi kuleke kahle, n’wana wa mbhongolo ya ntswele.” (Zak. 9:9) Mupisalema u tsale a ku: “A a dzunisiwe Loyi a taka hi vito ra Yehovha.” (Ps. 118:26) Ntshungu lowukulu wu huwelele hi ntsako loko Yesu a ri karhi a nghena eYerusalema. Yesu a nga wu byelanga ntshungu wolowo leswaku wu endla tano. Kambe wu endle hilaha a ku profetiwe hakona. Loko u ri karhi u hlaya hi mhaka leyi, ringeta ku twa ku huwelela hi ntsako ka ntshungu wolowo.—Hlaya Matewu 21:4-9.
4. Hlamusela leswi humeleleke loko ku hetiseka Pisalema 118:22, 23.
4 Yesu i wa nkoka eka Xikwembu hambileswi vanhu vo tala va nga pfumelangiki leswaku i Mesiya. Hilaha swi profetiweke hakona, Yesu u ‘languteriwe ehansi naswona a a tekiwa kukota loyi a nga pfuniki nchumu’ hi lava va aleke ku tshemba vuprofeta. (Esa. 53:3; Mar. 9:12) Hambiswiritano, Xikwembu xi huhutele mupisalema ku vula a ku: “Ribye leri vaaki va ri bakanyeke ri ve nhloko ya yinhla. Leri a ri huma eka Yehovha.” (Ps. 118:22, 23) Yesu u tshame a kombetela eka vuprofeta lebyi loko a vulavula ni vakaneti vakwe naswona Petro u vule leswaku byi hetiseke eka Kreste. (Mar. 12:10, 11; Mint. 4:8-11) Yesu u ve “ribye lerikulu ra le yinhleni” evandlheni ra Vukreste leri vumbiwaka hi vatotiwa. Hambileswi a bakanyiweke hi vanhu lava nga xi chaviki Xikwembu, u ‘hlawuriwe hi Xikwembu tanihi munhu wa risima.’—1 Pet. 2:4-6.
U Xengiwile A Tlhela A Siyiwa
5, 6. I yini leswi profetiweke swi tlhela swi hetiseka malunghana ni ku xengiwa ka Mesiya?
5 Ku profetiwe leswaku Mesiya a a ta xengiwa hi munghana wakwe loyi a nga mukanganyisi. Davhida u profete a ku: “Munhu la nga ni ku rhula na mina, loyi a ndzi n’wi tshembile, loyi a a dya xinkwa xa mina, u ndzi tlakusele xirhendze xa yena.” (Ps. 41:9) Vanhu lava a va dya swin’we xinkwa a va tekiwa va ri vanghana. (Gen. 31:54) Kutani ku va Yesu a xengiwe hi Yudasi Iskariyota a ku ri vukanganyisi lebyikulu. Yesu u vulavule hi ku hetiseka ka vuprofeta bya Davhida loko a kombetela eka muxengi wakwe naswona u byele vadyondzisiwa vakwe a ku: “A ndzi vulavuli ha n’wina hinkwenu; ndza va tiva lava ndzi va hlawuleke. Kambe swi endleriwa leswaku ku hetiseka Tsalwa leri nge, ‘Loyi a a tshamela ku dya xinkwa xa mina u ndzi tlakusele xirhendze xa yena.’”—Yoh. 13:18.
6 Muxengi wa Mesiya a a ta kuma swiphemu swa silivhere swa 30, ku nga mali leyi ringanaka nxavo wa hlonga. Matewu u vule leswaku Yudasi u xenge Yesu hi swiphemu swa silivhere swa 30 naswona sweswo swi hetisise vuprofeta lebyi nga eka Zakariya 11:12, 13. Kambe ha yini Matewu a vule leswaku mhaka leyi yi profetiwe hi “muprofeta Yeremiya?” Enkarhini wa Matewu, buku ya Yeremiya swi nga ha endleka leswaku a yi ri yo sungula eka ntlawa wa tibuku ta Bibele lowu a wu katsa ni buku ya Zakariya. (Ringanisa na Luka 24:44.) Yudasi a nga yi tirhisanga mali yoleyo hikuva u yi lahlele etempeleni kutani a ya tisunga.—Mat. 26:14-16; 27:3-10.
7. Zakariya 13:7 yi hetiseke njhani?
7 Hambi ku ri vadyondzisiwa va Mesiya a va ta hangalaka. Zakariya u tsale a ku: “Bana murisi, u hangalasa ntlhambi.” (Zak. 13:7) Hi Nisani 14, 33 C.E., Yesu u byele vadyondzisiwa vakwe a ku: “Hinkwenu ka n’wina mi ta khunguvanyeka mayelana na mina evusikwini byolebyi, hikuva ku tsariwile, ‘Ndzi ta ba murisi, kutani tinyimpfu ta ntlhambi ti ta hangalaka hinkwako.’” Naswona sweswo swi endlekile hikuva Matewu u vike leswaku ‘vadyondzisiwa hinkwavo va siye Yesu kutani va baleka.’—Mat. 26:31, 56.
U Hehliwile A Tlhela A Biwa
8. Esaya 53:8 yi hetiseke njhani?
8 Mesiya a a ta tengisiwa a tlhela gweviwa. (Hlaya Esaya 53:8.) Hi vurhonga bya Nisani 14, huvo hinkwayo ya Sanedri yi hlanganile yi boha Yesu kutani yi n’wi nyiketa eka Pontiyo Pilato, Ndhuna-nkulu ya Rhoma. U konanise Yesu naswona a nga n’wi vonanga nandzu. Hambiswiritano, loko Pilato a lave ku ntshunxa Yesu, ntshungu wu huwelele wu ku: “N’wi belele!” Naswona wu kombele leswaku ku ntshunxiwa Barabasi lowa xigevenga. Leswi Pilato a a lava ku tsakisa ntshungu, u ntshunxe Barabasi, a lerisa leswaku Yesu a biwa hi ximoko kutani a n’wi nyiketa leswaku a beleriwa.—Mar. 15:1-15.
9. Byi hetiseke njhani vuprofeta lebyi nga eka Pisalema 35:11?
9 Timbhoni ta mavunwa a ti ta nyikela vumbhoni byo hehla Mesiya. Mupisalema Davhida u tsale a ku: “Ku va ni timbhoni ta madzolonga; ti ndzi vutisa leswi ndzi nga swi tiviki.” (Ps. 35:11) Hilaha a ku profetiwe hakona, “vaprista lavakulu ni Sanedri hinkwayo [va lave] vumbhoni bya mavunwa byo hehla Yesu leswaku va n’wi dlaya.” (Mat. 26:59) Entiyisweni, “vo tala a va n’wi hehla hi vumbhoni bya mavunwa, kambe vumbhoni bya vona a byi nga twanani.” (Mar. 14:56) Valala va Yesu lava a va lava ku n’wi dlaya a va nga ri na mhaka nileswaku timbhoni a ti vula mavunwa ha yena.
10. Hlamusela ndlela leyi Esaya 53:7 yi hetisekeke ha yona.
10 Mesiya a a nga ta vulavula emahlweni ka vahehli vakwe. Esaya u profete a ku: “A a tikeriwa, naswona a a titshika a xaniseka; kambe a nga wu pfulanga nomu. A a tisiwa laha ku dlayeriwaka kona ku fana ni nyimpfu; ku fana ni nyimpfu leyi pfaleke nomu emahlweni ka vatsemeti va yona, na yena a nga wu pfulanga nomu.” (Esa. 53:7) Loko Yesu “a ri karhi a hehliwa hi vaprista lavakulu ni vakulukumba, a nga hlamulanga.” Pilato u n’wi vutise a ku: “Xana a wu swi twi swilo swo tala swonghasi leswi va ku hehlaka ha swona?” Hambiswiritano, Yesu “a nga n’wi hlamulanga, e-e, ni rito ni rin’we, lerova ndhuna-nkulu yi hlamala ngopfu swinene.” (Mat. 27:12-14) Yesu a nga va rhukananga vahehli vakwe.—Rhom. 12:17-21; 1 Pet. 2:23.
11. Vuprofeta lebyi nga eka Esaya 50:6 na Mikiya 5:1 byi hetiseke njhani?
11 Esaya u profete leswaku Mesiya a a ta biwa. Muprofeta loyi u tsale a ku: “Nhlana wa mina ndzi wu nyike lava baka, marhama ya mina ndzi ma nyika lava hlurhulaka misisi. Xikandza xa mina a ndzi xi tumbetanga eka swilo leswi tsongahataka ni ku tshwuteleriwa.” (Esa. 50:6) Mikiya u profete a ku: “Va ta n’wi ba rhama hi nhonga muavanyisi wa Israyele.” (Mik. 5:1) Loko Marka, mutsari wa buku yin’wana ya Tievhangeli, a vulavula hi ku hetiseka ka vuprofeta lebyi u te: “Van’wana va sungula ku . . . tshwutelela [Yesu] ni ku funengeta xikandza xakwe hinkwaxo va n’wi ba hi swibakela, va ku eka yena: ‘Profeta!’ Naswona vatirhi va le hubyeni va n’wi makala exikandzeni, va n’wi teka.” Marka u tlhele a vula leswaku masocha a “ma n’wi ba enhlokweni hi rihlanga, ma n’wi tshwutelela kutani ma nkhinsama hi matsolo [hi ku n’wi vungunya], ma n’wi gandzela.” (Mar. 14:65; 15:19) Entiyisweni, Yesu a a nga va dyohelanga nchumu lerova va nga n’wi khoma hi ndlela yoleyo ya tihanyi.
U Tshembeke Ku Fikela Eku Feni
12. Vuprofeta lebyi nga eka Pisalema 22:16 na Esaya 53:12 byi hetiseke njhani eka Yesu?
12 Mesiya a a ta fela emhandzini. Mupisalema Davhida u te: “Ntshungu wa vaendli va leswo biha wu ndzi rhendzerile. Va le milengeni ya mina ni le mavokweni ya mina ku fana ni nghala.” (Ps. 22:16) Loko Marka, mutsari un’wana wa tibuku ta Tievhangeli, a hlamusela xiendlakalo lexi vahlayi va Bibele va xi tivaka swinene, u te: “Sweswi a ku ri awara ya vunharhu, [kwalomu ka awara ya kaye nimixo] kutani ma n’wi belela.” (Mar. 15:25) Nakambe a ku profetiwe leswaku Mesiya a a ta hlayiwa ni vadyohi vo tala. Esaya u tsale a ku: ‘U chulule moya-xiviri wakwe eku feni naswona u hlayiwe swin’we ni lava tlulaka nawu.’ (Esa. 53:12) Sweswo swi hetiseke loko ‘swigevenga swimbirhi swi beleriwa na Yesu, xin’wana exineneni xakwe ni xin’wana eximatsini xakwe.’—Mat. 27:38.
13. Pisalema 22:7, 8 yi hetiseke njhani eka Yesu?
13 Davhida u profete leswaku Mesiya a a ta tseketseriwa. (Hlaya Pisalema 22:7, 8.) Yesu u tseketseriwile loko a twa ku vava emhandzini ya nxaniso hikuva Matewu u te: “Vahundzi va ndlela va sungula ku vulavula hi ku n’wi tseketsela, va hlakahla tinhloko va ku: ‘Wena la nga ta wisa tempele u tlhela u yi aka hi masiku manharhu, tiponise! Loko u ri n’wana wa Xikwembu, xika emhandzini ya nxaniso!’” Hilaha ku fanaka, vaprista lavakulu, vatsari ni vakulukumba va endle xihlekiso ha yena va ku: “Van’wana u va ponisile; yena hi byakwe wa tsandzeka ku tiponisa! I Hosi ya Israyele; a a xike sweswi emhandzini ya nxaniso kutani hi ta n’wi kholwa. U veke ntshembo wakwe eka Xikwembu; a xi n’wi ponise loko xi n’wi lava, hikuva u te, ‘Ndzi N’wana wa Xikwembu.’” (Mat. 27:39-43) Kambe Yesu u tiyiselele ku tseketseriwa koloko hinkwako hi ku titsongahata. Hakunene i xikombiso lexinene eka hina!
14, 15. Kombisa ndlela leyi vuprofeta lebyi vulavulaka hi tinguvu ta Mesiya ni ku nyikiwa kakwe ntsuvi byi hetisekeke ha yona.
14 A ku ta hoxiwa vuhlolotwana hikwalaho ka tinguvu ta Mesiya. Mupisalema u tsale a ku: “Va avelana tinguvu ta mina, naswona va hoxa vuhlolotwana hikwalaho ka swiambalo swa mina.” (Ps. 22:18) Sweswo swi humelerile hikuva ‘loko masocha ya Rhoma ma belele Yesu, ma ave tinguvu takwe ta le handle hi ku hoxa vuhlolotwana.’—Mat. 27:35; hlaya Yohane 19:23, 24.
15 Mesiya a a ta nwisiwa ntsuvi ni nyongwa. Mupisalema u te: “Va ndzi nyike ximilana lexi nga ni chefu leswaku xi va swakudya swa mina, va ringete ku ndzi nwisa ntsuvi leswaku ndzi tima torha ha wona.” (Ps. 69:21) Matewu u ri: “Ma . . . nyika [Yesu] vhinyo leyi pfanganisiweke ni nyongwa leswaku a nwa; kambe, endzhaku ko yi nantswa, a ala ku nwa.” Endzhaku ka nkarhi, “un’wana wa vona a tsutsuma a teka xiponci a xi tsakamisa hi vhinyo yo dzunga ivi a xi tlhoma erihlangeni, a n’wi nwisa.”—Mat. 27:34, 48.
16. Hlamusela ndlela leyi vuprofeta lebyi nga eka Pisalema 22:1 byi hetisekeke ha yona.
16 A swi ta tikomba onge Mesiya u tshikiwe hi Xikwembu. (Hlaya Pisalema 22:1.) Hi ku ya hi vuprofeta, “hi awara ya vukaye [kwalomu ka awara ya nharhu ninhlikanhi] Yesu a huwelela hi rito lerikulu a ku: ‘Eli, Eli, lama sabaktani?’ leswi loko swi hundzuluxeriwa swi vulaka: ‘Xikwembu xanga, Xikwembu xanga, u ndzi tshikele yini?’” (Mar. 15:34) A swi vuli swona leswaku Yesu u vule marito lawa hileswi a a nga ha n’wi tshembi Tata wakwe wa le tilweni. Xikwembu xi tshike ku n’wi sirhelela ivi xi pfumelela leswaku a xanisiwa hi valala vakwe leswaku ku tshembeka kakwe ku ta ringiwa hi ku helela. Kutani ku huwelela kakwe ku hetisese vuprofeta lebyi nga eka Pisalema 22:1.
17. Vuprofeta lebyi nga eka Zakariya 12:10 na Pisalema 34:20 byi hetiseke njhani?
17 Mesiya a a ta tlhaviwa kambe marhambu yakwe a ma nga ta tshoviwa. Vaaki va le Yerusalema a “va ta languta Loyi va n’wi tlhaveke.” (Zak. 12:10) Naswona Pisalema 34:20 yi ri: “[Xikwembu xi] rindza marhambu hinkwawo ya munhu yoloye; ni rin’we ra wona a ri tshovekanga.” Loko muapostola Yohane a tiyisekisa tinhla leti u te: “Un’wana wa masocha a tlhava [Yesu] tsheve hi fumu, kutani xikan’we-kan’we ku huma ngati ni mati. Kutani [Yohane] loyi a swi voneke u nyikele vumbhoni, vumbhoni byakwe i bya ntiyiso . . . Swilo leswi swi endleke leswaku ku hetiseka tsalwa leri nge: ‘Ku hava rhambu rakwe leri nga ta pfotlosiwa.’ Nakambe, tsalwa rin’wanyana ri ri: ‘Va ta languta Loyi va n’wi tlhaveke.’”—Yoh. 19:33-37.
18. Swi te njhani leswaku Yesu a lahliwa ni lava fuweke?
18 Mesiya a a ta lahliwa ni lava fuweke. (Hlaya Esaya 53:5, 8, 9.) Hi ndzhenga wa Nisani 14, “wanuna la fuweke wa [le] Arimatiya, la vuriwaka Yosefa,” u kombele ntsumbu wa Yesu eka Pilato naswona u nyikiwe wona. Rungula ra Matewu ri tlhela ri ku: “Yosefa a teka ntsumbu wolowo, a wu tsondzela hi ntsembyana wa risima wo basa, ivi a wu veka eka sirha-bako rakwe ra xitsundzuxo lerintshwa, leri yena a a ri kovotle eribyeni lerikulu. Kutani, endzhaku ko khunguluxela ribye lerikulu enyangweni ya sirha-bako ra xitsundzuxo, a suka.”—Mat. 27:57-60.
Dzunisani Hosi Leyi Nga Mesiya!
19. Yi hetiseke njhani Pisalema 16:10?
19 Mesiya a a ta pfuxiwa eku feni. Davhida u tsale a ku: “[Yehovha] a wu nge wu tshiki moya-xiviri wa mina eSheol.” (Ps. 16:10) Ehleketa ndlela leyi vavasati lava yeke esirheni laha ntsumbu wa Yesu a wu latiwe kona va hlamaleke ha yona. Kwalaho va hlangane ni ntsumi leyi a yi ri ni miri wa nyama, leyi va byeleke yi ku: “Mi nga chavi. Mi lava Yesu wa Munazareta, la beleriweke. U pfuxiwile, a nga kona laha. Maswivo! Hi leyi ndhawu leyi a va n’wi late eka yona.” (Mar. 16:6) Eka ntshungu lowu a wu ri eYerusalema hi siku ra Pentekosta ya 33 C.E., muapostola Petro u te: “[Davhida] u swi vone ka ha ri emahlweni a tlhela a vulavula hi ku pfuxiwa ka Kreste eka lava feke, leswaku a nga tshikiwanga eHayidesi naswona nyama yakwe a yi ku vonanga ku onhaka.” (Mint. 2:29-31) Xikwembu a xi yi pfumelelanga nyama ya N’wana wa xona la rhandzekaka leswaku yi bola. Ku tlula kwalaho, Yesu u pfuxeriwe evuton’wini bya moya hi singita.—1 Pet. 3:18.
20. I yini leswi vuprofeta byi swi vulaka malunghana ni ku fuma ka Mesiya?
20 Hilaha swi profetiweke hakona, Xikwembu xi vule leswaku Yesu i N’wana wa xona. (Hlaya Pisalema 2:7; Matewu 3:17.) Nakambe ntshungu wu dzunise Yesu ni Mfumo lowu taka naswona na hina hi vulavula hi ntsako malunghana na yena ni mfumo wakwe. (Mar. 11:7-10) Ku nga ri khale, Kreste u ta lovisa valala vakwe tanihi leswi a ‘fambaka hi ndlela ya ntiyiso ni ku titsongahata ni ku lulama.’ (Ps. 2:8, 9; 45:1-6) Kutani vuhosi byakwe byi ta tisa ku rhula ni mikateko emisaveni hinkwayo. (Ps. 72:1, 3, 12, 16; Esa. 9:6, 7) Yesu Kreste, N’wana loyi a rhandzekaka wa Yehovha, se wa fuma tanihi Hosi etilweni. Hakunene i lunghelo lerikulu ku va Mbhoni ya Yehovha ni ku byela van’wana hi tidyondzo leti.
U Nga Hlamula Njhani?
• Byi hetiseke njhani vuprofeta bya ku xengiwa ni ku siyiwa ka Yesu?
• Byi hetiseke njhani vuprofeta bya ku dlayiwa ka Yesu Kreste?
• Ha yini u tiyiseka leswaku Yesu i Mesiya?
[Swivutiso Swa Dyondzo]
[Xifaniso lexi nga eka tluka 13]
Yesu u nghene eYerusalema tanihi hosi
[Swifaniso leswi nga eka tluka 15]
Yesu u fele swidyoho swa hina kambe sweswi u fuma tanihi Hosi leyi nga Mesiya
