Jehová Diosax sumankañ chuririwa
Jehová Diosax sumankañ chuririwa
“Sumankañan Diosax jumanakampipunïpan.” (ROM. 15:33.)
1, 2. ¿Génesis 32 ukat 33 jaljanakax kuna tuqitsa parli?
JORDÁN jawirat inti jalsu tuqinkir Jabok valle taypinwa Jacobumpi Esaumpix jikisipxani, Peniel satäki uka jakʼana. Jacobux wali jaya tiempotwa utar kuttʼaski. Niya 20 maranak nayraw Esaú jilapax kuntï jilïr wawjamax katuqañapäkäna uk Jacobur aljatayna. Ukat jilapar jikxatirix 400 jaqinakamp chikaw Esaux saraski. Uk istʼasax wali axsartʼasaw Jacobux jikxatasi, “jilajax coleraskakpachawa, jiwayitaspawa” sasaw amuypacha, ukatwa jilapar sumachañatakix niya 550 uywanak tam tama nayraqat anakiyi. Jilamaw aka uywanak jumatak anakiyanipxitu sasaw Jacobun yanapirinakapax Esaur sapxi.
2 Jacobux jan pächasisaw jilapar jikxatirix sari ukat paqallq kutiw qunqurtʼasi. Ukampis janïr jikxatkasaxa, Jehová Diosaruw Jacobux taqi chuym maytʼasïna, jilajan amparapat qhispiñ yanaptʼita sasa. ¿Diosax yanaptʼpachänti? Jïsa, Bibliax akham siwa: “Esaú jilapax jikxatiriw jaläna, qhumantasinsti jampʼattʼarakïnwa. Panpachaniw jachapxarakïna” sasa (Gén. 32:11-20; 33:1-4).
3. ¿Jacobux kunjamatsa jilapampix sumankthapïna, ukat jiwasax kunsa yatiqsna?
3 ¿Kunsa uka sarnaqäwit yatiqsna? Kunapachatï mä jilatampi jan ukax mä kullakampi jan waltʼayasiñäni ukhaxa, jankʼakiw askichañasaxa. Jan askichksna ukhax tamansa janiw sumankañax utjkaspati. Jacobut amtañäni, janis juchanïkchïnxa, jupaw jilapampi sumankañatakix wal chʼamachasïna. Esaú jilapaw kuntï jilïr wawjamax katuqañapäkäna uk mä manqʼa plator aljasax jan walir aptʼäna, ukampis Jacobuw uka jan wal askichañatakix nayrankäna (Gén. 25:31-34; Heb. 12:16). Ukhamax mä cristian masisampi sumankañatakix wal chʼamachasiñasawa. Ukat Jehová Diosar yanaptʼita sasin mayisiñäni ukhaxa, yanaptʼistaniwa. Ukampis Biblianxa yaqha sarnaqäwinakatwa parlaraki. Ukhamax mayninakampi sumankañatakix uka sarnaqäwinakat mä qhawqha jichhax uñjañäni.
Jehová Diosat yatiqasipxañäni
4. ¿Jehová Diosax kunjamsa juchampit jiwañampit qhispiyistu?
4 Khitinakatix sumankañ thaqapki ukanakatxa Jehová Diosakiw nayranki. Ukat Bibliax akham siwa: ‘Sumankañan Diosawa’ sasa (Rom. 15:33). Ukat Jupamp suma apasiñasatakixa wali jachʼa sacrificio lurawayi. Adanampin Evampin wawapjamaxa taqiniw juchanïtanxa ukatwa jiwañar purtanxa (Rom. 6:23). Ukat niyakixay Jehová Diosax wal munaschistuxa, juchampita jiwañampit qhispiñasatakiw wali munat Yuqapar khitaniwayi. Ukat jan juchani nasisaxa, taqi chuymaw Yuqapax jiwas layku luqtasiwayaraki (Juan 10:17, 18). Ukat Diosan jaktayataxa alaxpacharuw Jesusax sarxäna, ukanwa kuntï jiwatapampix jikxatawayki uk Awkipar luqtäna. Ukhamatwa juchapat arrepintisir jaqinakarux wiñay jiwañat qhispiyasiwayi (Hebreos 9:14, 24 liytʼasiñapawa).
5, 6. ¿Jesusax kunjamsa jiwatapampix Diosamp sumankañatakix yanaptʼistu?
5 Niyakixay juchanïtas laykux Diosats jayankstanxa, ¿kunjamsa Jesusan luqtasitapax yanaptʼistu? Isaías 53:5 qillqatax akham siwa: “Jiwasan ñanqha luratanakas laykuw wali tʼaqhisiyatänxa; jupan tʼaqhisitapasti jiwasatakix sumankañ apani, chhuxrinakap laykuw qullata uñjasiraktanxa” sasa. Ukhamax juchararäkasas Jesusan luqtasitapar iyawsasaw Jehová Diosampix sum apassna. Biblianxa akham sistuwa: “Diosax jachʼa munasiñapatwa Yuqapan jiwäwipa tuqi qhispiyistu, juchanakassa perdonasaraki” sasa (Efe. 1:7).
6 Bibliax akham siwa: “[Diosax] munarakïnwa aka uraqpachpana Cristo tuqi sumankañax utjañapa, taqi aka uraqpachankirinakampi, alaxpachankirinakampisa, sumankthapiñapa Criston [lawan] jiwäwip tuqi” sasa (Col. 1:20). Mä arunxa, Criston jiwatap tuqiw Diosax alaxpachankirinakampi ukat uraqinkirinakampi sumankañ munäna.
7. ¿Khitinakas ‘alaxpachankirinaka’ ukat ‘uraqinkirinaka’ sataxa?
7 ¿Khitinakas ‘alaxpachankirinaka’ sataxa? Jesusan luqtäwipar iyawsapki uka ajllit cristianonakawa. Jupanakax Dios nayraqatan ‘askit uñtʼatäpxiwa’ ukat Diosan wawapjamaxa wali sum Jupampix apasipxi (Romanos 5:1 liytʼasiñapawa). Ukat alaxpachar sarasinxa, Jesucristomp chikaw aka ‘uraqinkirinakxaru’ apnaqanipxani. Ukatsti, sacerdotenakjamaw Diosar luqtapxarakini (Apo. 5:10). Ukat ¿khitinakas ‘uraqinkirinaka’ sataxa? Khitinakatix juchanakapat arrepentisisin aka Uraqin wiñay jakañ suyapki ukanakawa (Sal. 37:29).
8. ¿Kuntï Jehová Diosax jiwas layku lurawayki ukanakat lupʼiñax kunjams yanaptʼistu?
8 Efensonkir ajllit cristianonakarux akham sasaw apóstol Pablox qillqatayna: “Diosax jachʼa khuyapayasiñaniwa [...] Cristomp chika jakañ churistu, juchanakasan jiwataskchïyätan ukasa. Ukhamax jumanakax Diosan khuyapayasiñapatwa qhispiyatäpxtaxa” sasa (Efe. 2:4, 5). Ukhamasti, alaxpachar saririnakasa ukat aka Uraqin jakañ suyirinakas Jehová Diosar wal yuspärañasawa. Chiqansa, jupax wali khuyapayasiriwa, Jupampi sum apasiñasatakix taqi kun lurawayi. Ukhamasti, kunapachatï mä jilatampi jan ukax mä kullakampi kuna jan waltʼayasiñas utjani ukhaxa, Jupat yatiqasisin jankʼak askichañasawa, janiw tamar jan waltʼayañ munktanti.
Abrahamat ukat Isaacat yatiqasipxañäni
9, 10. Jaqi masipampi sum apasiñapataki chʼamachasitapxa, ¿kunjamsa Abrahamax uñachtʼayäna?
9 Bibliax akham siwa: “‘Abrahamax Diosaruw iyawsäna, Diosasti ukatx “Walikiw” sasaw katuqäna’. Abrahamasti Diosan amigopa satarakïnwa” sasa (Sant. 2:23). Diosan uka nayra yupaychiripax mayninakamp sum apasisaw Diosar iyawsatap uñachtʼayäna. Mä kutixa, awatirinakapampi ukat Lot sobrinopan awatirinakapampiw chʼaxwapxatayna (Gén. 12:5; 13:7). Ukampis jupanakax sumat askichañ amtasax mays maysaruw sarxapxäna. Abrahamax jilïrïkchïnsa ukat Diosan serviripäkchïnsa, kawkir sarañsa munta ukxa jum nayraqat ajllisma sasaw sobrinopar säna. Ukhamasti, Abrahamax jaqi masipampi sumankañatakix wal chʼamachasïna.
10 Abrahamasti “mä urux Lot sobrinoparux sänwa: ‘Jumampi nayampix parientëtanwa, ukhamasti janiw walïkiti jiwasa taypin jan waltʼañanaka utjañapaxa, ukhamaraki awatirinakasan chʼaxwaskañanakapasa. Akax uraqixa ajllisiñamataki. Nayatxa saraqxita. Jumatix amstaru sarätaxa, nayax aynacharuw sarxä; ukampisa, jumatix aynacharu sarxätaxa, nayax amstaruw sarxarakï’ sasa”. Lot chachasti mä suma uraq ajllisïna. Ukampis uk uñjasax janiw Abrahamax colerkänti (Gén. 13:8-11). Kunapachatï uñisirinakax Lot sobrinopar katuntapxäna ukhaxa, jankʼakiw Abrahamax yanaptʼir jaläna (Gén. 14:14-16).
11. ¿Kunjamatsa Abrahamax filisteonakampi sumaki jakasïna?
11 Kunjamsa Abrahamax filisteonakampi Canaán uraqin apasïna uka tuqit amtapxarakiñäni. Beerseba siski uka chiqanwa yanapirinakapax mä phuju jupataki allsupxatayna, ukampis filisteonakaw uka phuju katuntasipxäna. ¿Abrahamax kamachänsa? Janiw chʼaxwañataki saytʼaskänti, ni tuqiskansa, jan ukasti filisteonakan reyipax jupamp parlir jutäna ukhakamaw pacienciampi suytʼäna. Ukhaw kunas pasäna ukanakxa uka reyir sum qhanañchäna. Uk istʼasax jankʼakiw reyix Abrahamar phujup kuttʼayäna, ukhamatwa uka markankir jaqinakampix sumaki utjasina (Gén. 21:22-31, 34).
12, 13. 1) ¿Isaacax kunsa awkipat yatiqasïna? 2) ¿Yaqhanakampi sumankañ thaqhasax kuna bendicionanaksa katuqäna?
12 Abrahaman Isaac yuqapat amtarakiñäni. Jupax awkipjamarakiw taqimpis sum apasiñ munäna. Kunapachatï Néguev markan machʼax utjkäna ukhaxa, filisteonakan Gerar markaparuw alayar sarxapxäna. Uka markanxa walja uywanakampiw Jehová Diosax Isaacar bendicïna, ukat yapunakapas wali sum achurakïna. Uk uñjasaw filisteonakax jupar uñisipxäna. Awkipjamaw qamiriptaspa sasaw Abrahaman yanapirinakapan allit phujunak allthapipxäna. Ukatxa, “aka uraqit sarxam” sasaw reyix Isaacar sarakïna. Ukat jan chʼaxwañ laykux iyaw sasaw sarxäna (Gén. 24:62; 26:1, 12-17).
13 Ukat jaya chiqar sarxasaxa, yaqha phujwa Isaacax awatirinakampi alliyäna. Ukampis uka chiqatxa Filistea markankir awatirinakaw jarkʼasipxäna. Ukat jan nuwasiñ laykux yaqha chiqaruw sarxapxäna, kunjamtï Abraham awkipax lurkäna ukhama, ukanxa yaqha phuju allipxam sasaw yanapirinakapar säna. Ukat filisteonakax mayampiw uka chiqat jarkʼasipxäna. Uk uñjasax wasitatwa yaqha chiqar sarxapxäna, taqpach familiapampi. Ukat yaqha phujwa alliyarakïna, ukarux “Samaraña” sasaw sutichäna. Qhipatxa yaqha chiqaruw sarxapxäna, Beerseba sat mä suma uraqiru. Ukanxa wali sumaw Jehová Diosan bendicitax jakasipxäna. Diosax akham sasaw jupar säna: “Jan axsaramti, nayaw jumampïskta. Abraham servirixa laykuw jumarux bendecïma, wawanakamsa mirtayarakïwa” sasa (Gén. 26:17-25).
14. Filisteonakan reyipax jutäna ukhaxa, ¿kunjamsa Isaacax sumankañ munirïtapxa uñachtʼayäna?
14 Chiqpachansa, Isaacax phujunakapxat saytʼasispänwa. Ukat filisteonakan reyipax qhipat pä oficialanakapampi Beerseba markar sarapxäna ukhaxa, akham sasaw Isaacar sapxäna: “Nanakax uñjapxtwa Tatitux jumampiskatapa, ukatwa jumampi mä arustʼäwiru mantir jutapxta” sasa. Ukhamax ¿kuns amuytanxa? Jaqi masipampi sumankañ laykuw Isaacax yaqha chiqanakar sarxäna. Ukat Bibliax akham saskakiwa: “Isaacax mä jachʼa fiesta luräna, manqʼapxäna, umapxarakïna. Qhiparmanthi alwasti sartasinxa purapatwa juramento lurasipxäna. Ukatsti Isaacax khitanukxänwa, [...] sumakirakiw sarxapxäna” sasa (Gén. 26:26-31).
Joseyat yatiqasipxañäni
15. ¿Kunatsa jilanakapax Joseyar wal uñisipxäna?
15 Jichhax Isaacan Jacob sat yuqapat amuytʼarakiñäni, jupax chiqapar sarnaqirit uñtʼatänwa (Gén. 25:27, NM). Kunjamtï qalltan parlktanxa, Esaú jilapampi sumankañatakix walpun chʼamachasïna. Chiqansa, Jacobux awkipat yatiqasisaw mayninakampi sumankañ thaqharakïna. Ukampis ¿tunka payani yuqanakapat kamsaraksnasa? Maynix José satänwa, jupax wali munatänwa. Respetasiri, istʼasiri ukham suma chuyman waynänwa (Gén. 37:2, 14). Ukampis uk uñjasaxa, jilanakapax Joseyar wal uñisipxäna, arunakampis chuym wal ustʼayapxäna. Jan wali amtani jaqinakapxänwa, ukatwa Joseyar mä exclavjam aljantasax awkiparus kʼarintapxäna, mä animalaw yuqamar manqʼantpacha sasaw sapxäna (Gén. 37:4, 28, 31-33).
16, 17. ¿Kunjamtsa Joseyax sumankañ munirïtap uñachtʼayäna?
16 Ukampis Jehová Diosax janiw Joseyar jaytjkänti. Qhipa maranakatxa, Joseyax Egipto markanwa gobernadorat uttʼasïna, Faraón sapakiw jupat jukʼamp munañanix utjäna. Ukat Canaán markan machʼax utjäna ukhaxa, manqʼañanak alasiriw Jacobun mayni yuqanakapax Egiptor sarapxäna, ukampis Joseyan ukar purisax janiw uñtʼapkänti (Gén. 42:5-7). ¿Joseyax kamachänsa? ¿Jan wal lurapxitu, awkijarus wal jachayapxi sasat jupanakar jan walinak lurarakïna? Janiwa, antisas sumatak jilanakapar uñjäna. Ukat nayax Joseyätwa sasaw jilanakapar säna. “Jan jichhax llakisipxamti, janirak jumanakpachas colerasipxamti nayar aljapxatamatxa, ukampis Diosaw jumanakan nayrama khitanitu, jakañanak qhispiyañaxataki” sasaw säna. Ukxarusti, “taqi jilanakaparuw qhumantäna, jachtʼasisaw jampʼattʼarakïna” (Gén. 45:1, 5, 15).
17 Jacobux jiwxäna uka qhipatxa, Joseyax vengasiniwa sasaw jilanakapax axsarapxäna. Uk yatisax akham sasaw Joseyax jilanakapar sumat säna: “Jan axsarapxamti. Janiw nayax Dios lanti tukkiristti. [...] Nayaw jumanakarusa, wawanakamarusa manqʼañxa churasipkäma” sasa. “Ukhamwa Joseax jilanakaparux chuymachxäna, wali suma arunakampiw parltʼarakïnxa.” (Gén. 50:15-21.)
Jiwasan askisatakiw qillqasiwayi
18, 19. 1) ¿Aka yatichäwin parlaniwayktan uka uñachtʼäwinakat kunsa yatiqsna? 2) ¿Kuna tuqitsa jutïr yatichäwin yatxataskañäni?
18 Apóstol Pablox akham sistuwa: “Taqi kunatix nayratpach Qillqatan uchatäkän ukanakax jiwasanakaruw yatichistu, llampʼu chuyma tuqi suytʼañasataki, ukanrakwa mä samarañsa jikxattanxa” sasa (Rom. 15:4). Chiqansa, wali askinakwa Jehová Diosat yatiqtanxa. Ukampis Abraham, Isaac, Jacob ukat José sat nayra yupaychirinakapat wali askinakwa yatiqaraktanxa.
19 Kunjamtï uñjktanxa, Jehová Diosax jucharar jaqinakampi sum apasiñatakix taqi kunpunwa lurawayi. Ukhamax ¿janit sumpach amuykipt’asin Jupar yuspärañax wakiskaspa? Jïsa, ukat mayninakampi sum apasiñatakisa wal chʼamachasiñasarakiwa. Ukatxa, kunjamsa awk taykanakax sum sarnaqasin wawanakapar yatichapxaspa ukwa Abraham, Isaac, Jacob ukat José nayra jaqinakan sarnaqatanakapax yaticharakistu. Ukat mayninakampi sum apasiñataki chʼamachasirinakarux kunjamsa Jehová Diosax bendicionap churi uksa yatiqaraktanwa. Ukatwa apóstol Pablox akham sispachäna: “Sumankañan Diosax jumanakampipunïpan” sasa (Romanos 15:33; 16:20 liytʼasiñapawa). Ukatxa, ¿Pablox kunjamsa mayninakampi sumankañasatakix chʼamachistu, ukat kunjamsa phuqsna? Uka tuqinakatwa jutïr yatichäwin yatiqaskañäni.
¿Kuns yatiqawaytanxa?
• ¿Esaú jilapampi sumat jikisiñatakix kunanaksa Jacobux luräna?
• ¿Jehová Diosax jiwasampi sumankañatakix kunanaks lurawayi, ukat yuspäratas uñachtʼayañatakix kunatakis chʼamachasiñasa?
• ¿Kunsa Abraham, Isaac, Jacob ukat José chachanakat yatiqassna?
[Jiskt’anaka]
[23 janan fotonakapa]
¿Esaú jilapampi sumankañatakix kunsa Jacobux luräna?
