Jiowa “Ewe Kot, I Popun Ach Kinamwe”

“Kot, i popun ach kinamwe, epwe etikemi meinisin.”​—ROM 15:33.

1, 2. Met a fis lon Keneses sopwun 32 me 33, iwe, met mwiriloon?

ANCHANGEI mwo pwe rüüemön pwipwi repwele chufengen arap ngeni Penuel, kkan ngeni ewe lemolun Jappok, ötiwen ewe Chanpupu Jortan. Ekkena pwipwi, Iso me Jekop, rese künafengeniir ren langattam fansoun. Rüwe ier loom, Iso a amömölo an feiöchün mwänichi ngeni pwiin we, Jekop. Atun Iso a rong pwe Jekop epwe liwiniti fönüan, iir me nöün kewe 400 mwän ra feilo pwe repwe chuuri Jekop. Atun Jekop a rong, a niuokkus. A ekieki pwe pwiin we a chüen song ngeni me mochen nielo. Iwe, Jekop a tiinaalo nöün kewe chon angang pwe repwe walo ekkoch man pwe an liffang ngeni Iso, iwe, ekkewe chon angang ra ereni Iso pwe ekkena man, iir liffang seni pwiin we. Jekop a tiinaalo lap seni 550 man.

² Met a fis lupwen ekkena pwipwi ra chufengen? Jekop a pwäri pwora me tipetekison. A fetäl ngeni Iso me chapetiw mwan fän fisu! Nge me mwen ei, Jekop a fen föri ewe mettoch mi kon aüchea. A fen iotek ngeni Jiowa me tingor än Jiowa epwe tümünü i seni Iso. Jiowa a pölüweni an iotek. Ewe Paipel a apasa pwe Iso a ssä ngeni Jekop, foropachei, me kisi.​—Ken. 32:11-20; 33:1-4.

3. Met sia käeö seni pworausen Jekop me Iso?

³ Ei pworaus a pwäratä pwe sipwe achocho ükükün ach tufich le ataweei osukosuk lefilach me pwiich kewe lon ewe mwichefel. Ika sise föri ena, epwe ta kinamween me tipeeüin ewe mwichefel. Itä ürürün Jekop esap omusomus ngeni Iso pun ese föri och mettoch mi mwääl. Fen Iso i ewe ese aücheani wisan we, feiöchün mwänichi, nge a amömölo ngeni Jekop fän iten chök och möngö. Nge fen Jekop ewe a föri met epwe efisi kinamwe lefiler. (Ken. 25:31-34; Ipru 12:16) Än Jekop leenien äppirü a pwäri ükükün lamoten ach sipwe fokkun achocho le akkamwöchü ewe kinamwe lefilach me pwiich kewe. A pwal äiti ngenikich pwe lupwen sia tingorei Jiowa an älillis le föri ei, epwe pölüweni ach tingor. Mei wor chommong pworaus lon ewe Paipel epwe äiti ngenikich ifa usun sipwe akkamwöchü kinamwe lefilach. Sipwe pworaus usun ekkoch me leir.

Ewe Leenien Äppirü mi Mürinnö seni Meinisin

4. Met Kot a awora pwe epwe angasalo aramas seni tipis me mälo?

⁴ Jiowa a isetiw ewe leenien äppirü mi mürinnö seni meinisin ren an akkamwöchü kinamwe. “Kot, i popun ach kinamwe.” (Rom 15:33) Ekieki meinisin minne Jiowa a föri pwe epwe atufichi ach sipwe chiechi ngeni. Pokiten kich mwirimwirin Atam me If, kich mi tipis, iwe, mi fich sipwe mälo. (Rom 6:23) Nge pokiten Jiowa Kot a fokkun tongekich, a awora alen ngaselo ren an tiinaato Jises, nöün we mi ächengicheng, pwe epwe uputiw usun emön aramas mi unusöch. Iwe, Jises a pwapwa le föri letipen Seman we le fangolo manauan fän itach. (Jon 10:17, 18) Mwirin, Jiowa a amanauasefäli i ngeni manau lon läng. Me ikena ie, Jises a mwe ngeni Jiowa aüchean an we asor. Ei asor are möön kepich a angasa chokkewe mi aier seni mälofochofoch.​—Älleani Ipru 9:14, 24.

5, 6. Ifa usun än Jises asor a älisi aramas le wiliti chiechien Kot?

⁵ Pokiten tipis, aramas ra wiliti chon oputa  Kot. Ifa usun än Jises asor a älisi aramas? Aisea 53:5 a apasa: “Nge a kinas pokiten ach pupungau, a tatakis pokiten ach föföringau. Liwinin ach tipis a nonom won pwe sipwe küna kinamwe, nge ren an kinas kana a mola ach samau.” Än Jises asor a atufichi aramas mi älleasochis le wiliti chiechien Kot. Ewe Paipel a pwal apasa: “Lon Kraist sia ngasala ren chaan, pwe ach kewe tipis ra musala. A ifan me watten än Kot we ümöümöch.”​—Ef. 1:7.

⁶ Ewe Paipel a apasa: “Iei püsin än Kot akot, pwe unusen lapalapen Kot epwe unusolong lon Nöün we.” A tongeni wewe ngeni pwe Kot a nöünöü Jises le apwönüetä an akkot. Iwe, ifa än Kot akkot? “Kot a akota pwe epwe achäsefäli mettoch meinisin ngeni püsin i. Kot a afisätä kinamwe ren chaan Nöün we.” A ächäsefäli are atufichi “mettoch meinisin won fanüfan pwal lon läng” pwe repwe wiliiti chiechian kewe. Ikkefa ekkena mettoch?​—Älleani Kolose 1:19, 20.

7. Met weween ‘mettochun läng’ me ‘mettochun fönüfan’?

⁷ Pokiten än Jises we möön kepich, ekkewe Chon Kraist mi kepit “ra küna pwüng” usun nöün Kot, me ra “kinamwefengen me Kot.” (Älleani Rom 5:1.) Ewe Paipel a eita ngeniir ‘mettochun läng’ pun Kot a amanaueretä pwe repwe manau lon läng ren Jises Kraist me ‘nemeni fönüfan’ usun king me samol fel. (Pwar. 5:10) ‘Mettochun fönüfan’ a wewe ngeni aramas mi aier repwe manau woon fönüfan tori feilfeilo chök.​—Kölf. 37:29.

8. Ifa usun än Jiowa we leenien äppirü epwe älisuk lupwen epwe fis osukosuk lon ewe mwichefel?

⁸ Alon Paul kewe ngeni ekkewe Chon Kraist mi kepit lon Efisus ra pwäri ükükün watteen an kilisou ren ewe möön kepich. A apasa pwe “än Kot ümöümöch a fokun somwosomwola” me “a amanauakich me Kraist lupwen sia mäla lon ach pupungau.” A pwal apasa pwe “ren än Kot ümöümöch sia küna manau.” (Efisus 2:4, 5) Ese lifilifil ika sipwe manau lon läng are fönüfan, nge sipwe fokkun kilisou ren än Kot ümöümöch me tong mi fiti kirekiröch. Sia kilisou ren mettoch meinisin Jiowa a föri pwe epwe atufichi an kinamwefengen me aramas. Fän ekkoch, ach kewe osukosuk ra tongeni  atai tipeeüin ewe mwichefel. Atun epwe fis ena, sipwe ekieki usun än Kot leenien äppirü me akkamwöchü ewe kinamwe lefilach me pwiich kewe.

Käeö Seni än Eperiam me Aisek Leenien Äppirü

9, 10. Ifa usun Eperiam a pwäraalo pwe a mochen akkamwöchü kinamwe ngeni aramas?

⁹ Ewe Paipel a apasa: “Apraham a lükü Kot, nge pokiten an lükü a küna pwüng me ren Kot. Iei mine Apraham a iteni chiechien Kot.” (Jem. 2:23) Eperiam a pwäratä an lükü Jiowa ren an amwöchü an kinamwe ngeni aramas. Äwewe chök, a fis änini lefilen nöün Eperiam kewe chon fol man me nöün Lot kewe. (Ken. 12:5; 13:7) Eperiam me Lot ra filatä pwe repwele käimufesen. Nengeni met Eperiam a föri lon ei osukosuk. Ese ekieki pwe epwe wisen filatä akkomw pokiten a watte ierin me chiechiöch ngeni Jiowa. Nge a pwäratä pwe a mochen akkamwöchü an kinamwe ngeni Lot.

¹⁰ Eperiam a ereni Lot: “Esap öch pwe epwe wor aninifengen lefilei me en, pwal lefilen nei chon fofol man me noum, pun en nei. Ifa usun, esap suk ngonuk unusen ei fanü? Kose mochen imwü seniei. Are ka mochen feila pelimöngün ei fanü, ngang üpwe feila pelifichin, nge are ka mochen feila pelifichin, ngang üpwe feila pelimöngün.” Lot a filatä kinikinin ewe fönü mi mürinnö me uwaöch seni meinisin. Eperiam a tipeeü ngeni met Lot a filatä, nge ese song ngeni. (Ken. 13:8-11) Sia silei ena pun lupwen chon oput ra uwealo Lot, Eperiam a mwittir feilo pwe epwe seläni.​—Ken. 14:14-16.

11. Ifa usun Eperiam a amwöchü an kinamwe ngeni chon orun kewe chon Filistia?

¹¹ Ekieki ifa usun Eperiam a achocho le kinamwe ngeni ekkewe chon Filistia, chon orun kewe lon ewe fönüen Kenaan. Ekkewe chon Filistia ra angei fän pöchökkül eü chönüttu nöün Eperiam kewe ra ttu lon Peersepa. Lon ena atun, a filatä an esap föri ika apasa och mettoch. Mwirin, ewe kingen Filistia a chuuri i pwe repwe föri eü pwonen kinamwe lefiler. Eperiam a tipeeü pwe epwe kirekiröch ngeni mwirimwirin ewe king kewe. Mwirin an a fis ena, Eperiam a kerän ereni ewe king usun än ekkewe chon Filistia solääni ewe chönüttu. Iwe, ewe king a mäirü, me a eliwini ngeni Eperiam ewe chönüttu. Iwe, Eperiam a wasöla lon ewe fönü Filistia fansoun langattam fän kinamwe.​—Keneses 21:22-31, 34.

12, 13. (a) Ifa usun Aisek a äppirü seman we? (b) Ifa usun Jiowa a efeiöchü än Aisek achocho le amwöchü kinamwe?

¹² Aisek a usun chök seman we Eperiam le aücheani kinamwe. A achocho le kinamwe ngeni chon Filistia. Aisek me an famili ra mwöküt seni Peer Lahairoi, lon ewe fönü Nekep, pun ese wor möngö lon ena fönü. Ra mwöküt ngeni Kerar, fönüen chon Filistia, pun a wor konik ikewe ie. Jiowa a efeiöchü Aisek ren uwaöchün fotan kewe me chommongun nöün man. Iei minne, ekkewe chon Filistia ra lolowoiti. Rese mochen Aisek epwe pisekisekilo, ina popun ra ireelo ekkewe chönüttu meinisin. Mwirin, ewe kingen Filistia a ereni Aisek: “Kopwe sü senikem.” Aisek a föri minne ewe king a apasa pwe epwe amwöchü an kinamwe ngeni chon Filistia.​—Ken. 24:62; 26:1, 12-17.

¹³ Mwirin än Aisek me an famili mwöküt seni ikena ie, nöün kewe chon masen siip ra ttusefäli pwal eü chönüttu. Ekkewe chon Filistia chon masen siip ra änini ngeni nöün Aisek kewe pwe ewe konik chönüür. Aisek a äppirü än seman we ese mochen fiu. A chök ereni nöün kewe chon angang pwe repwe pwal ttu eü chönüttu, nge ekkewe chon Filistia ra pwal fitikoko ngeni woon. Iwe, Aisek me an famili ra pwal mwöküt pwe repwe kinamwefengen me chon Filistia. Iwe, nöün kewe chon angang ra ttu pwal eü chönüttu, iwe, Aisek a eita ngeni Rehopot. Nge seni ikenan, a feilo Peersepa. Jiowa a efeiöchü me ereni: “Kosap niuokus, pun ngang üa etuk, üpwe pwal afeiöchuk o achomongala mwirimwirum kana pokiten ai  pwon ngeni nei we chon angang Apraham.”​—Ken. 26:17-25.

14. Atun ewe kingen Filistia a etto pwe epwe föri eü pwon lefiler me Aisek, ifa usun Aisek a pwäri pwe a mochen ar repwe kinamwefengen?

¹⁴ Pwüngün pwe Aisek a tongeni fiu pwe a wor an pwüüng le äeä ekkewe chönüttu, ttuwen nöün kewe chon angang. Ewe kingen Filistia a silei pwe Jiowa a efeiöchü Aisek lon meinisin minne a föri. Lupwen ewe king eti nöün kewe meilap ra chuuri Aisek lon Peersepa pwe repwe pwonfengen lefiler, a apasa: “Am aia küna pwe ewe Samol mi Lapalap a wesewesen etuk.” Nge Aisek a filatä pwe epwe mwöküt fän fite pwe epwe amwöchü kinamwe. Ese mochen fiu. Iwe, pwal mwo nge lon ena fansoun, Aisek a pwäri pwe a mochen kinamwe ngeni ewe king lupwen iir me nöün kewe meilap ra etto chuuri i. Ewe Paipel a apasa: “Isaak a föri eu kametip mi watte, nge ra mongöfengen o ünfengen. Nge lesosorusich ra pwätä o pwonfengen fän akapel. Mürin, Isaak a tinirela, nge ra imwüfesen fän kinamwe.”​—Ken. 26:26-31.

Käeö Seni än Josef Leenien Äppirü

15. Pwata pwiin Josef kewe rese tongeni fos ngeni fän kinamwe?

¹⁵ Nöün Aisek we Jekop a määröch me wiliti “emön mwän mi mosonoson.” (Ken. 25:27) Jekop a käeö seni an seman we Aisek leenien äppirü. Usun sia fen käeö me mwan, Jekop a achocho ükükün an tongeni pwe epwe amwöchü kinamwe lefiler me pwiin we, Iso. Nge, nöün Jekop kewe ra äppirü semer na? Jekop a kon tongei Josef me lein nöün kewe engol me rüüemön ät. Josef a älleasochisi me süföliti seman we, ina popun, Jekop a tongeni lükülük woon. (Ken. 37:2, 14) Nge ewe Paipel a erä pwe pwiin Josef kewe watte ra kon lolowoiti pwe rese tongeni fos ngeni fän kinamwe. Ra fokkun oput Josef pwe ra amömölo pwe epwe emön slave, me ra pwal asona semer we le ekieki pwe emön manmwocho a nielo.​—Ken. 37:4, 28, 31-33.

16, 17. Ifa usun än Josef föfför ngeni pwiin kewe a pwäri an mochen amwöchü kinamwe lefiler?

¹⁶ Jiowa a efeiöchü Josef. Mwirin och fansoun, Josef a wiliti emön meilapen Isip, a nampa ruu fän ewe king. Atun a fis lengita watte lon Kenan, pwiin Josef kewe ra feilo Isip pwe repwe kamö möngö. Lupwen ra chuuri Josef me ikena, rese esilla, eli pokiten a fouteni fouten chon Isip. (Ken. 42:5-7) A ifa me mecheresin än Josef epwe liwini än pwiin kewe föfföringaw ngeniir me seman we! Iwe nge, Josef a föri met epwe efisi kinamwe lefiler. Lupwen a küna pwe pwiin kewe ra aier seni met ra föri, iwe, a affata ngeniir ika i iö. A apasa: “Ousap aürek ren, ousap pwal tekitekila ren ämi amömöeila ikei, pun Kot a tinieito mwemi pwe üpwe amanaua aramas. Iwe, a pwal mitiri pwin kewe meinisin nge kechü.”​—Ken. 45:1, 5, 15.

¹⁷ Mwirin mäloon Jekop, pwiin Josef kewe ra ekieki pwe Josef epwele liwini ngeniir minne ra för ngeni. Nge atun ra fos ngeni Josef usun ena mettoch, “Josef a kechü” me a ereniir: “Ousap niuokus, pun ngang üpwe tümwünükemi me nöümi semirit.” Pwal mwo nge lon ena fansoun, a ffat pwe Josef a aücheani kinamwe. “Iei usun a chächäriir ren an kapas pwetete ngeniir.”​—Ken. 50:15-21.

“A Mak fän iten Ach Sipwe Kaiö seni”

18, 19. (a) Met ka käeö seni ekkewe pworaus lon ei lesen? (b) Met sipwe käeö lon ewe lesen mwirin ei?

¹⁸ Paul a makkeei: “Meinisin mine a mak lon ekewe Toropwe mi Pin a mak fän iten ach sipwe kaiö seni, pwe epwe wor ach apilükülüköch ren ach likitü pwal ren ach küna pöchökülen letipach mi torikich seni ekewe Toropwe mi Pin.” (Rom 15:4) Met sia fen käeö seni än Jiowa we leenien äppirü mi mürinnö seni meinisin, me pwal seni Eperiam, Aisek, Jekop, me Josef?

¹⁹ Ika sia ekieki meinisin minne Jiowa a föri le atufichi ach chiechi ngeni, sipwe pwal mochen achocho le amwöchü kinamwe lefilach me ekkewe ekkoch. Minne sia käeö seni  Eperiam, Aisek, Jekop, me Josef a pwäraalo pwe sam me in ra tongeni isetiw leenien äppirü fän iten nöür kewe me äiti ngeniir pwe repwe kinamwefengen me aramas. Sia pwal käeö pwe Jiowa a efeiöchü chokkewe mi achocho le amwöchü kinamwe. A älisikich le weweiti ika pwata Paul a makkeei pwe “Kot, I Popun ach kinamwe.” (Älleani Rom 15:33; 16:20.) Ewe lesen mwirin ei epwe äweweei ika pwata Paul a apasa pwe sipwe amwöchü kinamwe me ifa usun sipwe tongeni föri ena.

Met Ka Fen Käeö?

• Met Jekop a föri me mwen an chuuri Iso?

• Jiowa a föri chommong mettoch le atufichi än aramas repwe wiliti chiechian kewe. Iwe, a amwökutuk le föri met?

• Met ka fen käeö seni Eperiam, Aisek, Jekop, me Josef?

[Kapas Eis fán Iten ewe Lesen]

[Sasing lon pekin taropwe 25]

Ifa ewe mettoch mi lamot seni meinisin Jekop a föri pwe epwe amwöchü an kinamwe ngeni Iso?