Llapan kanqanman ëwari

Qallananchö tïtulukunaman ëwë

Jehová, “shumaq pasaquicho cawatsicoq Dios”

Jehová, “shumaq pasaquicho cawatsicoq Dios”

Jehová, “shumaq pasaquicho cawatsicoq Dios”

“Shumaq pasaquicho cawatsicoq Dios qamcunawan quecatsun.” (ROM. 15:33.)

1, 2. ¿Ima pasakunqampaqtaq parlan Génesis 32 y 33 capïtulonkuna, y imachötaq usharqan?

PENUEL markapa mana alläpa karunchömi Jordan mayupa Inti o Rupay yarqunan lädopa Jaboq pampakunaman manaraq charnin, ishkë millish wawqikuna unëta yapë tarinakuyanqa. Esaüwan Jacobmi. Jacob wawqin Esaüpa mayor këninta rantinqampita ishkë chunka watana pasashqa kaptimpis, mantsanmi, piñashqallaraq y wanutsita munanqanllataraqmi pensan. Tsëmi Esaú 400 nunankunawan pë kaqpa ëwëkanqanta musyarir imëkata rurarqan pëwan alli këta munar. Tsëmi atska grüpoman rakïkur, 550 animalkunata qarëtanö apatsin y Esaú kaqman cada grupo animalninkunawan charninmi yarpätsiyan wawqin Jacobpa qarënin kanqanta.

2 Y tarinakuyänampaq höram chärin. Jacobqa mana mantsakushpa mayor kaq wawqin kaqman ëwan, y respetanqanta rikätsinampaqmi qanchis kuti päran puktinampaq o umpunampä. Pero tsëta ruranampaqqa puntataqa Diostam mañakun wawqimpa shonqumpita piñakïta horqëkunampaq. Mañakïninta Jehová contestanqantaqa musyantsikmi, Bibliachömi kënö qellqarëkan: “Esaünam cörricorqan taripaqnin, tsënam waqurkurnin [makallarkurnin], kunkanman ishkirirnin mutsarirqan” (Gén. 32:11-20; 33:1-4).

3. ¿Imatataq yachakuntsik Esaüwan problëmankuna kanqanta imanöpis Jacob altsanqampita?

3 ¿Imatataq yachakuntsik kë willakïpita? Cristiano mayintsikwan imallapitapis piñatsinakushqa karqa, llapan puëdenqantsiktam ruranantsik tsë problëmata altsanapaq, tsënöpa congregacionchö shumaq pasakïchö kawakïta mana ushakätsinapaq. Kë rurananqa masran precisan noqantsik mana culpayoq kashqapis y imapita perdonta mañakunantsik mana precisanqanta pensashqapis. Jacobpis tsënöllam pensanman karqan, kikin Esaümi mayor kaq tsuri këninta cuentapaqpis mana churar huk mati lentejas mikïllawan trokëkurqan (Gén. 25:31-34; Heb. 12:16). Pero Jacobnöllam noqantsikpis Jehoväta mañakunantsik y llapan puëdenqantsiktam ruranantsik llapankunawan shumaq pasakïchö kawakunapaq. Ama qonqashuntsu, tsënö ruranqantsikpitam Jehová bendecimäshun. Kë yachatsikïchömi rikäshun Bibliachö këkaq wakin ejemplokunata, tsëkunaqa yanapamäshun pï mëwampis shumaq pasakïchö kawakunapaqmi.

Jehová ruranqampita yachakushun

4. ¿Imatataq Dios rurashqa hutsapita y wanïpita nunakunata salvanampaq?

4 Alli kawakï kanampaqqa mana pipis Jehovänö rurashqatsu. Tsëmi Bibliachö pëpaqqa, “shumaq pasaquicho cawatsicoq Dios” nin (Rom. 15:33). Pëwan alli kanata munarnin alläpa sasata o ajata ruranqanta yarpärishun. Ama qonqashuntsu Adanpita y Ëvapita shamushqa kar hutsasapa kanqantsikta, y tsënöpa wanïwan ‘pagakunapaq’ kaqta (Rom. 6:23). Tsënö kaptimpis Jehoväqa alläpa kuyamarnintsikmi Tsurinta kë Patsaman mandamurqan hutsannaq nunanö yurir salvamänapaq. Jesusqa Papänimpa munënin rurakänantam munarqan, tsëmi chikeqninkuna wanutsiyänantapis haqirirqan (Juan 10:17, 18). Tsëpitanam kawarimurnin Dios kaqman yawarnimpa chaninta aparqan, tsëmi pëman markäkoq o yärakog kaqqa hutsapita y wanïpita salvashqana kanan karqan (lei Hebreus 9:14, 24).

5, 6. Dioswan alli kawakïchö kanapaq, ¿imanötaq Jesus wanunqan yanapamarquntsik?

5 Isaías 53:5 textom rikätsikun Dioswan alli kawakïnintsikchö Jesuspa wanïnin imanö yanapamanqantsiktapis, kënömi nin: “Noqantsik yamë kawakunapaq castïgota chaskinantsikpaq kaqpitam pë hiparqan, heridankunarëkurmi librashqa karquntsik”. Hutsa ruraqllaraq kashqapis, Jesus wanunqanman markäkushqaqa Jehoväqa manam chikeqninkunatanönatsu rikämantsik, sinöqa pëwan shumaq pasakïchö kawakunapaqmi yanapamantsik. Awmi, “Jesucristupa yawarninrecurmi jutsantsicpita rescatamarnintsic perdonamarqontsic” (Efe. 1:7).

6 Hina Bibliaqa Cristupaq këtapis ninmi: “Diosmi dispunerqan pe puedeq canqannolla Jesucristupis puedeq cananpaq”. Rikanqantsiknömi, Jesus alläpam precisan Jehová Diospa munëninkuna rurakänampaq. Y ¿imataq Jehoväpa munëninqa? “Cananqa noqawan alli pasaquichonam cacushun” o amishtakushun ninqanmi. Pëqa amishtan ‘que patsacho y sielucho quecaqcunawami’. ¿Pikunapaqtaq “patsacho y sielucho” nirqa parlëkan? (Lei Colosenses 1:19, 20.)

7. ¿Pikunataq “que patsacho y sielucho” Dioswan amishtaqkuna kayan?

7 ¿Pikunapaqtaq ‘ciëlochö quecaqnuna’ nirqa parlëkan? Ciëlopa ëwaq cristiänokunapaqmi, pëkunaqa Dioswan yamë kawakïchö kayan Jesucristu wanunqanrëkur Diosnintsik ‘allitanöna’ rikanqampitam (lei Romanos 5:1). Tsënöqa reqishqa kayan ciëlota ëwarnin “patsachö nunakunata” gobernayänan y sacerdötenö Diosnintsikta ciëlochö serviyänan kaptinmi (Apo. 5:10). Y ¿pikunataq “que patsacho” kaqkunaqa kayan? Hutsankunapita arrepentikur kë patsachö mana wanushpa kawëta shuyaraq nunakunam (Sal. 37:29).

8. ¿Imanötaq sientekuntsik Jehoväwan yamë kawakïchö kanapaq pë llapan ruranqanta musyarirnin?

8 Efeso markachö ciëlota ëwaqpaq kaq cristiänokunaman cartakurmi Pablu këta qellqarqan: “Diosnintsicqa allapa cuyamarnintsicmi ancupëcamarqontsic. Jutsantsicrecur wanushqa cuenta caquicashqam, alli queninwan salbamarnintsic Jesucristurecur juclaya cawenintsic qomarqontsic” (Efe. 2:4, 5). Jesucristu salvamanqantsikta alläpa agradecikunqantam këchö qellqarëkaqqa rikätsikun. Ciëlochö o Patsachö mana wanushpa kawanantsik kaptimpis Diosnintsikwan alläpa haqachömi kantsik. Kuyamarnintsik Pëwan shumaq pasakïchö kanapaq aja o sasa ruranqankunata musyarirmi, shonquntsikchö alläpa agradecikuntsik. Imëpis allillam kanqa congregacionchö shumaq pasakïchö kawakïta imapis ushakätsita munaptinqa pënölla ruranantsik.

Abrahanwan Isaac rurayanqampita yachakushun

9, 10. Mitseqninkunawan pleito kakurkuptim, ¿imanötaq Abrahan shumaq pasakïchö Lotwan këta munanqanta rikätsikurqan?

9 Hina Abrahan ruranqampitapis yachakushwanmi, pëpaqmi Biblia kënö nin: “Dios Yayaman Abraham creyiconqanrecurmi, pe chasquerqan alli nunatano. Y [...] nerqan: ‘Abrahamqa noqapa amigümi’” (Sant. 2:23). ¿Imanötaq Jehoväman markäkunqanta rikätsikurqan? Shumaq pasakïchö kawanampaq sinchikunqanwanmi. Huk kutim, üsha mitseqninkuna sobrinon Lotpa üsha mitseqninkunawan qewarëkur y yakurëkur pleitoyarqan (Gén. 12:5; 13:7). Tsë problema altsakänampaqqa rakikäyänanmi karqan. ¿Imatataq Abrahan rurarqan? Más edadyoqna kar y Diospa akrashqan karnimpis sobrinon Lot mëman ëwanampaqpis akrakunampaqmi haqirqan. Këchöqa clärom rikakan Abrahanqa piwampis shumaq pasakïchö kawakïta munanqanta.

10 Rikärishun Lotta ninqanta: “Mana piñakushllapa, ama qamwan y noqawanqa ima pleitopis katsuntsu, y mitseqnïkunawan qampa mitseqnikikunawampis, porque ishkantsikpis wawqim kantsik. ¿Manaku llapan marka akrakunëkipaq këkan? Mana piñakushllapa noqapita rakikäkuri. Sitsun qam izquierdapa ëwanki tsëqa noqaqa derëchapam ëwashaq; pero sitsun qam derëchapa ëwanki tsëqa noqaqa izquierdapam ëwashaq”. Sobrinon Lotmi más alli kaq Patsata akrarirqan (Gén. 13:8-11). ¿Abrahan chikiparqanku tsënö akranqampita? Manam, tsënö kanqantaqa musyantsik Lotta huk chiki tröpakuna apakuyaptin tsë hora nunankunawan salvaq ëwashqa kaptinmi (Gén. 14:14-16).

11. ¿Imatataq Abrahan rurarqan filisteokunawan shumaq pasakïchö kawakunampaq?

11 Kananna rikärishun huk kutichö cananeo vecïnonkunawan shumaq pasakïchö kanampaq imata ruranqantapis. Filistea markapita nunakunam “maqakurnin duëñotukuyarqan” sirveqninkunawan ruratsinqan Beer-sëbachö këkaq pözota. Pëpaqa tukïninmi kapurqan tsë pözota defendinampaq, tsëtaqa rikätsikurqan sobrinon Lotta apakuyaptin chusku reykunata vencinqanchömi. Pözompita duëñotukurkuyaptin, ¿ima nirqanraq? Tsë hora kutitsiyänampaq ninampa rantinmi, upälla kakurqan. Filistea markapa reynin watukaqnin ëwaptinran tsëpaq parlakurqan. Kë rey, pëwan y kastankunawan guërrata mana ruranampaq Abrahanta mañaptinmi pëqa awnirqan, hina tsëllachömi Abrahanqa pözompita duëñotukurkuyanqantapis nirqan. Kë reyqa pözompita duëñotukurkuyanqanta mana musyanqantam nirqan y kutitsinampaqmi awnirqan. Tsënö ruranqampitam Abrahanqa shumaq pasakïchö tsë markachö kawakurqan (Gén. 21:22-31, 34).

12, 13. a) ¿Imanötaq papänin ruranqannölla Isaacqa rurarqan? b) Isaac alli ruranqankunapita, ¿imanötaq Jehová bendecirqan?

12 Abrahanpa tsurin Isaacpis shumaq pasakïchö kawakïta kuyaq nunam karqan. Rikärishun täranqan markachö (Nëguebchö, Beer-lahai-roí) alläpa mallaqë kaptin filisteokuna täräyanqan Guerar markaman ëwakuptin ima pasakunqantapis. Tsë alli Patsachömi Jehoväqa bendecirqan animalninkunata miratsirnin y cosëchankunata atskayätsirnin. Tsënö kanqampitam filisteokunaqa chikipäyaq. Manam munayarqantsu Abrahannö kapoqyoq tikrakurinanta, tsëmi uchkutsinqan pözokunata tsapakacharkuyarqan. Tsëpitanam tsë markapa reynin Isaacta nirqan: “Këpita ëwakï”. ¿Imatataq rurarqan Isaac? Pleitokur kakunampa rantinmi pëqa ëwakurqan (Gén. 24:62; 26:1, 12-17).

13 Isaacqa llapan kapunqantam huk lädopa apakurqan, tsëchönam mitseqninkunata huk pözota rurayänampaq mandarqan. Tsënö kaptimpis, filisteokunapa üsha mitseqninkunaqa pleitorninmi tsë yaku pëkunapa kanqanta niyarqan. Y pëqa yapëmi teytan ruranqannölla rurarqan. Pleitonampa rantinmi mitseqninkunata mandarqa huk lädochö pözota uchkuyänampaq. Pero filisteokunaqa yapëmi pëkunapa kanqanta niyarqan. Shumaq pasakïchö kawakïta munarmi llapan sirveqninkunawan huk lädopa ëwakurqan, y tsëchömi mandarqan huk pözota uchkuyänampaq y shutinmi churarqan Rehobot nishpa. ¿Jehová bendecirqanku tsënö ruranqampita? Awmi, alli wayoq patsa Beer-seba markaman ëwakuptinmi, Dios këta nirqan: “Ama mantsëtsu, porque noqam qamwan këkä, y rasumpam bendecishqëki, y kastëkikunatapis servimaqnï Abrahanrëkurmi miratsishaq” (Gén. 26:17-25).

14. ¿Imanötaq Isaac rikätsikurqan shumaq pasakïchö kawëta munanqanta filisteokunapa reynin mana peleayänampaq acuerdo ruraq ëwaptin?

14 ¿Isaacqa pözonkunarëkur peleëta puëdenmantsuraq karqan? Awmi. Imanö kaptimpis Diosmi tsapaq. Tsënö musyariyarqan filisteokunapa reynin y ishkë tropa mandaqninkuna Beer-sëbata ima guërrachöpis mana kayänampaq Isaacwan parlayänampaq ëwayanqanchömi. Kënömi niyarqan: “Jehová qamwan rasumpa këkanqantam rikäyarqö”. Tsënö këkaptinqa, ¿imanirtaq unëqa tsënö tratayaptin huk lädopa ëwakurqan? Ima pelëachöpis mana kayänampaqmi. Kë rey y tropa mandaqninkuna Isaacqa kaqman ëwayaptinmi pëqa rikätsikurqan shumaq pasakïchö kawakïta munanqanta, tsëmi “atska mikïninkuna rurapurqan, mikuyänampaq y upuyänampaq. Waranninnam patsapis manaraq waraptin huknin huknimpis awninakuyarqan. Tsëpitanam Isaacqa kushishqata despacharirqan” (Gén. 26:26-31).

Josëpita yachakunapaq

15. ¿Imanirtaq Josëtaqa alläpa wawqinkuna chikiyarqan?

15 Isaacpa huk kaq tsurinmi Jacob shutiyoq allita ruraq nuna karqan (Gén. 25:27). Kë yachatsikïpa qallanan kaq pärrafonkunachö rikanqantsiknömi, pëqa llapan puëdenqanta rurarqan wawqin Esaüwan shumaq pasakïchö kayänampaq. Awmi teytampitam yachakurqan piwampis shumaq pasakïchö kawakunampaq. Pero ¿ima nishwanraq chunka ishkë tsurinkunapaqqa? Más kuyashqan Jose shutiyoq tsurinmi papänimpa munëninta ruraq, respetaq, y wiyakoq joven kaq (Gén. 37:2, 14). Pero, ¡imanö hukläyam mayor kaq wawqinkunaqa kayarqan! Alläpam Josëta chikiyaq, tsëmi pëwan parlarqa imë hörapis pleitoyaq. Pasëpa mana allim kayaq, tsëmi esclävopaq rantikurirnin papänintaqa niyarqan huk mikukoq animal wanutsinqanta (Gén. 37:4, 28, 31-33).

16, 17. ¿Imanötaq Jose rikätsikurqan shumaq pasakïchö kawakïta kuyanqanta?

16 Jehoväqa Josëta bendecirqanmi, tsëmi más watakuna pasarinqanchöqa, Egipto markachö Faraonpa más precisaq nunan këman charqan. Canaán markachö alläpa mallaqë kaptinmi, wawqinkunaqa Egipto markata ëwayarqan mikï asheq. Pëwanmi parlayarqan pero manam ichikllapis reqiyarqantsu, itsachi precisaq nuna kar alli vestishqa kaptin (Gén. 42:5-7). Josëpaqqa facil-llachi kanman karqa precisaq autoridad karnin wawqinkunata tsë höra venganampaqqa. Pero pëta y papäninta alläpa chikishqa kayaptimpis pëqa wawqinkunawan amishtëtam munarqan. Arrepentikushqana kayanqanta musyarirqa pï kanqantapis willarqanmi. Kënömi nirqan: “Ama llakikuyëtsu y kikikikunapura këman rantikayämanqëkita ama piñapänakuyëtsu; Diosmi nunakuna mana wanuyänampaq puntëkikunata këman kachamashqa”. Tsëpitanam, “llapan wawqinkunata mutsarqan y waqarqan” (Gén. 45:1, 5, 15).

17 Tiempowannam teytan Jacob wanurirqan, y Jose mana allipana rikäyänantam wawqinkuna mantsayarqan. Tsënö pensëkäyanqanta musyarirmi, Josëqa yapë rikätsikurqan wawqinkunawan shumaq pasakïchö kawakïta munanqanta. Alläpa llakikurmi waqarqan y kënömi nirqan: “Ama mantsakayëtsu. Kikïmi qamkunapaq y wambrëkikunapaq mikïta qoyashqëki”. Hina “shoqarqanmi y kuyëpam parlaparqan” (Gén. 50:15-21).

Bibliachö ‘escribirëcaqcunaqa yachatsimanantsicpaqmi’

18, 19. a) Kanan yachakunqantsikchöqa, ¿imatataq yachakurquntsik? b) ¿Imatataq qateqnin kaq yachatsikïchö yachakushun?

18 Pablum këta qellqarqan: “Tsemi Diosnintsicpa palabrancho unepita patsa escribirëcaqcuna yachatsimantsic imecata sufrirninpis pasensiacunantsicpaq, y tse palabranta leyicurmi shumaq marcäquinintsicwan shuyaquicantsic” (Rom. 15:4). Awmi, Jehová shumaq pasakïchö kawakïta kuyanqampita allim yachakuntsik, y tsënöllam Abrahanpaq, Isaacpaq, Jacobpaq y Josëpaq Bibliachö qellqarëkanqankunapitapis.

19 Nunakunawan alli pasakïchö kawayänampaq Jehová llapanta ruranqampita, ¿imanötaq sientekuntsik? Agradecikoq kanqantsikmi yanapamantsik wakinkunawan shumaq pasakïchö kawakunapaq. Hina Abrahan, Isaac, Jacob y Jose imanöpis rurayanqanmi rikätsikun teytakuna rurayanqannölla wambrakunapis rurayänampaq kaqta. Hina rikätsimantsikmi nuna mayintsikwan shumaq pasakïchö kawanapaq sinchikushqaqa Jehová bendecikunqanta. Y tsëqa rasun kaqllam, Biblia ninqannöpis Jehoväqa “shumaq pasaquicho cawatsicoq Dios[mi]” (lei Romanos 15:33 y 16:20). Qateqnin kaq yachatsikïchömi rikäshun imanir shumaq pasakïchö kawakïpaq alläpa Pablu parlanqanta y imanö tsëta ruranapaq kaqtapis.

¿Imatataq yachakurquntsik?

• ¿Imakunatataq Jacob rurarqan wawqin Esaüwan shumaq pasakïchö kawanampaq?

• Jehová pëwan shumaq pasakïchö kawakunapaq tukïta ruranqanta agradecikurqa, ¿imatataq rurashwan?

• ¿Imatataq yachatsimantsik Abrahan, Isaac, Jacob y Jose rurayanqankuna?

[Yachakunapaq kaqpa tapukïninkuna]

[19 kaq päginachö dibüju]

Esaüwan manaraq tarinakurnin, ¿puntata ima más precisaqtataq Jacob rurarqan?