Yehova, Eye ‘Suku Ukuakueca Ombembua’
Yehova, Eye ‘Suku Ukuakueca Ombembua’
“Suku yombembua a kale lene vosi.”—VA ROMA 15:33.
1, 2. Ulandu upi wa tukuiwa kelivulu Liefetikilo ocipama 32, kuenda 33, pole, ocitangi caco ca tetuluiwa ndati?
SOKOLOLA ulandu wa pita ko Penuele, ocipepi londamba yo Yavoke, kutundilo wolui Yordão. Esau wa yeva okuti manjaye Yakoba o kasi oku tiuka kimbo. Tunde eci Esau a landisile unuñulu waye ku Yakoba, pa pitile ale 20 kanyamo, pole Yakoba wa kuata usumba wokuti, manjaye o yongola oku u ponda. Eci Esau a yeva okuti manjaye Yakoba o kasi oku tiuka konjo, wa pongiya 400 kalume oco va tokekele laye. Oco Yakoba a tulumule onyeño ya Esau, wa tuma akuenje vaye oku ka tuala olombanjaile vi pitahãla 550 kovinyama. Noke akuenje vaco va sapuila Esau okuti, ovinyama va nena, ombanjaile ya eciwa la Yakoba.
2 Nye ceya oku pita eci Yakoba a lisanga la Esau? Lutõi walua, wa enda toke ku Esau, kuenje ko kekamẽlele lika onjanja yimosi. Eye wa ci linga olonjanja epanduvali. Yakoba wa linga ocina cimue ca velapo okuti, ca tulumũla onyeño ya manjaye. Eye wa likutilila ku Yehova oco o yovole peka lia Esau. Anga Yehova wa tambulula ohutililo yaye? Oco. Embimbiliya li popia ndoco: ‘Esau wa yoloka oku tokekela laye, noke wo lama loku nyoñamẽla kosingo yaye, wo sipula.’—Efet. 32:11-20; 33:1-4.
3. Ulandu wa Yakoba la Esau, u tu longisa nye?
3 Ulandu wa Yakoba la Esau u lekisa okuti, eci ku iya ovitangi, tu sukila oku likolisilako oku vi tetulula lonjanga oco tu kuate ombembua lesanju pokati kamanji vekongelo. Ndaño Yakoba ka kuatele eko, wa sandiliya oku kuata ombembua la Esau, kuenda wa pinga ongecelo kokuaye. Puãi, Esau eye ka kapeleko ovina vi kola, kuenje wa landisa ku Yakoba unuñulu waye lelonga liohale. (Efet. 25:31-34; Va Hev. 12:16) Onjila Yakoba a kuama yoku lisunguluisa la Esau, yi lekisa okuti vosi yetu tu sukila oku likolisilako oco tu kuate ombembua la vamanji vekongelo. Ulandu waco, u lekisavo okuti, nda tu likolisilako oku pinga ombembua ku Suku, eye o tu kuatisa. Vembimbiliya, mu sangiwa ovolandu alua a tu kuatisa oku kuata ombembua la vakuetu.
Ongangu Yiwa tu Sukila Oku Kuama
4. Eliangiliyo lipi Suku a linga oco a yovole omanu kekandu kuenda kolofa?
4 Yehova eye ongangu ya velapo koku lekisa ombembua. Momo Eye “Suku yombembua.” (Va Rom. 15:33) Sokolola ovina a linga oco tu kuate ukamba laye. Omo okuti tucitumbulukila ca Adama la Heva, tu sesamẽla “onima yekandu.” (Va Rom. 6:23) Pole, omo liocisola Yehova a tu kuetele, wa linga esokiyo lioku tu yovola poku ecelela okuti Omõlaye wa soliwa o siapo ocitumãlo caye kilu kuenje, o citiwila palo posi ndomunu wa li pua. Omõlaco ka likalele oku ci linga. Eye wa ecelela oku pondiwa lovanyãli va Suku. (Yoa. 10:17, 18) Eci Yesu Kristu a pinduiwa, wa enda kilu, kuenje wa eca ku Isiaye Yehova Suku ondando yosonde yaye, oco ocisembi caco, ci yovole omanu kekandu kuenda kolofa.—Tanga Va Heveru 9:14, 24.
5, 6. Ocisembi ca Yesu, ci kuatisa ndati omanu oku kuata ukamba la Suku?
5 Eliangiliyo liocisembi Comõla a Suku, li kuatisa ndati omanu vakuakandu oku kuata ukamba la Suku? Elivulu lia Isaya 53:5, poku tukula ocisembi ca Yesu, li popia hati: “Wa yambuilua oku ñuaima kuetu, tua sakuiwa lovisimbimbi viaye.” Omo okuti Suku ka tendi omanu vakuakandu ndovanyãli vaye, omanu vakuepokolo, cilo va pondola oku kuata ukamba laye. Embimbiliya li popiavo hati: ‘Vomõlaye, okuti vosonde Yomõlaye, omo tu kuetele eyovo longecelo yakandu.’—Va Efe. 1:7.
6 Embimbiliya li popia hati: ‘Suku o yongola okuti ocipango caye cosi ci kala vu Kristu.’ Eci ci lekisa okuti, Suku wa nõla Kristu oco a tẽlise ocipango caye. Cipi ocipango ca Yehova? Ocipango caco oku ‘inalisila kokuaye ovina viosi poku linga lavio ombembua vonduko yosonde ya peseka ya Yesu Kristu.’ Suku wa nena ombembua oco a kuate ukamba ‘lovina viosi viokilu levi vio posi.’ Ovina viaco vi lomboloka nye?—Tanga Va Kolosai 1:19, 20.
7. Nye ci kuatisa “ovina vio kilu” levi “vio posi” oku kuata ukamba la Suku?
7 Eliangiliyo liocisembi, lia ecelela okuti, Akristão olombuavekua vana va “tendiwa nda vakuesunga,” va linga omãla va Suku, kuenda va ‘kuata ombembua laye.’ (Tanga Va Roma 5:1.) Akristão olombuavekua, ovo ‘ovina viokilu,’ momo va kuete elavoko lioku enda kilu, oco ‘va viale palo posi,’ kuenje va linga ovitunda vi vumba Suku. (Esit. 5:10) Handi vali, “ovina vio posi,” vi tiamisiwila komanu va likekembela akandu avo, kuenje va lavoka oku kuata omuenyo ko pui palo posi.—Osa. 37:29.
8. Poku sokolola ndomo Yehova a linga eliangiliyo lioku kuata ombembua lomanu vosi, cu ku vetiya oku linga nye?
8 Paulu poku lekisa olopandu viaye keliangiliyo Yehova a linga, wa sonehela Akristão olombuavekua ko Efeso ndoco: ‘Suku ukuahenda ka yi tendiwa, wa tu sola calua, kuenje, wa tu ĩha omuenyo kumue la Kristu. Vosi yene wa popeliwi ocali.’ (Va Efe. 2:4, 5) Ci kale vana va kuete elavoko lioku enda kilu, ale vava va ka kala palo posi, vosi yetu tu sukila oku eca olopandu omo liohenda ya Suku ka yi tendiwa. Tua sanjuka calua omo Yehova a linga eliangiliyo liokuti, tu kuata ombembua laye. Ndaño olonjanja vimue tua siata oku kuata ovitangi vi kapa kohele ukamba wetu la vamanji, anga hẽ ongangu ya Suku ka yi tu vetiya oku kala vakuambembua?
Oku Lilongisila Kongangu ya Avirahama la Isake
9, 10. Avirahama wa lekisa ndati okuti ukuambembua eci a tetulula ocitangi ca kala pokati kangombo va Lote langombo vaye?
9 Embimbiliya poku tukula ulandu wa Avirahama li popia hati: ‘Avirahama wa kolela Suku kuenje co tendiwila esunga. Omo liaco, vo tukula vati, ‘Ekamba lia Yehova.’’ (Tia. 2:23) Ekolelo lia Avirahama lia limbukiwila kovilinga viaye viombembua. Eci oviunda via Avirahama via fetika oku li vokiya, pokati kangombo vaye, langombo vacimumba caye Lote, pa kala uyaki. (Efet. 12:5; 13:7) Oco Avirahama a tetulule ocitangi caco, wa nõlapo oku litepa la Lote. Avirahama wa liyaka ndati locitangi caco? Avirahama ka simĩle okuti omo lioku kala ukulu wendamba, eye o kuete omoko yoku nõla onjila yi kuamiwa. Pole, wa sandiliya oku kuata ombembua lacimumba caye.
10 Avirahama wa sapuila ocimumba caye hati: “Ka pa ka kale ño uyaki pokati kange love, pamue pokati kangombo vange langombo vove, momo etu tusitue.” Noke, wa amisako hati: ‘Ofeka yosi hẽ ka yineneko? Litepa ño lame. Ove nda enda kepĩli, ame ngenda kondio; ove nda enda kondio, ame ngenda kepĩli.’ Lote wa nõlapo oku kala vofeka yimue ya posoka, pole, Avirahama ko kuatelele ukuse. (Efet. 13:8-11) Eci Lote eya oku kuatiwa lasualali, Avirahama ka kuatele ohele yoku u yovola.—Efet. 14:14-16.
11. Avirahama wa lekisa ndati okuti wa kala ukuambembua la va Filisiti?
11 Sokolola ndomo Avirahama a sandiliya ombembua la va Filisiti, vana va kala vofeka yo Kanana. Va Filisiti, ‘va pundile’ ocisimo covava cangombo va Avirahama ca kala ko Bereseva. Citava ndati okuti ulume una wa yovola ocimumba caye peka liolosoma vikuãla o sandiliya ombembua lomanu vaco? Avirahama ka hoyele oco a tambule ocisimo covava, kuenda ka popele ondaka layimue. Soma ya va Filisiti, wa nyula Avirahama oco a linge laye ocisila combembua. Noke yoku linga laye ocisila caco, oco lika Avirahama a sapuila soma ya va Filisiti okuti, omanu vaye va nyana ocisimo caye covava. Eci soma a yeva ondaka yaco, wa sumua calua, noke wa likuminya oku tiula ocisimo caco. Ndaño Avirahama wa kala ocingendeleyi vofeka, wa amamako oku kala ukuambembua lomanu vaco.—Efet. 21:22-31, 34.
12, 13. (a) Isake wa kuama ndati ongangu ya isiaye? (b) Yehova wa sumũlũisa ndati ocituwa ca Isake coku kala ukuambembua?
12 Isake, wa kuama ongangu ya isiaye Avirahama yoku kala ukuambembua. Uvangi waco tu u limbukila konjila Isake a kuama poku tetulula ovitangi la va Filisiti. Omo okuti vofeka mua kala onjala, Isake kumue lepata liaye, va ilukilile ko Bere-lahai-roi, kekalasoko lio Negebe, ofeka yiwa ya va Filisiti ko Gerare. Kocitumãlo caco, oko Yehova a sumũlũisila Isake lokulia kualua kuenda ovinyama. Omo okuti, omanu vofeka yaco ka va yonguile okuti Isake o kuata ukuasi ndowu isiaye a kuatele, va lembika ocisimo covava cina angombo va Avirahama va fẽlele. Noke, soma ya va Filisiti wa sapuila Isake oco a ‘tunde pokati kavo.’ Pole, Isake ka hoyele lavo.—Efet. 24:62; 26:1, 12-17.
13 Eci Isake a sondoluila ocilombo caye, angombo vaye va fẽla ocisimo cikuavo. Noke angombo va va Filisiti va popia vati, ovava aco avo. Isake wa kuama ongangu ya isiaye Avirahama, kuenje ka hoyele omo liocisimo caco. Pole, Isake kumue langombo vaye va fẽla vali ocisimo cikuavo covava. Va Filisiti va popia vali hati, ocisimo caco cavo. Omo lioku kala ukuambembua, Isake wa sondoluila ocilombo caye kocitumãlo cikuavo. Eci va pitilako, angombo vaye va fẽla vali ocisimo covava, kuenje Isake wa ci tukula hati, Rehovote. Vokuenda kuotembo, eye wa ilukila ko Bereseva okuti ca kala ocitumãlo cima okulia kualua, kuenda Yehova oko o sumũlũisila poku u sapuila hati: “Ku ka yokoke, ame muẽle ñasi love, hu sumũluisa. Nduisa ombuto yove, oku ci lingila ukuenje wange Avirahama.”—Efet. 26:17-25.
14. Isake wa lekisa ndati okuti wa kala ukuambembua, eci Soma ya va Filisiti a linga laye ocisila combembua?
14 Isake wa kuatele omoko yoku yaka oco a tambule ovisimo vina angombo vaye va fẽlele. Noke soma ya va Filisiti la vakesongo kaye, va endele ko Bereseva oku nyula Isake oco va linge laye ocisila combembua. Ovo va popia vati: “Tua limbuka ocili okuti Yehova o kasi love.” Isake wa lekisa okuti, wa kala ukuambembua, momo wa ilukile olonjanja vialua, kuenda ka yonguile oku liyaka lavo. Konjanja yikuavo, eci Isake a lisanga la soma ya va Filisiti kumue la vakesongo kaye, wa lekisavo okuti wa yonguile oku linga lavo ocisila combembua. Embimbiliya li tusapuila ndoco: “Wa va telekela okulia kuenje va lia, va nyua. Omẽle va pasuka ociteketeke kuenje va lisila ocisila [combembua] pokati kavo. Oco Isake wa va katula kuenje va enda lombembua.”—Efet. 26:26-31.
Lilongisila Komõla Una Yakoba a Solele Calua
15. Momo lie vamanji a Yosefe ka va tẽlele oku vangula laye lombembua?
15 Yakoba omõla a Isake, wa kula kuenje wa linga ‘ulume wa pua etondelo.’ (Efet. 25:27) Ndomo tua ci konomuisa kefetikilo liocipama cilo, Yakoba wa sandiliya ombembua la manjaye Esau. Ocili okuti, Yakoba wa kuama ongangu ya isiaye Isake, una wa kala ukuambembua. Oco hẽ nye ci popiwa komãla va Yakoba? Pokati komãla 12 va Yakoba, Yosefe eye wa soliwile calua. Omo okuti Yosefe wa kala ukuepokolo, kuenda wa kuatele esumbilo, isiaye wo kolelele calua. (Efet. 37:2, 14) Pole, vamanji a Yosefe, vo kuatelele esepa kuenda ka va kuatele ocituwa coku lekisa ombembua poku sapela laye. Omo liungangala wavo, va landisa Yosefe kupika kuenda va kemba isiavo okuti Yosefe wa pondiwa locinyama cimue ca tema.—Efet. 37:4, 28, 31-33.
16, 17. Yosefe wa lekisa ndati okuti wa kala ukuambembua poku tata vamanjaye?
16 Yehova wa kala la Yosefe. Vokuenda kuotembo, Yosefe weya oku nõliwa la Fareo, oco a linge epalanga liaye okuti eye wa kala omunu wavali kunene woku tumila vofeka Yegito. Eci vamanjaye va endele Kegito oku landa okulia omo lionjala yalua ya pita vofeka yo Kanana, ka va limbukile Yosefe momo wa walele uwalo wo Kegito. (Efet. 42:5-7) Ndaño Yosefe wa kuatele epuluvi lioku fetuluinya ungangala ku vamanjaye, eye ka ci lingile, kuenje wa lekisa ombembua kokuavo. Eci a limbuka okuti vamanjaye va likekembela lutima wosi, wa popia lavo hati: “Ko ka yokoki. Ko ka litemẽli ño omo wa ndandisili kulo; momo Suku wa numa oku livanga kovaso yene oku popela ovimuenyo.” Noke wa sipula vahuvaye vosi loku va lilila.—Efet. 45:1, 5, 15.
17 Noke yolofa via Yakoba, vahuva a Yosefe vo kuatela usumba wokuti, o va fetuluinya. Ovo va lekisa usumba waco ‘poku lila,’ pole Yosefe wa va sapuila hati: “Ko ka kuati usumba. Ene muẽle lotumãla tuene ame ndu tekuli.” Kuenje, Yosefe wa tulumũla ovitima viavo, kuenda wa va kolisa.’—Efet. 50:15-21.
“Ca Sonehiwa Oku tu Longisa”
18, 19. (a) Nye wa lilongisa poku konomuisa ovolandu omanu vakuambembua? (b) Nye tu ka konomuisa vocipama ci kuãimo?
18 Paulu wa soneha ndoco: “Cosi ca sonehiwa kosiahũlu ca sonehiwa oku tu longisa okuti, epandi kuenda oku kolisiwa lovisonehua ku tu kokela elavoko.” (Va Rom. 15:4) Tu kuatisiwa ndati poku konomuisa ongangu ya velapo ya Yehova, lovolandu Ovisonehua atiamẽla ku Avirahama, Isake, Yakoba kuenda Yosefe?
19 Poku sokolola ovina Yehova a linga oco omanu vosi va kuate ukamba laye, ka tu vetiyiwa hẽ oku kala vakuambembua lomanu vosi? Ulandu wa Avirahama, la Isake, Yakoba, kuenda Yosefe, u lekisa okuti olonjali, vi pondola oku vetiya omãla vavo oku kuata ovilinga viwa. Ovolandu aco, a lekisavo okuti Yehova o sumũlũisa omanu vana va likolisilako oku kala vakuambembua. Upostolo Paulu wa kuata esunga poku tukula Yehova hati, eye “Suku yombembua”! (Tanga Va Roma 15:33; 16:20.) Vocipama ci kuãimo, tu ka konomuisa esunga lieci Paulu a tu vetiyila oku sandiliya ombembua, kuenda ndomo tu pondola oku kala vakuambembua.
Nye wa Lilongisa?
• Nye Yakoba a linga osimbu ka lisangele handi la Esau oco va lisunguluise?
• Ove wa kongeliwa ndati veliangiliyo Yehova a linga oco omanu va kuate ukamba laye?
• Ongangu ya Avirahama, la Isake, Yakoba kuenda Yosefe yoku kala vakuambembua yi ku longisa nye?
[Apulilo Elilongiso]
[Elitalatu kemẽla 23]
Ocina cipi ci kuete esilivilo Yakoba a linga poku sandiliya ombembua la Esau?
