“Ang Pito ka Produkto” sa Maayong Yuta

SA Bibliya, ang Israel gihubit ingong yuta nga daghag kabungtoran ug kawalogan, kapatagan daplin sa baybayon ug kapatagan ibabaw sa bukid, mga suba ug tuboran. Tungod sa nagkadaiyang matang sa yuta ug klima niini, lakip na ang umawng desyerto sa habagatan ug ang punog-niyebeng kabukiran sa amihanan, kining yutaa may lainlaing matang sa abot. Sa dihang gidasig ni Moises ang mga Israelinhon kon unsa unyay ilang makita sa “maayong yuta,” iyang gitawag kini ingong “usa ka yuta sa trigo ug sebada ug sa mga paras ug sa mga igos ug sa mga granada, usa ka yuta sa lana nga olibo ug sa dugos,” nga espesipikong naghisgot sa pito ka produkto sa agrikultura.—Deuteronomio 8:7, 8.

Sa lainlaing yugto sa panahon, kini nga mga abot makita diha sa mga sensilyo ug selyo sa koreyo ingong simbolo sa kamabungahon sa yuta. Giunsa kini pagtikad kaniadto? Sa unsang paagi kini nakaimpluwensiya sa ilang kinabuhi? Atong susihon.

“Trigo ug Sebada” Bisan tuod ang trigo ug sebada ipugas sa tinghunlak, mauna ug usa ka bulan ang pagkahinog sa sebada. Ang binangan nga unang mga bunga sa inani nga sebada maoy ihalad kang Jehova didto sa templo panahon sa Pista sa Tinapay nga Walay Lebadura, sa Marso o Abril. Sa laing bahin, ang halad nga tinapayng trigo itanyag panahon sa Pista sa mga Semana, o Pentekostes, sa Mayo.—Levitico 23:10, 11, 15-17.

Sulod sa kasiglohan ug hangtod ning bag-o pa, ang mga mag-uuma sa Israel magpugas sa binhi sa mga lugas, nga gibutang sa pilo sa ilang besti, pinaagi sa pagsabwag niini. Ang mga lugas sa sebada isabwag lang nganha sa yuta. Apan, ang mga lugas sa trigo kinahanglang tabonan. Kini itisok sa yuta pinaagi sa pagpatunob niini sa mga hayop nga luwananan o sa pagdaro pag-usab sa uma.

Ang Bibliya sagad maghisgot sa pagpugas, pag-ani, paggiok, pagpalid, ug paggaling sa mga lugas. Hago ang matag proseso. Kada adlaw, ang inaning lugas galingon ingong harina ug himoong tinapay alang sa pamilya. Kini ang kahulogan sa giingon ni Jesus nga mag-ampo alang sa “atong  inadlaw nga tinapay.” (Mateo 6:11, King James Version) Ang tinapay gikan sa lugas sa trigo o harina sa sebada mao ang pangunang pagkaon sa mga tawo sa karaang panahon.—Isaias 55:10.

‘Paras, Igos, ug Granada’ Human manguna sa iyang katawhan didto sa kamingawan sulod sa 40 ka tuig, gipahayag ni Moises kanila ang makapahinam nga paglaom—ang pagkaon sa abot sa Yutang Saad. Kuwarenta ka tuig una pa niana, unsay gidala pagbalik sa mga espiya ngadto sa mga Israelinhon nga nagkampo sa kamingawan ingong pamatuod sa kadagaya sa Yutang Saad? Usa ka “sanga nga may usa ka bugway nga ubas” nga bug-at kaayo ug kinahanglang ‘yayongan sa duha ka tawo.’ Nagdala pod silag igos ug granada. Makarepresko kaayo kini alang sa naglatagaw sa desyerto! Kadto maoy patilaw lamang kon unsay ilang matagamtam sa umaabot!—Numeros 13:20, 23.

Ang parasan kinahanglang pul-ongan, patubigan, ug anihon aron pirmeng mamunga. Ang usa ka inatiman nga parasan sa kabakiliran dunay koral, maayong pagkapormang mga hagdan-hagdan, ug may balongbalong sa tigbantay. Ang mga Israelinhon sinati kon unsaon pag-atiman ang parasan ug nahibalo kon unsay mahitabo kon kini pasagdan.—Isaias 5:1-7.

Kon ting-ani na sa paras, magsugod na ang paghimog bino. Ang mga pungpong sa paras yatakyatakan diha sa pasong o pug-on diha sa pug-anag bino. Ang duga niini mahimong pabukalan aron maitos ang natural nga asukar o kaha paaslomon aron mahimong bino. Ang yuta sa Israel maayog klima nga haom sa pagtanom ug paras ug paghimog bino. *

Kadtong nagpuyo sa dapit nga walay igos tingali nakakita sa binulad ug pinisa lamang nga igos. Ang igos nga gikan sa punoan lahi ra kaayo kay kini lumoy ug dugaon. Aron kini mapreserbar, ang igos ibulad ug puston. Ang “tinapay sa pinisa  nga mga igos” sagad hisgotan sa Bibliya.—1 Samuel 25:18.

Kon buk-on ang hunit nga panit sa hinog nga granada, makita ang gatosan ka nagdasok nga “gagmayng unod,” nga puwede nang kan-on o pug-on aron himoong ilimnon nga makarepresko ug makapahimsog. Inila kini nga prutas sanglit ang mga larawan niini gidayandayan diha sa sidsid sa usa sa mga besti sa hataas nga saserdote ug sa mga haligi sa templo ni Solomon.—Exodo 39:24; 1 Hari 7:20.

‘Olibo ug Dugos’ Halos 60 ka beses nga gihisgotan sa Bibliya ang olibo, usa ka bililhong tinubdan sa lana ug pagkaon. Ang kaolibohan makita gihapon sa kadaghanang dapit sa Israel. (Deuteronomio 28:40) Hangtod karon, ang pamilya magtinabangay ug ani panahon sa Oktubre diha sa daghang komunidad. Dughiton sa mga mag-aani ang mga sanga sa kahoy aron mangatagak ang olibo ug unya tigomon kini. Kini ipreserbar ingong pagkaon para sa pamilya sa tibuok tuig o kaha dad-on sa publikong pug-anan ug lana. Ngani, ginatos ka lainlaing matang sa karaang pug-anan ang nakalotan sa mga arkeologo. Karon, makapaikag nga kining dalagon-berde nga lana makaplagan diha sa panimalay ingong suplay sa tibuok tuig o ingong baligya. Gawas nga gigamit ingong pagkaon, ang lana sa olibo gigamit usab ingong kosmetiko ug pangtubil sa lampara.

Ang dugos nga gihisgotan ni Moises lagmit maoy gikan sa mga putyokan o kaha sa datiles ug paras. Ang dugos nga gikuha gikan niini nga mga prutas gigamit gihapon karon ingong pangpatam-is. Apan dayag nga ang dugos nga gihisgotan sa asoy sa Bibliya bahin kang Samson ug Jonatan maoy ihalas nga dugos gikan sa udlan. (Maghuhukom 14:8, 9; 1 Samuel 14:27) Ang usa ka bag-ong nadiskobrehan nga apiary (buhianag putyokan) nga may kapig 30 ka balay sa putyokan didto sa Tel Rehov sa amihanang Israel nagpakita nga diha nay namuhig putyokan sa mga adlaw ni Solomon.

Karong adlawa, kon ang usa mosuroy sa merkado sa Israel, nga may mga panaderya ug mga tindahan nga punog mabulokong prutas ug utanon, makita niya ang lainlaing matang niining “pito ka produkto.” Siyempre, kining pito maoy pipila lamang sa nagkadaiyang pagkaon nga naggikan sa maong dapit. Tungod sa modernong pamaagi sa agrikultura, puwedeng magtanom ug mga tanom nga lumad sa laing lugar. Kini nga kadagaya nagpakita nga tinuod gayod ang reputasyon niining gamayng hiktin nga dapit ingong ang ‘maayong yuta.’—Numeros 14:7.

[Footnote]

[Hulagway sa panid 11]

Trigo

[Hulagway sa panid 11]

Sebada

[Hulagway sa panid 12]

Paras

[Hulagway sa panid 12, 13]

Igos

[Hulagway sa panid 12]

Granada

[Hulagway sa panid 13]

Olibo

[Hulagway sa panid 13]

Dugos