“Pito a Produkto” ti Nasayaat a Daga

ITI Biblia, nadeskribir ti daga ti Israel kas katurturodan, katantanapan ken kapatagan, aduan iti ginget, karayan, ken ubbog. Nakaad-adu a kita ti mula ti agtubo iti nadumaduma a kita ti dagana. Nagduduma ti klima sadiay. Adda natikag a desierto iti abagatan, idinto nga iti amianan, adda met bambantay a naabbungotan iti yelo. Idi pinaggagar ni Moises dagiti Israelita maipapan iti “nasayaat a daga” a naikari kadakuada, dineskribirna dayta kas “maysa a daga dagiti trigo ken sebada ken ubas ken higos ken granada, maysa a daga dagiti lana nga olibo ken diro,” nga espesipiko a dinakamatna dagitoy a pito a produkto.​—Deuteronomio 8:7, 8.

Agingga ita, adda pay laeng dagitoy produkto idiay Israel. Adda panawen a nagparang ti ladawan dagitoy kadagiti sinsilio ken selio kas simbolo ti kinadam-eg ti daga. Kasano a napatanor dagitoy a mula idi tiempo ti Biblia? Ania ti epekto dagita iti biag dagiti tattao? Kitaentayo.

“Trigo ken Sebada” Nupay agpada a maimulmula ti trigo ken sebada iti otonio (Oktubre–Nobiembre), makabulan a nasapsapa a matangkenan ti sebada. Maidatag iti templo ti sangabettek nga umuna a bungbunga ti sebada kas daton ken Jehova bayat ti Piesta ti Di Nalebaduraan a Tinapay, iti Marso wenno Abril. Ngem iti Mayo, maidaton met ti tinapay a trigo bayat ti Piesta Dagiti Lawas, wenno Pentecostes.​—Levitico 23:10, 11, 15-17.

Ar-aramiden pay laeng ita dagiti mannalon idiay Israel ti manomano a panagmula iti bukbukel. Isab-okda dagiti bukel sada ipuruak. Maiwarakiwak laeng iti daga dagiti bukel ti sebada. Ngem ti bukbukel ti trigo, masapul a magaburan babaen ti panangipaasakda kadagiti animal wenno panangaradoda manen iti talon.

Iti Biblia, masansan a madakamat ti panagmula, panagapit, panagirik, panagtaep, ken panaggiling iti bukbukel. Makabannog dagitoy a trabaho. Iti pagtaengan, inaldaw a magiling dagiti bukbukel tapno agbalin nga arina sa maaramid a tinapay a pagtaraon ti pamilia, isu nga imbilin ni Jesus nga ikararagtayo ti “inaldaw a tinapaytayo.” (Mateo  6:11, King James Version) Ti tinapay a naaramid iti arina a trigo wenno sebada ti kangrunaan a taraon ti tattao idi tiempo ti Biblia.​—Isaias 55:10.

“Ubas, Higos ken Granada” Kalpasan ti 40 a tawen a panangidalan ni Moises iti ilina iti let-ang, indatagna ti makaallukoy a kasasaad nga agur-uray kadakuada​—ti pannangan iti bungbunga idiay Naikari a Daga. Ania ti insangpet dagiti espia iti kampo dagiti Israelita iti let-ang uppat a pulo a tawen sakbayna kas pammaneknek a nabunga ti Naikari a Daga? Maysa a nakadagdagsen a sanga nga “addaan sangaraay nga ubas” nga uray la inassiwan ti dua a lallaki. Nangisangpetda met iti bunga ti higos ken granada. Napatilmon la ketdi dagita nga agallaalla iti let-ang! Ngem pangramanan laeng dayta kadagiti taraon nga agur-uray kadakuada!​—Numeros 13:20, 23.

Tapno agtalinaed a nabunga dagiti ubas, masapul ti naynay a panangtaripato, kas iti panangarbas, panangpadanum, ken panagapit. Madlaw a matartaripato ti kaubasan no adda aladna, naurnos ti intar dagiti mula, ken adda kalapaw ti agbantay. Ammo dagiti Israelita ti amin a trabaho iti kaubasan isu nga ammoda ti mapasamak no maliwayan dayta.​—Isaias 5:1-7.

Mangrugi a maaramid ti arak no tiempo ti panagburas iti ubas. Maibaddebaddek wenno malusak dagiti rinaay ti ubas iti tangke a pagpespesan. Maipaburek ti tubbog tapno agbalin nga arnibal (syrup) wenno mabay-an nga umingel nga agbalin nga arak. Maibagay unay ti klima ken kasasaad ti daga iti Israel a pagmulaan iti ubas ken pagaramidan iti arak. a

Nalabit a napagango ken napakebbet a higos laeng ti pamiliar kadagiti tattao nga adayo kadagiti kahigosan. Nasam-it ken natubbog ti kappuros a higos. Maibilag ken maipakete dagiti higos tapno mapreserba iti ababa a tiempo ti  panagapit. Masansan a nadakamat iti Biblia ti “bibingka ti pinilpil a higos.”​—1 Samuel 25:18.

No pisiem ti natangken nga ukis ti naluom a granada, makitam ti ginasut nga agdedekket a kasla babassit a bunga, ket mabalinmon a kanen wenno inumen ti makabang-ar, nasustansia, ken naimas a tubbogna. Nakapatpateg idi ti granada, kas ipasimudaag dagiti sinan-granada a nayarkos iti gayadan ti kawes ti maysa a nangato a padi ken iti adigi ti templo ni Solomon.​—Exodo 39:24; 1 Ar-ari 7:20.

“Olibo ken Diro” Iti dadduma a patarus ti Biblia, agarup 60 a daras a natukoy ti olibo kas napateg a gubuayan ti taraon ken lana. Adu pay laeng ti kaolibuan iti kaaduan a paset ti Israel. (Deuteronomio 28:40) Agingga ita, adu a pamilia ti agtitinnulong bayat ti panagbuburas iti bulan ti Oktubre. Aprasen dagiti paraburas ti sangsanga ti olibo tapno matnag dagiti bungana sada ummongen. Mapreserba dagiti olibo a pagtaraon ti pamilia iti intero a makatawen wenno maproseso iti publiko a pagpespesan ti olibo. Kinapudnona, ginasut a nagduduma a kita ti nagkauna a pagpespesan ti nakali dagiti arkeologo. Makaay-ayo ita a buyaen ti bumerde a lana nga agaruyot kadagiti pagkargaan para iti makatawen a suplay ti pamilia wenno mailako kas panguartaan. Saan laeng a pagtaraon dayta no di ket maaramat met kas kosmetiko ken lana ti lampara.

Ti diro a dinakamat ni Moises ket mabalin a diro ti uyokan wenno arnibal ti datiles ken ubas. Ti diro wenno arnibal kadagitoy a prutas ket kadawyan pay laeng a maar-aramat a pagpasam-it. Ngem nalawag a diro ti uyokan ti nadakamat kadagiti salaysay ti Biblia maipapan kada Samson ken Jonatan. (Uk-ukom 14:8, 9; 1 Samuel 14:27) Iti nabiit pay a natakuatan a pagtaraknan ti uyokan idiay Tel Rehov iti makin-amianan nga Israel, nasurok a 30 a balay ti uyokan ti nasarakan a mangipakita a kadawyan ti panagtaraken iti uyokan idi panawen ni Solomon.

Iti kaaldawantayo, no agpasiartayo iti namaris a tiendaan idiay Israel​—nga addaan kadagiti panaderia ken puesto a napnuan iti prutas ken natnateng​—makitatayo ti aglaplapusanan a suplay dagitoy pito a kangrunaan a produkto iti nagduduma a pormada. Siempre, karaman dagitoy a pito iti kasla awan patinggana a kita ti taraon idiay Israel. Gapu iti moderno nga agrikultura, mabalinen ti agpatanor sadiay kadagiti mula a naggapu iti sabali a daga. Talaga ngarud a “nasayaat a daga” ti daga ti Israel.​—Numeros 14:7.

[Footnote]

[Ladawan iti panid 11]

Trigo

[Ladawan iti panid 11]

Sebada

[Ladawan iti panid 12]

Ubas

[Ladawan iti panid 12, 13]

Higos

[Ladawan iti panid 12]

Granada

[Ladawan iti panid 13]

Diro

[Ladawan iti panid 13]

Olibo