“Ditšweletšwa tše Šupago” tša Naga e Botse

KA BEIBELENG, naga ya Isiraele e hlaloswa e le naga ya meboto le melapo, ya melala, ya dinoka le methopo. Ka ge e ena le mehutahuta e bjalo ya mobu le mafelo a fapafapanego ka tlelaemete, go akaretša leganata le le omilego la ka borwa le dithaba tše di khupeditšwego ke kapoko tša ka leboa, naga ye e be e ena le mehutahuta ya dibjalo. Ge Moshe a be a godiša tebelelo ya Baisiraele ya mabapi le ‘naga e botse’ yeo e bego e ba letetše, o ile a bolela ka yona e le “naga ya meedi ya mafula ya meetse, ya methopo le madiba ao a tšwago molaleng le dithabeng, naga ya korong, garase, merara, mago le digarenate, naga ya makhura a mohlware le dinose,” e le ge a bolela ka go lebanya ka ditšweletšwa tše šupago tša tša temo.—Doiteronomio 8:7, 8. Go ba go fihla le lehono, go sa dutše go dirišwa polelwana “ditšweletšwa tše šupago” ge go hlaloswa ditšweletšwa tša naga yeo. Mabakeng a fapafapanego, dibjalo tše di be di tšwelela godimo ga ditšhelete tša tšhipi le godimo ga ditempe tša poso e le maswao a monono wa naga. Di be di lengwa bjang mehleng ya Beibele? Di be di kgoma maphelo a batho bjang? Anke re boneng.

‘Korong le Garase’ Gaešita le ge korong le garase di be di bjalwa lehlabula, garase e be e butšwa kgwedi pele ga korong. Ngatana ya dithakangwaga tša puno ya garase e be e neelwa tempeleng e le sebego go Jehofa nakong ya Monyanya wa Dinkgwa tše di sa Omelwago, ka March goba April. Ka lehlakoreng le lengwe, sebego sa dinkgwa tša korong se be se neelwa nakong ya Monyanya wa Dibeke, goba Pentekoste, ka May.—Lefitiko 23:10, 11, 15-17.

Go theoša le nywagakgolo go ba go fihla mo e ka bago morago bjale, balemi ba Isiraele ba be ba bjala dipeu ka seatla, ba gaša mabele, ao ba bego ba a tšhela ka lemenong la seaparo sa bona. Mabele a garase a be a fo gašwa fase. Lega go le bjalo, dipeu tša korong di be di nyaka go khupetšwa. Di be di tsenywa mobung ka go gatakelwa ka diphoofolo tša go goga merwalo e boima goba ka go lema tšhemo lefsa.

Beibele gantši e bolela ka go bjala, go buna, go fola, go fefera gotee le go šila mabele. Mogato o mongwe le o mongwe o be o nyaka gore go šongwe ka thata. Letšatši le letšatši, mabele ao a bunnwego a be a šilwa ka gae gomme go pakwa senkgwa bakeng sa lapa. Se se dira gore taelo ya Jesu ya gore re rapelele “senkgwa sa rena sa letšatši le letšatši” e kwagale. (Mateo 6:11, King James Version) Senkgwa se se dirilwego ka folouru ya  dithoro ya korong goba ya garase e be e le sejo sa ka mehla sa batho ba mehleng ya Beibele.—Jesaya 55:10.

“Merara, Mago le Digarenate” Ka morago ga go etelela batho ba gabo pele lešokeng ka nywaga e 40, Moshe o ile a ba gopotša ka tebelelo ya go ja dijo tše di rothišago mare—dienywa tša Nageng ya Kholofetšo. Nywageng e 40 pele ga moo, ke’ng seo dihlodi tše lesome di ilego tša boa le sona mešašeng ya Baisiraele kua lešokeng e le bohlatse bja gore Nageng ya Kholofetšo go enywa dienywa? “Lekala leo le nago le lešihla letee la diterebe” le be le le boima moo “banna ba babedi ba [ilego ba swanelwa ke go] le rwala ka kota.” Ba ile ba ba ba tla ba swere mago le digarenate. Dienywa tšeo di swanetše go ba di ile tša rothiša mare a batho ba bao ba bego ba ralala leganateng! Yeo e be e le tatso ya dilo tše dibotse tšeo di bego di letše ka pele!—Numeri 13:20, 23.

Merara e be e nyaka tlhokomelo e kgolo—go thenelwa, go nošetšwa le go bunwa—e le gore e dule e enywa. Serapa se se hlokometšwego gabotse sa mmotong sa merara se be se bonagala ka morako wa tšhireletšo, mašemo ao a beakantšwego ka šedi gotee le ngwakwana wa bahlapetši. Baisiraele ba ile ba tlwaelana le mošomo wo o bego o swanetše go dirwa serapeng sa merara e bile ba kwešiša seo se ka diregago ge e ba se hlokomologwa.—Jesaya 5:1-7.

Beine e be e thoma go dirwa nakong ya puno ya diterebe. Mašihla a diterebe a be a gatakelwa ka sebjaneng se segolo goba a pitlwa segatelong sa beine. Matute a be a bedišwa bakeng sa go a ntšha swikiri ya tlhago goba a tlogelwa gore a ipediše e le gore a fetoge beine. Naga ya Isiraele e be e ena le maemo a swanetšego a leratadima bakeng sa go bjala diterebe le go dira beine. *

Batho bao ba dulago kgole le dinaga tšeo go tšona go nago le mago ba ka fo ba ba tseba makwapi a ona feela le ao a gataketšwego. Lego leo le tšwago sehlareng le bonagala e le le le fapanego ka mo go feletšego—le le bose e bile le ena le matute a mantši. Go a boloka nakong ye e nyenyane ya puno, mago a swanetše go omišwa ka letšatši le go phuthelwa. Ka Beibeleng  gantši go bolelwa ka “dinkgwa . . . tša makwapi a mago.”—1 Samuele 25:18.

Ge go ebolwa letlakala la garenate go bonagala seo go ka thwego ke dienywa tše dinyenyane kudu tše makgolo tšeo di kgobokanego, tšeo di letetšego go jewa goba go dirwa jusi—seenywa se se lapološago, se se nago le bophelo le seo se nago le phepo. Go tšeelwa godimo ga garenate go bonagatšwa ke taba ya gore diswantšho tša yona di kile tša kgabiša lemeno la se sengwe sa diaparo tša moperisita yo a phagamego gotee le dikokwane tša tempele ya Solomone.—Ekisodo 39:24; 1 Dikgoši 7:20.

“Mohlware le Dinose” Beibele e bolela ka makga a e ka bago a 60 ka mohlware, e lego mothopo o tšeelwago godimo wa dijo le makhura. Mehlware e sa dutše e mela dikarolong tše dintši tša Isiraele. (Doiteronomio 28:40) Go ba go fihla lehono, malapa a kopanela punong ya October ditšhabeng tše dintši. Babuni ba itia makala a gona e le gore mahlware a we gomme ba a kgoboketša. Mahlware a a bolokwa gomme ya ba dijo tša lapa ngwaga ka moka goba a išwa segatelong sa makhura sa setšhaba. Ge e le gabotse, go epolotšwe digatelo tše makgolo tša bogologolo tša mehutahuta mafelong a baepi ba marope. Ke mo go kgahlišago lehono go bona makhura a matalana a tšhelwa ka mapotlelong bakeng sa gore a dirišwe ke lapa ngwageng goba bakeng sa go rekišwa. Ka ntle le go dirišwa e le sejo, makhura a mohlware a be a bile a dirišwa e le setlolo le makhura a lebone.

Todi yeo Moshe a boletšego ka yona e ka ba e be e le todi ya dinose goba e le yeo e dirilwego ka ditatlele le diterebe. Todi yeo e dirilwego ka dienywa tše e sa dutše e dirišwa ke batho ba bantši e le senatefiši. Eupša todi yeo go bolelwago ka yona dipegong tša Beibele tša Simisone le Jonathane ka ntle le pelaelo e be e le ya dinose tša sekgweng yeo e tšwago ka gare ga mamapo. (Baahlodi 14:8, 9; 1 Samuele 14:27) Kutollo ya morago bjale ya lefelo la go bolokela diphago tša dinose leo go lona go hweditšwego diphago tše 30 tša dinose la kua Tel Rehov ya ka leboa la Isiraele e bontšha gore nageng yeo go be go ruiwa dinose morago kua mehleng ya Solomone.

Lehono, motho le ge e le ofe yo a sepelasepelago mmarakeng wa mebalabala wa kua Isiraele—wo o nago le mapaka le dintlwana tša go rekišetša dienywa le merogo—o tla hwetša motlalo wa “ditšweletšwa tše šupago” ka sebopego se itšego. Go ba gona, ditšweletšwa tše tše šupago e fo ba e mengwe ya mehuta ya dijo tšeo go bonagalago di tšweletšwa ka go se kgaotše nageng yeo. Mekgwa ya morago bjale ya tša temo e dirile gore go bjala dihlare tša dinageng tše dingwe go kgonege. Motlalo wo o bontšha gore naga ye e tshesane e tloga e swanelwa ke botumo bja yona bjalo ka ‘naga e botse.’—Numeri 14:7.

[Mongwalo wa tlase]

[Seswantšho go letlakala 11]

Korong

[Seswantšho go letlakala 11]

Garase

[Seswantšho go letlakala 12]

Merara

[Seswantšho go matlakala 12, 13]

Mago

[Seswantšho go letlakala 12]

Digarenate

[Seswantšho go letlakala 13]

Mehlware

[Seswantšho go letlakala 13]

Dinose