Güzel Diyarın Yedi Ürünü

KUTSAL KİTAP İsrailoğullarına verilen toprakları tepeler ve vadiler, ovalar ve yaylalar, ırmaklar ve kaynaklar diyarı olarak anlatır. Güneyinde kavurucu çöller, kuzeyinde zirvesi karla kaplı dağlar bulunan bu diyar, çeşitli toprak türleri ve iklim kuşaklarıyla zengin bir ürün çeşitliliğine sahiptir. Musa ‘güzel diyara’ girmek üzere olan İsrailoğullarının heyecanını artırmak için özellikle yedi tarım ürününden bahsederek şöyle dedi: “Orası . . . . buğday, arpa, asma, incir ve nar diyarı, zeytin ve bal diyarıdır” (Tekrar 8:7, 8). “Yedi ürün” ifadesi bu toprakların ürünleri için bugün hâlâ kullanılır. Bu ürünler çeşitli zamanlarda, bölgenin verimliliğinin simgesi olarak madeni paralarda ve posta pullarında kullanılmıştır. Acaba Kutsal Kitap devirlerinde bu ürünler nasıl yetiştiriliyordu? Bu ürünlerin insanların hayatında nasıl bir yeri vardı? Şimdi bu soruların cevabına bakalım.

Buğday ve Arpa Hem buğday hem de arpa sonbaharda ekilir, ancak arpa buğdaydan bir ay önce olgunlaşır. Geçmişte, mart/​​nisan aylarına denk gelen Mayasız Ekmek Bayramında arpa hasadının ilk ürününden bir demet, mabette Yehova Tanrı’ya sunulurdu. Mayıs ayında kutlanan Haftalar Bayramında, yani Pentekost’ta ise buğday ekmeği sunulurdu (Levioğulları 23:10, 11, 15-17).

Yakın zamana dek bu topraklarda yaşayan çiftçiler, giysilerinin bir kıvrımına koydukları tahıl tohumlarını elle saçarak ekerlerdi. Toprağın üzerine saçılan arpa taneleri öylece bırakılırdı. Ancak buğday tohumlarının toprakla örtülmesi gerekirdi. Buğday tohumlarının toprağa karışması için toprak, ya tekrar sürülürdü ya da çift süren hayvanlar tarafından çiğnenirdi.

Kutsal Kitapta ekme, biçme, harman dövme, harman savurma ve öğütme işlemlerinden sık sık söz edilir. Bu işlemler ciddi bir çaba isterdi. Toplanan tahıl her gün evde öğütülerek una dönüştürülürdü ve aile için ekmek yapılırdı. Dolayısıyla İsa peygamberin “Bize günlük ekmeğimizi ver” diye dua etmemizi emretmesi aslında çok uygundu (Matta 6:11). Kutsal Kitap devirlerinde, tam buğday veya  tam arpa unundan yapılan ekmek insanların temel besin kaynağıydı (İşaya 55:10).

Üzüm, İncir ve Nar Kırk yıl boyunca çölde İsrailoğullarına önderlik eden Musa peygamber, onlara sonunda Vaat Edilmiş Topraklara girebileceklerini ve ürünlerinden yiyebileceklerini söyledi. Kırk yıl önce bu topraklara keşif amacıyla gönderilen adamlar beraberlerinde bu ürünlerden getirmişlerdi. Onlar “üzerinde bir salkım üzüm olan bir asma dalı” kesip getirdiler. Fakat üzümler o kadar ağırdı ki, ‘iki kişi onu sırığa asıp taşımak’ zorunda kaldı. Onlar ayrıca incir ve nar da getirdiler. Bu ürünlerin tadı, uzun zamandır çölde dolaşan İsrailoğullarına çok hoş gelmiş olmalı! Onları harika şeyler bekliyordu (Sayılar 13:20, 23).

Bağın verimliliğini korumak için bakımıyla sürekli ilgilenmek gerekirdi. Asmalar zamanında budanmalı, sulanmalı ve meyvesi toplanmalıydı. Tepenin yamacında kurulmuş bağların koruyucu bir duvarı, dikkatle tasarlanmış taraçaları ve bir korucu çardağı olurdu. İsrailoğulları, bağda yapılması gereken işleri ve bu işler ihmal edilirse neler olacağını zaman içinde öğrendiler (İşaya 5:1-7).

Bağbozumunda şarap üretimine başlanırdı. Üzüm salkımları şıra teknesinde ayakla veya cendereyle ezilirdi. Üzüm suyu, ya pekmez elde etmek için kaynatılırdı ya da şarap yapmak için mayalanmaya bırakılırdı. Bu bölgenin havası ve toprağı üzüm ve şarap üretimine çok uygundu. *

İncirin yetişmediği ülkelerde yaşayan insanlar bu meyvenin sadece kurutulmuş yassı halini biliyor olabilir. Oysa dalından yeni koparılmış sulu bir incirin tadı da görünüşü de bambaşkadır. İncirin uzun süre muhafaza edilebilmesi için kurutulup paketlenmesi ya da işlemden geçirilerek pestil haline getirilmesi gerekir. Kutsal Kitap da ‘kuru incirden’ ve ‘incir pestilinden’ bahseder (Yoel 1:17; 1. Samuel 25:18).

 Kabuğu deriye benzeyen olgun bir narı ortadan ikiye ayırdığınızda, yiyebileceğiniz ya da suyunu sıkıp içebileceğiniz yüzlerce nar tanesi görürsünüz. Nar insanın içini ferahlatan, sağlıklı ve besleyici bir meyvedir. Eski devirlerde nara büyük değer verilirdi. Başkâhinin üstlüğünün eteğine nar motifleri dikilirdi, ayrıca Süleyman’ın inşa ettiği mabedin sütunlarında da nar motifleri vardı (Çıkış 39:24; 1. Krallar 7:20).

Zeytin ve Bal Kutsal Kitap, değerli bir ürün olan zeytinden, zeytinyağından ve zeytin ağacından yaklaşık 60 kez söz eder. Geçmişte İsrailoğullarının yaşadığı toprakların birçok yerinde hâlâ zeytinlikler vardır (Tekrar 28:40). Ekim ayında yapılan zeytin hasadı birçok yörede, geçmişte olduğu gibi bugün de ailece yapılan bir iştir. Değnekle ağacın dallarına vurulur ve yere düşen zeytinler toplanır. Toplanan zeytinler yıl boyunca ailenin ihtiyacını karşılamak üzere ya salamura yapılır ya da ortak bir cendereye gönderilerek yağı çıkarılır. Cenderede sıkılan zeytinden çıkan açık yeşil renkli bu yoğun sıvının akışını izlemek insana zevk verir. Arkeolojik kazılarda farklı biçimlerde yüzlerce antik cendere ortaya çıkarılmıştır. İnsanlar bugün de kendi tüketimleri ya da geçimlerini sağlamak için zeytinyağı üretiyor. Eskiden zeytinyağı yiyecek olarak kullanılmasının yanı sıra, lambalar için yakıt veya kozmetik bir ürün olarak da kullanılabilirdi.

Musa’nın söz ettiği bal, ya arı balı ya da hurma veya üzüm pekmezi olabilir. Bu meyvelerden elde edilen pekmez hâlâ yaygın olarak kullanılmaktadır. Ancak Kutsal Kitapta Şimşon ve Yonatan’la ilgili kayıtlarda geçen bal, arıların ürettiği yaban balıdır (Hâkimler 14:8, 9; 1. Samuel 14:27). Yakın zamanda İsrail’in kuzeyindeki Tel Rehov’da yapılan bir kazıda arkeologlar, 30’dan fazla arı kovanı olan bir kovanlık keşfettiler. Bu bulgular, bu topraklardaki arıcılığın tarihinin Süleyman’ın günleri kadar eskiye dayandığını gösteriyor.

Bugün bu yörede, sıcacık ekmeklerin ve üst üste dizilmiş rengârenk sebze ve meyvelerin satıldığı bir pazarda dolaşırsanız, bu ‘yedi ürünü’ farklı şekillerde bol bol görebilirsiniz. Elbette bu yedi ürün, bu yörede yetişen çeşit çeşit ürünlerden sadece birkaçıdır. Artık modern tarım yöntemleri sayesinde başka bölgelere özgü ürünler de bu topraklarda yetiştirilebilmektedir. Bu gıda bolluğuna bakıldığında, bu bölgenin hâlâ çok ‘güzel bir diyar’ olduğu kesinlikle söylenebilir (Tekrar 8:10).

[Dipnot]

[Sayfa 11’deki resim]

Buğday

[Sayfa 11’deki resim]

Arpa

[Sayfa 12’deki resim]

Üzüm

[Sayfa 12, 13’deki resim]

İncir

[Sayfa 12’deki resim]

Nar

[Sayfa 13’teki resim]

Bal

[Sayfa 13’teki resim]

Zeytin