Nkanda Watuka ku Congo (Kinshasa)

E Kini kia Mongo a Tiya

VAVA mwini ubayanga muna mbanz’a Goma, ezulu dikitukanga nze se ki’elala diabwaka. Lumbu yawonso twayangalelanga tala o vienga kwa Mongo a Nyiragongo, una vo i mosi muna miongo mibukanga o tiya mu nza. Ntangwa zawonso, etuti dia mwisi wafutumukanga va fulu kina kiabukila o tiya. Muna fuku, etuti dia mwisi diakitukanga diambwaki yo vaikisa nteke ya tiya.

Muna nding’a Suaíli, o mongo uyikilwanga vo Mulima ya Moto, disongele vo Mongo a Tiya. E nkumbu ansuka vabuka tiya twayingi vana mongo wau wa Nyiragongo i mu mvu wa 2002. Ndonga muna mfinangani y’akundi eto bavidisa lekwa yau yawonso. Vana zunga yasilanga umbangi kumosi yo nkaz’ame, ndonga twakangalanga kumosi vana ntandu a nteke ya tiya yavaikanga mu nsi a ntoto, diampasi kikilu diakala. Kana una vo i wau, o wantu ke basianga sungididi mu mpasi zazi ko. Basonganga e kiese yo tambulwila nsangu zambote zina twasamunanga yo ntima wawonso. Ediadi diakitula e salu kieto vana Mongo wa Tiya se kiakiese kikilu.

Kina kia Sabala yasikama y’etima dia sala e salu kia umbangi. Omono yo nkaz’ame ye akundi eto mpe bena vo misionario ana batukingula, tusala e salu kia umbangi lumbu kiawonso muna fulu kia mintayila mia vita ku Mugunga. Ndonga muna awana bezingilanga va fulu kiaki, mavangu ma nsoki mevangamanga muna zunga kiau batina.

Twazadisa ekalu ye nkanda kevayikisanga ntaudi akwikizi muna ndinga Kifalansa, Kisuaíli ye Kinyarwanda. Twayantika e nkangalu eto. Ekolo twakangalanga muna mbanza, o wantu mpe banyantika kangala. Matoko basadilanga mapusu mu nata lekwa ya wantu. Akento bavwatanga masaya yo nata funda yau vana ntu. Mototáxis banatanga ulolo wa wantu kuna salu yovo ku zandu. E fulu kiazala ye nzo zatungilwa muna mabaya, zakuswa e tinta ya se kia lukaya lwa yuma, e kinzieta kia zianela ye mielo kia se kia bule.

Twalwaka van’Eseka dia Kintinu dia Ndosho kimana twawanana ye akw’eto Akristu mu sila umbangi muna fulu kia mintayila mia vita. Yasivika kikilu mu mona aleke, ankento ansona minkondwa se yovo ngudi ye awana ke bakala ye mavimpi mambote. Ndonga muna yau, banwananga ye mpasi za mpila mu mpila, kansi muna lemvokela e nkanikinu mia Nkand’a Nzambi balenda vevola zingu kiau. E vuvu kia Nkand’a Nzambi kiasimba e tima miau ye kiabafila mu samuna e nsangu zambote kwa akaka. Muna lukutakanu lwa salu kia umbangi, twakubika yo badika e sono ya Nkand’a Nzambi eyi yadi kasakesa o wantu tuwanana yau. Tezo kia 130 ma wantu twakala. Twamanta mu auto-carro zitanu ye caminhão imosi.

Miniti 30 miavioka twalwaka kuna fulu kia mintayila mia vita. Batunga ulolo wa nzo za ngoto zampembe vana fulu kianingamena nteke ya tiya. Vana fulu kiaki vena ye nzo zayingi zakete besadilanga yau awonso ye fulu kia sukulwila e mvwatu. Muna fulu yawonso mwakala ye wantu basukulanga mvwatu, balambanga madia, teta madezo yo komba vana ntwala a nzo zau za ngoto.

Twawanana ye muntu mosi oyikilwanga vo Papa Jacques una vo i mfumu ona walunga-lunganga e fulu kiakiana. Watokananga kwayingi mu kuma kia wan’andi kansanga mu kolo kiaki kiampasi. Wayangalala kikilu vava twamvana o nkanda, Os Jovens Perguntam​—⁠Respostas Práticas, wavova vo otanga wo, i bosi okutika wantu kimana kabasasila mana ketanga.

I bosi, twawanana diaka yo nkento mosi oyikilwanga vo Mama Beatrice. Watuyuvala ekuma Nzambi keyambulwilanga e mpasi. Wayindulanga vo Nzambi wantumbanga. O nkaz’andi, wafwa muna vita, vo i mwan’andi ankento, ngudi a mpumpa kakala, wasianga ngolo za sansa mwan’andi kuna fulu kia mintayila mia vita, o mwan’andi a yakala wanatwa kwa yimpumbulu se vioka ngonde zayingi, kazaya fulu kakala ko.

Mana mabwila Mama Beatrice, mansungamesa e mpasi kamona Yobi vava katambulanga e nsangu zazina zawonso zankenda. Twansonga ekuma wantu bemwenanga e mpasi yo kunsikidisa vo ke Nzambi ko wantumbanga muna mpasi zawonso kamonanga. (Yobi 34:​10-12; Yakobo 1:​14, 15) Twansonga mpe mambu ke soba o Nzambi va ntoto muna Kintinu kiandi. Ekolo twansasilanga, wayangalala kikilu yo vova vo okwamanana longoka Nkand’a Nzambi yo lomba lusadisu kwa Nzambi muna sambu.

 Yeto awonso twayangalala mu salu kia lumbu kiakina, twabakula vo Yave watusadisa kikilu mu vana e vuvu kwa wantu twawanana yau yo kubakasakesa. Ekolo twasisa e fulu kiakina, o wantu basimba e nkanda miau vana moko, yinkanda-nkanda y’Eyingidilu yo kutuvana e yoyo.

Ekolo twavutukanga ku nzo, twakala ye ntangwa yayingi mu badika. Yavutula matondo kwa Yave muna lumbu kiaki kiamfunu. Isungamenanga e kiese kamona Papa Jacques ye Mama Beatrice ye mpila nkento ndioyo kansimbila mu koko yo seva ye kiese kiawonso. Isungamenanga mpe aleke ana bayuvula e yuvu yamfunu ye bakala ye umbakuzi. Nsivikanga mpe e kiese besonganga wantu awaya kana una vo benwananga ye mpasi za mpila mu mpila.

Muna mbanza yayi tumonanga wantu ayingi bevavanga sadisa awana bemonanga e mpasi. O unu, tuna ye lau diampwena dia sadila Nkand’a Nzambi mu songa kwa wantu una e mpasi zau zifokokela yakwele mvu. Ngina ye kiese mu kala mosi muna awana bevananga lusadisu lwa mwanda kwa wantu.