E Dodonu mo Saumi iVakacavacava?

ERA le lailai ga era taleitaka na saumi ivakacavacava. E levu era nanuma ni maumau na nodra saumi ivakacavacava ni dau vakasabusabutaki, butakoci, se lawakitaki. Ia eso tale era sega ni via saumi ivakacavacava ni vakayagataki vakatawadodonu. Qo na ka era tukuna na vakaitikotiko ena dua na taoni ena Tokalau e Loma me baleta na nodra vakatulewa mera kua ni saumi ivakacavacava: “Keimami na sega ni vakailavotaka na sicini ni dakai era vakamatei kina na luvei keimami.”

Na rai va qori e sega ni ka vou qai levu era duavata kina. E vakamacalataka o Mohandas K. Gandhi a iliuliu tu kei Idia ena dua na gauna na vuna e sega ni vakatara kina na nona lewaeloma me saumi ivakacavacava: “Se mani laurai levu se sega na veivuke ni mataivalu ena dua na matanitu, e cala o koya e tokona na matanitu oya. Sa na wili ena cala e cakava na matanitu oya na tamata yadua qase se gone e saumi ivakacavacava me tokona kina na matanitu.”

Na vuku ni ika19 ni senitiuri o Henry David Thoreau a taroga eso na ka me iulubale ni nona sega ni via saumi ivakacavacava e tokoni kina na ivalu. A taroga: “Me lewa beka na daubulilawa na ka e rawa ni vakatulewataka ga kina na lewenivanua ni vakayagataka na nona lewaeloma? Cava e dui tiko kina na noda lewaeloma?”

Qori na ka era kauai tale ga kina na lotu vaKarisito ni tukuna vakamatata na iVolatabu mera saga me savasava tiko ga na nodra lewaeloma ena ituvaki kece ga. (2 Timoci 1:3) Ena yasana adua, e tukuna tale ga na iVolatabu ni tu vua na matanitu na dodonu me kumuna na ivakacavacava: “Mera vakarorogo na tamata kece vei ira na veiliutaki, ni Kalou ga e vakatarai ira mera veiliutaki. O ira kece na veiliutaki era veiliutaki tiko ga ena iyalayala e dui vakatara vei ira na Kalou. Qo na vuna moni talairawarawa kina, sega ena vuku wale ga ni cudru ya, ena vuku tale ga ni nomuni lewaeloma. Oya tale ga na vuna oni saumi ivakacavacava kina, ni vakatarai ira qo na Kalou mera qaravi ira na lewenivanua, ra qai veiqaravi tiko ga ena inaki qo. Solia na ka vei koya e dodonu me soli vua, na ivakacavacava vei koya e lavaka na ivakacavacava.”—Roma 13:1, 5-7.

Qori na vuna era kilai kina na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri nira dau yalorawarawa ni saumi ivakacavacava, ke mani dua mada ga na kena iwase levu e tokoni kina na mataivalu. Era cakava tale ga qori na iVakadinadina i Jiova nikua. * Na cava me saumi kina na ivakacavacava ke vakayagataki ena ka era sega ni tokona na lotu vaKarisito? Me vakalecalecava beka na nona lewaeloma na lotu vaKarisito ni vinakati me saumi ivakacavacava?

iVakacavacava kei na Lewaeloma

Me nanumi tiko ni dua na iwase ni ivakacavacava e vakaroti mera sauma na lotu vaKarisito ena imatai ni senitiuri e vakayagataki ena mataivalu. Ia era sauma na ivakacavacava me vinaka tiko ga kina na nodra lewaeloma. Ena yasana adua, erau nanuma o Gandhi kei Thoreau ni na vakaleqa na nodrau lewaeloma ke rau sauma na ivakacavacava e vakayagataki ena mataivalu.

 Nanuma tiko nira muria na lotu vaKarisito na ivakaro ena Roma wase 13 nira sega ni via totogitaki, “ena vuku tale ga ni [nodra] lewaeloma.” (Roma 13:5) Io, na nona lewaeloma na lotu vaKarisito ena uqeti koya me saumi ivakacavacava, ke vakayagataki sara mada ga na ilavo qori ena veika e cata. Ena rairai veicalati toka qori, ia e dua na ka bibi meda kila me baleta na noda lewaeloma, e vaka tiko na domo lailai e tukuna vei keda ni donu se cala na ka eda cakava.

E tiko vei keda kece na ka e vaka na domo lailai qori me vaka a tukuna o Thoreau, ia e sega ni tukuni sara me nuitaki. Me rawa nida vakamarautaka na Kalou, e dodonu me salavata na noda lewaeloma kei na nona ivakatagedegede savasava. Ena gadrevi ena levu na gauna meda moica na noda rai me salavata kei na nona rai na Kalou, ni nona rai e uasivia na noda rai. (Same 19:7) Meda saga gona meda kila na rai i Jiova me baleta na matanitu vakatamata. Na cava na nona rai?

E tukuna na yapositolo o Paula ni o ira na matanitu vakatamata ‘e vakatarai ira na Kalou mera qaravi ira na lewenivanua.’ (Roma 13:6) Na cava na kena ibalebale oya? O ira qori era raica me muri na lawa qai yaga ena itikotiko na nodra itavi. Na matanitu mada ga e sega ni vinaka na nodra veiliutaki era tuvanaka na veiqaravi me vaka na vakau ni meli, vuli, tabana ni bokobuka, kei na tabana ni ovisa. E kila vinaka tu na Kalou ni tiko na nodra malumalumu o ira na iliuliu, ia se vakatara tiko mera veiliutaki ena loma ni dua na gauna. E vakarota meda saumi ivakacavacava me ivakaraitaki ni noda doka na nona ituvatuva, oya na nona se vakatara tiko mera liutaki keda na matanitu vakatamata.

Ia ena vakatara ga vakalekaleka na Kalou mera veiliutaki. Sa nakita tu me sosomitaki ira kece na Matanitu ni Kalou, me vakaotia tale ga na rarawa era vakavuna vei keda na veiliutaki vakatamata ena veisenitiuri sa oti me yacova mai nikua. (Taniela 2:44; Maciu 6:10) Ia ena gauna mada ga qo, e sega ni vakaroti ira na lotu vaKarisito na Kalou mera vakabebe mera kua ni saumi ivakacavacava se cakava eso tale na ka e saqati kina na matanitu.

Vakacava ke vakataki Gandhi, o se nanuma tiko ga ni cala na saumi ivakacavacava e tokoni kina na ivalu? Me vaka ga na noda qai raica vinaka e dua na vanua nida cabeta na vanua cere, eda na yalorawarawa tale ga meda veisautaka na noda rai me salavata kei na rai ni Kalou nida vakasamataka ni cecere sara na nona rai ni vakatauvatani kei na noda rai. E kaya na Kalou ena gusui Aisea na parofita: “Me vaka na kena cecere cake na lomalagi ki vuravura, sa cecere cake vakakina na noqui valavala ki na nomudoui valavala, kei na noqu vakanananu ki na nomudou vakanananu.”—Aisea 55:8, 9.

Vakaiyalayala na Lewa

Ni tukuna na iVolatabu me saumi na ivakacavacava, e sega ni kena ibalebale ni na lewa na ka kece me baleti ira na lewenivanua na matanitu vakatamata. E vakavuvulitaka o Jisu ni vakaiyalayala ga na lewa e solia na Kalou vei ira na matanitu qori. Ni tarogi o Jisu se dodonu ena mata ni Kalou me saumi ivakacavacava ina matanitu o Roma a veiliutaki tiko ena gauna oya, e cavuta o Jisu na itukutuku bibi qo: “Ni solia vei Sisa na ka e nei Sisa, vua na Kalou na ka e nona na Kalou.”—Marika 12:13-17.

O “Sisa” e vakatakarakarataka na matanitu era bulia se tabaka na ilavo ra qai lewa na kaukaua ni  ilavo. Ena rai ni Kalou, e tu vei ira na matanitu na dodonu mera lavaka me saumi lesu qori ena ivakacavacava. Ia e tukuna o Jisu ni sega ni dodonu me soli ina dua na isoqosoqo vakatamata “na ka e nona na Kalou,” oya na noda bula kei na sokalou. Ni veisaqasaqa kei na lawa ni Kalou na lawa ni tamata se na ka e lavaka, o ira na lotu vaKarisito ‘mera talairawarawa ga vua na Kalou, sega vua na tamata.’—Cakacaka 5:29.

De dua era na kauaitaka na lotu vaKarisito nikua na ivakavakayagataki ni so na ivakacavacava era sauma, ia era na sega ni saqata na matanitu se ra nanuma mera kua ni saumi ivakacavacava, era na sega tale ga ni via lewa se tarova na sala e vakayagataka kina na matanitu na ivakacavacava. Qori e vakaraitaka ni sega ni nuitaki na Kalou me vakaotia na rarawa ni kawatamata. Ia era na waraka ga na nona gauna lokuci na Kalou me na muduka na ituvaki ca ni bula qo ni vakayagataka na Luvena a tukuna: “E sega ni vakavuravura na noqu matanitu.”—Joni 18:36.

Yaga na Muri ni iVakavuvuli Vakaivolatabu

Ni o muria na ivakavuvuli ena iVolatabu me baleta na saumi ivakacavacava, ena levu sara na kena yaga. O na sega ni totogitaki me vaka e dau caka vei ira era beca na lawa, o na sega tale ga ni leqataka ni o na tobo ni o sega ni saumi ivakacavacava. (Roma 13:3-5) Koya e bibi sara, ena savasava tiko ga na nomu lewaeloma vua na Kalou o qai rokovi koya ni o muria na lawa. Ke o rairai vakalusia mada ga kina eso na nomu ilavo ra qai sega ni vakila qori o ira na sega ni via sauma se ra lawakitaka na nodra ivakacavacava, mo nuitaka ga na yalayala ni Kalou ni na karoni ira era yalodina vua. E tukuna qo na dauvola iVolatabu o Tevita: “Au a gone, ka’u sa qai qase mai; ia ka’u a sega ni raica na yalododonu ni sa biu laivi, se na nona kawa ni ra sa vosai kedra madrai.”—Same 37:25.

O koya gona, ni o kila qai muria na ivakaro ena iVolatabu me baleta na saumi ivakacavacava, ena vakacegu na nomu vakasama. Ena sega ni beitaki iko na Kalou ena sala e vakayagataka kina na matanitu na ivakacavacava o sauma. Qori e vaka ga na nomu sega ni totogitaki ena sala e vakayagataka kina na itaukei ni vale o rede tiko kina na ilavo o sauma. A vakayabaki na nona valataka voli o Stelvio na veisau vakapolitiki ena tokalau kei Urope, ia a qai vulica na iVolatabu. E kaya me baleta na vuna e muduka kina na sasaga qori: “Au sa qai ciqoma ga ni sega vua na tamata na lewadodonu, ena sega ni kauta mai na vakacegu, sega tale ga ni vakaduavatataka na kawatamata. Na Matanitu ga ni Kalou ena veisautaka qai vakavinakataka na bula e vuravura.”

Ke o yalodina me vakataki Stelvio mo ‘solia vua na Kalou na ka e nona,’ o rawa tale ga ni nuidei mo na bula ena gauna sa na lewa kina na vuravura na Matanitu ni Kalou, me vakaotia na rarawa kei na leqa era vakavuna na veiliutaki vakatamata.

[iVakamacala e ra]

[Tikina bibi ena tabana e 22]

Meda moica na noda rai me salavata kei na nona rai na Kalou, ni cecere sara na nona rai ni vakatauvatani kei na noda rai

[Tikina bibi ena tabana e 23]

Nira talairawarawa na lotu vaKarisito mera saumi ivakacavacava, e savasava na nodra lewaeloma vua na Kalou ra qai vakaraitaka nira nuitaki koya me vakarautaka na ka mera bula kina

[iYaloyalo ena tabana e 22]

“Ni solia vei Sisa na ka e nei Sisa, vua na Kalou na ka e nona na Kalou”

[Credit Line]

Copyright British Museum