Ndaku munda

Ndaku ku tshikebelu

Bitadi: Tudi ne bua kubifuta anyi?

Bitadi: Tudi ne bua kubifuta anyi?

Bitadi: Tudi ne bua kubifuta anyi?

BANTU ba bungi kabatu basue kufuta bitadi to. Ba bungi badi bela meji ne: padibu babifuta, badi batula mfranga eyi ku malu a tshianana anyi baiba patoke. Bakuabu badi babenga bua kubifuta bualu badi benza mudimu ne makuta abi mu mushindu mubi. Bantu bakuabu ba mu ditunga dia ku luseke lua ku Asia badi babenga bua kufuta bitadi bamba ne: “Katuena mua kufila makuta bua kusumbabu masashi adi ashipa bana betu to.”

Mushindu eu ke utu bantu ba bungi bela meji. Mohandas Gandhi, mfumu wa tshitendelelu tshia Hindu wakumvuija bua tshinyi kuondo kende ka muoyo kavua kabenga bua kufuta bitadi wamba ne: “Muntu yonso udi wambuluisha mbulamatadi kampanda udi ne tshiluilu tshia mvita patoke anyi muinshi muinshi udi ubuelakana mu malu mabi ende. Bantu bonso, bakulumpe ne bana badi babuelakana mu dienza malu mabi padibu batue mbulamatadi nyama ku mikolo pa kumufuta bitadi.”

Bia muomumue, Henry David Thoreau, mumanyi wa malu a nkindi wa mu bidimu bia 1800 wakatela mishindu mibi ivuabu benza mudimu ne bitadi bua kuleja bua tshinyi kavua musue kufuta makuta a bitadi avuabu bambuluisha nawu basalayi mu mvita. Wakakonka ne: “Muntu udiku mua kuanji kuitaba bua muedi wa mikenji amuangatshile mapangadika adi yeye muine ne bua kudiangatshila bilondeshile kuondo kende ka muoyo anyi? Biobi nanku, bua tshinyi muntu udi ne kuondo ka muoyo?”

Bualu ebu budi butangila bena Kristo bikole, bualu Bible udi ulongesha ne: badi ne bua kulama kuondo ka muoyo kimpe mu malu onso. (2 Timote 1:3) Kadi Bible udi witabila bakokeshi ba mbulamatadi bua kufutshishabu bitadi. Udi wamba ne: ‘Muntu yonso aditeke kunyima kua bakokeshi [mbulamaadi ya bantu] badi ku mutu kuende. Bua kakuena bukokeshi budi kabuyi bulua kudi Nzambi; ne makokeshi adiku akajadikibua kudi Nzambi. Nunku bunudi nabu mbua kuditeka kunyima kuabu, ki nganu bualu bua tshiji atshi, kadi bua muoyo-mukese wenu kabidi. Bua bualu ebu nudi nulambula kabidi; bua bobu badi bakuatshi ba mudimu ba Nzambi balamata ku muanda eu mene. Nualukijile bantu bonso mabanza abu: mulambu kudi muena mulambu.’​—Lomo 13:1, 5-7.

Bua bualu ebu, bena Kristo ba mu bidimu lukama bia kumpala bavua bamanyike bua difuta bitadi ne lukasa nansha muvua bavua babifutshisha batula mfranga ya bungi bua kuambuluisha basalayi. Ke mudi Bantemu ba Yehowa ba lelu bamanyike pabu. * Bua tshinyi tudi ne bua kufuta bitadi nansha mudibu batula mfranga yabi bua kukuatshisha malu adi bena Kristo kabayi benza? Muena Kristo udiku mua kubenga kuteleja tshidi kuondo kende ka muoyo kamba padibu bamulomba bua kufuta bitadi anyi?

Difuta bitadi ne kuondo ka muoyo

Mu bulelela, nansha mu bidimu lukama bia kumpala, bavua bangata ndambu wa makuta a bitadi bivuabu bambile bena Kristo bua kufuta bua kuambuluisha nawu basalayi. Ke bualu buine buakasaka kuondo ka muoyo ka Gandhi ne Thoreau bua kubenga kufuta bitadi.

Tumanye ne: bena Kristo kabavua batumikila tshidibu bambe mu Lomo nshapita 13 anu bua kuepuka dinyoka to, kadi kabidi ‘mbua kuondo kabu ka muoyo.’ (Lomo 13:5, MMM) Bushuwa, kuondo ka muoyo ka muena Kristo kadi ne bua kumusaka bua kufuta bitadi nansha mudibu mua kutula makuta abi bua kuenza nawu malu adiye kayi mua kuenza. Bua kumvua bimpe tshilumbu etshi, tudi ne bua kumanya bualu bua mushinga budi butangila kuondo ketu ka muoyo anyi dîyi didi munda muetu didi dituambila ne: malu atudi tuenza mmimpe anyi mmabi.

Anu muvua Thoreau muleje, muntu yonso udi ne dîyi dia munda, kadi imue misangu didi mua kutudinga. Bua kusankisha Nzambi, kuondo ketu ka muoyo kadi ne bua kumvuangana ne mikenji yende idi itangila malu a mu nsombelu. Misangu ya bungi, tudi ne bua kuakaja ngelelu wetu wa meji anyi mmuenenu wetu bua umvuangane ne wa Nzambi, bualu meji ende mmapite etu. (Musambu 19:7) Nanku, tudi ne bua kudienzeja bua kumanya mmuenenu wa Yehowa bua mbulamatadi ya bantu. Utu ne mmuenenu kayi?

Tumanye ne: mupostolo Paulo uvua mubikile mbulamatadi ya bantu ne: “Bakuatshi ba mudimu ba Nzambi.” (Lomo 13:6) Bidi biumvuija tshinyi? Bidi biumvuija ne: badi balama bulongame ne benza malu adi ambuluisha bantu. Misangu ya bungi, nansha mbulamatadi mibi itu yenzela bantu malu bu mudi: difikisha mikanda muela ku poste, diashila bantu tulasa, dikubibua ku kapia ne dinyoka bantu badi bashipa mikenji. Nansha mudi Nzambi mumanye bilema bidi mbulamatadi ya bantu yenza, mmuyilekele bua katupa ne udi utulomba bua kufuta bitadi bua kunemeka mushindu udiye mulongolole malu; tuambe ne: padiye muanji kulekela bua mbulamadi eyi ikokesha bantu.

Nzambi mmulekele mbulamatadi ikokesha bantu anu bua tshitupa tshîpi. Mmusue kupingaja Bukalenge buende bua mu diulu pa muaba wayi ne kujikija ntatu yonso idi makalenge makebele bantu kukadi bidimu bivule. (Danyele 2:44; Matayo 6:10) Bua mpindieu, Nzambi ki mmuanyishile bena Kristo bua kutombokelabu mbulamatadi mu mushindu kampanda anyi bua kubenga kufuta bitadi to.

Netuambe bishi, bu wewe mua kumona pebe anu bu Gandhi ne: wewe ufuta bitadi bidi bikuatshisha mvita udi wenza bibi? Anu mutubi bikengela kubanda pa mukuna bua kushisha kumone bimpe mudi muaba kampanda, ke mudibi bikengela kabidi bua tuetu kuela meji ku mushindu udi mmuenenu wa Nzambi mupite wetu kule ne kule bua kuakaja ne lukasa meji etu bua apetangane ne ende. Nzambi wakamba ne: ‘Bu mudi diulu dipita buloba kuikala mulu, muomumue mudi njila yanyi ipita njila yenu kuikala mulu, ne mudi meji anyi apita meji enu kuikala mulu.’​—Yeshaya 55:8, 9.

Tubatumikila anu mu malu onso anyi?

Dilongesha dia mu Bible didi ditulomba bua kufuta bitadi kadiena diamba ne: tudi ne bua kutumikila mbulamatadi mu malu onso to. Yezu wakalongesha ne: bukokeshi budi Nzambi muanyishile mbulamatadi budi ne mikalu. Pavuabu bebeje Yezu bua kumanye ne mbimpe ku mêsu kua Nzambi bua kufuta mbulamatadi wa bena Lomo bitadi, wakamba bualu bua mushinga ebu: ‘Nupe Kaisa bintu bia Kaisa, nupe Nzambi bintu bia Nzambi.’​—Mâko 12:13-17.

Mbulamatadi idibu babikila ne: “Kaisa” itu ipatula makuta ne yenza bua kulama mushinga wawu. Nanku ku mêsu kua Nzambi, mbulamatadi idi ne bukokeshi bua kutulomba mfranga eyi bua tuyipingaja mu difuta bitadi. Kadi, Yezu wakaleja ne: katuena mua kupesha mbulamatadi kampanda “bintu bia Nzambi,” bu mudi: muoyo wetu ne ntendelelu wetu. Padi mêyi a bantu abengangana ne a Nzambi, bena Kristo badi ne bua ‘kutumikila mêyi a Nzambi kumpala kua mêyi a bantu.’​—Bienzedi 5:29.

Lelu, bidi mua kutonda bena Kristo bua mudibu batula makuta a bungi a bitadi bidibu bafuta; kadi kabatu babuelakana mu malu a mbulamatadi anyi babenga bua kumufuta bitadi. Bualu ebu budi mua kubapangisha bua kueyemena Yehowa udi mulaye bua kujikijila bantu makenga. Kadi, mbindila ne lutulu tshikondo tshikale Nzambi bua kujikija ntatu ya bantu mu bukokeshi bua Muanende Yezu wakamba ne: ‘Bukalenge buanyi kabuena bua pa buloba ebu.’​—Yone 18:36.

Masanka adi afumina ku ditumikila malongesha a mu Bible

Wewe mulonde dilongesha dia mu Bible didi diakula bua kufuta bitadi, neupete masanka a bungi. Kabakukunyoka mutubu banyoka bashipi ba mikenji ne kuakutshina ne: dimue dituku nebakukuate to. (Lomo 13:3-5) Disanka dinene ndia ne: neulame kuondo ka muoyo kimpe kumpala kua Nzambi ne neumunemeke ku ngikadilu webe wa ditumikila dia mikenji. Nansha mudi bitadi mua kukuangata makuta a bungi padi bakuabu babenga bua kubifuta anyi bibila; eyemena anu Nzambi udi mulaye bua kuambuluisha batendeledi bende badi bamulamate. Davidi, uvua pende mufunde Bible wakamba pende ne: ‘Nakadi nsongalume, katataka nakulua muntu mukole; kadi tshiena muanji kutangila muntu muakane mushale patupu, anyi bana bende baledibue balomba biakudia.’​—Musambu 37:25.

Nanku, kumvua ne kulonda mikenji ya mu Bible idi ilomba bua kufuta bitadi nekukupeteshe ditalala dia mu lungenyi. Nzambi kena ukubadila bubi bua malu onso adi mbulamatadi wenza ne mfranga iudi ufuta bitadi anu bu mudi mbulamatadi kayi mua kukuela tshilumbu bua malu onso adi muena lupangu wenza ne mfranga iudi umufuta ku nzubu. Tshilejilu, kumpala kua Stelvio kulongaye bulelela bua mu Bible, uvua ukeba dishintuluka mu mbulamatadi wa ku mputu wa ku sud kukavua bidimu bia bungi. Udi umvuija tshivuaye mulekeele kuditatshisha wamba ne: “Ngakitaba ne: muntu kena ne bukole bua kufila buakane, ditalala ne kuenza bua bantu bonso bikale mu buena muntu to. Anu Bukalenge bua Nzambi ke budi mua kupesha bantu nsombelu muimpe pa buloba.”

Anu bu Stelvio, wewe ‘upesha Nzambi bintu biende’ ne muoyo umue, udi pebe mua kutekemena ne: neumone tshikondo tshikale Nzambi ukokesha buloba bujima mu buakane, umbushila bantu ntatu ne malu mabi bidi makalenge a bantu makebeshe.

[Mêyi adi kuinshi]

^ tshik. 6 Bua kumanya malu makuabu a mutu Bantemu ba Yehowa bafuta bitadi, bala Tshibumba tshia Nsentedi tshia 1/11/2002, dibeji dia 12, tshikoso tshia 15, ne tshia 1/5/1996, dibeji dia 16, tshikoso tshia 7.

[Lungenyi lunene lua mu dibeji 14]

Tudi ne bua kuakaja mmuenenu wetu bua apetangane ne wa Nzambi bualu meji ende mapite etu kule ne kule

[Lungenyi lunene lua mu dibeji 15]

Padi bena Kristo batumikila mikenji ya kufuta bitadi, badi balama kuondo ka muoyo kimpe ku mêsu kua Nzambi ne baleja mudibu bamueyemena bua abakumbajila majinga abu

[Bimfuanyi mu dibeji 14]

‘Nupe Kaisa bintu bia Kaisa, nupe Nzambi bintu bia Nzambi.’

[Mêyi a dianyisha]

Copyright British Museum