Okuti Tuna Umwe Okufeta Etyi Kaputu Aita

OVANTHU ovanyingi kavahande okufeta etyi kaputu eveita, mokonda vasoka okuti onombongo mbatyo mavembulipo vala petupu-ale etyi mavembulingi tyitiwa otyetyi. Ovakuavo kavahande okufeta mokonda vasoka okuti tyapenga. Omukulu umwe nae wahahande okufeta onombongo ku kaputu wapopia okuti: “Ame hifete tupu onombongo ku kaputu omokonda hihande okuyawisa konombongo mbokulanda omauta okuiipaa ovana vetu.”

Otyipuka otyo tyokuhafete onombongo ku kaputu ovanthu vahimbikale okutyipopia kohale. Omukulu umwe ankho utiwa o Mohandas Gandhi wapopia etyi ankho ahahandela okufeta onombongo kovatumini okuti: “Omunthu una waava onombongo ku kaputu pahe kaputu akalinga nambo omauta, uli nokulinga onkhali. Ovanthu aveho vafeta etyi kaputu aita navo vekahi nokulinga onkhali.”

Omukulu umwe wali-ko kohale utiwa o Henry David Thoreau nae wapopia okuti kahande okufeta etyi kaputu aita mokonda onombongo ovanthu vafeta ku kaputu, kaputu ombo alanda nambo omauta, nokufeta omafualali. Wapula okuti: “Okuti pahe omunthu kalingi vali etyi ei umwe okuti otyo tyaviuka, utavela vala kovatumini? Ine omunthu kalingi etyi ei umwe nawa okuti otyo tyaviuka, opo naina oityi atungilwa nomutima?”

Ovakilisitau vesukisa okunoñgonoka umwe nawa etyi tyili nokupopiwa apa mokonda kavahande okunumanesa Huku. (2 Timotiu 1:3) Ombimbiliya ipopia okuti ovatumini vena umwe okuita elilimu. Yati: “Ovanthu aveho vena okutavela kovatumini, mokonda ounene wokutumina utunda ku Huku. Kese outumini ukahi-ko, wayekelua-ko na Huku. Moluotyo, onwe muesukisa okutavela, ha mokonda vala yonyengo oyo, mahi tupu omokonda yomutima wenyi. Tupu, otyo mufetela elilimu; mokonda ovatumini ovaumbili va Huku opo vaundapele ovanthu apeho motyilinga otyo. Avelei kese umwe etyi atokala: una wiita elilimu, muavelei elilimu.” — Ova Loma 13:1, 5-7.

Ovakilisitau votete ankho vei umwe nawa etyi tyipopia Ombimbiliya, otyo ankho vafetela etyi kaputu eveita. Ankho vafeta umwe naapa onombongo mbatyo kaputu alinga nambo evi viahatiwa ovievi. No Nombangi mba Siovaa otyo valinga. a Opo naina tyokuti okufeta etyi kaputu aita onkhali tyatuka-pi? Okuti omunthu una umwe okuyekapo etyi asoka okuti otyo tyaviuka etavela vala kovatumini?

Tyapenga ine Katyapengele?

Ovakilisitau votete ankho vafeta etyi kaputu eveita naapa onombongo mbatyo ankho valinga nambo omauta. Iya otyo umwe ovakulu ava tuapopia konyima ankho vahahandela okufeta etyi kaputu eveita.

Ovakilisitau votete ankho vetavela umwe otyitumino tyivasiwa momukanda Ova Loma 13. Ankho kavetyitavela vala mokonda hamwe ankho vena owoma novatumini, mahi omokonda ‘yomutima wavo.’ (Ova Loma 13:5) Omutima womunthu wa Huku oo umupopila afete etyi kaputu emuita, naapa umwe onombongo mbatyo kaputu alinga nambo evi viaiIikwa mo Mbimbiliya. Otyipuka otyo okutyisoka ñgaa ngoti petupu oku tyapilukila. Mahi opo tutyinoñgonoke tete tuna okunoñgonoka oñgeni omutima wetu uundapa.

Omutima wetu oo utupopila okuti etyii tyilingwa etyi katyilingwa. Mahi tuna okulunguka mokonda pamwe upondola okututuala nohika. Opo tuhambukiswe Huku, katupondola vala okulinga etyi omutima wetu utupopila. Tuna okuulongesa nawa opo tusoke ngetyi Huku asoka. (Salmo 19:7) Naina otyipuka tyo tete tuna okulinga tunoñgonoke nawa otyipuka otyo tyokufeta etyi kaputu aita, okunoñgonoka oñgeni Huku atala ovatumini.

Ombimbiliya yati ovatumini “ovaumbili va Huku.” (Ova Loma 13:6) Otyo otyili mokonda ovatumini valingila-ko ovanthu ovipuka vimwe vikahi nawa. Nomutumini umwe omukalavi, pamwe ulingila-ko ovanthu omatapalo no nosipitali no nosikola, novipuka ovikwavo oviwa. Ovipuka viapenga ovatumini valinga Huku nae uvii umwe nawa. Mahi mokonda oe muene weveyekela-ko, uhanda onthwe tutavele etyi vapopia. Otyo tuesukisila okufeta etyi vetuita.

Huku una umwe onthiki meya okupolako ovatumini ngae mwene utumina-ko, aviukisa atyiho ovatumini vanyona. (Daniel 2:44; Mateusi 6:10) Mahi tyina nkhele ehenevepole-ko wati tuna okuvetavela, atufete umwe etyi vetuita.

Ine no ove usoka vala okuti okufeta etyi ovatumini vaita onkhali soka kwetyi: pamwe opo tutale umwe nawa ovipuka, tuna okulonda komphunda. No onthwe opo tunoñgonoke nawa ovipuka katupondola vala okusoka ku onthwe mwene, etyi tuahanda, tuna okusoka ku Huku. Apeho tuna okuhinangela okuti Huku kasoko ngovanthu. Otyo Huku wetyipopia umwe nawa momukanda wa Isaías 55:8, 9. Wati: “Ngetyi eulu liayeluka vali unene tyipona ohi, nonondyila mbange mbaya vali peulu mbalamba mbenyi, omalusoko ange apona pomalusoko enyi.

Okuti Tutavela Umwe Vala Atyiho?

Ombimbiliya ipopia umwe okuti tuna okutavela kovatumini, mahi hakuti ngotyo pahe atyiho vaita tuna vala okutyilinga. Sesusi walongesile okuti Huku wahanda tutie, oku otyo tumutavela, oku otyo tutavela kovatumini. Nthiki imwe vemupilile ine tyaviuka okufeta onombongo ovatumini vo Loma ankho vaita, ngwe evekumbulula ati: “Fetei ku Sesale ovipuka vya Sesale, mahi ovipuka vya Huku, viavelei Huku.” — Maluku 12:13-17.

Etyi Sesusi ati “Sesale” ankho uli nokupopia ovatumini. Ovatumini ovo valinga onombongo. Ku Huku katyapengele okuvefeta evi vaita mokonda ngotyo tuli nokuvekondolela onombongo mbavo. Etyi Sesusi apopia “ovipuka vya Huku”, ankho uli nokupopia ovilinga tulingila Huku. Ovilinga ovio tuvilingila umwe vala Huku, katuvilingila vali omunthu nawike. Tyina ovatumini vetutuma tulinge otyipuka tyilipona novitumino vya Huku, onthwe tuveti: “Huku oe omutumini tuna okutavela tyipona ovanthu.” — Ovilinga 5:29.

Pamwe ovipuka ovatumini valinga nonombongo tuvefeta vitunumanesa, mahi katulipake-po, mwene tutyii okuti Huku haa meya okuviukisa ovipuka. Ku onthwe okulipaka-po, okuahayumbu onthumbi mu etyi Huku apopia. Tuli umwe vala nokukevela onthiki Huku matumu Omona wae Sesusi eye aviukise ovipuka pano pohi. Kumbi limwe Sesusi watile: “Ouhamba wange kaulingi onthele youye uno.” — Suau 18:36.

Oviwa Vituka Kokutavela Etyi Ombimbiliya Ipopia

Oviwa ovinyingi vituka kokufeta etyi ovatumini vaita. Omutima wove maukala pomphangu mokonda uli nokulinga etyi Huku ahanda, tupu kumatili owoma wokuti hamwe mokwatwa mokonda utupu ngele na kaputu. (Ova Loma 13:3-5) Pamwe matyilingi ngoti ava vokuahafete vekahi vali nawa, mahi wehesuke, Huku mekutekula. Otyo, otyo umwe Daviti apopile momukanda wa Salmo 37:25. Watile: “Nali omukuendye pahe nakulupa, mahi nkhele nali hinemone omuviuki wayekwa-po, nii ovana vae vaita-ita okulia.”

Ine unoñgonoka umwe nawa oñgeni Huku atala otyipuka otyo tyokufeta onombongo ovatumini vaita, mokala nawa. Ove feta vala onombongo vaita, etyi pahe mavakalinga nambo, hatyove-ko vali. Omukulu umwe utiwa o Stelvio ukala ko Europa, watutumbile aviukise ovipuka kotyilongo tyavo, mahi pahe etyiyekepo. Oityi etyiyekela-po? Wati: “Netyimona umwe okuti omunthu ketyivili-ale okumanako ovitateka vili mouye. O Huku umwe vala maviukisa ovipuka.”

Ine no ove ulilongesa Ombimbiliya nga Stelvio, motyimono umwe okuti ovanthu kavetyivili-le okuviukisa ovipuka. Mokatala tyina Huku amaviukisa ovipuka vianyonwa novanthu, amaneko ovivi aviho.

[Okatoi]

[Onondaka Mbavilapo]

Tuna okulikuatehila tusoke ngetyi Huku asoka

[Onondaka Mbavilapo]

Tyina tufeta omalilimu, tukala nawa, Huku nae utyimona okuti tumuyumba onthumbi

[Omalutalatu]

“Fetei ku Sesale ovipuka vya Sesale, mahi ovipuka vya Huku, viavelei Huku”

[Lualandwa]

Copyright British Museum