Go na content

Go na table of contents

Yu musu pai belasting-moni?

Yu musu pai belasting-moni?

Yu musu pai belasting-moni?

SON sma feni taki lanti e frumorsu a moni fu den, fu di den no e du bun sani nanga a moni, fu di den tiriman e gebroiki en gi densrefi, èn fu di den e du kruka sani nanga a moni. Ma sma de tu di no wani pai belasting, fu di den feni taki lanti e gebroiki a moni na wan fasi di no fiti. Luku san wan tu sma fu wan kondre na a Mindri-owstusei ben taki fu sori fu san ede den no wani pai belasting: „Wi no o pai gi den kugru di e kiri wi pikin.”

Ma a denki disi no de wan nyun sani. Furu sma abi en. Luku san Mohandas K. Gandhi, wan owruten fesiman fu den Hindusma, ben taki fu sori fu san ede en konsensi no ben e gi en pasi fu pai belasting: „Awansi fa a no fa, wan man noso wan uma di e horibaka gi lanti di e tiri nanga yepi fu wan legre, abi wan prati na a sondu. Ibri owruwan noso yonguwan di e pai belasting-moni fu horibaka gi lanti, abi wan prati na a sondu.”

Henry David Thoreau, wan filosofiaman fu a di fu 19 yarihondro, ben taki tu fu san ede a no ben wani pai belasting-moni di sma ben e gebroiki fu feti orloku. A poti prakseri na wan tu sani di a no feni bun kwetikweti. A ben aksi: „A fiti taki wan sma e gi pasi, awansi na sortu fasi, taki lantiman di e meki wèt e teki bosroiti gi en di o trobi en konsensi te fu kaba? Efu dati de so, dan fu san ede sma abi wan konsensi dan?”

Kresten musu poti prakseri na a tori disi tu, fu di Bijbel e taki krin taki den musu tan abi wan krin konsensi na ini ala sani (2 Timoteyus 1:3). Ma Bijbel e taki tu dati tirimakti abi a reti fu aksi sma fu pai belasting-moni. A e taki: „Ibri sma musu saka ensrefi na ondro den tiriman [fu grontapu], bika nowan tiriman kan de efu Gado no gi en na okasi. Na Gado gi den na okasi fu tiri na difrenti fasi. Fu dati ede a de tranga fanowdu fu saka unsrefi na den ondro, a no soso fu di den man strafu sma, ma sosrefi fu un konsensi ede. Na fu dati ede unu e pai belasting-moni tu, bika den na futuboi fu Gado di e tan du a wroko disi. Gi ala sma san den abi reti na tapu. Efu yu musu pai wan sma belasting-moni, dan pai a belasting-moni.”​—Romesma 13:1, 5-7.

Fu dati ede, den fosi Kresten ben gwenti pai belasting-moni, awansi lanti e gebroiki furu fu a moni dati fu horibaka gi a legre. Na so a de tu nanga Yehovah Kotoigi na ini a ten disi. * Ma fu san ede Kresten musu pai belasting te lanti e gebroiki a moni dati gi sani di no e kruderi nanga a bribi fu den? A de so taki wan Kresten no musu arki a konsensi fu en te a musu pai belasting?

Belasting-moni nanga a konsensi fu wi

A bun fu sabi taki wan pisi fu a belasting-moni di den Kresten fu a fosi yarihondro ben musu pai, ben de gi a legre. Toku Kresten ben e pai a belasting-moni disi fu man tan abi wan krin konsensi. Ma Ghandi nanga Thoreau ben feni taki efu den ben wani tan abi wan krin konsensi, dan den no ben musu pai a belasting di lanti ben o gebroiki fu horibaka gi a legre.

Hori na prakseri taki den Kresten no ben e gi yesi na a komando di skrifi na Romesma kapitel 13, soso fu di den no ben wani kisi strafu, ma den ben e du dati ’fu a konsensi fu den ede’ (Romesma 13:5). Iya, a konsensi fu wan Kresten e taigi en taki a musu pai belasting, awansi den moni dati na fu horibaka gi sani di a no feni bun. Fu man frustan fa a tori disi kan, dan wi musu hori wan prenspari sani na prakseri di abi fu du nanga a konsensi fu wi di de leki wan sten di e taigi wi efu wi e du bun noso ogri.

Soleki fa Thoreau ben taki, dan ibri sma abi so wan sten, ma wi no kan frutrow a sten dati ala ten. Efu wi wani taki Gado feni wi bun, dan a konsensi fu wi musu wroko na wan fasi di e kruderi nanga den markitiki fu en. Nofo tron, wi musu kenki a fasi fa wi e denki noso a fasi fa wi e si sani fu meki a kruderi nanga a fasi fa Gado e denki, fu di den prakseri fu en hei moro den di fu wi (Psalm 19:7). Dati meki wi musu pruberi fu kon frustan fa Gado e si libisma tirimakti. Meki wi go luku a tori dati.

Soleki fa wi sabi kaba, dan na apostel Paulus ben kari libisma tirimakti „futuboi fu Gado” (Romesma 13:6). San dati wani taki? Te yu luku en bun, a sani dati wani taki dati den e sorgu taki sani e waka na wan orga fasi èn taki den e du prenspari sani gi a libimakandra. Srefi den moro kruka tirimakti gwenti du bun sani gi sma. Iya, den e sorgu taki postkantoro, skoro, brandweer, nanga skowtu de. Aladi Gado sabi heri bun taki den libisma tirimakti disi e meki fowtu, toku a e gi pasi taki den de fu wan pisi ten. A e taigi wi tu fu pai belasting fu sori taki wi e lespeki a bosroiti di a teki fu gi pasi taki den sortu tirimakti disi e tiri libisma.

Ma Gado no sa gi pasi fu ala ten taki den tirimakti disi de. A o puru den na pasi èn a o meki a hemel Kownukondre fu en kon na ini a presi fu den. Te fu kaba a o puru ala den takru bakapisi di den tirimakti disi tyari kon gi libisma na ini den hondrohondro yari di pasa (Danièl 2:44; Mateyus 6:10). Ma na a srefi ten, Gado no gi Kresten a reti fu trangayesi lanti. Iya, den no mag weigri fu pai belasting èn den no mag trangayesi lanti na tra fasi tu.

Ma fa a de efu, neleki Gandhi, yu feni ete taki na sondu yu e sondu te yu e pai belasting-moni di sma e gebroiki fu horibaka gi feti? Kande wi leki libisma e si a sani so. Ma wi musu hori na prakseri taki Gado e denki heri tra fasi leki libisma, neleki fa wan sma di tanapu na tapu wan hei bergi, man si sani moro bun leki wan sma di de te na ondrosei fu a bergi. Dati meki a de fanowdu son leisi taki wi e prakseri fa a denki fu Gado hei furu tron moro a di fu wi, so taki wi kan fiti a denki fu wi na a di fu En. Nanga yepi fu a profeiti Yesaya, Gado ben taki: „Neleki fa hemel hei moro grontapu, na so den pasi fu mi hei moro den pasi fu unu èn den prakseri fu mi hei moro den prakseri fu unu.”​—Yesaya 55:8, 9.

Den abi a reti fu dwengi wi fu du ala san den wani?

Te Bijbel e leri wi taki wi musu pai belasting moni, dan dati no wani taki dati libisma tirimakti abi a reti fu dwengi sma fu du ala san den wani. Yesus ben leri sma taki a makti di Gado gi den tiriman, no e gi den a reti fu dwengi sma fu du ala san den wani. Na a ten di Rome ben de wan grontapumakti, sma aksi Yesus efu Gado feni en bun taki sma pai a tirimakti dati belasting-moni. Yesus piki den na a tumusi koni fasi disi: „Pai Grankownu san na fu Grankownu, ma pai Gado san na fu Gado.”​—Markus 12:13-17.

A „Grankownu”, di e prenki den tirimakti, e druk moni èn den e yepi fu sorgu taki a moni e tan abi waarde. Sobun, soleki fa Gado e si en, dan den abi a reti fu aksi sma fu pai a moni dati baka leki belasting-moni. Toku Yesus ben sori taki nowan libisma seti abi a reti fu tapu wi fu „pai Gado san na fu Gado”. Den sani di de fu Gado na wi libi èn na anbegi fu wi. Te den wèt fu libisma no e kruderi nanga den wèt fu Gado, dan Kresten musu „gi yesi na en moro leki na libisma”.​—Tori 5:29.

Kande Kresten na ini a ten disi no lobi fa lanti e gebroiki a belasting-moni di den e pai. Toku den no e weigri fu pai belasting, soso fu di den wani kenki a fasi fa a tirimakti disi e du sani. Dati ben o sori taki den no abi frutrow na ini a fasi fa Gado o lusu den problema fu libisma. Na presi fu dati, den e wakti nanga pasensi teleki a ten doro gi Gado fu bemui na ini den afersi fu libisma. A o du dati nanga yepi fu en Manpikin, Yesus, di ben taki: „Mi kownukondre no de fu a grontapu disi.”​—Yohanes 18:36.

Den wini di wi o kisi te wi e du san Bijbel e leri

Te yu e gi yesi na a rai di Bijbel e gi fu pai belasting-moni, dan yu kan kisi wini na difrenti fasi. Yu no sa kisi a strafu di sma e kisi te den pasa lanti wèt èn yu no o abi fu frede taki lanti o kisi yu fu di yu no e pai belasting (Romesma 13:3-5). San moro prenspari, na taki yu o tan abi wan krin konsensi na fesi Gado èn yu o gi en grani te yu e tyari yusrefi na wan fasi di e kruderi nanga den wèt fu en. Tra fasi leki den sma di e weigri fu pai belasting noso di e du kruka sani fu no pai a moni disi, yu e pai belasting. Aladi a sani disi e meki yu lasi moni, toku yu abi a frutrow taki Gado o sorgu gi den futuboi fu en di e tan gi yesi na en. A Bijbel skrifiman David ben taki en na a fasi disi: „Mi ben de wan yongu man, ma now mi kon owru. Toku mi no si noiti taki Gado libi wan reti-ati sma en wawan. Noiti mi no si taki den pikin fu en e waka e suku nyanyan.”​—Psalm 37:25.

Te yu e frustan a rai di Bijbel e gi fu pai belasting èn te yu e gi yesi na a rai dati, dan dati o gi yu wan korostu firi. Gado no sa aksi yu fu gi frantwortu fu ala den sani di lanti e du nanga den belasting-moni di yu e pai. Iya, te wan sma yuru wan oso gi yu, dan lanti no ben o aksi yu tu fu gi frantwortu fu a fasi fa a sma dati e gebroiki a moni di yu pai en, a no so? Luku na eksempre fu wan man di nen Stelvio èn di e libi na zuidsei fu Europa. Fosi a ben kon leri sabi den tru tori fu Bijbel, a ben e pruberi furu yari langa fu tyari kenki kon na ini a politiek sistema fu a kondre. A fruteri fu san ede a libi a heri sani dati: „Mi kon si taki libisma no man tyari retidu, freide, nanga wánfasi kon na grontapu. Soso Gado Kownukondre kan tyari wan kenki kon na grontapu, so taki a libi kon moro bun.”

Efu neleki Stelvio yu e tan „pai Gado san na fu Gado”, dan yu kan abi a dyaranti dati tu. Yu o si a ten te Gado o tyari wan reti tiri kon na heri grontapu èn te a o tyari wan kaba kon na a pori nanga a kruktudu di libisma tirimakti tyari kon.

[Futuwortu]

^ paragraaf 6 Fu kon sabi moro fini fa sma sabi Yehovah Kotoigi te a abi fu du nanga a pai di den musu pai belasting, dan luku A Waktitoren fu 1 november 2002, bladzijde 13, paragraaf 15, nanga a di fu 1 mei 1996, bladzijde 16 nanga 17, paragraaf 7.

[Prenspari pisi na tapu bladzijde 22]

Wi musu kenki a fasi fa wi e si sani fu meki a kruderi nanga a fasi fa Gado e denki, fu di den prakseri fu en hei moro den di fu wi

[Prenspari pisi na tapu bladzijde 23]

Te Kresten e pai belasting-moni doronomo, dan den sa abi wan bun konsensi na fesi Gado èn den e sori taki den abi a frutrow taki A o sorgu gi den

[Prenki na tapu bladzijde 22]

„Pai Grankownu san na fu Grankownu, ma pai Gado san na fu Gado”

[Sma di abi a reti fu a prenki]

Copyright British Museum