Qaraxaa Intte Qanxxana Bessii?

QARAXAA qanxxiyoogee ufayssiyo asay keehi guutta. Daroti, eti qanxxiyo qaraxaa, harati piqaadee baynnan woykko balettiyaabaa oottidi banttau goˈettiyoogan, qassi era pacan he miishshaa coo xayssiyaabadan qoppoosona. Gidikkokka, issoti issoti kaaliyo kandduwaa maaraappe denddidaagan qaraxaa qanxxana bessennabadan yootoosona. Giddo Arshsho katamatuppe issuwan deˈiya asati qaraxaa qanxxennaadan qofaa qachidoy aybissakko hagaadan giidosona: “Nu naata woriyo xiitiyau miishsha immokko.”

Hagaa mala qofay meeze gidennaba woy oorattaba gidenna. Beni Hinddu haymaanootiyaa kaalettiya Mohandas K. Ganddi, “Wotaaddara siraatan eqqida Kawotettaa qoncciyan woy qoncce gidenna hanotan kaafiya uri nagaraa oottees. Issi uri cima gidin yelaga gidin, qaraxaa qanxxidi he Kawotettay minni eqqanaadan maaddiyoogan nagaraa oottees” yaagidi, ba mino equwaa qonccissiis.

Hegaadankka, 19tta xeetu layttaa palasppaa, Henri Devid Toroy olaa kaafanau maaddiya qaraxaa i qanxxennaagau gaasoy kaaliyo kandduwaa maaraa gidiyoogaa yootiis. I, “Issi biitta asi higgiyaa kessiya uraa gishshau, issi kutti woy amarida hanotan ba zoriya wozanaa siyennan aggana bessii? Yaatin ubba asaayyo zoriya wozanay deˈiyoy aybissee?” yaagidi oychiis.

Geeshsha Maxaafay Kiristtaaneti ubbaban zoriya geeshsha wozanay deˈiyoogeeta gidanaadan tamaarissiyo gishshau, ha allaallee eti qoppana bessiyaaba. (2 Xim. 1:3) Hara baggaara, Geeshsha Maxaafay kawotettatussi qaraxaa qanxxissiyo maatay deˈiyoogaakka yootees. Hagaadan gees: “Asai ubbai deriyaa heemmiyaageetuyyo haarettanau bessees; aissi giikko, Xoossai geennan de7ishin, dere heemmiyaabi de7anau danddayenna; ha77i de7iya heemmiyaageetikka Xoossai wottidoogeeta. Hegaa gishshau, deriyaa heemmiyaageetuyyo azazettiyoogee Xoossaa hanqquwaa xalaalaassa gidennan, inttena zoriya wozanaa gishshaukka haarettanau bessees. Aissi giikko, deriyaa heemmiyaageeti bantta oosuwaa oottiyo wode, Xoossau oottiyo gishshau, intte giiraa giiriyoogee hegaassa. Ubbau bessiyaagaa immite; . . . qaraxaa qanxxanau bessiyoogau qanxxite.”—Roo. 13:1, 5-7.

Hegaappe denddidaagan, koyro xeetu layttan deˈida Kiristtaaneti he miishshaappe dariya baggay olaara gayttidabaa kaafanau peˈiyaaba gidikkokka, qaraxaa wodiyan qanxxiyoogan erettoosona. Ha wodiyan deˈiya Yihoowa Markkatikka hegaadan oottoosona. * Issoy issuwaara moggennaba milatiya ha qofaa waatidi qonccissana danddayettii? Qaraxaa ekkiyaagee yiyo wode issi Kiristtaanee ba zoriya wozanaa siyennan ixxana bessii?

Qaraxaanne Zoriya Wozanaa

Koyro xeetu layttan deˈida Kiristtaaneti qanxxanaadan odettida qaraxaappe amaridaagee olaara gayttidabau peˈiyoogee erettidaba. Guyyeppe Ganddinne Toroy qaraxaa qanxxennaadan oottida, zoriya wozanaara gayttida allaalle hegaa.

 Kiristtaaneti Roome shemppo 13n deˈiya azazuwaa azazettido waanna gaasoy, qixaatiyaappe attanau koyiyo gishshataassa gidennan, bantta “zoriya wozanaa” gishshataassa gidiyoogaa akeekana bessees. (Roo. 13:5) Ee, issi Kiristtaanee qanxxiyo qaraxay i koyenna oosuwau peˈiyaaba gidikkokka, a zoriya wozanay qanxxanaadan a giddees. Ha moggennaba milatiya qofaa akeekanau, nu zoriya wozanaara gayttida issibaa, giishin nu oottiyoobay likke woy bala gidiyoogaa nu kahay yootiyo hanotaa akeekana bessees.

Toroy giidoogaadan ubba asau zoriya wozanay deˈees; shin hegee ubbatoo ammanttees giyoogaa gidenna. Nuuni Xoossaa ufayssanau, nu zoriya wozanay i kessido maaraara moggana bessees. Xoossaa qofay nuugaappe keehi xoqqa gidiyo gishshau, nu qofaynne nu xeelay aagaara mogganaadan darotoo giigissana koshshees. (Maz. 19:7) Yaatiyo gishshau, Xoossay kawotettata xeelliyo ogiyaa nuuni akeekana koshshees. I eta ayba ogiyan xeellii?

Kiitettida PHauloosi deriyaa haariyaageeta ‘Xoossau oottiyaageeta’ giidoogaa akeekoos. (Roo. 13:6) Hegee woygiyoogee? Eti hanotay mankkatanaadan oottoosona; qassi deretettaa goˈˈiyaabaa oottoosona giyoogaa. Keehippe iita kawotettatikka, darotoo posttaara, timirttiyaara, tamay daafaa gattennaadan naagiyoogaaranne higgiyaa naagissiyoogaara gayttida oosota oottoosona. Xoossay ha kawotettatu pacaa loytti eriyaaba gidikkonne, eti amarida wodiyau haaranaadan paqqadiis; qassi ha kawotettati asaa naata haaranaadan i paqqadido hanotaa nuuni bonchidi qaraxaa qanxxanaadankka azaziis.

Gidoppe attin, Xoossay asaa naati haaranaadan paqqadidoy guutta wode xallaassa. A shenee, he kawotettatu ubbaa sohuwan saluwan deˈiya ba Kawotettaa essidi, daro layttau asaa naatu haaruwaa gaasuwan gakkida qohuwaa muleera giigissanaassa. (Dane. 2:44; Maa. 6:10) SHin hegee gakkanaashin, qaraxaa qanxxennaadan woykko hara ayba ogiyaaninne kawotettatu bolli makkalanaadan Xoossay Kiristtaaneta azazibeenna.

Inttekka Ganddaagaadan, olaa kaafanau qaraxaa qanxxiyoogee nagara giidi qoppiyaaba gidikko shin? Xoqqasaa kiyiyoogee issisaa loytti beˈanaadan maaddiyoogaadan, Xoossaa qofay nuugaappe ay keena xoqqakko qoppiyoogan nu qofay aagaara mogganaadan oottana danddayoos. Hananabaa yootiya Isiyaasa baggaara Xoossay, “Saloti sa7aappe xoqqiyoogaadan, ta ogee intte ogiyaappe xoqqees; ta qofaikka intte qofaappe xoqqees” yaagiis.—Isi. 55:8, 9.

Eta Maatau Zawi Baawee?

Geeshsha Maxaafay qaraxaa qanxxiyoogaara gayttidaagan yootiyoobay, kawotettatuyyo bantta haariyo asaa bolli zawi baynna maatay deˈiyoogaa bessenna. Xoossay he kawotettatussi guutta maata xalla immidoogaa Yesuusi tamaarissiis. He wode haariya Rooma kawuwau qaraxaa qanxxiyoogee Xoossaa xeelan bessiyaabakko bessennabakko oychido wode Yesuusi, “Qeesaaraagaa Qeesaarassi, Xoossaagaa Xoossaassi immite” yaagidi zaariis.—Mar. 12:13-17.

‘Qeesaaran’ leemisettida kawotettati santtimiyaanne biraa medhidi hegau waagay ay keenakko kuuyoosona. Yaatiyo gishshau, qaraxaa qanxxissiyoogan he miishshaa banttau zaaranaadan oychoosona; hegee Xoossaa xeelan bessiyaaba. SHin “Xoossaagaa” gidida, nu deˈuwaanne nu goynuwaa asi essido ayba haaroynne bau imettanaadan oychana danddayennaagaa  Yesuusi yootiis. Asaa higgee woy azazoy Xoossaa higgiyaara phalqqettiyo wode, Kiristtaaneti “asau azazettanaappe Xoossau azazettanau bessees.”—Oos. 5:29.

Ha wodiyan eti qanxxiyo qaraxaappe amaridaagaa kawotettay goˈettiyo ogee Kiristtaaneta qofissana danddayees; shin eti kawotettaara eqettokkona woykko qaraxaa qanxxennan agganau koyokkona. Hegaadan oottiyoogan, asaa naatu bolli gakkiya metuwaa Xoossay giigissanaagaa ammaniyoogaa bessoosona. Eti, “Ta kawotettai ha sa7aana gidenna” giida ba Naˈaa Yesuusa haaruwaa baggaara, Xoossay ba keerido wodiyan asaa naatu haaruwan kelttiyaa geliyo wodiyaa danddayan naagoosona.—Yoh. 18:36.

Geeshsha Maxaafay Tamaarissiyoobaa Oosuwan Peeshshiyoogaa Goˈˈaa

Qaraxaa qanxxiyoogaara gayttidaagan Geeshsha Maxaafay tamaarissiyoobaa oosuwan peeshshiyoogan daro goˈˈaa demmana danddayeeta. Higgiyaa kanttiyaageeta gakkiya qixaatiyaappenne qaraxaa qanxxibeenna gishshau oyqettays giyo yashshaappe atteeta. (Roo. 13:3-5) Hegaa ubbaappe aadhiyaabay, Xoossaa sinttan intteyyo qumˈˈenna zoriya wozanay deˈiyoogeetanne higgiyau azazettiyoogan a bonchissiyaageeta gideeta. Qaraxaa qanxxennaageetu woy qanxxiiddi balibakkiyaageetuugaara gattidi xeelliyo wode intte miishshan qohettana danddayiyaaba gidikkonne, Xoossay ammanettiya ba ashkkaratuyyo koshshiyaabaa kunttanau gelido qaalan ammanettana danddayeeta. Geeshsha Maxaafaa xaafidaageetuppe issuwaa gidida Daawiti hegaa xeelliyaagan hagaadan giis: “Taani kase yelaga; ha77i simmi cimaas; shin xillo asi coo attin, woikko a naati miyoobaa woossin, taani mulekka be7a erikke.”—Maz. 37:25.

Geeshsha Maxaafay qaraxaa qanxxanaadan azaziyoogaa oosuwan peeshshiyoogeenne akeekiyoogee intteyyo woppaa immees. Intte keettaa keraa qanxxiyo miishshan keettaaway oottiyooban higgiyan intte oyshettennaagaadan, intte qanxxiyo qaraxaa miishshan kawotettay oottiyooban Xoossay inttena oychenna. Istelviyo giyo bitanee, Geeshsha Maxaafaa tumaa eranaappe kase, tohossa Awurooppan polotikaa laamee yaanaadan daro layttau baaxetiis. I baaxetiyoogaa aggido gaasuwaa kaallidi deˈiyaagaadan qonccissiis: “Asi suure pirddaa, sarotettaanne alame yuusho ishanttu maabaraa ehaana danddayennaagaa akeekaas. Dumma gididanne loˈˈo deretettay deˈanaadan oottana danddayiyay Xoossaa Kawotetta xalla.”

Istelviyoogaadan ‘Xoossaagaa Xoossau immiyoogan’ ammanettiyaageeta gidikko, intteyyookka hegaa mala hidootay deˈana danddayees. Asaa haaroy gattido qohuwaanne pirddaa pacaa xayssiyoogan, Xoossay saˈaa xillotettan haariyo wodiyaa beˈana danddayeeta.

[Tohossa qofaa]

[Sinttaa 31n deʼiya misiliyaa qonccissuwaa]

Xoossaa qofay nuugaappe keehi xoqqa gidiyo gishshau, nu qofaynne nu xeelay aagaara mogganaadan giigissana koshshees

[Sinttaa 32n deʼiya misiliyaa qonccissuwaa]

Kiristtaaneti Xoossau azazettidi qaraxaa qanxxiyoogan a sinttan qumˈˈenna zoriya wozanay deˈiyoogeeta gidoosona; qassi banttau koshshiyaabaa Xoossay kunttanaagaa ammanettiyoogaa bessoosona

[Sinttaa 31n deʼiya misiliyaa qonccissuwaa]

“Qeesaaraagaa Qeesaarassi, Xoossaagaa Xoossaassi immite”

[Sinttaa 31n deʼiyaagaa qonccissuwaa]

Copyright British Museum