Ku Bala Bibele Ku Ni Tiisize Mwa Bupilo Bwa Ka Kaufela

Ka mo li Kandekezwi ki bo Marceau Leroy

“KWA simuluho Mulimu naa ezize Lihalimu ni Lifasi.” Ne ni kalile ku bala manzwi ao kwa musiyo wa ka. Ki kabakalañi ha ne ni balela kwa musiyo? Kakuli bo ndate ne ba sa lumeli kuli Mulimu u teñi mi ne ba si ke ba ni lumeleza ku bala Bibele.

Ne li lwa pili ku bala Bibele mi manzwi a makalelo ao a buka ya Genese naa ni fitile kwa pilu. Ni mano bala manzwi ao, na ipulelisa mwa pilu, na li: ‘Le ki lona libaka milao ya mwa pupo ha i sebelisana hande, ili nto ye ni komokisanga hahulu!’ Na ebelelwa ku bala ku zwa ka 8 kiloko ya busihu ku yo li ti ka 4 kiloko ya kakusasana. Mi ki mona mo ne u kalezi mukwa wa ka wa ku balanga Linzwi la Mulimu. Kashe ni mi taluseze mo ni tiiselizwe ki ku bala Bibele mwa bupilo bwa ka kaufela.

“U ka Tokwa ku I Balanga ka Zazi ni Zazi”

Ne ni pepilwe ka 1926, mwa munzi wa Vermelles o kwa mutulo wa naha ya France ili mo ne ku lafiwanga mashala. Ka nako ya Ndwa ya Lifasi ya Bubeli mashala naa li a butokwa hahulu mwa naha. Bakeñisa kuli ne ni belekanga mwa mukoti ne ni si ka kenyiwa musebezi wa busole. Kono bakeñisa kuli ne ni bata ku pila bupilo bwa mbombolelwa, na kalisa ku ituta za wayalesi ni malaiti ili ze ne ni tusize ku ziba kuli milao ya mwa pupo i sebelisana hande hahulu. Ha ne ni na ni lilimo ze 21 za buhulu, mulikanaa ka ye ne ni kenanga ni yena sikolo a ni fa Bibele, mi a li: “Ye ki buka ye tokwa ku baliwa.” Yeo ne li yona Bibele ya pili ku ba ni yona. Ha ne ni felize ku i bala, na kolwa kuli Bibele ki Linzwi la Mulimu le li taluseza batu litaba za hae.

Ne ni nahana kuli be ne ni yahile ni bona ba ka tabela ku bala Bibele, mi kabakaleo na ba ngela kwateñi Libibele ze 8. Kono na komoka hahulu kuli batu ba kalisa ku ni sheununa ni ku ni lwanisa. Bahabo na ba ba lumela mwa mabibo ba ni lemusa, ba li: “U sa kala feela ku bala buka ye, u ka tokwa ku i balanga ka zazi ni zazi!” Ne ni i balile luli mi ha ni inyazi. Ku kala ka yona nako yeo na ba ni mukwa wa ku balanga Bibele mwa bupilo bwa ka.

Ba bañwi ha ne ba boni kuli ne ni tabela ku bala Bibele ba ni tiseza lihatiso ze ne ba nganga kwa Lipaki za Jehova. Libukanyana ze cwale ka ya One World, One Government * (ye bonisizwe mwa Sifura) ne li talusize libaka Bibele ha i bonisa kuli Mubuso wa Mulimu ki ona feela o ka tatulula butata bwa batu. (Mat. 6:10) Ne ni bata hahulu ku bulelela ba bañwi za sepo yeo.

Yo muñwi wa batu ba pili ya naa amuhezi Bibele ye ne ni mu file ne li Noël, mulikanaa ka wa kwa bwanana. Bakeñisa kuli ne li Mukatolika,  naa lukisize kuli lu yo kopana ni muuna ya naa ituta buprisita. Ne ni ikalezwi, kono bakeñisa kuli ne ni balile liñolo la Samu 115:4-8 ni la Mateu 23:9, 10, ne ni ziba kuli Mulimu ha lati kuli lu mu lapele ka maswaniso ni kuli lu bizange baluti ba bulapeli ka mabizo a litulo za bona. Zibo yeo ne i ni tusize ku ba ni bundume bwa ku yo yemela tumelo ya ka. Mi kabakaleo, Noël a amuhela niti mi ku to fita ni la kacenu le u sa li Paki ye sepahala.

Hape na yo potela bo kaizelaa ka. Bo muunaa bona ne ba na ni libuka ze bulela za mioya mi ne ba katazwa ki madimona. Nihaike kuli kwa makalelo ne ni saba, mañolo a cwale ka la Maheberu 1:14 naa ni kolwisize kuli mangeloi a Jehova a ni tusa. Bo mulamu ha ne ba sebelisize likuka za mwa Bibele ni ku sinya lika kaufela za mioya, madimona a tuhela ku ba kataza. Bo mulamu ni bo kaizelaa ka ne ba bile Lipaki ze tukufalezwi.

Ka 1947 Paki ya naa li mwanaa naha America wa libizo la Arthur Emiot a to ni potela. Ne ni tabile hahulu mi na mu buza ko ne ba kopanelanga Lipaki. A ni bulelela kuli ne ku na ni sikwata sa Lipaki kwa Liévin ili musipili wa likilomita ze lishumi. Mwa miteñi yeo nihaiba ku leka njinga ne ku li taata, mi kabakaleo ne ni zamayanga ka mahutu ku ya kwa mikopano ni ku kuta. Musebezi wa Lipaki za Jehova mwa France ne u kwalilwe ki muuso ka lilimo ze 8. Mwa naha kaufela ne ku na ni Lipaki ba ba eza 2,380 mi buñata bwa bona ne ba zwa mwa naha ya Poland. Kono ka la 1 September, 1947 musebezi wa luna wa lumelezwa hape mwa France. Ofisi ya mutai ya tomiwa sinca kwa Villa Guibert ili mwa Paris. Bakeñisa kuli ne ku si na nihaiba paina a li muñwi mwa France, Bukombwa Bwa Luna Bwa Mubuso bwa December 1947 bwa susueza bahasanyi kuli ba be mapaina ba kamita, ba ne ba ka kutazanga ka lihola ze 150 ka kweli ni kweli. (Ka 1949 palo ya lihola ya kusufazwa ku to fita fa lihola ze 100.) Ku likana ni manzwi a Jesu a ñozwi kwa Joani 17:17 a li: “Linzwi la [Mulimu] ki yona niti,” na kolobezwa ka 1948, mi mwa December ka 1949 na ba paina.

Ni Lukululwa Mwa Tolongo mi ni Kutela Kwa Dunkerque

Ne ni sebelelize mwa muleneñi wa Agen o kwa mboela wa France, ka nako ye kuswani ili ko ne ni lumezwi lwa pili. Bakeñisa kuli ne ni tuhezi ku belekela mwa mikoti, ne ni konwa ku kenywa busole. Ne ni hanile, mi kabakaleo na lengiwa mwa tolongo. Nihaike kuli ne ni sa lumelezwi ku ba ni Bibele, ne ni konile ku ba ni makepe a sikai a buka ya Lisamu. Ku a bala ne ku ni susuelize. Ha ne ni lukuluzwi, na ipuza kuli: Kana na swanela ku tuhela sebelezo ya nako kaufela kuli ni be ni lapa la ka ni ku ipelekela? Hape ze ne ni balile mwa Bibele ne li tusize ku eza keto. Ne ni kengeyezi manzwi a Paulusi a li: “Ni fumana maata mwa lika kaufela ka yena ya ni fa maata.” (Mafil. 4:11-13, NW) Na iketela ku zwelapili ku eza bupaina. Mi ka 1950 na lumelwa kwa tolopo ya Dunkerque ko ne ni kutalezanga sapili.

Ha ne ni fitile mwa tolopo yeo, ne ni si na se siñwi. Tolopo yeo ne i sinyizwe hahulu ka nako ya Ndwa ya Lifasi ya Bubeli, mi ne ku li taata ku fumana makundamo. Na yo potela lubasi lo luñwi lo ne ni potelanga sapili, mi ba basali ba taba hahulu, ba li: “Ha! Bo Leroy, mu lukuluzwi! Bo muunaa ka ba bulelanga kuli kambe ne ku na ni baana ba bañata ba ba swana sina mina ne ku si ke kwa ba ni ndwa.” Ne ba na ni ndu ya baenyi mi ba ni fa kuli ni pumulange mwateñi ku fitela nako ya ku pota kwa baenyi i fita. Ka lona lizazi leo, bahulwani ba bo Arthur Emiot bo Evans ba ni fa musebezi. * Ne li batoloki ba fa mafuwekelo a lisepe mi ne ba tokwa mutu ya naa ka libelelanga sisepe busihu. Ba ni zibahaza ku yo muñwi wa ba bahulu ba sisepe seo. Hamulaho wa ku pika tolongo ne ni otile sina lucwañi. Bo Evans ha se ba talusize libaka ha ne ni otile cwalo, yo muhulu wa sisepe yo a ni bulelela kuli ni icele kwa lico ze ne li mwa friji. Ka lona lizazi leo, na fumana makundamo, musebezi, ni lico! Kaniti, ze ne ni ezahalezi zeo ne li tahisize kuli ni sepe hahulu manzwi a Jesu a ñozwi kwa Mateu 6:25-33.

 Nako ya ku pota kwa baenyi ha ne i kalile, na ni bo Simon Apolinarski ba ne ba eza bupaina ni na, ne lu tokwa ku bata makundamo ku sili, kono lwa iketela ku zwelapili ku eza bupaina. Lwa fiwa makundamo mwa sitebule sa kale sa lipizi mo ne lu lobalanga fa mashasha. Ne lu tolanga mwa sebelezo. Ne lu kutazanga muñaa sitebule mi a ba yo muñwi wa batu ba bañata ba ne ba amuhezi niti. Ku si ka fita nako ye telele, ba mitai ya makande ba hatisa taba ye ñwi ya ku lemusa batu ba mwa Dunkerque kuli “Lipaki za Jehova ba sweli ba ata mwa silalanda.” Kono Lipaki ba ne ba li teñi mwa tolopo yeo, ne li feela na ni bo Simon ni bahasanyi ba sikai feela! Ha ne lu li mwa butata, ne lu tiiswanga ki ku kengeyela sepo ya luna ya lu lutile Kreste ni ku hupula ka mo Jehova a lu babalelezi. Ha ne ni cincelizwe kwa sibaka si sili ka 1952, ne ku na ni bahasanyi ba ba bato eza 30 mwa Dunkerque ba ne ba kutazanga kamita.

Ni Tiiswa Kuli ni Pete Buikalabelo

Ha se ni nyunyumani mwa muleneñi wa Amiens, na ketiwa ku ba paina ya ipitezi ya naa ka sebeleza mwa sifukambanda sa Paris, se si bizwa Boulogne-Billancourt. Ne ni na ni lituto za Bibele ze ñata, mi hamulaho wa nako ba bañwi ku bona ba eza sebelezo ya nako kaufela mi ba bañwi ba ba balumiwa. Mutangana wa libizo la Guy Mabilat naa amuhezi niti, a ba muokameli wa mupotoloho mi hasamulaho a ba muokameli wa sikiliti. Mi hamulaho wa nako a okamela musebezi wa ku yaha lihatisezo le li sa li teñi fa Betele ye mwa sibaka sa Louviers, se si li kwahulenyana ni Paris. Ku ikambotanga litaba za mwa Bibele ni batu ha ni li mwa bukombwa, ku ni tusize ku ziba hahulu Linzwi la Mulimu, mi ku ni tahiselize tabo ni ku ni konisa ku luta batu hande.

Ka 1953 kwa ezahala nto ye ne ni si ka libelela—na ketiwa ku ba muokameli wa mupotoloho mwa Alsace-Lorraine, ili sibaka se ne si hapilwe habeli ki naha ya Germany halaa silimo sa 1871 ni sa 1945. Kamukwaocwalo, ne ni tokwa ku ituta ku bulela puo ya Sijelemani. Ka nako ye ne ni kalile musebezi wa maeto, mwa sibaka seo ne ku si na limota ze ñata, mazimumwangala, kamba mataipi, mi ne ku si na mawayalesi kamba likompyuta. Nihakulicwalo, yeo ki yona nako ye ne ni ikozi hahulu bupilo. Bakeñisa ku mamela kelezo ya mwa Bibele ya kuli lu be ni ‘liito le li bona hande,’ ne ni konile ku sebeleza hande Jehova ku si na lika ze ñata ze sinya nako ze li teñi kacenu.—Mat. 6:19-22.

Ni sa hupula hande Mukopano wa “Triumphant Kingdom” (Mubuso O Tuzi) o no ezizwe ka 1955. Teñi ko, na bonana ni Irène Kolanski ya naa tilo ba musalaa ka hamulaho wa nako. Naa kalisize sebelezo ya nako kaufela ka 1948, mi na ne li ka 1949. Bashemi ba hae ba kwa Poland ne li Lipaki ba ne ba tukufalezwi ka nako ye telele. Ha ne ba li mwa France, ne ba potezwi ki bo  Adolf Weber ba ne ba belekelanga mwa masimu a Muzwale Russell mi ne ba tile kwa Europe ku to kutaza taba ye nde. Na ni Irène lwa nyalana ka 1956 mi na zwelapili mwa musebezi wa maeto hamoho ni yena. Irène u ni tusize hahulu halaa lilimo ze felile!

Hamulaho wa lilimo ze peli kwa ezahala nto ye ñwi hape ye ne ni si ka libelela—na ketiwa ku ba muokameli wa sikiliti. Kono bakeñisa kuli baokameli ba mipotoloho ne li ba banyinyani, na zwelapili ku potela liputeho ze ñwi sina muokameli wa mupotoloho. Ne ni patehanga hahulu ka nako yeo! Kwandaa ku kutazanga ka lihola ze 100 ka kweli ni kweli, hape ka sunda ni sunda ne ni tokwa ku fa lingambolo, ku potela likwata za tuto ya buka ze taalu, ku tatuba mafailu a puteho, ni ku lukisa lipiho. Ne ni fumananga cwañi nako ya ku bala Linzwi la Mulimu? Ne ku na ni nto i liñwi ye ne ni tusize—ne ni shimbanga makepe e ne ni kumulanga mwa Bibele ya kale ye ne ni na ni yona. Mi cwale ka nako ye ne ni tokwanga ku litela mutu yo muñwi, ne ni balanga makepe ao. Linakonyana ze katulusa zeo ze ne ni balanga Bibele ne li ni tiisize kuli ni zwelapili mwa sebelezo ya ka.

Ka 1967, na ni musalaa ka lwa memiwa ku yo ina fa Betele mwa Boulogne-Billancourt. Na kalisa ku sebeleza mwa Liluko la Sebelezo mi ni se ni sebelelize mwa liluko leo ka lilimo ze fitelela 40. Nto ye ñwi ye ni ikolanga mwa musebezi wo ki ku alaba batu ba ba ñolanga mañolo a ku buza lipuzo ka za Bibele. Kwa tabisanga hahulu ku batisisa mwa Linzwi la Mulimu ni “ku lwanela Evangeli”! (Mafil. 1:7) Hape ni ikolanga ku zamaisa liñolo la zazi pili lu si ka kushuka kale. Ka 1976, na ketiwa ku ba mwa Katengo ka Mutai ka mwa France.

Ni Pilile Bupilo bo Bunde Hahulu

Nihaike kuli ni tahezwi ki miliko mwa bupilo, butata bo butuna hahulu bo ni talimana ni bona cwale ki busupali ni mapongo a palelwisa na ni musalaa ka ku peta lika ze ñata. Nihakulicwalo, sepo ya luna i tiiswanga ki ku bala ni ku ituta Linzwi la Mulimu hamoho. Lu ikolanga ku ya kwa sibaka se i kutalezanga puteho ya luna kuli lu yo bulelela ba bañwi ka za sepo yeo. Lilimo ze lu tandile mwa sebelezo ya nako kaufela ha lu li kopanya hamoho li fitelela ze 120. Mi ze lu iponezi halaa lilimo zeo li tahisa kuli lu susueze bote ba ba lata ku pila bupilo bo bunde bo bu tabisa kuli ba eze sebelezo ye cwalo. Mulena Davida ha naa ñozi manzwi a kwa liñolo la Samu 37:25, naa saa “supezi,” kono sina yena, ni na “ha ni si ka bona ya na ni niti a tuhelwa, a yumbwa.”

Jehova u ni tiisize mwa bupilo bwa ka kaufela ka Linzwi la hae. Lilimo ze fitelela 60 kwamulaho, bahabo na ne ba bulezi kuli ne ni ka ba ni mukwa wa ku balanga Bibele mwa bupilo bwa ka kaufela. Ne ba bulezi niti. Ku bile hona cwalo feela! Mi ha ni inyazi kuli ni bile ni mukwa wa ku balanga Bibele ka zazi ni zazi.

[Litaluso za kwatasi]

[Siswaniso se si fa likepe 5]

Na ni bo Simon

[Siswaniso se si fa likepe 5]

Ha ne ni li muokameli wa sikiliti

[Siswaniso se si fa likepe 5]

Bibele ye bato swana ni Bibele ya pili ye ne ni filwe

[Siswaniso se si fa likepe 6]

Fa sinawenga sa luna

[Siswaniso se si fa likepe 6]

Na ni musalaa ka Irène lu ikolanga ku bala ni ku ituta Linzwi la Mulimu