Kilukenu muyi hansañu yimunakukeña

Kilukenu muyi hachipapilu chayuma yidimu

Kutaña Bayibolu Dikwankoleshaña Nankashi Muchihandilu Chami

Kutaña Bayibolu Dikwankoleshaña Nankashi Muchihandilu Chami

Kutaña Bayibolu Dikwankoleshaña Nankashi Muchihandilu Chami

Washimwini Marceau Leroy

“HATACHI Nzambi waleñeli nimawulu nimaseki,” dichinatachikili kutaña kwakankawami mukapeka kami. Muloñadi chinatañilileña kwakankawami? Muloña atata, akuhweleleli nawu hikwekala Nzambuku, hiyadi kutiya kuwaha hakumona inakutaña Bayiboluku.

Nadiña kanda nitañeñahu dehi Bayibolu, nawa mazu akutachikilahu amumukanda waKutachika anshikili hamuchima neyi chakenaña nzaji. Natoñojokeli nami, ‘Iku dikulumbulula kwesekana nanshimbi yayuma yaleñawu yanhayamishaña mpinji yejima!’ Hamuloña wakusweja kuzañalala, nayitañili kutachiki nampinji ya 20 awazi nakushika nimpinji ya 4 koloku yabudidi. Dichinatachikili chaaku chami chakutañaña Izu daNzambi muchihandilu chami. Ichi dinu nilumbululi kutaña Bayibolu chikunakwashi muchihandilu chami chejima.

“Wakayitañaña Ifuku niIfuku”

Navwalikili muchaaka cha 1926, muVermelles, mukala mwekala mugoti wamalasha kukabeta kaluwunda ketuña daFrance. Hampinji yanjita yamukaayi kejima yamuchiyedi, malasha adiña alema nankashi mwituña. Chineli mudimu wakupunda malasha wadiña walema, anlekesheli kuzataku mudimu wawushidika. Dichi, hakwila nawu nikali nachihandilu chachiwahi, natachikili kudiza mudimu wakuloñesha yisanji ninsambu jakesi kawuneñu, chaleñeleli niluki nami nshimbi yayuma yaleñawu yazatikaña chiwahi chikupu. Chinadiña nayaaka 21, mukwetu mutwadizilileña wanyikeli Bayibolu yatachi, wahosheli nindi, “Iwu mukanda wawuwahi kuwutaña.” Chinamanishili kuyitaña, dihinelukili nami Bayibolu hiIzu daNzambi, chimwekeshu chayilumbulwilayi antu.

Chinelukili nami antuñi nami niwena akuzañalala hakutaña Bayibolu, natambwili maBayibolu atanu nasatu. Chakuhayamisha, atachikili kunkabisha nikundimbulula. Antaña jami akuhwelela muwaña atachikili kunchinisha nawu, “Chiwatachika tuhu kutaña iwu mukanda, wukuwutañaña tuhu ifuku niifuku!” Mwalala nayitañili, nawa kanda niditoñesheñahu dehi hakwikala nachaaku chataña Bayibolu. Eñañi, dichaaku chami.

Antuñi nami chelukiluwu nawu nadiña nakeña kutaña Bayibolu, atachikili kunyika nyikanda yawaYinsahu jaYehova yatambwileñawu. Kamukanda kanyanya kadiña namutu wakwila nawu One World, One Government * (mwidimi daFrench) kanlumbulwilili chaleñelaña Bayibolu yishimuneña nawu Wanta waNzambi hohu diwu wakamanisha kukala kwawantu. (Mat. 6:10) Nafwilileña kulejaku antu amakwawu iku kuchiñeja.

Muntu watachi wunenkeli Bayibolu wadiña Noël, ibwambu dami mutwakulilileña hamu. Chineli wayileña muKatolika, wafuukwiluhu nindi tuyi nakudimona neyala wadiña nakudiza mudimu wakwikala kapristu. Natiyili woma, ilaña nelukili hampinji yinatañili hamukanda waMasamu 115:4-8 niMatewu 23:9, 10 nami Nzambi wahisha kuzatisha ankishi hakudifukula nikutambika akulumpi jansakililu nankumbu. Ichi chanleñeleli nikali nañovu yakuhakwilaku yuma yayiha yinakuhweleleli. Chafuminumu, Noël wetejeli chalala, kushika nilelu dinu hiChinsahu washinshika.

Nayili cheñi nakuhempula yayami wamumbanda. Nfumwindi wadiña nanyikanda yahosheleña hakupesha nawa andemoni amukabishileña. Hela chakwila hatachi nazaalili, ilaña mavasi amuBayibolu adi neyi Aheberu 1:14 aleñeleli niluki chikupu nami añelu jaYehova akunkwasha. Ishaku dami chatachikili kuzatishayi nshimbi jamuBayibolu nikunata yuma yejima yakundama kukupesha, andemoni alekeli kumukabisha. Yena nimuhelami ekalili aYinsahu adikita chikupu.

Muchaaka cha 1947, Chinsahu wafumini kwituña daAmarica, wejina daArthur Emiot, wenjili kwitala dami. Natiyili kuwaha nawa namwinhwili kwapompeleleña aYinsahu. Walejeli nindi kwadiña izanvu dabulakeneneña muLiévin hadiña chitampu chakushika kumakilomita 10. Hayina mpinji chadiña chakala kulanda nkiña, dichi hadi tukweji twatuvulu nendeleña hamaseki hakuya nakupompa nihakufunta. Mudimu wawaYinsahu jaYehova mwituña daFrance awulekesheli hadi yaaka yitanu nayisatu. Mwituña dejima mwadiña hohu aYinsahu 2,380 nawa amavulu afumini kwituña daPoland. Ilaña haSeptember 1, 1947, mudimu wetu mwituña daFrance awitejeli cheñi. Kasanji kamutayi akituñilili muParis kuVilla Guibert. Chineli muFrance mwadiña mwosi payiniya hela wumu, (muMudimu Wetu waWanta) waDecember 1947 wateneneñawu nawu Informant ehwili antu ateleli kuzata wupayiniya wampinji yejima, kulonda ashimwineña maora 150 hakakweji. (Mu 1949, maora ayifuntishili ha 100.) Chineli netejeli chikupu mazu aYesu ekala haYowanu 17:17 akwila nawu “Mazu [aNzambi] hinsañu yalala,” ampapatishili mu 1948, nawa muDecember 1949, nekalili payiniya.

Chinafumini Mukaleya Nafuntili kuDunkerque

Hatachi antemesheli kuya nakuzatila mumbaka yaAgen, kukabeta kambwela kaFrance, mudimu weniwu wadiña hohu wakapinji kantesha. Chineli nalekeli mudimu wakupunda malasha, nateleleli kwiñila mudimu wawushidika. Dichi chinakaanini kwiñila wushidika, ashili mukaleya. Hela chakwila akaanishili kwikala naBayibolu, nasendeli mafu antesha amumukanda waMasamu. Chinayitañileña ankolesheleña chikupu. Chanfumishiluwu mukaleya, natoñojokeleña nami: Komana kwila nileka mudimu wampinji yejima nehi kulonda nikali netala dami nichihandilu chami? Haniyi mpinji, nsañu yinatañili muBayibolu yankwashili nankashi. Natoñojokeli chikupu hamazu aPawulu ekala haAfwilipi 4:11-13 akwila nawu: “Natweshi kwila yuma yejima mudi Kristu wankoleshaña.” Dichi nafuukwiluhu kutwalekahu namudimu wawupayiniya. Muchaaka cha 1950, anyinkeli mudimu wawuha wakuya nakuzatila kumusumba waDunkerque kunazatilili cheñi.

Chinashikili kunidi iluña, nadiña tuhu makasa. Iwu musumba awukisañeni chikupu hampinji yikwadiña Njita Yamukaayi kejima yamuchiyedi, nawa chankalilili nankashi kuwana kwakushakama. Nafuukwiluhu kuya nakuhempula chisaka chinadiña nakushimwina, nawa mama yawantu mwini itala watiyili kuwaha nankashi wahosheli nindi: “Ha, Mukulumpi Leroy, anakufumishi mukaleya! Nfumwami wahoshaña nindi neyi amayala amavulu adiña neyi eyi, mutenowu chiña njita kwosi.” Adiña netala mwakushikena añenji, dichi anyinkeli kapeka mwakushakama nakushika nimpinji yachilaaka chenzaña antu ahempulaña maluña. Hefuku dodimu, Evans, mana kwaArthur Emiot, wañiñijili mudimu. * Wadiña mukwakubalumuna madimi ahoshaña antu kuchikumu kwashikenaña watu nawa wakeñeleña mukwakuhemba watu nawufuku. Wantwalili kudi mukulumpi watalaña jamawatu. Chinafumini mukaleya, nakoseli nankashi. Chelili Evans yamulumbulwili, mukulumpi wamudimu wanlejeli nindi ninoni yakudya yadiña mufuliji kulonda nidyi. Hanidi ifuku, nawanini kwakukaama, mudimu, niyakudya! Chanleñeleli nisweji chikupu kukuhwelela mazu ahosheliyi Yesu ekala haMatewu 6:25-33.

Chatachikili chilaaka chenzaña antu ahempulaña maluña, ami nimukwetu mutwazatilileña wupayiniya, Simon Apolinarski, twateleleli kukeña itala dacheñi kwakushakama, ilaña twafwilileña kutwalekahu namudimu wetu. Atwinkeli mwakukaama mwitaña dawatuwalu danyaka, twakamineña hatudidi twakutuña nansaachi. Mafuku ejima twayileña nakushimwina. Twamushimwinini nimwini itaña, nawa wadiña hakachi kawantu amavulu etejeli chalala. Chimwahitili kapinji kantesha muchipapilu chansañu asonekelumu chibaaba chakusoñamisha antu amumusumba waDunkerque chahosheleña “hanyidimu yawaYinsahu jaYehova mudina iluña.” Ilaña, ami niSimon kushilahu niakwakushimwina antesha yetu aYinsahu hohu adiña munidi iluña! Kutoñojoka hakuchiñeja kwawakwaKristu nikushinshika hayuma yatukoñeleliyi Yehova hampinji yitwamweneña kukala dikwatukolesheleña chikupu. Hampinji yahimpiluwu mudimu wami mu 1952 mumusumba waDunkerque mwadiña akwakushimwina akushika ku 30.

Naswejeli Kukolelaku Kulonda Nizati Nyidimu Yayiha

Hanyima yakushakama mumusumba waAmiens hadi mpinji yantesha, atondeli kwikala payiniya wadimena nawa nayili nakuzatila kuBoulogne-Billancourt, iluña dekala kunsa yaParis. Nadiña nawatudizi aBayibolu amavulu, nawa chimwahitili mpinji amakwawu atachikili mudimu wampinji yejima niwumishonali. Mukwenzi wumu, wejina daGuy Mabilat, wadizili chalala nawa wekalili nkoñi wañinza kuhiñahu wekalili nkoñi wankambi. Chimwahitili yaaka, walombweli mudimu wakutuña itala mwakupulintila nyikanda haBeteli yekala muLouviers, iluña dekala kwakulehi namusumba waParis. Kuvula kuhanjeka hansañu yamuBayibolu mumudimu wakushimwina kwaleñeleli Izu daNzambi disweji kwiñila muyitoñojoka yami, kwanzañalesheleña nikunleñela kuyilaku hambidi muntañishilu yami.

Muchaaka cha 1953, chakadi kwiluka, atondeli kwikala nkoñi wañinza muAlsace-Lorraine, iluña datambwiluwu kayedi kudi akaGermany mu 1871 ni 1945. Dichi, natachikili kudiza cheñi idimi daGermany. Hampinji yinatachikili mudimu wamuñinza, munidi iluña mwadiña nyotoka yantesha, maTV, hela matayipi rayita nawa himwadiña yisanji hela antu hiyadiña namakopyutaku. Ilaña nahandileña hohu chachiwahi. Dichi, nadiluñishileña haniyi mpinji. Kulondela kufumba kwamuBayibolu kwakwikala ‘nadisu datala mumu ho-o’ kwaleñeleli nibuli kwikala nayuma yayivulu yakañeshaña kumukalakela Yehova yitunakumona makonu.—Mat. 6:19-22.

Mu 1955 kupompa Kwanyanya kwadiña muParis kwahosheleña nawu “Triumphant Kingdom” himpinji yayiwahi yinanukaña. Haniku kupompa nadibulakeni namuntu inasumbwili, wejina daIrène Kolanski, watachikili mudimu wampinji yejima henohu ami kanda nitachiki. Anvwali jindi akuPoland ashimbwili chikupu mumudimu wakushimwina nawa adiña aYinsahu adikita. Mwituña daFrance ayihempwili kudi Adolf Weber. Diyi wadiña nakuzata mwitempa daMana kwetu Russell nawa wenjili kuEurope kulonda yashimwini nsañu yayiwahi. Twadisumbwili naIrène mu 1956, nawa twatachikili kuzatila hamu mudimu wamuñinza. Hadi yaaka yejima yinahituhu ñodami nankwashi chikupu!

Chimwahitili yaaka yiyedi, nahayamini, atondeli kwikala nkoñi wankambi. Hela chochu, chineli amana kwetu ateleleli kuzata iwu mudimu akeheli, natwalekeluhu namudimu wawunkoñi wañinza kulonda nihempuleña yipompelu yikwawu. Dichi nadiña nanyidimu yayivulu chikupu. Kubombela hakushimwina maora 100 hakakweji, nadiña nakuhana mpanji mulungu nimulungu, nawa nalombweleña kudiza kwamukanda kumaluña asatu, kuhituluka munsañu yachipompelu nikuloñesha lipoti. Hanu dinu mpinji yakutaña Izu daNzambi nadi kuyiwana kudihi? Namweni hohu njila yimu yateleleli kunkwasha, nalamwini yipapilu yamuBayibolu yayikulu nawa yikwawu nendeleña nayu. Neyi kudi muntu inakutalila, diyi mpinji yinatañileña mafu amuBayibolu. Iyi mpinji yantesha yinatañileña Bayibolu yankolesheleña kutwalekahu namudimu wami.

Muchaaka cha 1967, ami niIrène atutambikili kwikala muchisaka chaBeteli muBoulogne-Billancourt. Natachikili kuzata muDipatimenti yaMudimu, nawa hanahiti yaaka yakubadika ha 40, nihanu nichidi kukalakala. Mudimu wunadiluñishaña nankashi wekala wakwakula nyikanda yawantu ehulaña malwihu amuBayibolu. Nazañalalaña hakusandujola chikupu Mwizu daNzambi ‘nikuhakwilaku nsañu yayiwahi.’ (Fwi. 1:7) Nazañalalaña cheñi hakulombola nsona yefuku henohu kanda tudawuli. Mu 1976, atondeli kwikala membala waKomiti yaMutayi mwituña daFrance.

Chihandilu Chachiwahi

Hela chakwila nahiti mukweseka kwamboka-mboka, wushinakaji niyikatu dikweseka kweneni nankashi kunakumona makonu, muloña kunakuleñela ami niñodami Irène tukañanyeña kuzata chikupu. Hela chochu, kutaña nikudiza Izu daNzambi kwatukwashaña tutwalekeñahu nakuchiñeja. Twatiyaña kuwaha kuya nabasi kwiluña dakushimwina dachipompelu kulonda tulejuku antu amakwawu iku kuchiñeja. Yaaka yejima yakubadika ha 120 yitunazati hamu mumudimu wampinji yejima yinatuleñeli kukolesha ejima anakukeña kufwila ichi chikonkwanyi chachiwahi, nawa chakuzañalesha chikupu. Hampinji yasonekeliyi Mwanta Davidi mazu ekala haMasamu 37:25, wadiña ‘wakula dehi nankashi,’ ilaña kufwana yena, anami nawa “kanda nimonañahu dehi hashiyilawu muntu waloña.”

Muchihandilu chami chejima, Yehova nankoleshi chikupu kuhitila Mwizu dindi. Munahiti dehi yaaka 60 kufuma hashimwinuwu antaña jami nawu nakatañaña Bayibolu muchihandilu chami chejima. Ahosheli mwalala. Kutaña Bayibolu dichaaku chami ifuku niifuku nawa hinaditoñeshañaku!

[Tumazu twaheshina]

^ Awusonekeli mu 1944, ilaña aleka dehi kuwupulinta.

^ Neyi munakukeña kwilukilahu nsañu yikwawu hadi Evans Emiot, talenu Kaposhi Kakutalila kaChibemba, kaJanuary 1, 1999, mafu 22 ni 23.

[Mwevulu wudi hefu 5]

Ami niSimon

[Mwevulu wudi hefu 5]

Hampinji yinazatileña neyi nkoñi wankambi

[Mwevulu wudi hefu 5]

Bayibolu yadifwana nayinatambwilili hatachi

[Mwevulu wudi hefu 6]

Hefuku ditwadisumbwili

[Mwevulu wudi hefu 6]

Ami niIrène twadiluñishaña kutaña nikudiza Izu daNzambi