Yehova E Cakaniko Candi

“Nine icakaniko cobe kabili impanga yobe mu kati ka bana ba kwa Israele.”—IMPE. 18:20.

1, 2. (a) Cali shani ku bena Lebi ilyo Yoshua aleakanya impanga ya calo bapokele? (b) Finshi Yehova alaile abena Lebi?

ILYO abena Israele bapokele incende iikalamba sana iya Calo ca Bulayo, Yoshua atendeke ukwakanya abantu impanga ya ici calo mu kupendula. Abombele pamo na Shimapepo Mukalamba Eleasari e lyo na bakalamba ba mikowa. (Impe. 34:13-29) Lelo abena Lebi bena tababakenyeko impanga iyo imikowa imbi yapeelwe. (Yosh. 14:1-5) Mulandu nshi abena Lebi bashakwatile impanga nelyo icakaniko mu Calo ca Bulayo? Cinshi bashabakanishisheko?

² Tusanga icasuko mu fyo Yehova aebele abena Lebi. Pa kulangilila ukuti takabalekeleshe, Yehova atile: “Nine icakaniko cobe kabili impanga yobe mu kati ka bana ba kwa Israele.” (Impe. 18:20) We bulayo ulawama! Kuti mwaumfwa shani nga ca kuti Yehova aebele imwe aya mashiwi? Intanshi kuti mwayipusha ukuti, ‘Bushe Yehova kuti aba icakaniko candi ne muntu yaweyawe?’ Napamo mulatontonkanyapo ukuti, ‘Bushe muno nshiku, Yehova kuti aba icakaniko ca Bena Kristu abashapwililika?’ Ifi fipusho nafimukuma kumo no lupwa lwenu. Kanshi natumone umo ayo mashiwi Lesa alandile yalola. Ici calatwafwa ukwishiba ifyo Yehova engaba icakaniko ca Bena Kristu ilelo. Yehova kuti aba icakaniko cenu, nampo nga mwakwata isubilo lya kwikala ku muulu nelyo ilya kwikala mu paradaise pano isonde.

Yehova Alepeela Abena Lebi Ifyo Balekabila

3. Cinshi calengele Lesa ukusala abena Lebi ukuti balebomba umulimo wakwe?

³ Ilyo Yehova talapeela abena Israele Amafunde, imitwe ya ndupwa e balebomba bushimapepo mu ndupwa shabo. Ilyo Lesa abikileko Amafunde, alibikileko bashimapepo aba kubomba lyonse e lyo na ba kubafwa ukufuma mu luko lwa bena Lebi. Cali shani pa kuti ici cicitike? Ilyo Lesa aipeye amabeli ya bena Egupti, alengele amabeli ya bena Israele ukuba aya mushilo. Ici calolele mu kuti bali no kuba abantu bakwe no kulamubombela umulimo waibela. Lyena Lesa alyalwile ifintu fimo ilyo atile: “Nabuula abena Lebi . . . ukubapyanika pa mabeli yonse aya bana ba kwa Israele.” Apo pa numa ya kupenda abantu casangilwe ukuti amabeli ya bena Israele yalifulile ukucila abena Lebi, icilubula calilipilwe pa kulubula amabeli ayapulile pa mpendwa ya bena Lebi. (Impe. 3:11-13, 41, 46, 47) Ici calengele ukuti abena Lebi batendeke ukubombela Lesa wa bena Israele.

4, 5. (a) Bushe Lesa ali shani icakaniko ca bena Lebi? (b) Bushe Lesa alepeela shani abena Lebi ifyo balekabila?

⁴ Bushe Yehova ali shani icakaniko ca bena Lebi ilyo abapeele umulimo? Yehova atile akaba icakaniko cabo  pantu mu nshita ya kupeelwa impanga, bena bapeelwe umulimo uwacindama sana. “Bushimapepo bwa kwa Yehova,” e bwali ubupyani bwabo. (Yosh. 18:7) Amashiwi yaba pa Impendwa 18:20 yalanga ukuti balekwata ifikabilwa mu bumi. (Belengeni Impendwa 18:19, 21, 24.) Abena Lebi balepeelwa “ica pe kumi ica muli Israele ukuba icabo pa milimo yabo.” Bali no kulapokelela ica pe kumi pali fyonse ifyo abena Israele balesombola e lyo na pa fitekwa fyabo. Pa numa ya kupokelela, abena Lebi nabo balepeela ica pe kumi ukufuma pa “fisuma nga nshi” ifyo balepokelela ku kwafwa bashimapepo. * (Impe. 18:25-29) Bashimapepo bonse balepeelwa “imisangulo yonse iya mushilo” iyo abena Israele baleleta kuli Lesa pa cifulo ca kupepelapo. Ici calengele bashimapepo ukucetekela ukuti Yehova akalabapeela ifyo bakabila.

⁵ Cimoneka kwati Amafunde ya kwa Mose yalilandile na pa kuti abena Israele balingile ukupeela ica pe kumi ica bubili ico indupwa shali no kubomfya pa kulongana kwa mushilo cila mwaka. (Amala. 14:22-27) Lelo kwali na kumbi uko ica pe kumi calebomfiwa. Abena Israele balesefya Isabata lyonse mu mwaka walenga 7. Pa mpela ya mwaka wa butatu no walenga mutanda, baletuula ica pe kumi pa kuti bafwilishe abapiina e lyo na bena Lebi. Mulandu nshi abena Lebi nabo babelele pa bo baleafwilisha? Pantu ‘tabakwete impanga nelyo ubupyani.’—Amala. 14:28, 29.

6. Apo abena Lebi tabakwete impanga ya kwikalamo mu Israele, ni kwi baleikala?

⁶ Napamo mwatontonkanya ukuti, ‘Ifi abena Lebi bashapeelwe impanga, baleikala kwi?’ Lesa alibapekanishishe. Alibapeele imisumba 48 umwali ne mpanga sha mulemfwe. Pali iyi misumba, pali ne misumba mutanda iya kufulumukilako. (Impe. 35:6-8) Kanshi abena Lebi balikwete umwa kwikala ilyo bashalebombela pe tempele lya kwa Lesa. Yehova alesakamana sana bonse abaleipeela ukumubombela. Kanshi abena Lebi bali no kulanga ukuti Yehova e cakaniko cabo nga ca kuti bacetekela sana ukutila Lesa ali-itemenwe ukubapeela ifyo balekabila no kuti alikwete na maka ya kucita ifyo.

7. Cinshi calekabilwa ku bena Lebi pa kuti Yehova abe icakaniko cabo?

⁷ Amafunde tayalandile ifyo umwina Israele bali no kumucita nga tapeele ica pe kumi. Ilyo abantu balekele ukupeela ica pe kumi, bashimapepo na bena Lebi baleculilamo. Ico calicitike mu nshiku sha kwa Nehemia. Ici calengele abena Lebi ukutendeka ukubomba mu mabala, no kulekelesha umulimo wabo. (Belengeni Nehemia 13:10.) Nga fintu twamona, abena Lebi balekwata fye ifyo balekabila, nga ca kutila abena Israele baumfwila Amafunde ya kwa Yehova. E lyo kabili bashimapepo na bena Lebi balekabila ukuba ne citetekelo muli Yehova na mu fyo apekenye pa kuti alebapeela ifyo balekabila.

Yehova ali Cakaniko na ku Muntu umo umo

8. Londololeni ubwafya bwakwete Asafi, umwina Lebi.

⁸ Yehova ali cakaniko ca mukowa onse uwa bena Lebi. Lelo mulingile ukwishiba no kuti na bena Lebi ngo muntu umo umo balebomfya amashiwi ya kuti “Yehova e o nasala” atemwa Yehova e cakaniko candi pa kulanga ukuti baili-ipeele kuli ena no kuti balimucetekele. (Inyimbo 3:24) Umwina Lebi umo uwalandile aya mashiwi ni kemba kabili kashika wa nyimbo. Twalamwita ati Asafi, nangu ca kutila  afwile ali wa mu lupwa lwa kwa Asafi, umwina Lebi uwatungulwile bakemba mu nshiku sha Mfumu Davidi. (1 Imila. 6:31-43) Mu Amalumbo 73, Asafi (nelyo umo uwa mu ng’anda yakwe) aleumfwa ububi, pantu alekumbwa ababifi abali ne fyuma kabili abaleikala bwino. Afikile fye na ku kusosa ukuti: “Kanshi naicusha fye pa kusangulula umutima wandi kabili ca fye ukusamba iminwe yandi muli bukaele.” Alilekele ukumona ipaalo akwete ilya kubombela Yehova; alilabile ukuti Yehova ali cakaniko cakwe. Aliculile sana no mutima ‘mpaka ilyo aingile umwa mushilo umwa kwa Lesa.’—Amalu. 73:2, 3, 12, 13, 17.

9, 10. Mulandu nshi Asafi alandile ukuti Lesa ali ‘cakaniko cakwe umuyayaya’?

⁹ Ilyo aile kwi tempele, Asafi atendeke ukutontonkanya pa fyo Lesa alemona ifintu. Napamo na imwe ifya musango uyu fyalimucitikilapo. Nalimo kwali inshita ilyo mwalekele ukumona ifyo Lesa amupaala no kutendeka ukutontonkanya pa fyuma. Lelo ukusambilila Icebo ca kwa Lesa e lyo no kusangwa ku kulongana kwa Bwina Kristu kwalengele mwatendeka ukumona ifintu nge fyo Yehova afimona. Asafi asukile ailuka icikacitikila ababifi. Atontonkenye pa fyo alecita no kwiluka ukuti Yehova akamwikata ku kuboko kwa kulyo no kulamutungulula. Ici calengele Asafi ukweba Yehova ati: “Pano isonde tapali uo natemwa nge fyo namutemwa.” (Amalu. 73:23, 25) Kabili asosele no kuti Lesa ali cakaniko cakwe. (Belengeni Amalumbo 73:26.) Nangu ca kutila ‘umubili no mutima wakwe kuti fyanaka,’ uyu kemba wa malumbo atile Lesa ali no kuba ‘icakaniko cakwe umuyayaya.’ Kemba wa malumbo alicetekele ukuti Yehova ali no kumwibukisha ukuti ni cibusa wakwe. Tali no kulaba ifyo alemubombela muli bucishinka. (Luk. Mil. 7:1) Ubu bulayo bufwile bwalisansamwishe Asafi icine cine! Aimbile ukuti: “Ukupalama kuli Lesa kusuma kuli ine. Muli Shikulu Mulopwe Yehova e mo nauba.”—Amalu. 73:28.

¹⁰ Ico Asafi atemenwe sana, lishuko lya kukwata Yehova nge cakaniko cakwe, te fya pe kumi ifyo alepokelela apo ali mwina Lebi. Ilyo Asafi asosele aya mashiwi, alelanda pa mulimo alebomba uo acindamike sana e lyo na pali bucibusa bwakwe na Yehova, Uwapulamo. (Yako. 2:21-23) Pa kuti atwalilile ukuba cibusa wa kwa Yehova, kemba wa malumbo alingile ukutwalilila ukuba ne citetekelo muli Yehova. Asafi alicetekele ukuti Yehova takamulekeleshe nga atwalilila ukucita ifyo Lesa afwaya. Na imwe mulingile ukucetekela ukuti Uwa Maka Yonse takamulekeleshe.

11. Cipusho nshi Yeremia akwete kabili Yehova amwaswike shani?

¹¹ Umwina Lebi na umbi uwalandile ukuti ‘Yehova e cakaniko cakwe,’ ni kasesema Yeremia. Bushe aloseshe mwi? Yeremia aleikala ku Anatote, mu musumba wa bena Lebi, mupepi na ku Yerusalemu. (Yer. 1:1) Inshita imo, Yeremia aleilishanya ukuti: Mulandu nshi ifintu fyale-endela bwino ku babifi ilyo abalungama bena balecula? (Yer. 12:1) Ifyo Yeremia amwene mu Yerusalemu na mu Yuda, fyalengele atendeke ‘ukuilishanya.’ Yeremia alishibe ukuti Yehova alilungama. Yehova alyaswike icipusho ca kwa Yeremia ilyo amulengele ukusesema  no kulenga uko kusesema ukufikilishiwa. Ukulingana no kusesema kwa kwa Lesa, bonse abaumfwilile ifyo Yehova abebele ‘balipuswishe imyeo yabo,’ lelo abalecita ifyabipa abashaumfwilile ukusoka, balifwile.—Yer. 21:9.

12, 13. (a) Cinshi calengele Yeremia ukulanda ukuti “Yehova e o nasala,” kabili ici calengele acite cinshi? (b) Mulandu nshi imikowa yonse iya kwa Israele yalingile ukulalolela pali Yehova?

¹² Ilyo Yeremia amwene ifyo umusumba aleikalamo waonawilwe, amwene kwati ale-enda umwafiita. Cali kwati Yehova amulengele “ukwikala nga bantu abafwa kale.” (Inyimbo 1:1, 16; 3:6) Yeremia aebele uluko ulwapondweke ukubwelela kuli Shibo wa ku muulu, lelo ifyo balecita fyalibipile ica kuti Lesa apingwilepo fye ukonaula Yerusalemu na Yuda. Ici calengele Yeremia ukumfwa ububi nangu ca kutila te walufyenye. Ilyo ifi fyabipa fyalemucitikila, Kasesema Yeremia aibukishe ukuti Lesa wa nkumbu. Atile: “E co tushilobele.” Cine cine, inkumbu sha kwa Yehova shilaba ishipya cila lucelo! Ici e calengele Yeremia ukulanda ati: “Yehova e o nasala, [e cakaniko candi].” Alitwalilile ukubombela Yehova umulimo wa bukasesema.—Belengeni Inyimbo sha Bulanda 3:22-24.

¹³ Abena Israele tabali no kukwata apa kwikala pa myaka 70 pantu umusumba wali no konaulwa. (Yer. 25:11) Lelo amashiwi ya kwa Yeremia aya kuti “Yehova e o nasala” yalangile ukuti alicetekele ukutila Yehova wa nkumbu kabili ici calengele ‘alelolela.’ Imikowa yonse iya bena Israele bali-ipokele impaanga iyo yapyene, kanshi abena Israele balekabila ukulolela pali Yehova nga filya kasesema Yeremia acitile. Ni Yehova fye ali no kubapeela ifyo balekabila. Abena Israele bonse abo Lesa ali cakaniko cabo tabalekeleshiwe. Pa numa ya myaka 70, abantu ba kwa Lesa balibwelelemo ku calo cabo kabili balikwete ishuko lya kumubombela na kabili.—2 Imila. 36:20-23.

Yehova ali Cakaniko ca Bantu na Bambi

14, 15. Ukulunda pa bena Lebi, ni bani bambi abalekele Yehova aba icakaniko cabo, kabili mulandu nshi?

¹⁴ Asafi na Yeremia bali bena Lebi, lelo bushe bena Lebi fye beka bakwete ishuko lya kubombela Yehova? Awe iyo! Davidi wacaice uwali no kuba imfumu ya Israele ku ntanshi aitile Lesa ukuti ‘icakaniko cakwe mu calo ca ba mweo.’ (Belengeni Amalumbo 142:1, 5.) llyo Davidi ashikile ili lumbo, tali mwi sano nelyo mu ng’anda. Ali mu lucengo, umo afiseme ku balwani bakwe. Nalimo imiku ibili, Davidi alibeleme mu ncengo, ulucengo lumo lwali mupepi na ku Adulamu e lyo lumbi lwali mu ciswebebe ca Ene-gedi. Afwile ashikile Amalumbo 142 ilyo ali mu lucengo.

¹⁵ Nga e fyo cali, ninshi Davidi alebutuka Imfumu Shauli iyalefwaya ukumwipaya. Davidi ailefisama mu lucengo ulwayafishe sana ukuyako. (1 Sam. 22:1, 4) Ilyo ali muli ulu lucengo, camoneke kwati takwali cibusa uuli onse uwali no kumupokololako. (Amalu. 142:4) Pali iyi nshita, Davidi alombele Lesa ukuti amwafwe.

16, 17. (a) Finshi fyalengele Davidi ukulamona kwati takwete wa kumwafwa? (b) Ni kuli nani Davidi abutukile pa kuti amwafwe?

¹⁶ Ilyo Davidi aleshika Amalumbo 142, afwile ninshi alyumfwa ifyacitikile Shimapepo Mukalamba Ahimeleke uwamwafwile ukwabula ukwishiba ukuti alebutuka Shauli. Ilyo Imfumu Shauli iya kalumwa yaumfwile, yaipeye Ahimeleke no lupwa lwakwe. (1 Sam. 22:11,  18, 19) Davidi ali-ipeele umulandu pa mfwa sha aba bantu, aleumfwa kwati e waipeye shimapepo uwamwafwile kumo no lupwa lwakwe. Umuntu nga bamwipaile pa mulandu wa kuti amupususha, bushe na imwe kuti mwaipeela umulandu nga Davidi? Ubwafya na bumbi ubo Davidi akwete bwa kuti taletuusha pantu Shauli atwalilile fye ukumufwayafwaya.

¹⁷ Pa numa ya nshita fye inono, kasesema Samwele, uwasubile Davidi ukuba imfumu, alifwile. (1 Sam. 25:1) Ici na co calengele Davidi amone kwati takwali wa kumwafwa. Lelo Davidi alishibe uo ali no kubutukilako pa kuti amwafwe, no yu ni Yehova. Davidi tapeelwe umulimo uo abena Lebi bapeelwe, lelo iyi nshita ninshi alisubwa kale ukubomba umulimo umbi, e lyo no kwisaba imfumu ya bantu ba kwa Lesa. (1 Sam. 16:1, 13) Ici calengele Davidi ukweba Yehova ifyo aleyumfwa no kutwalilila ukumumfwila. Na imwe bene kuti mwalenga Yehova ukuba icakaniko cenu ne cubo cenu nga mulebombesha mu mulimo wakwe.

18. Bushe abantu tulandilepo muli cino cipande balangile shani ukuti Yehova ali e cakaniko cabo?

¹⁸ Abo twalandapo muli lino isambililo balengele Yehova ukuba icakaniko cabo pantu Yehova alibapeele umulimo kabili nabo bashintilile pali ena muli fyonse ifyo balekabila. Abena Lebi na ba mu mikowa ya kwa Israele pamo nga Davidi, balilengele Lesa ukuba icakaniko cabo. Cinshi na imwe mufwile ukucita pa kuti Yehova abe icakaniko cenu? Ifi e fyo tukalandapo mu cipande cikonkelepo.

[Futunoti]

Kuti Mwayasuka Shani?

• Bushe Yehova ali shani icakaniko ku bena Lebi?

• Finshi Asafi, Yeremia, na Davidi bacitile ifilanga ukuti Yehova ali cakaniko cabo?

• Mibele nshi mulingile ukukwata nga mulefwaya Lesa ukuba icakaniko cenu?

[Ifipusho]

[Amashiwi pe bula 8]

Abena Lebi tababakenyeko impanga, Yehova e wali icakaniko cabo pantu balemubombela

[Icikope pe bula 7]

Bushe Yehova ali shani icakaniko ca bashimapepo na bena Lebi?

[Icikope pe bula 9]

Cinshi Asafi acitile icalengele Yehova ukutwalilila ukuba icakaniko cakwe?