Jiowa, I Ineti

“Ngang inetum me wisom me lein ekkewe aramasen Israel.”​—NUM. 18:20.

1, 2. (a) Josua a ngeni ekkewe einangen Israel inetiir, nge ifa usun ekkewe chon Lifai? (b) Ifa än Jiowa pwon ngeni ekkewe chon Lifai?

MWIRIN än chon Israel akkufu chommong telinimw lon ewe Fönüen Pwon, Josua, Eleasar, ewe Samol Fel mi Lap, me samolun ekkewe einang ra kinietiw ewe fönü. Ekkena kinikin, inetin ekkewe einang. (Num. 34:13-29) Jiowa a ngeni ekkewe einang meinisin en me inetiir, nge ewe einangen Lifai esor inetin. (Jos. 14:1-5) Pwata ekkewe chon Lifai rese angei inetiir? Itä ra mönükülo?

² Jiowa a affata ewe popun ngeni ekkewe chon Lifai. A pwon pwe esap likitiirelo. A apasa: “Ngang inetum me wisom me lein ekkewe aramasen Israel.” (Num. 18:20) Atun Jiowa a erä: “Ngang inetum,” a föri eü pwon mi echipwör ngeni ekkewe chon Lifai. Itä ifa meefiom ika ina alon Jiowa ngonuk? Akkomw, eli kopwe eis, “Itä Jiowa epwe eäni ena sokkun pwon ngeniei?” Eli, kopwe pwal eis, “Itä Jiowa epwe inetin chon Kraist rese unusöch lon ach ei fansoun?” Mi lamot ekkena kapas eis pun ra weneituk me chokkewe ka tonger. Iwe, sipwe ppii met weween än Jiowa epwe wiliti inetin emön. Epwe älisikich le weweiti ifa usun Jiowa epwe tongeni wiliti inetin Chon Kraist lon ei fansoun. Nge ren tichikin, sipwe weweiti ifa usun epwe tongeni wiliti inetum, ese lifilifil ika ka äpilükülükün manau lon läng are lon eü paratis woon fönüfan.

Jiowa a Tümünü Ekkewe Chon Lifai

3. Ifa usun Kot a filatä ekkewe chon Lifai fän iten an angang?

³ Me mwen än Jiowa ngeni Israel ewe Allük, ekkewe sam ra wisen samol-fel fän iten pwisin ar kewe famili. Nge lupwen Jiowa a ngeni Israel ewe Allük, a fili ekkoch seni ewe einangen Lifai pwe repwe wisen samol fel me chon älillis. Ifa usun? Jiowa a apasa pwe lupwen a nielo ekkewe mwänichi lon Isip, a “apini” ekkewe mwänichi lon Israel meinisin fän itan. Weween pwe a nöüniir pwe repwe angang ngeni. Iwe nge, mwirin, Jiowa a filatä pwe epwe nöünöü chon Lifai “pwe akasiwilin ekewe mwänichi meinisin me lein ekewe aramasen Israel.” Pokiten ra kon chommong mwänichien ekkewe einang lon Israel lap seni ekkewe chon Lifai, Jiowa a ereniir pwe repwe awora möön pwe liwinin chokkewe “mi som seni iteiten ekewe mwän seni ewe ainangen Lefi.” (Num. 3:11-13, 41, 46, 47) Iwe, ra tongeni poputä le angang ngeni ewe Koten Israel.

4, 5. (a) Met weween pwe Jiowa, I inetin chon Lifai? (b) Ifa usun Jiowa a tümünü ekkewe chon Israel?

 ⁴ Lupwen Jiowa a filatä chon Lifai fän iten an angang, ifa usun a wiliti inetiir? Ese ngeniir älemwirier fönü, nge a ngeniir och mettoch mi aüchea, weween, eü angang mi fokkun lamot repwe föri. ‘Ewe wisen sou asor ngeni Jiowa,’ ina wiser are inetiir. (Jos. 18:7) Numperis sopwun 18 a älisikich le weweiti pwe resap osupwang ren tufichin manauer. (Älleani Numperis 18:19, 21, 24.) Chon Lifai ra angei ‘än chon Israel leengol pwe wiser fän iten ar angang.’ Weween pwe ra angei leengolun uwaan ewe fönü me leengolun etenin ekkewe man mi fesir. Iwe mwirin, ekkewe chon Lifai ra pwal eäni asor eü leengolun “ewe kinikin mi fokun mürina” pwe fän iten ekkewe samol fel. (Num. 18:25-29) Ekkewe samol fel ra pwal angei ekkewe asor mi “pin” ekkewe chon Israel ra uweato ngeni än Kot we imwenfel. Ina minne, ekkewe samol fel ra tongeni eäni lükülük woon Jiowa ren tufichin manauer.

⁵ Ekkoch ra lükü pwe ekkewe chon Israel ra awora eü leengol fän ruu. Ekkewe familien Israel ra äeä ena oruuen leengol fän iten ener, ünümer, me minen apwapwa atun ekkewe fetellap mi pin iteiten ier. (Tut. 14:22-27) Nge ra äeä ena asoren eü leengol ren pwal eü mettoch. Chon Israel ra pinini ewe ierin Sapat iteiten mwirin fisu ier. Lemüchüloon iteiten aülüngätin me awonuen ier lon ena ükükün fisu ier, chon Israel ra äeä ena leengol le älisi ekkewe mi wöüngaw me pwal ekkewe chon Lifai. Pwata chon Lifai ra kapachelong lon ena allük? Pun esor “inetiir are wiser” lon Israel.​—Tut. 14:28, 29.

6. Inaamwo ika ese wor fönüen ewe einangen Lifai, nge ia ra nonnom ia?

⁶ Iwe, ia ekkewe chon Lifai ra nonnom ia pun ese wor fönüer? Kot a wisen awora leenier. A ngeniir 48 telinimw fengen me ekkewe atake ünükür. A kapachelong ekkewe wonu telinimwen op. (Num. 35:6-8) Iwe, a wor leenien ekkewe chon Lifai atun rese angang lon ewe imwenfelin Kot. Jiowa a awora osupwangen chokkewe mi pennükü manauer fän iten än angang. Iwe, ifa usun ekkewe chon Lifai repwe pwäri pwe Jiowa, I inetiir? Ren ar lükülükü pwe Jiowa a mochen tüttümünüür me a tufichin awora minne a lamot ngeniir.

7. Met a lamot pwe Jiowa epwe wiliti inetin ekkewe chon Lifai?

⁷ Ese wor kapwüngün lon ewe Allük ika emön chon Israel ese awora ewe leengol. Nge lupwen ekkewe aramas rese älleasochisi än Jiowa allükün leengol, ekkewe samol fel me chon Lifai ra riäfföü. Ina met a fis lon fansoun Nehemia. Iei minne, ekkewe chon Lifai ra angang lon ewe atake, iwe, rese chüen tongeni föri ewe angang mi pin. (Älleani Nehemia 13:10.) A kawor tufichin manauen ekkewe chon Lifai atun chök chon Israel ra älleasochisi än Jiowa allük. A pwal lamot ekkewe samol fel me chon Lifai repwe lükü Jiowa me an tufichin awora minne ra osupwang ren.

Ekkewe Chon Lifai Mi Eäni Jiowa En Me Inetin

8. Met a aosukosuka Asaf, ewe chon Lifai?

⁸ Jiowa, I inetin ewe einangen Lifai. Nge ekkoch chon Lifai ra pwal apasa “Jiowa I  wisei” lupwen ra kapas usun pwisin ar chiechi ngeni Jiowa me ar lükülük woon. (KölK. 3:24) Äwewe chök, ewe Paipel a kapas usun emön sou köl me sou fför köl chon Lifai a erä pwe Jiowa, I inetin. Sipwe erä pwe i Asaf nge eli a tongeni wewe ngeni emön chon än Asaf famili. Asaf, i ewe chon emmweni ekkewe sou köl lon fansoun King Tafit we. (1 Kron. 6:31-43) Sia küna lon Kölfel 73 pwe Asaf a lolowoiti chokkewe mi ngaw me ese weweiti ika pwata manauer a kinamwe me wöüöch. A pwal mwo nge erä: “Ellet a solap pwe üa tümwünü lelukei pwe epwe limöch, a solap ai üsap tipis.” Eli Asaf a mönüki pwe a fokkun aüchea ewe angang Jiowa a ewisa ngeni. A mönüki pwe Jiowa I inetin. A osukosuk tori an ‘tolong lon än Kot imwenfel.’​—Kölf. 73:2, 3, 12, 13, 17.

9, 10. Pwata Asaf a tongeni erä pwe Kot I ‘wisan tori feilfeilachök’?

⁹ A poputä le siwil ekiekin Asaf atun a nom lon än Kot we imwenfel. Eli a pwal fis ngonuk pwe ka ekis mönükaalo ükükün aüchean om angang ngeni Jiowa, nge ka poputä le ekilapei ekkewe pisek ka mochen eäni. Nge atun ka käkkäeö Paipel me fiffiti mwich, ka eänisefäli än Jiowa ekiek. Iwe, Asaf a mirititi pwe ekkewe mi ngaw repwe sopwongaw. A pwal ekilapei ekkewe mettoch mi mürinnö a eäni lon an angang ngeni Kot. Iwe, a apasa fän lükülük pwe Jiowa epwe kamwöch peliefichin pöün me ekkemmweni. A tongeni apasa ngeni Jiowa: “Esor och mettoch won fonufan ua mochen me lukun en.” (Kölf. 73:23, 25, TF) Mwirin, a apasa pwe Jiowa I wisan. (Älleani Kölfel 73:26.) A makkeei: “Inisi me lelukei ra tongeni apwangapwangala.” Nge a pwal apasa pwe Kot wisan “tori feilfeilachök.” A silei pwe Jiowa chiechian feilfeilo chök me esap mönükaalo an tüppwöl le angang ngeni. (SalAf. 7:1) Ena mettoch a fokkun aururu letipen Asaf. A kölü: “Nge me rei, a mürina pwe üpwe kan ngeni Kot. Üa filätä Kot ewe Samol mi Lapalap pwe epwe ai lenien op.”​—Kölf. 73:28.

¹⁰ Ina minne, atun Asaf a apasa pwe Kot I inetin, ese chök kapas usun ekkewe pisek a angei lon wisan we chon Lifai. A äkkäeüin kapas usun an angang ngeni me an chiechi ngeni Jiowa, ewe mi Unusen Tekia seni meinisin. (Jem. 2:21, 23) Ren än Asaf epwe amwöchü an chiechi ngeni Jiowa, a lamot epwe lükü me äpilükülükü Jiowa. Epwe pwal lükülükü pwe Jiowa epwe liwini ngeni pwapwa lon fansoun epwe feito ika pwe a älleasochisi. Ka pwal tongeni eäni ena esin lükülük woon Jiowa.

11. Ifa än Jeremaia kapas eis ngeni Jiowa? Ifa usun Jiowa a pölüweni?

¹¹ Ewe soufos Jeremaia a pwal apasa pwe Jiowa I inetin. Sipwele ppii met weween alon na. A nonnom lon Anatot, eü telinimw mi kkan ngeni Jerusalem. (Jer. 1:1) Lon eü fansoun, Jeremaia a pwal kapas eis ngeni Jiowa ika pwata a kinamwe manauen ekkewe mi ngaw, nge ekkewe mi föri minne mi  pwüng ra riäfföü. (Jer. 12:1) Lupwen a küna met a fiffis lon Jerusalem me Juta, a kapas eis ngeni Jiowa. Jeremaia a silei pwe Jiowa mi pwüng. Iwe, Jiowa a pölüweni an we kapas eis ren an ereni pwe epwe oesini usun taloon ekkena telinimw, iwe mwirin, Jiowa a apwönüetä ena oesini. Chokkewe mi älleasochisi Jiowa ra manau, nge ekkewe mi ngaw rese äfänni ewe kapasen öüröür ra mälo.​—Jer. 21:9.

12, 13. (a) Pwata Jeremaia a apasa: ‘Jiowa I wisei’? Met sokkun ekiek a eäni? (b) Pwata a lamot ekkewe einangen Israel meinisin repwe eäni ekiekin Jeremaia le wikkitiwit?

¹² Mwirin, atun Jeremaia a küna pwe wesetään fönüan we a pöön me tatakkis, a meefi pwe a fetäl lon rochopwak. A usun itä nge Jiowa a föri pwe epwe mommot “usun chok ekewe sotup mi mäla me lomlom.” (KölK. 1:1, 16; 3:6) Jeremaia a ereni chon Israel ar repwe liwinsefäliti Semer we lon läng, nge ra kon ngawolo pwe iwe, Jiowa a ataielo Jerusalem me Juta. Jeremaia a letipeta inaamwo ika a pwüng met a föri. Nge Jeremaia a chechchemeni ümöümöchün Jiowa, iwe, a apasa pwe ra chüen manau pun än Jiowa kewe föfförün ümöümöch “ra fö iteiten lesosor.” Ina atun Jeremaia a apasa: ‘Jiowa I wisei.’ A chüen sopwelo le föri wisan we mi aüchea, an angangen nöün Jiowa soufos.​—Älleani Kölün Kechü 3:22-24.

¹³ Fönüen chon Israel a pöön me tatakkis ükükün 70 ier. (Jer. 25:11) Nge alon Jeremaia we, “Jiowa I wisei,” a pwäri an lükülük woon än Jiowa ümöümöch. A älisi an epwe wikkitiwit woon Jiowa, weween, epwe mosonottam tori atun Jiowa epwe föri an angang. A pöüt seni ekkewe einangen Israel meinisin älemwirier, ina popun, repwe pwal eäni ekiekin Jeremaia. Jiowa chök ar äpilükülüköch. Mwirin 70 ier, ra liwiniti fönüer, iwe, me ikena ie, ra tongeni angang ngeni Jiowa.​—2 Kron. 36:20-23.

Sap Chök Chon Lifai Ra Tongeni Eäni Jiowa Wiser

14, 15. Me lükün ekkewe chon Lifai, iö we a pwal erä pwe Jiowa i wisan? Pwata?

¹⁴ Asaf me Jeremaia, iir chon Lifai, nge sap chök chon ena einang repwe tongeni angang ngeni Jiowa. Tafit, ewe epwe wiliti kingen Israel, a erä pwe Kot i “ineti me lon fönüen chon manau.” (Älleani Kölfel 142:1, 5.) Atun Tafit a makkeei ena kölfel, ese nonnom lon eü imwen king are eü imw. A op lon eü pokungo seni chon koputan. Fän ruu ika fen lap seni, Tafit a okkop lon pokungo. Lon eü fansoun, a kkan ngeni Atulam. Lon pwal eü fansoun, a nom lon ewe fönüpöön lon Engeti. Eli a makkeei Kölfel 42 me lon eü ekkena pokungo.

¹⁵ Ika mi pwüng pwe Tafit a makkeei ei kölfel me lon eü pokungo, eli a mak me ikena ie pun ina atun an we op seni King Saul. Saul a mochen nielo Tafit, iwe, Tafit a sü ngeni eü pokungo mi weires aramas repwe tikeri. (1 Sam. 22:1, 4) Lon ena leeni mi towau seni aramas, eli Tafit a meefi pwe esor chiechian epwe tümünü i. (Kölf. 142:4) Ina atun, Tafit a tingorei Kot an älillis.

16, 17. (a) Pwata Tafit a tongeni meefi pwe esor emön epwe älisi i? (b) Iö Tafit a tongeni tingor älillis seni?

¹⁶ Me mwen än Tafit makkeei Kölfel 142, eli a rongorong met a fis ngeni ewe Samol Fel mi Lap itan Ahimelek. Ahimelek a älisi Tafit, nge ese silei pwe Tafit a sü seni Saul.  King Saul, ewe mi lolowo, a allükü pwe Ahimelek me an we famili repwe ninniilo. (1 Sam. 22:11, 18, 19) Tafit a meefi pwe tipisin ar mälo, usun itä nge nnian ewe samol fel mi älisi i. Ika en Tafit, kopwe pwal meefi ina usun? A fen weiresilo ngeni Tafit pun ese tongeni asösö pwe Saul a chök chechchei.

¹⁷ Ekiselo mwirin minne a fis ngeni Ahimelek, ewe soufos Samuel a mälo, ewe a wisen epiti Tafit pwe epwe king. (1 Sam. 25:1) Ina met a tongeni ämmeef ngeni Tafit pwe a chök äläemön, nge esor emön epwe älisi. Nge a silei pwe Jiowa epwe älisi. Inaamwo ika ese fit lein ekkewe chon Lifai mi eäni eü angang mi aüchea, nge a kepit fän iten eü wis mi sokkolo aüchean. Epwe wiliti kingen nöün Kot kewe aramas. (1 Sam. 16:1, 13) Iwe, Tafit a pwäri ngeni Jiowa meinisin ekiekin me meefian, me a sopwelo le lükülükü Jiowa. Ka pwal tongeni erä pwe Jiowa, I wisom, me lükülükü I atun ka achocho lon om angang ngeni.

18. Ifa usun chokkewe sia käeö usur lon ei lesen ra änneta pwe Jiowa I wiser?

¹⁸ Ren chokkewe sia käeö usur lon ei lesen, met weween ar erä pwe Jiowa I wiser? A wewe ngeni pwe iir meinisin a wor en me an angang fän iten Jiowa. Ra pwal lükülük pwe Jiowa epwe tüttümünüöchüür. Ekkewe chon Lifai me pwal chon ekkewe ekkoch einang usun chök Tafit ra pwal tongeni erä pwe Kot I wiser. Ifa usun sipwe tongeni usur le erä pwe Jiowa I wisach? Ina met sipwe käeö lon en lesen mwirin.

Ifa Usun Kopwe Pölüweni?

• Ifa usun Jiowa a wiliti inetin ekkewe chon Lifai?

• Met Asaf, Jeremaia, me Tafit ra föri le änneta pwe Jiowa, i inetiir?

• Menni napanap epwe älisuk pwe Jiowa epwe wiliti inetum?

[[Kapas Eis fán Iten ewe Lesen]

[Ekis Pwóróus lón pekin taropwe 11]

Esor inetin ekkewe chon Lifai fönü. Jiowa, i inetiir pun a ewisa ngeniir eü angang mi sokkolo aüchean

[Sasing lon pekin taropwe 10]

Ifa usun Jiowa a wiliti inetin ekkewe samol-fel me chon Lifai?

[Sasing lon pekin taropwe 12]

Met a älisi Asaf an epwe sopwelo le eäni Jiowa inetin?