Ku bokona mu madisá

Ku bokona mu madisá

Jihova Muéne o Undundu Uami

Jihova Muéne o Undundu Uami

Jihova Muéne o Undundu Uami

“Mu’axaxe ka an’a Izalaiele, em’eme ngi undundu ué.”—DIA. 18:20.

1, 2. (a) Maka ahi akexile nau o Jilevita kioso Josuué kia uane o ixi mu jimbandu, ku miji ia Izalaiele? (b) Kikanenu kiahi kia bhange Jihova ku Jilevita?

KIOSO akua Izalaiele kia tambula o Ixi ia a Kanena, Josuué ua uane o ixi mu jimbandu. Phala ku tena ku bhanga kiki, muéne ua kalakala kumoxi ni Mukunji ua Dikota Eleazele, ni atuameni a muiji. (Dia. 34:13-29) Jihova ua bhanene undundu ua ixi ku miji joso, maji o Jilevita ka kexile ni undundu ua ixi. (Josu. 14:1-5) Mukonda diahi-phe o Jilevita ka kexile ni undundu ua ixi, mu Ixi ia a Kanena? O kuila a a jimbile?

2 O itambuijilu ia ibhuidisu íii, tu i sanga mu izuelu ia Jihova kioso kia zuela ku Jilevita. Jihova ua londekesa kuila muéne ka a jimbi kioso kiambe: “Mu’axaxe ka an’a Izalaiele, emi’eme ngi undundu ué, eme ngi dikanda dié.” (Dia. 18:20) Xinganeka mu kikanenu kiki: “Emi’eme ngi undundu ué!” Kiebhi ki ueji divua se Jihova u ku bhanga o kikanenu kiki? Nange ueji banza, ‘o kuila eme nga tokala muene ku tambula o kikanenu kiki, kua Muteni-ia-Ioso? Mba, ‘o kuila lelu Jihova u tena ku kala undundu ua Jikidistá, o ati a ituxi? O ibhuidisu íii ia tokala phala eie, ni oso u ua zolo. Kienhiki tua-nda di longa se o kikanenu kiki kilombolola ihi. Kia-nda tu kuatekesa kuijiia kiebhi Jihova kia tena ku kala undundu ua Jikidistá lelu. Muéne u tena ku kala undundu uê, ki kale se ua kingila kuia ku diulu, mba ku kala ni muenhu mu palaízu mu ixi.

Jihova Uexile Mubhani ua Jilevita

3. Mukonda diahi Nzambi ua solo o Jilevita mu sidivisu iê?

3 Ande dia Jihova ku bhana o Kitumu ku akua Izalaiele, o atuameni a miji akexile mu sidivila mu ukunji. Kioso Nzambi kia bhana o Kitumu ku akua Izalaiele, ua solo athu ku muiji ua Levi phala ku sidivila mu ukunji, ni akuatekexi. Kioso Nzambi kia jibha o an’a phande-kumbi m’oxi ia Ijitu, ua besoala o an’a phande-kumbi oso a Izalaiele. Kienhiki, Nzambi ua a ambela, uixi: “Eme nga solo o jilevita mu’axaxi ka an’a Izalaiele, . . . a phande-kumbi.” Mukonda dia an’a phande-kumbi a Izalaiele kuvula dingi, o an’a Jilevita ndenge, o kukula a ku bhana phala kulondekesa kuila saí muiji ua betele kota. (Dia. 3:11-13, 41, 46, 47) Kienhiki, o Jilevita eji tena ku bheza o Nzambi ia akua Izalaiele.

4, 5. (a) Ihi ilombolola Nzambi ku kala undundu ua Jilevita? (b) Kiebhi Jihova kia lange o ibhindamu ia Jilevita?

4 O kikalakalu kiki kia lombolola ihi phala o Jilevita? Mu veji dia ku a bhana o jimbandu ja ixi, Jihova ua a bhana kikalakalu kia ujitu phala ku ki bhanga. O ku kala ‘akunji a Jihova’ kia kexile o undundu uâ. (Josu. 18:7) O divulu dia Dialuilu 18:20, dilondekesa kuila o kikalakalu kiki, kia a xisa ni uadiama mu ukexilu ua xitu. (Tanga Dialuilu 18:19, 21, 24.) O Jilevita eji ku a bhana ‘o mbandu ja kakuinhi oso mu Izalaiele, ieji kala undundu uâ, mu kikalakalu kiâ, kia ukunji.’ Ene eji tambula 10 dia porcento ku idima ia akua Izalaiele, ni ku bandekesa o ibhaku iâ. Phala kulondekesa o kisakidilu kiâ, o Jilevita eji bhana o mbandu ia kakuinhi ia tambula, “o ima ioso ia beta o kuiuka,” phala ku kuatekesa o akunji. * (Dia. 18:25-29) O akunji eji ku a bhana ué “o maujitu oso a kôla,” eza nau an’a Izalaiele mu ku a bhakuila Nzambi. Kienhiki o akunji a tokalele ku dielela kuila Jihova ueji langa o ibhindamu iâ.

5 Sai athu a xikinine kuila o Izalaiele a bhanene o mbandu ia kakuinhi. O akua Izalaiele akexile ni kudia, ni menha, phala o iônge ioso ikola. (Mate. 14:22-27) Ene akexile mu bhanga fesa ia kizuua kia Sábhalu, mu sambuadi dia mivu ioso. Kienhiki mu disukilu dia muvu ua katatu, ni ua kasamanu, ua muvu ua kasambuadi o akua Izalaiele akexile mu bhana o mbandu ia kakuinhi, phala ku kuatekesa o jingadiama ni Jilevita. Mukonda diahi o Jilevita a tambula o ujitu iú? Mukonda ka “tambula-ku dikânda ku undundu,” mu Izalaiele.—Mate. 14:28, 29.

6. Sumbala o Jilevita ka kexile ni mbandu ia ixi mu Izalaiele, kuebhi kueji tunga?

6 Nange u dibhudisa: ‘Se o Jilevita ka tambuile mbandu ia ixi, kuebhi kueji tunga?’ Nzambi ua lange o ibhindamu iâ. Muéne ua a bhana 48 a mbonge, phala ku kala-mu ni ibhaku iâ. Mua kexile ué mbonge jisamanu ja ku kondamena. (Dia. 35:6-8) Kienhiki, o Jilevita akexile ni kididi phala ku kala-mu, né muene se ka kexile mu sidivila mu tembulu ia Nzambi. Jihova ua lange o ibhindamu ia athu oso akexile mu ku mu sidivila. Mu kiki, o Jilevita a tokalele kulondekesa kuila Jihova uexile undundu uâ, mu ku dielela mu kutena kuê kua ku langa o ibhindamu iâ.

7. Ihi ia bhingile phala o Jilevita ku bhanga Jihova o undundu uâ?

7 O Kitumu ki kia tumine kuila o mukua Izalaiele u kamba ku bhana o mbandu ia kakuinhi a mu kaxtikala. Kioso o athu kia kambele ku bhana o dijimu, o akunji ni Jilevita akexile mu ki bhana. Kiki kia bhiti ué mu izuua ia Jelemiia. Mukonda dia kiki, o Jilevita a tokalele ku kalakala ku mábhia mâ, maji ka kexile mu bhanga sidivisu mu tembulu. (Tanga Nehemiia 13:10.) O Jilevita eji tena ngó ku dikila o ibhindamu iâ, se akua Izalaiele, a belesele o Kitumu kia Jihova. Lua kamúkua o akunji ni Jilevita, a tokalele ku kala ni kixikanu kua Jihova, kia ku langa o ibhindamu iâ.

Muthu ni Muthu ua Bhangele Jihova o Undundu uê

8. Jimbulula se maka ahi a di bhanene nau o Levita Azafo.

8 O muiji uoso ua Levi, ueji bhanga Jihova o undundu uâ. Mukonda dia kiki, muthu ni muthu ua tumbula o kizuelu kiki, “Jihova muene kimanga kiami,” phala kulondekesa kuila o ubhezelu uâ, ni kidielelu kiá, kia tokalele ngó kua Nzambi. (Kud. 3:24) Saí Levita uexile ngimbi. O Levita iú Azafo, sumbala muéne ua tokalele ku muiji ua Levi, muéne ua kexile mu kuimba mu izuua ia Sobha Davidi. (1 Mal. 6:31-43) O divulu dia Jisálamu 73, di tu tangela kuila Azafo, ua kexile ni luímbi lua athu a iibha akexile jimvuama. Muéne uambe: “Kifua-ze eme nga tale ngó hadi ia ku di zelesa o muxima ni kusukula o maku’ami n’a bhue o maxaka.” Muéne ua jimbi o kikalakalu kia ujitu kia kexile mu bhanga kua Nzambi; ka kexile dingi mu mona Jihova kala undundu uê. Muéne ua thandanganhele kiavulu, ‘katé kia bokona mu tembulu ia Nzambi.’—Jisá. 73:2, 3, 12, 13, 17.

9, 10. Mukonda diahi Azafo uambe kuila Nzambi, ‘undundu uê u nangenena?’

9 Mu tembulu, Azafo ua mateka ku mona o ima kala ki mona Nzambi. Eie u tena ué ku bhita mu maka enhá. Nange u kamba ku xinganeka mu sidivisu iê ia ujitu i ua mu bhanga, anga u mateka ku xinganeka mu jimbote ji ueji kala na-ju. Maji mu ku di longa o Mak’â Nzambi, ni kuia mu iônge, eie u mona o ima kala ki mona Jihova. Azafo ua xinganeka mu ibhidi ieji bhita na-iu o athu a iibha. Muéne ua xinganeka mu ima iambote ia kexile na-iu mu ku bheza Nzambi, iu ua dielele kuila Jihova ueji mu kuatekesa, ni ku mu endesa. Azafo uambe kua Jihova: “O mu ngongo ue kana-mu dingi nga mu indi, u ku tunda eie.” (Jisá. 73:23, 25) Kienhiki, muéne uambe kuila Jihova o undundu uê. (Tanga Jisálamu 73:26.) Sumbala o ‘xitu ni muxima moxi,’ ua mukua jisalamu ua luezele, Nzambi ueji kala hanji o ‘undundu uê u nangenena.’ O mukua jisalamu ua dielele kuila Jihova ueji mu lembalala kala kamba diê. Muéne uejidile kuila Jihova keji jimba o ufiiele uê. (Ndo. 7:1) Azafo ua dielele kiavulu kua Nzambi! Muéne uimbi: “Eme-phe kia ngi uambela o kuzukama kua Nzambi; nga solo Ngana Nzambi, muene u kala kibúta kiami.”—Jisá. 73:28.

10 Kioso Azafo kia zuela kuila Jihova uexile undundu uê, muéne ka kexile mu zuela o ima ia kexile mu tambula, mu ku kala Levita. Muéne ua kexile mu zuela o sidivisu iê ia ujitu ia kexile mu bhanga, ni mu ukamba uê ni Jihova, o Suke-ku. (Tiia. 2:21-23) Phala ku langa kiambote o ukamba iú, o mukua jisalamu, ua tokalele ku kala ni kixikanu kua Jihova, ni ku mu dielela. Azafo ua tokalele ku dielela kuila Jihova ueji mu besoala, se muéne ua belesele Jihova. Eie u tena ué ku kala ni kidielelu kiki, kua Muteni-a-Ioso.

11. Kibhuidisu kiahi kia bhange Jelemiia, ni kiebhi kia ki tambuijila?

11 O polofeta Jelemiia uexile ué Levita, uejidile kuila Jihova uexile ‘undundu uê.’ Tua-nda di longa se mukonda diahi muéne ua zuela kiki. Jelemiia ua tungile ku Anathothe, o mbanza ia Jilevita ia zukamene ku Jeluzaleme. (Jel. 1:1) Saí kithangana Jelemiia ua dibhudisa: Mukonda diahi o athu a iibha a mu kituka jimvuama, o athu a iuka a mu tala hadi iavulu? (Jel. 12:1) Mu ku mona o ima ia kexile mu bhita mu Jeluzaleme ni mu Juda, ia mu bhangesa ku ‘dikola.’ Jelemiia uejidile kuila Jihova muthu ua iuka. Jihova ua tambuijila o kibhuidisu kia Jelemiia mu ku mu tumina o ku boka o njimbu ia ku buika, Jihova iu ua kumbidila o kikanenu kiê. Kála kia ki kanena, athu oso a belesela o kitendelesu kia Jihova, a a ‘lange o mienhu iâ,’ maji o athu a iibha a ditunu o ku belesela akexile jimvuama, afú.—Jel. 21:9.

12, 13. (a) Mukonda diahi Jelemiia uambe: “Jihova muene kimanga kiami,” ni ukexilu uahi uexile nau? (b) Mukonda diahi o miji ia Izalaiele a tokalele ku kala ni ukexilu ua ku kingila?

12 Mu ku bhita kithangana Jelemiia ua mono o mbanza iê ku i buika, muéne ua divu kála ua kexile mu kuenda mu kitombe. Kia difuangane kuila Jihova ua mu “xikika mu ididi mua vundu, kala athu á fua kiá okulu.” (Kud. 1:1, 16; 3:6) Jelemiia uambe ku mundu ua bhukumukine phala ku vutuka kua Tata iê ia diulu, maji ene akexile mu ku bhanga ima ia iibha, Jihova iu ua buika o mbanza ia Jeluzaleme ni Juda. Kiki kia bhekela ndolo iavulu kua Jelemiia, sumbala muene ka kexile ni kikuma. Mu ndolo iê, o polofeta ua lembalala o henda ia Nzambi. Muéne uambe “o jihenda ja jene-ze ja bhiti etu tua kambe ku jima o mbutu.” Kienhiki o henda ia Jihova iexile mu imene ioso ki kuila ngó kúkia! Kiki kia bhangesa Jelemiia kuzuela: “Jihova muene kimanga kiami.” Muéne ua kolokota ku sidivila kala polofeta.—Tanga Kuditenda 3:22-24.

13 Mu 70 a mivu o mbanza ia akua Izalaiele, ieji xala sé athu. Eji ku i buika. (Jel. 25:11) Maji Jelemiia uambe “Jihova muene kimanga kiami” mu kulondekesa o kidielelu kiê mu henda ia Nzambi, ia mu bhana nguzu phala kulondekesa ‘o ukexilu ua ku kingila.’ Miji ioso ia Izalaiele eji xala sé jimbote jâ, kienhiki ene a tokalele ué kulondekesa o ukexilu ua kexile nau o polofeta. Jihova muene ngó uexile o kidielelu kiâ. Mu ku bhita 70 a mivu, o mundu ua Nzambi, a tungu dingi o mbanza iâ, ia kexile mu sidivila dingi Nzambi.—2 Mal. 36:20-23.

Athu a Mukuá Eji Bhanga ué Jihova Undundu uâ

14, 15. Kála o Jilevita, nanhi dingi ua bhange Jihova o undundu uê, ni mukonda diahi?

14 Ki kale Azafo ni Jelemiia a tokalele ku muiji ua Levi, maji o kuila o Jilevita ene ngó akexile ni ujitu ua ku bhanga Jihova o undundu uâ? Kana! O munzangala Davidi, ueji kala o sobha ia Izalaiele, uambe kua Nzambi kuma “eie ngó u dibhandulukilu diami, k’ulu dia mundu kunu.” (Tanga Jisálamu 142:1, 5.) Kioso Davidi kia soneka o jisalamu jiji, muéne ka kexile mu inzo ia sobha, mba mu dibhata diê. Muéne ua disuekele mu dibanda, ua kexile mu lenga o jinguma jê. Mu ithangana iiadi Davidi ua di sueka mu dibanda—dia zukamene ku Adulamu, ni mu kikangalakata kia Engedi. Nange muéne ua soneka o Jisálamu 142, mu mabanda enhá.

15 Sobha Saúlu ua kexile mu sota Davidi phala ku mu jibha. Davidi ua lenge mu dibanda, phala ka mu kuate. (1 Sam. 22:1, 4) Nange mu kididi kieniókio, Davidi ka kexile ni dikamba phala ku mu suínisa. (Jisá. 142:4) Kiki kiene kia bhangesa Davidi, ku dikola kua Nzambi phala ku mu kuatekesa.

16, 17. (a) Ima iahi ia bhangesa Davidi ku luuala kiavulu? (b) Davidi ua bhingi kikuatekesu kua nanhi?

16 Kioso Davidi kia soneka o Jisálamu 142, muéne uejidile se ima iahi ieji bhita ni Mukunji ua Dikota Ahimeleke, ua mu bhanene o kikuatekesu, kioso kia kexile mu lenga Saúlu. O Sobha Saúlu uexile ni difuba diavulu, iu ua tumu ku jibha Ahimeleke ni muiji uê uoso. (1 Sam. 22:11, 18, 19) Davidi ua divuile kuila muéne uexile ni kikuma kia ufuilu uâ. Kia difuangane kuila muene ua jibhile o mukunji ua mu kuatekesele. Se ua kexile bhu kididi kia Davidi, ki ueji banza ué kuila eie uala ni kikuma? Davidi ua thandanganhele dingi kiavulu, mukonda Saúlu ua kexile hanji ku mu sota.

17 Mu ku bhita kithangana o polofeta Samuuele uafú, muene ua undu Davidi phala ku kala sobha ku hádia. (1 Sam. 25:1) Kiki kia bhangesa dingi Davidi ku luuala kiavulu. Maji né kiki, Davidi uejidile se nanhi ua tokalele ku mu kuatekesa—Jihova. Davidi ka kexile mu bhanga o sidivisu ia Jilevita, maji a mu undile kiá phala ku bhanga sidivisu iéngi, ia ku kala sobha ua mundu ua Nzambi. (1 Sam. 16:1, 13) Mu kiki, Davidi ua di bhakula kua Jihova, iu ua kolokota mu ku belesela o itendelesu ia Nzambi. Eie ua tokala ué ku bhanga Jihova kala undundu ué, ni dilengelu diê, kioso ki uia ni ku bhanga o sidivisu iê.

18. Kiebhi o athu u tua tange mu milongi íii, a londekesele kuila Jihova uexile undundu uâ?

18 Athu oso u tua tange, a bhangele Jihova o undundu uâ, mu ku bhanga o sidivisu ia Nzambi. Ene a dielele mu kikuatekesu kia Nzambi, kioso kia kexile ku mu sidivila. O Jilevita, ni muiji ua Izalaiele, kala Davidi, a bhange Nzambi o undundu uâ. Kiebhi Jihova kia tena uê ku kala undundu uê? Tua-nda di longa o maka enhá mu milongi ia-nda kaiela.

[Tanga mu luji]

^ kax. 4 Phala kuijiia dingi se kiebhi kia kexile mu langa o ibhindamu ia akunji, tanga o divulu, Estudo Perspicaz das Escrituras, volume 3, mu jimbandu ja 485, mu phutu.

Kiebhi ki Ueji Tambuijila?

• Mukonda diahi Jihova uexile undundu ua Jilevita?

• Ima iahi ia bhange Azafo, Jelemiia, ni Davidi, phala kulondekesa kuila Jihova uexile undundu ua?

• Ukexilu uahi u ua tokala ku kala nau, phala Nzambi ku kala undundu uê?

[Ibhuidisu ia ku dilonga]

[Kilombuelelu ku bandu 11]

O Jilevita ka kexile ni undundu ua ixi. Maji Jihova uexile undundu uâ, ene a tambula o ujitu ua ku mu sidivila

[Jifoto ku bandu 10]

Kiebhi Jihova kia londekesa kuila muéne uexile undundu ua akunji ni ua Jilevita?

[Jifoto ku bandu 12]

Ihi ia kuatekesa Azafo ku kolokota ku bhanga Jihova undundu uê?