Jaʼ jrextotik li Jeovae

«Vuʼun avosilun chicʼot. Vuʼun avuʼunun chicʼot te ta stojol li achiʼiltac ta israelale.» (NÚM. 18:20)

1, 2. 1) ¿Kʼusi ikʼot ta stojolal jlevietik kʼalal laj yichʼ chʼakel li Albil Balumile? 2) ¿Kʼusi chakʼbe jlevietik li Jeovae?

 KʼALAL laj xaʼox yuʼuninik batel ep yosilal Albil Balumil li Israele. Ikʼot yorail la xchʼakik. Taje jaʼ la spasik li pale Eleazar, Josué, xchiʼuk li bankilaletik yuʼunik ta jujuchop sbiik li j-israeletike (Núm. 34:13-29). La xchʼakbeik yosilik li snitilultak Israele, pe li jlevietike muʼyuk laj yichʼ yosilik (Jos. 14:1-5). ¿Kʼu yuʼun muʼyuk i-akʼbatik? ¿Mi yuʼun yolbaj muʼyuk i-akʼbatik? ¿Mi yuʼun chʼabal jsetʼuk xrextoik?

² Ta melel, li Jeova muʼyuk jech oy ta yoʼonton ti chikta komel li jlevietike. Jaʼ yuʼun, xi laj yalbe stuk Aarón ti jaʼ li bankilal li ta jvokʼ nitilulale: «Vuʼun avosilun chicʼot. Vuʼun avuʼunun chicʼot te ta stojol li achiʼiltac ta israelale» (Núm. 18:20). ¡Toj echʼ xa noʼox lek li kʼusi albate! ¿Kʼu van yelan laj kaʼi jbatik jechuk ti voʼotikuk jech laj yalbutike? Xuʼ van xi jakʼbe jbatike: «¿Mi jta-o van xkichʼ li kʼusi chal li Buchʼu skotol xuʼ yuʼune? Akʼo mi jpasmulilun, ¿mi xuʼ xkʼot ta jrexto o xkuʼunin li Jeovae?». Ta melel toj tsotsik skʼoplal li sjakʼobiltak taje, yuʼun te nitil jkʼoplaltik xchiʼuk li kutsʼ kalaltike. Jaʼ yuʼun, lik kalbetik skʼoplal kʼusi jaʼ smelolal ti chkʼot ta jrextotik li Jeovae. Mi laje ta jchantik kʼusi skʼan jpastik sventa chkʼot ta jrextotik, akʼo mi chijbat ta vinajel o mi chijkom ta Balumil.

La xchabi jlevietik li Jeovae

3. ¿Kʼuxi lik tunikuk ta paleal li jlevietike?

³ Kʼalal chʼabal toʼox li Smantal Moisese, li jolil ta jujun utsʼ alalile jaʼ toʼox ch-abtejik ta paleal. Pe kʼalal laj yakʼbe mantaletik Moisés li Diose, li paleale jaʼ xa ikom ta sbaik li jlevietike. Li viniketik taje chkʼotik ta paleetik o ta yajkoltaobba paleetik. ¿Kʼuxi ikʼot ta pasel taje? Jvules ta joltik ti kʼalal laj yakʼbe slajeb sbaʼyel nichʼnabtak li j-egiptoetike, li Jeovae laj yal ti la snakʼ o la stʼuj komel sventa chuʼunin li baʼyel xnichʼnab j-israeletik sventa xtunik ta stojolale. Pe ta mas tsʼakale lik stunes li jlevietike ti «jaʼ xqʼuexol [ikʼot] li sba [yol xnichʼon]» li j-israeletike. Ta skoj ti jaʼ mas epik li sbaʼyel nichʼnabtak Israele ti jaʼ jutukik li jlevietike, li Jeovae laj yal mantal ti akʼo stoj ti kʼuyepal jelavemike (Núm. 3:11-13, 41, 46, 47). Ta skoj taje, li jlevietike lik spasik chʼul abtelal ta jteklum.

4, 5. 1) ¿Kʼuxi ikʼot ta xrextoik Jeova li jlevietike? 2) ¿Kʼuxi la xchabi jlevietik li Jeovae?

⁴ Jech kʼuchaʼal laj xa kiltike, li jlevietike muʼyuk laj yichʼ vokʼbel yosilik, «li cʼusi jaʼ yuʼunique jaʼ li paleal ta stojol Diose», jun abtelal ti tsots skʼoplale (Jos. 18:7). Jaʼ yuʼun xi laj yal ta Números 18:20: «Vuʼun avosilun chicʼot». Manchuk mi jech, li stuke muʼyuk laj yakʼ ta povreal (kʼelo Números 18:19, 21, 24). Ta skoj ti «chtunic cuʼun  ta chʼulna», xi li Diose, «li levietique [ch-akʼbatik] yuʼuninic li jujun ta lajlajuneb ti chaqʼuic li [x]chiʼiltaque», jaʼ xkaltik, li jteklume chakʼik li jujun ta lajlajuneb xchon bolomik ti chvokʼe xchiʼuk li stsʼunobtakik chlokʼ yuʼunike. Jech xtok, li jlevietike ta me slokʼesik ek jun ta lajlajuneb sventa li paleetike, jaʼ tstʼujik li mas tʼujome (Núm. 18:25-29). a Li Paleetik eke ta staik «scotol li cʼusi [chakʼik]» ta chʼulna li xchiʼiltak ta israelale. Ta melel, xuʼ spat yoʼontonik ta stojolal Jeova ti ch-akʼbatik li kʼusitik chtun yuʼunike.

⁵ Yaʼeluk li Smantal Moisese, chalbe skotol utsʼ alaliletik ti akʼo xchʼakik yan li jujun ta lajlajuneb kʼusi oy yuʼunike, taje jaʼ sventa chtun yuʼun stukik xchiʼuk sventa li tsobajeletik ta jujun jabile (Deu. 14:22-27). Pe oy to yan stu li diesmo taje. Li j-israeletike jujun vukub jabil oy jun jabil ti muʼyuk chabtelan li yosilike. Li ta slajebaltik xa yoxibal jabil xchiʼuk li ta svakibale, li diesmo taje jaʼ tstunesik sventa tskoltaik li buchʼutik abol sbaik xchiʼuk jlevietike. ¿Kʼu yuʼun la stabeik sbalil ek li jlevietike? Yuʼun «muʼyuc yichʼoj yosili[k]» li ta Israele (Deu. 14:28, 29).

6. Mi muʼyuk laj yichʼ yosilik li jlevietike, ¿bu inakiik?

⁶ Mi muʼyuk laj yichʼ yosilik li jlevietike, ¿bu inakiik? Li Jeovae la xchabian. Yuʼun laj yakʼbe jteklumetik xchiʼuk laj yakʼbe balumil ti nopol noʼoxe. Ta skotole oy 42 lumetik ti bu xuʼ xnakiik kʼalal muʼyuk ch-abtejik ta chʼulnae xchiʼuk i-akʼbatik vakib lum sventa xuʼ te chbat snakʼ sba junuk j-israelal krixchano mi la smil xchiʼile (Núm. 35:6-8). Lek jamal xvinaj ti Jeovae ep kʼusitik chakʼbe li buchʼutik chtunik jujun kʼakʼal ta stojolale. ¿Kʼuxi laj yakʼik ta ilel ti jaʼ xrexto chilik li Jeovae? Jaʼ ti la spat yoʼontonik ta stojolal ti xuʼ chkoltaatik yuʼune xchiʼuk ti oy ta yoʼonton tspase.

7. ¿Kʼusi skʼan spasik yoʼ xakʼik ta ilel ti jaʼ xrextoik Jeova li jlevietike?

⁷ Bakʼintike oy j-israeletik ti muʼyuk chakʼik li diesmoe. Li ta Smantal Moisese muʼyuk chal ti chichʼik tsitsel li buchʼutik jech tspasike, ta skoj taje chil svokolik skotol li jlevietik xchiʼuk xtok li paleetike. Taje jech ikʼot ta pasel li ta skʼakʼalil Nehemiase. Ta skoj taje ibat abtejikuk ta yosilik xchiʼuk muʼyuk xa laj yakʼ ta yoʼontonik li chʼul abtelal akʼbilike (kʼelo Nehemías 13:10). Sventa tstaik li kʼusitik chtun yuʼunik li jlevietike skʼan xchʼunik mantal li jteklume. Ta melel, skʼan xakʼik ta ilel ti spatoj yoʼontonik ta stojolal Jeova xchiʼuk li kʼusi xchapanoj ta sventa ti kʼuyelan chchabiatike.

Krixchanoetik ti la xrextoinik li Jeovae

8. ¿Kʼu yelan laj yil svokol li jleví Asafe?

⁸ Skotol li jlevietike jaʼ xrexto chaʼiik li Jeovae. Pe ta jujun tal li jlevietike oy kʼusi laj yalik ti chakʼ ta ilel ti jaʼ xrextoik Jeova kʼalal laj yalbeik skʼoplal ti kʼuyelan lek xil sbaik xchiʼuk li Jeovae xchiʼuk ti la spat yoʼontonik ta stojole (Lam. 3:24). Te me tsakal skʼoplal ek li buchʼu la stsʼiba li Salmo 73, li Asafe. Jaʼ toʼox jech sbi li buchʼu yichʼoj ta venta ta sbeiltasel li jkʼejimol levietik ta skʼakʼalil li ajvalil Davide. Kʼalal chkaltik ta sventa li Asafe xuʼ van jaʼ jun snitilul ti chkʼejin xchiʼuk ti tstsʼiba sonetike (1 Cró. 6:31-43). Akʼo mi mu jnaʼtik lek buchʼu la stsʼiba li salmo liʼe, ti kʼusi lek xvinaje jaʼ ti mu snaʼ kʼu yuʼun jaʼ lek chbat xkuxlejalik li buchʼutik toj chopolike. Solel itʼixaj yoʼonton ta stojolalik, jaʼ yuʼun xi laj yale: «Li vuʼune altic laj cacʼ persa la jchabi jba ta sventa li cʼusi chopole, ti muʼyuc bu laj quicʼubtas jcʼob ta spasel li muliletique».  Yaʼeluke chʼay ta sjol ti jaʼ jun matanal ti chtun ta stojolal Jeova xchiʼuk ti jaʼ kʼotem ta xrexto li Jeovae. Pe li kʼuyelan tsnop toʼoxe jaʼ to ijel «cʼalal [i-och] ta chʼulna» yuʼun Diose (Sal. 73:2, 3, 12, 13, 17).

9, 10. ¿Kʼu yuʼun «[jaʼ] cʼotem ta jrexto sbatel osil [Dios], svaʼanoj sba ta yacʼbel yip [koʼonton]» xi li Asafe?

⁹ Kʼalal i-och ta chʼulna li Asafe, jech lik snop kʼuchaʼal li Jeovae. Taje jech kʼotem ta stojolik ep yajtsʼaklomtak Cristo ek. Jech kʼuchaʼal ikʼot ta stojolal li Asafe, li stukik eke muʼyuk xa sbalil laj yilik li matanal ch-akʼbatik yuʼun Diose, yuʼun jaʼ ibat ta yoʼontonik li kʼusitik sventa sba balumile. Pe kʼalal lik xchanik yan velta li Skʼop Diose xchiʼuk ti batilanik ta tsobajeletike, la sjelik ti kʼu toʼox yelan tsnopike. Li Asafe, laj yakʼ venta ti buchʼu toj chopolike ta onoʼox stabeik stojobil li kʼusi tspasike. Kʼalal la snop ta sventa li bendisionetik akʼbile, laj yaʼibe smelolal ti chchabiat xchiʼuk ti chbeiltasat yuʼun li Jeovae. Jaʼ yuʼun xi laj yalbe: «Jaʼ noʼox voʼot, Dios cuʼun. Ta sventa ti te oyun o ta atojole, muʼyuc cʼusi yan ta jcʼan liʼ ta banamile» (Sal. 73:23, 25). Ta tsʼakale xi laj yale: «[Jaʼ] cʼotem ta jrexto sbatel osil ti Diose, svaʼanoj sba ta yacʼbel yip ti coʼntone» (kʼelo Salmo 73:26, Ch). Akʼo mi x-ipaj o mi chat yoʼonton li jtsʼibajom yuʼun salmoe, li stuke jaʼ xrexto laj yil-o li Jeovae. ¡Solel xmuyubaj laj yaʼi sba kʼalal la svules ta sjol ti Jeovae mu xchʼayat ta yoʼonton xchiʼuk li yabtel la spase! (Ecl. 7:1.) Jaʼ yuʼun xi ikʼejine: «Li vuʼune chinopaj ta atojol, yuʼun jaʼ toj lec chcaʼay. Voʼot noʼox cacʼoj jba o ta acʼob, Mucʼul Dios, voʼot li Cajvalote» (Sal. 73:28).

¹⁰ Kʼalal laj yal Asaf ti jaʼ xrexto sbatel osil kʼotem li Diose, maʼuk noʼox skʼan xal li koltael i-akʼbat ta sventa li kʼusitik chtun yuʼunik ti ch-akʼbatik li jlevietike. Yuʼun jaʼ skʼan chal ta sventa li yabtel akʼbil yuʼun Dios li ta chʼulnae xchiʼuk ti kʼuyelan lek chil sbaik xchiʼuk li Jeovae (Sant. 2:21-23). Sventa lekuk-o xil sbaik xchiʼuk li Jeovae, skʼan xakʼik ta ilel ti oy xchʼunel yoʼonton xchiʼuk tspat yoʼontonik ti lek chbat xkuxlejalik ta jelavel mi la xchʼunbeik smantale. Li voʼotike stakʼ jech jpat koʼontontik ek.

11. ¿Kʼusi la svul-o yoʼonton li Jeremiase xchiʼuk kʼusi itakʼbat?

¹¹ Yan jleví ti laj yakʼ ta aʼyel ti jaʼ xrexto chil li Jeovae, jaʼ li Jeremiase. Jkʼeltik kʼu yuʼun jech tsnop taje. Li j-alkʼop taje te toʼox nakal ta lum Anatot ti nopol xil Jerusalene (Jer. 1:1). Jun velta toj chopol laj yil ti jaʼ toj lek kʼusi tstaik li buchʼutik chopolike, ti jaʼ chil svokolik li buchʼutik lekike (Jer. 12:1). Li stuke snaʼoj ti tukʼ li Jeovae, jaʼ yuʼun kʼalal laj yil ti kʼusi chkʼot ta pasel ta Jerusalén xchiʼuk ta Judae, laj yalbe ti kʼuyelan chile. ¿Kʼusi itakʼbat un? Li Diose laj yalbe ti akʼo bat yal mantal sventa xchapanel xchiʼuk ti jechuk xkʼot ta pasel li albilkʼopetik taje: li buchʼutik muʼyuk la xchʼunike ichamik, pe li buchʼutik la xchʼunike «muʼyuc [chamik], jaʼ chcuch to yuʼun[ik]» (Jer. 21:9).

12, 13. 1) ¿Kʼu yuʼun laj yal Jeremías: «Jaʼ noʼox te ta jta o coltael ta stojol li Mucʼul Diose», xchiʼuk kʼusi la spas? 2) ¿Kʼu yuʼun skʼan «jaʼ noʼox [s]patoj o [y]oʼnton ta stojol [Dios]» li j-israeletike?

¹² Li ta jteklume solel muʼyuk kʼusi x-ayan ikom xchiʼuk lilijem ikom. Kʼalal jech laj yile, chʼayem laj yaʼi sba li Jeremiase, xkoʼolaj sujbil  yuʼun Jeova sventa xanav ta ikʼ osil. Muʼyuk xa kuxul laj yaʼi sba, jech laj yaʼi sba «cʼu chaʼal [...] ti buchʼu [voʼne] laj chamuc xae» (Lam. 1:1, 16; 3:6, Ch). Ta skoj ti muʼyuk laj yiktaik li kʼusitik chopol la spasik li j-israeletike xchiʼuk muʼyuk isutik ta stojolal li Stotik ta vinajele, li Jerusalén xchiʼuk li Judae laj yichʼik lajesel. Melel ti laj onoʼox spʼijubtas jteklum li j-alkʼope, li kʼusi ikʼo ta pasele maʼuk ta smul, pe akʼo mi jech, laj yat tajek yoʼonton. Jech xtok, laj yakʼ venta ti jaʼ ta skoj «[x]cʼuxubinel yuʼun Mucʼul [Dios]» ti muʼyuk ilaj skotol li jteklume, yuʼun li slekil yoʼontone «ta jujun sob ta [x-achʼub] yan velta». Jaʼo te laj yakʼ ta ilel Jeremías ti jaʼ xrexto chaʼi Jeova kʼalal laj yal: «Jaʼ noʼox te ta jta o coltael ta stojol li Mucʼul Diose». Li stuke snaʼoj ti jaʼ matanal ti chtun ta yaj-alkʼop Diose (kʼelo Lamentaciones 3:22-24).

¹³ Pe li kʼusi laj yal Jeremiase chakʼ ta ilel ti spatoj yoʼonton ti chkʼuxubinvan li Diose, jech oxal «jaʼ noʼox [s]patoj o [y]oʼnton ta stojol». Skotol li j-israeletike skʼan me jech spasik ek, yuʼun chʼabal xaʼox li yosilike xchiʼuk li slumalike, solel muʼyuk kʼusi x-ayan ikom, taje jalij 70 jabil (Jer. 25:11). Jaʼ xa noʼox xuʼ spat yoʼontonik ta stojolal Jeova. Kʼalal tsuts xaʼox li 70 jabile laj yikʼ sutel ta slumal li steklumale xchiʼuk laj yakʼ xbat tunikuk yan velta te (2 Cró. 36:20-23).

Li yan krixchanoetik eke xuʼ jaʼ chkʼot ta xrextoik li Jeovae

14, 15. ¿Buchʼu yan la xrextoin Jeova, xchiʼuk kʼu yuʼun?

¹⁴ Vaʼun chaʼa, ¿mi jaʼ noʼox jlevietik, Asaf xchiʼuk Jeremías, ti xuʼ xtunik ta stojolal li Diose? ¡Moʼoj! Li jun slekil kʼelobile, jaʼ li Davide, yuʼun kʼalal maʼuk toʼox ajvalil ta Israele, xi laj yalbe li Jeovae: «Atuc noʼox jech ti spajeb oyot ta jtojole» (kʼelo Salmo 142:1, 5). Kʼalal la stsʼiba li salmo liʼe, li Davide muʼyuk toʼox te nakal ta kʼupil sba na, mi jaʼuk oy sna, nakal toʼox ta chʼen, ti bu la snakʼ sba ta stojolal li yajkontratake. Ta sjunlej li xkuxlejale, la snakʼ sba chib velta ta chʼen, nopol ta jun jteklum Adulam, li june jaʼ ta taki xokol balumil ta En-gadi. Jaʼ yuʼun, xuʼ van jaʼ te la stsʼiba li Salmo 142.

¹⁵ Jvules ta joltik ti buchʼu nutsat yuʼun li Davide, jaʼ li ajvalil Saule. Jatav ta stojolal, jaʼ yuʼun ibat snakʼ sba ta jun tsatsal nailchʼen (1 Sam. 22:1, 4). Ta skoj ti nakʼal bu oye, ti chʼabal yamigo xuʼ chkoltaate, la saʼ koltael ta stojolal Dios ti laj yil kʼuchaʼal jchabivanej yuʼune (Sal. 142:4).

16, 17. 1) ¿Kʼu yuʼun stuk laj yaʼi sba li Davide? 2) ¿Bu la sta koltael?

¹⁶ Kʼalal la stsʼiba Salmo 142 li Davide, xuʼ van jaʼo kʼalal laj yaʼi li kʼusi ikʼot ta stojolal li mero bankilal pale Ahimeleque. Li mero bankilal palee mu snaʼ mi yakal chjatav li Davide, vaʼun la skolta, pe ta skoj skapemal sjol li Saule laj yal ti akʼo yichʼ milel xchiʼuk li yutsʼ yalale (1 Sam. 22:11, 18, 19). Jaʼ smul laj yaʼi David ta skoj li kʼusi ikʼot ta pasele. Yuʼun xkoʼolaj ti jaʼ la smil yaʼeluk li palee. Ti voʼotuk Davidote, ¿mi jech van laj avaʼi aba? Jech xtok, li stuke mi jaʼuk oy yorail la xkux jutuk, yuʼun li Saule nopol xa te xtal ta stojolal.

¹⁷ Maʼuk noʼox taje. Mu jaluk i-echʼ, yuʼun icham li Samuel ti jaʼ laj yal ch-och ta ajvalil ta mas tsʼakal li Davide (1 Sam. 25:1). Ta skoj ti jech ikʼot ta stojolal li Davide stuk xa laj yaʼi sba, pe snaʼoj ti chkoltaat onoʼox yuʼun li Jeovae. Melel onoʼox ti muʼyuk jech laj yakʼbe yabtel kʼuchaʼal jlevietik li Jeovae. Pe la stʼuj sventa tspas yan abtelal: jaʼ ti chkʼot ta ajvalilal ta Israele (1 Sam. 16:1, 13). Jaʼ yuʼun li Davide la spas orasion ta sjunul yoʼonton xchiʼuk la saʼ beiltasel. Li avie, xuʼ me jech jtatik li koltael eke. Mi ta jchʼamtik kʼuchaʼal jnakʼobbailtik  xchiʼuk jrextotik li Jeovae, ta me skoltautik sventa ta sjunul koʼontontik chijtun ta stojolal.

18. ¿Kʼuxi xuʼ xkaltik ti jaʼ ikʼot ta xrextoik Jeova li tukʼil yajtuneltak ta voʼnee?

¹⁸ Li ta xchanobil liʼe laj kiltik ti David, jlevietik xchiʼuk yantik ta slumal Jeovae laj yilik kʼuchaʼal xrextoik li Jeovae. Xkaltike, i-akʼbat ta sbaik jun abtelal. Jech xtok, mi lek tspasike ta xchabiatik. Ta jujuntalutik xuʼ me xkaltik ek ti jaʼ jrextotik li Jeovae. Li ta yan xchanobile ta jchantik kʼusi xuʼ jpastik sventa jech chkʼot ta pasel taje.

[Tsʼib ta yok vun]

¿Mi xa nabe li stakʼobile?

• ¿Kʼu yuʼun laj yal jlevietik ti jaʼ xrextoik li Jeovae?

• ¿Kʼuxi laj yakʼik ta ilel Asaf, Jeremías xchiʼuk David ti jaʼ xrextoik li Jeovae?

• ¿Kʼusi skʼan chkakʼtik ta ilel mi ta jkʼantik chkʼot ta jrextotik li Jeovae?

[Sjakʼobiltak sventa xchanobil]

[Lokʼol ta pajina 8]

Li xrextoik li jlevietike maʼuk osil, jaʼ li matanal ti xuʼ xtunik ta stojolal Jeovae

[Lokʼol ta pajina 7]

¿Kʼuxi ikʼot ta xrextoik Jeova li paleetik xchiʼuk li jlevietike?

[Lokʼol ta pajina 9]

¿Kʼusi ikoltaat Asaf sventa jaʼ-o xrexto laj yil li Jeovae?