Jikxatañkam jalapxañäni

“Jalapxamaya premio katuqañkama.” (1 COR. 9:24.)

1, 2. 1) ¿Kunjamsa Pablox hebreo cristianonakar chʼamachtʼäna? 2) ¿Diosan luqtirinakapax kuna iwxtʼanaksa katuqtanxa?

 JALIRINAKAR uñtasit tʼijupxañäni sasaw apóstol Pablox hebreo jilat kullakanakar chʼamañchäna. ‘Iyawsañani nayra jaqinakar’ uñtapxam, jupanakax wiñay jakañar apki uka thakin jalañxa sum tukuyapxäna sasaw amtayäna. Ukhamasti, hebreo cristianonakax janiw sapaki tʼijupkänti, jan ukasti, ‘iyawsañani nayra jaqinakan’ chʼamañchataw tukuykam tʼijusipkäna. Ukatakix kunsa uka nayra jaqinakax lurapxäna, kunjamsa chʼamachasipxäna ukanak yatxatapxañapänwa.

² Amtañäni, iyawsañani mä qhawqha nayra jaqinakatwa pasïr yatichäwin yatiqawaytanxa. Jupanakax Diosar taqi chuym atinisisaw tʼijuñxa sum tukuyapxäna, janiw mä akchʼas qhiparapkänti. Tukuykamaw Diosarux sum luqtawayapxäna. ¿Kunsa jiwasax jupanakat yatiqassna? Pablox akham sistuwa: “Kunatix jarkʼkistu ukxa maysaru apanukuñäni, ukhamarak jiwasar apnaqkistu uka juchsa, ukatsti chʼamañchasisa jalañäni kunatix nayraqatar jalañasäki ukanxa” sasa (Heb. 12:1).

3. ¿Tʼijurinakat parlasax kunsa Pablox yatichañ munäna?

³ ¿Kunatsa Pablox “jarkʼkistu ukxa maysaru apanukuñäni” sasax sispachäna? Amuytʼañatakix kunjamsa uka urunakanxa tʼijurinakax jalapxäna uk amtañäni. Mä librox akham siwa: “Jan qariñatakix jan isiniw griego jaqinakax jalañ yatipxäna” sasa (El mundo clásico: la epopeya de Grecia y Roma). * Chiqas jichha tiempox janiw khitis jan isinix jalkaspasti, pʼinqasiñjamäspawa. Ukampis uka tiemponxa mä premio katuqañatakiw ukham tʼijupxirïna. Hebreo cristianonakax  niya ukar uñtasitaw jalapxañapäna. Wiñay jakañ katuqañatakix qariyasirjam yänaksa jan ukax cosasanaksa qʼal apanukupxam sasaw Pablox saskäna. Uka arunakax jiwasatakis wali askirakiwa. Ukatwa sapa maynis akham jisktʼasiñasa: “¿Kunanakas nayarux wiñay jakañ aptʼasiyitaspa, jan ukax jarkʼitaspa?” sasa.

Jarkʼkistu uk apanukupxañäni

4. ¿Noé chachan urunakapanxa kunarukis jaqinakax chuym katuyasipxäna?

⁴ Kunanakatix jarkʼkistu ukanak maysar apanukupxam sasinxa, Diosar sum luqtapxam ukat wiñay jakañ jikxatañkam taqi chʼamampi jalapxam, jan kunampis jarkʼayasipxamti sasaw Pablox saskäna. Uka tuqit sum amuytʼañasatakix akham sasaw Jesusax säna: “Kunjämtix Noé chachax jakkäna uka urunakapanxa pasäna, ukhamarakiw pasani Jaqin Yuqapan jutañap, urunakanxa” sasa (Luc. 17:26). ¿Amuytanti? Kunjamsa jaqinakax sarnaqasipkäna jan ukax jakasipkäna uka tuqitwa Jesusax parlaskäna (Mateo 24:37-39 liytʼasiñapawa). Uka tiemponxa janiw jaqinakax Diosan arunakapat kuns yatiñ munapkänti, ni Dios nayraqatan sum sarnaqañs munapkänti. ¿Kunatsa ukham sarnaqapxäna? Kunjamtï yatktanxa, Diosan arunakap chuymar katuqasiñat sipansa, manqʼañaru, umañaru ukat casarasiñaru ukanakarukiw chuym katuyasipxäna. Kunjamtï Jesusax siskixa, “janirakiw amuyasipkän[sa]”.

5. ¿Kunjamatsa cristianonakax tukuykam sum jalsna?

⁵ Kunjamtï Noé chachampi familiapampix sarnaqapkänxa, ukhamarakiw jiwasax jan tiempon sarnaqtanxa. Familiansa ukat jiwasatakis kunayman lurañanakaw utjistu. Awisax qariñkamaw kuns lurtanxa. Ukat qullqis pistʼasi ukhax llakitaw sarnaqaraktanxa. Ukat lurañanakax janiw ukaruk tukuskiti, cristianjamax Diosan arunakapat yatiyiris sarañasarakiwa. Ukat Bibliat sapa mayni jan ukax familian yatxatañsa, tantachäwinakar sarañsa ukat wakichasiñsa janiw armasiñasäkiti. Noé chachan lurañanakapax ukhamarakiw utjäna, ukampis jupax “kunjamtix Diosax siskatayna ukhamwa taqi kunsa luräna” (Gén. 6:22). Chiqansa, taqiniw tukuykam jalañ muntanxa. Ukhamax kunanakatï jarkʼkistaspa ukanakxa maysar apanukuñasawa.

6, 7. ¿Jesusan kuna iwxanakapsa wal amtañasa?

⁶ Ukat kunanakatix jarkʼkistu ukanak maysar apanukupxam sasinxa, janiw lurañanakas maysar apanukuñ tuqit Pablox parlkänti. Kuntï cristianjamax lurañasäki ukanakampix sum phuqañasawa. Uka tuqit sum amuytʼañasatakixa, akham sasaw Jesusax yanaptʼistu: “Jan llakisipxamti akham sasa: ‘¿Kunsa manqʼañäni? ¿Kunsa umañäni, kunampirakis isisiñäni?’ sasa. Diosat jayankkis uka jaqinakakiw taqi aka yänakatxa llakisisipki, ukampis jumanakan alaxpachankir Awkimax yatiwa kuntix jumanakaru wakisipktam ukxa” sasa (Mat. 6:31, 32). ¿Kunsa Jesusax amuytʼayañ munistu? Isisiñasa jan ukax manqʼañas nayrankani ukhaxa, mä jathi qʼipïkaspas ukhamwa qarjayistaspa, janiw sum jalxsnati.

⁷ Amtapuniñäni, “jumanakan alaxpachankir Awkimax yatiwa kuntix jumanakaru wakisipktam ukxa” sasaw Jesusax säna. Ukhamasti, kunatï munaski ukanakxa Jehová Diosaw  churaskistani. Ukampis ¿taqi kunti Diosax churistani? Janiwa. ‘Kunatix wakiski’ ukanakwa churistani. Ukatxa, kunatix jan munaski ukanakatxa janiw llakisiñasäkiti. ¿Kunatsa? “Diosat jayankkis uka jaqinakakiw taqi [ukanakatxa] llakisisipki”. Ukatwa Jesusax akham sistu: “Amuyasipxam, jan chuymanakamxa vicionakampi machañanakampi qalarayasipxamti, ukhamarak aka jakañan llakisiñanakampisa jan khä urun jumanakax akatjamat katjayasipxañamataki, kunjämtix mä sipitax jistʼantaskis ukhama” sasa (Luc. 21:34, 35).

8. ¿Kunanakatix jarkʼkistu ukanakxa kunatsa mäpitax apanukuñasa?

⁸ Kawkirutix puriñasäki ukax niyaw uñstanxi. Ukampis niy purkasin jathi qʼipinakampi qarisin qhiparasna ukhax janipuniw akchʼas walïkaspati. Amuytʼasir jaqinakjamaxa, Pablon arunakapar istʼasin tʼijuñasawa, jupax akham sistuwa: “Taqi kunäniñax Dios chuymäñanakwa utji, kunatix utjarapkistu ukampiki kusisitästan ukapacha” sasa (1 Tim. 6:6). Ukhamasti, tukuykam jalasa premio katuqañatakix uka arunak chuymar imxäsiñasawa.

“Apnaqkistu uka juchsa” “apanukuñäni”

9, 10. 1) ¿“Apnaqkistu uka jucha” siski uka arunakax kamsañs muni? 2) ¿Kunas iyawsäwisar pasaspa?

⁹ Kunatix jarkʼkistu ukanaksa, “apnaqkistu uka juchsa” “maysaru apanukuñäni” sasaw Pablox sistu. Ukat “apnaqkistu” sasin jaqukipatäki uka griego aruxa, mä kutikiw Biblian uñsti. Yatxattʼat Albert Barnes sat mä jaqix uka tuqit akham siwa: “Mä tʼijurix wali amuyumpi jalañapawa. Janiw qariyasirjam jan ukax tinkuyasirjam isinak apañapäkiti. Mä cristianox ukhamarakiw jalañapa, tinkuyir jan ukax qariyasirjam jan wakiskirinakxa jaytañapawa” sasa. Ukampis ¿kunanakas tinkuyistaspa?

¹⁰ Chiqansa, janiw khitis iyawsäwip mä akatjamat chhaqtaykaspati. Ukampis jukʼat jukʼatwa aynachtʼaspa. Ukatwa Pablox amuyasipxam sasax hebreo cristianonakar säna. “Jan thakit maysar saranukuñataki”, ‘jan khitis jan wali chuymanïpati, janiraki Diosar jan iyawsasin Jupat jithiqtpati’ sasaw säna (Heb. 2:1; 3:12). Amuytʼañäni, mä tʼijurix wal jalaskaspa ukat jukʼat jukʼata mä isix kayupar llawuntasispa ukhaxa, ¿kunas kamachaspa? Tinkuspawa. Ukat iwxanakar jan istʼasa, jan amuyasisa, mays maysa uñanaqasisa ukat janiw kunas paskitaniti sasin jupa pachpar atinisisa jalaskakispa ukhaxa, usuchjasiñar kunaw purispa. Ukhamax kunsa Pablox iwxanakapampi yatichañ munistu uk jichhax amuytʼañäni.

11. ¿Kunjamtsa iyawsäwin aynachtʼañax utjaspa?

¹¹ ¿Kunatsa iyawsäwin aynachtʼañax utjaspa? Kuntï lurasktan ukarjamaw walinsa jan walinsa uñjastanxa. “Apnaqkistu uka juchat” parlkasinxa, akham sasaw Biblia tuqit yatxattʼat mä jaqix saraki: “Khitimpis sarnaqtan, kunas chuymasan utji ukat kawkinsa jikxatastan ukarjamaw kuns lurtanxa” sasa. Jïsa, ukanakaw iyawsäwis aynachtʼayaspa ukat jan walirus puriyistaspa (Mat. 13:3-9).

12. ¿Maysar jan saranukuñatakix kuna iwxtʼarjamas jalañasa?

¹² Amuyasiri Chiqapa Uywatax sapa kutiw suma iwxtʼanak apayanistu. Kunanaktï istʼktan jan ukax uñjktan ukarjamaw chuymasan kuns amuytanxa ukat kun lurañsa amttanxa sasaw qhan iwxtʼapxistu. Ukat qullqi, yänaka, kusistʼañanaka ukat kunanaktï akapachan tecnología tuqit uñstayapki ukanakak nayrar uchasax maysaruw saranuksna sasaw amuytʼayapxarakistu. Ukampis ¿kunjam chuymampis uka iwxanak katuqastanxa? Janis jiwasatakjamäkaspa, jan phuqañjam wali chʼamäkaspas ukham amuysna ukhaxa, pantjasiñaruw pursna. Chiqas Supayaw ukham pantjasiyañ munistu. Janiw tukuykam jalañas munkiti. Ukat amtapxañäni, yaqhip jilat kullakanakax janiw uka iwxanakar istʼapkiti, akapachan mays maysa uñanaqasisas sarnaqapkaspa  ukhamawa ukat janiw kunas paskitaniti sasaw sapxaraki. Ukampis jiwasax janiw ukham pantjasiñ munktanti, maysar saranukusax wiñay jakañsa aptʼassnawa (1 Juan 2:15-17).

13. ¿Akapach amuyunakampi jan aynachtʼañatakix kunas yanaptʼistani?

¹³ Supayan apnaqat akapachanxa, sapüruw jan walinakar apañ munapxistu. Jupanakjam chuymanïsna ukat jan wal sarnaqasksna ukwa munapxi (Efesios 2:1, 2 liytʼasiñapawa). ¿Ukham sarnaqañ munsnati? Chiqas ukax sapa maynitäxiwa. Ukampis akapach amuyunakax wali qʼañu samanar uñtataw taqi chiqan jikxatasi sasaw Pablox säna. Uka qʼañu samanampi jan aynachtʼañatakix jithiqtañasawa. Jan amuyaskañäni ukhaxa, chika thakiruw aynachtʼasin jiwsna. Ukampis ¿kunas yanaptʼistaspa? Jesusar uñtañasawa. Jupax premio jikxatañkamaw wali sum tʼijüna, janiw kunäkipansa qhiparkänti (Heb. 12:2, NM). Ukat Pablox ukhamarakiw Jesusat yatiqasisax sum tʼijüna. Ukatwa nayat yatiqasipxita sasax jilat kullakanakar chʼamachäna (1 Cor. 11:1; Fili. 3:14).

“Premio katuqañkama” jalapxañäni

14. ¿Pablotakix qhawqha wakiskirïnsa tukuykam tʼijuñaxa?

¹⁴ ¿Pablotakix premio jikxatañatak tʼijuñax qhawqha wakiskirïnsa? Éfeso markankir irpir chuymaninakarux akham sasaw säna: “Janirakiw jakañaxas kuna jachʼäkis nayatakixa, jan ukasti kuntix Tatitux: ‘Luram’ siskitu uk kusisiñamp phuqhañakiw waktʼitu” sasa (Hech. 20:24). Ukhamasti, Pablotakix tukuykama tʼijuñax wali wakiskirïnwa, uk jikxatañatakix pachpa jakañapatsa armtʼasïnwa. Amtañäni, Diosan arunakap yatiyañatakix walsa chʼamachaskchïnxa, janitï puriñkama tʼijkä ukhaxa, inamayakiw taqi kunans chʼamachasïxa sasaw säna. Ukampis puripunïwa sasax janiw chʼamaparuki atiniskänti (Filipenses 3:12, 13 liytʼasiñapawa). Niya jiwañap jakʼäxäna ukhax akham sasaw Pablox  säna: “Nayax suma nuwasïwxa nuwastwa, tukuyäwkamaw jalarakta, iyawsañsti janirakiw chhaqaykti” sasa (2 Tim. 4:7).

15. ¿Kunjam arunakampis Pablox jilat kullakanakar chʼamañchtʼäna?

¹⁵ Pablox walpun jilat kullakanakar tukuykam tʼijupxañapatakix chʼamañchtʼäna, ukhamata jan maysaru jalanukus puripxañapataki. Filipos markankir cristianonakarux qhispiyasiñkam chʼamachasipxam ukat “jakañ arunak” chuymar katxäsipxam, ukhamatwa “Cristox jutkani ukkhax, jumanakat [...] istʼasinxa” nayax kusisïxa, ‘jalatajasa chʼam tukutajas jan inamayätap yatisaxa’ sasaw säna (Fili. 2:16). Ukatxa, Corinto markankir cristianonakarux akham sarakïnwa: “Jalapxamaya premio katuqañkama” sasa (1 Cor. 9:24).

16. Niyas premio uñjksna ukham amuyañaxa, ¿kunjamsa yanaptʼistu?

¹⁶ Kunapachatix wali jayar tʼijuñax utjki ukhaxa, janiw premios jan ukax kawkir puriñäkis ukax qalltan uñjaskiti. Ukampis taqiniw ukar puriñ amtanix jalapxi. Ukat niya jakʼachasipxi ukhaxa, jukʼampiw puriñatakix chʼamachasipxi ¿Kunatsa? Premios ukat kawkir puriñäkis ukax niyaw uñstanxi. Cristianjamax ukhamarakiw jaltanxa, niyas premio uñjksna ukhama. Ukatwa tukuykam tʼijuñatakix wal chʼamachastanxa.

17. ¿Diosan nayra luqtirinakapatakix kunatsa Diosar iyawsañax wali askïnxa?

¹⁷ Apóstol Pablox akham sasaw qillqatayna: “Iyawsañaxa: ‘Katuqäwa’ sas taqi chuymampi suytʼktans ukawa, ukhamarak chiqpachapuni iyawsañasa kuntix jan uñjtan ukax chiqätapa” sasa (Heb. 11:1). Abrahamampit Sarampit amtañäni. Jupanakax wali suma yänaka jaytasaw sarir jaqjamax yaqha markanakan sarnaqapxäna. ¿Kunas jupanakar uk lurañatakix yanaptʼäna? Diosan amtanakap phuqasirwa ‘jayat uñtapxäna’. Ukatxa, Moisesax ukhamarakiw “Egipto markan utjirininakat sipansa” ukat “mä jukʼa tiempo juchanakan kusisiñat sipansa” yaqha chiqar sarxäna. ¿Kunas jupar yanaptʼäna? “Kuntix Diosax churañapäkän [ukwa yatïna]” sasaw Pablox qhanañchi (Heb. 11:8-13, 24-26). Diosan uka nayra luqtirinakapax “iyawsäwi” laykuw ukham lurapxäna sasaw Pablox saraki. Chiqas jupanakax taqi chuymaw Diosar iyawsapxäna, niyas premio uñjapkaspa ukham sarnaqapxäna. Janiw kuna jan walinakansa premiot armasipkänti. Diosaw yanaptʼistani, ukat kuntï siski ukxa chiqapuniw jupax phuqani sasaw atinisipxäna.

18. ¿‘Apnaqkistu uka jucha’ maysar apanukuñatakix kunas yanaptʼistani?

¹⁸ Hebreos 11 jaljan parlki uka nayra jaqinakjamarakiw jiwasax jalañ muntanxa. Ukatakix jupanakat yatiqasisin Diosar jukʼamp jukʼampi atinisiñasawa ukat “apnaqkistu uka juchsa” maysaru apanukuñasarakiwa (Heb. 12:1). Ukxarusti, jilat kullakanakampi tantachasiñasarakiwa. Kunjamtï Pablox siskixa, “thaqañasaw maynit maynikama kunjäman yanaptʼasiñasataki munasiñanïñasataki, ukhamarak suma luräwinak uñachtʼayasa” (Heb. 10:24).

19. ¿Kunatsa cristianjam jalañatakix chʼamachasiskakiñasaxa?

¹⁹ Niyaw jalañ tukuyasktanxa. Kawkir puriñasäkitï ukax uñstanxiwa. Ukat puriñatakix Jehová Diosar atinisiñasawa. Chiqas Jupaw “kunatix jarkʼkistu” ukanak maysar apanukuñsa ukat “apnaqkistu” uka juch apanukuñsa yanaptʼistani. Ukhamasti, jalaskakiñäni, kuntï wali munat Awkisax churapxämaw siski ukanakxa katuqsnawa.

[Qhanañchäwi]

¿Kunsa yatiqawaytanxa?

• ¿“Kunatix jarkʼkistu” ukanakxa kunjamatsa maysar apanuksna?

• ¿Kunjamatsa iyawsäwin aynachtʼañax utjaspa?

• ¿Kunatsa premiot jan armasiñasäki?

[Jiskt’anaka]

[23 janan fotopa]

¿“Apnaqkistu” uka juchax kunasa, ukat kunjamsa qariyistaspa?