‘Dowezun Nado Sọgan Mọ Ẹn Yí’
‘Dowezun Nado Sọgan Mọ Ẹn Yí’
“Mì dowezun to aliho he mẹ mì sọgan mọ ẹn yí te.”—1 KỌL. 9:24.
1, 2. (a) Apajlẹ tẹwẹ Paulu yizan nado na tuli Klistiani Heblu lẹ? (b) Etẹwẹ Paulu dotuhomẹna devizọnwatọ Jiwheyẹwhe tọn lẹ nado wà?
TO WEKANHLANMẸ apọsteli Paulu tọn hlan Heblu lẹ mẹ, e yí apajlẹ he whànmẹ de zan nado na tuli Klistiani hatọ etọn lẹ. E flinnu yé dọ e ma yin yewlẹ kẹdẹ wẹ to alewezun ogbẹ̀ tọn lọ họ̀n gba. “Aslọ daho kunnudetọ lẹ tọn” he ko họ̀nwezun lọ jẹ vivọnu awuyẹyẹ-afọyẹyẹ de lẹdo yé pé. Tenọgli po vivẹnudido vẹkuvẹku mẹhe jẹnukọn ehelẹ tọn po hinhẹn do ayiha mẹ gligli na gọalọna Klistiani Heblu lẹ nado zindonukọn to alewezun yetọn mẹ bo ma gbọjọ.
2 To hosọ he wayi mẹ, mí dọhodo gbẹzan mẹdelẹ tọn ji to ‘aslọ kunnudetọ lẹ tọn’ mẹ. Apajlẹ yemẹpo tọn dohia dọ yise mawhango wẹ gọalọna yé nado gbọṣi nugbonọ-yinyin mẹ na Jiwheyẹwhe. Yé zindonukọn to alewezun lọ mẹ kakajẹ vivọnu. Mí sọgan plọnnu sọn apajlẹ yetọn mẹ. To hosọ he wayi dopolọ mẹ, Paulu dotuhomẹna yisenọ hatọ etọn lẹ kakajẹ mílọsu ji dọmọ: “Mì gbọ mí nisọ de onú pinpẹn lẹpo gọna ylando he nọ bẹpla mí po awubibọ po lẹ sẹ̀, mì sọ gbọ mí ni yí akọndonanu do họ̀n alewezun he yin zizedonukọnna mí lọ.”—Heb. 12:1.
3. Etẹwẹ ayinamẹ Paulu tọn gando Glẹkinu he nọ họ̀nwezun nado whlẹnagbà lẹ go dohia?
3 Na nuhe dù wezunhinhọ̀n, yèdọ dopo to aihundida lanmẹyiya tọn he gbayipe hugan to whenẹnu lẹ mẹ, owe lọ Backgrounds of Early Christianity dọ dọ “Glẹkinu lẹ nọ plọn wezunhinhọ̀n bosọ nọ whlẹnagbà kaka bo nọ jẹmẹ́.” a To ninọmẹ mọnkọtọn lẹ mẹ, wezundotọ lẹ nọ de onú pinpẹn depope he sọgan dọ̀n yé dogodo lẹ sẹ̀. Dile etlẹ yindọ aliho he mẹ yé nọ klọ́n avọ̀ dlan te enẹ ma sọgbe, yé nọ họ̀nwezun lọ egblemaku po yanwle dopo po to ayiha mẹ—enẹ wẹ nado mọ ale lọ yí. Nuhe dọ Paulu te wẹ yindọ eyin Klistiani Heblu lẹ na mọ ale ogbẹ̀ tọn lọ yí, dandannu wẹ e yin dọ yé ni de nudepope he sọgan dọ̀n yé dogodo sẹ̀. Ayinamẹ dagbe de wẹ enẹ yin na Klistiani whenẹnu tọn lẹ podọ na mílọsu to egbehe ga. Onú pinpẹn tẹlẹ wẹ sọgan dọ̀n mí dogodo to alewezun ogbẹ̀ tọn lọ mẹ?
‘De Onú Pinpẹn Lẹpo Sẹ̀’
4. Etẹwẹ duahunmẹna mẹhe nọgbẹ̀ to azán Noa tọn gbè lẹ hugan?
4 Ayinamẹ Paulu tọn wẹ nado ‘de onú pinpẹn lẹpo sẹ̀.’ Enẹ bẹ nudepope he sọgan fẹayihasẹna mí ma nado wà nuhe go mí pé lẹpo nado họ̀n alewezun mítọn jẹ vivọnu hẹn. Etẹwẹ yin delẹ to onú pinpẹn ehelẹ mẹ? Eyin mí lẹnnupọndo Noa he yin dopo to mẹhe go Paulu donù lẹ mẹ ji, e nọ flin mí nuhe Jesu dọ, dọmọ: “Kẹdẹdile e jọ do to azán Noa tọn lẹ gbè, mọdopolọ wẹ e na te do ga to azán Visunnu gbẹtọ tọn lẹ tọn gbè.” (Luku 17:26) Nugbo wẹ dọ aihọn ehe na yin vivasudo kẹdẹdile e yin do to azán Noa tọn gbè. Ṣigba Jesu zinnudeji dọ aliho he mẹ gbẹtọ lẹ nọ yinuwa te to egbehe na yin nudopolọ po lehe gbẹtọ lẹ yinuwa do jẹnukọnna Singigọ azán Noa tọn gbè tọn po. (Hia Matiu 24:37-39.) Suhugan mẹhe nọgbẹ̀ to azán Noa tọn gbè lẹ tọn ma do ojlo hia to Jiwheyẹwhe mẹ, whẹpo yè nido dọ dọ yé ni hẹn homẹhun in. Etẹwẹ fẹayihasẹna yé? E ma yin onú kaka de. Nuhe mẹlẹpo nọ wà to paa mẹ janwẹ, yèdọ dùdù po nùnù po gọna alọwle. Adọ̀ nuhahun lọ tọn wẹ yindọ “yé ma doayi e go,” dile Jesu dọ do.
5. Etẹwẹ sọgan gọalọna mí nado họ̀n alewezun lọ jẹ vivọnu awuyẹyẹ-afọyẹyẹ?
5 Taidi Noa po whẹndo etọn po, nuhe mí nọ wà egbesọegbesọ lẹ ma whè. Mí dona dín akuẹ nado penukundo míde po whẹndo mítọn po go. Enẹ sọgan hò susu whenu po huhlọn mítọn po yí. Titengbe eyin mí tindo nuhahun akuẹ tọn, e bọawu nado jẹ nuhà ji gando dandannu gbẹ̀mẹ tọn lẹ go. Taidi Klistiani klandowiwe lẹ, mí sọ tindo azọngban titengbe yẹwhehọluduta tọn lẹ nado hẹndi. Mí nọ tindo mahẹ to lizọnyizọn lọ mẹ, wleawuna bosọ nọ yì opli Klistiani tọn lẹ, podọ mí nọ hẹn míde lodo to gbigbọ-liho gbọn oplọn mẹdetiti tọn po sinsẹ̀n-bibasi whẹndo tọn po dali. Mahopọnna azọngban he Noa hẹndi to sinsẹ̀nzọn Jiwheyẹwhe tọn mẹ lẹpo, ‘e basi domọ pẹpẹ.’ (Gẹn. 6:22) Ayihaawe ma tin dọ, eyin mí na wà nuhe Jehovah biọ to mí si lẹpo nado họ̀n alewezun mítọn jẹ vivọnu, nujọnu wẹ e yin nado de onú pinpẹn he na glọnalina mí ma nado họ̀n alewezun Klistiani tọn lọ jẹ vivọnu lẹpo sẹ̀.
6, 7. Ayinamẹ Jesu tọn tẹlẹ wẹ mí dona hẹn do ayiha mẹ?
6 Etẹ dọ wẹ Paulu te to whenuena e dọ dọ mí ni de “onú pinpẹn lẹpo” sẹ̀? Nugbo wẹ dọ mí ma sọgan de azọngban he to okọ̀ na mí lẹpo sẹ̀ mlẹnmlẹn gba. Enẹwutu, mì gbọ mí ni hẹn nuhe Jesu dọ lẹ do ayiha mẹ dọmọ: “Mì yin magbọjẹnọ gbede blo, dọ, ‘Etẹ mí na dù?’ kavi, ‘Etẹ mí na nù?’ kavi, ‘Etẹ mí na do?’ Na ehe lẹpo wẹ onú he akọta lẹ nọ to afọdona vẹkuvẹku. Na Otọ́ mìtọn olọn tọn yọnẹn dọ mì tindo nuhudo onú ehe lẹpo tọn.” (Mat. 6:31, 32) Nuhe dọ Jesu te wẹ yindọ dandannu gbẹ̀mẹ tọn lẹ, taidi núdùdù po avọ̀ po tlẹ sọgan lẹzun onú pinpẹn kavi zannu ahlida tọn eyin yé nọ duahunmẹna mí zẹjlẹgo.
7 Mì gbọ mí ni hẹn nuhe Jesu dọ do ayiha mẹ dọmọ: “Otọ́ mìtọn olọn tọn yọnẹn dọ mì tindo nuhudo onú ehe lẹpo tọn.” Ehe dohia dọ Otọ́ mítọn Olọn mẹ tọn, Jehovah, na yí adà etọn wà nado penukundo nuhudo mítọn lẹ go. Na nugbo tọn, “onú ehe lẹpo” he hodọ Jesu te sọgan gbọnvona nuhe mí yiwanna kavi jlo. Etomọṣo, e dọ dọ mí ni ma yin magbọjẹnọ na ‘onú he akọta lẹ nọ to afọdona vẹkuvẹku lẹ’ blo. Etẹwutu? Jesu na ayinamẹ hosetọ etọn lẹ to godo mẹ dọmọ: “Mì payi mìde go ma nado yí dùdù zẹjlẹgo, nùnù zẹjlẹgo, po magbọjẹ gbẹ̀mẹ tọn lẹ po do doagban pinpẹn na ahun mìtọn, bọ to ajiji mẹ, azán lọ na wá mì ji plaun di omọ̀ de.”—Luku 21:34, 35.
8. Naegbọn e yin nujọnu nado ‘de onú pinpẹn lẹpo sẹ̀’ titengbe to ojlẹ he mẹ mí to gbẹnọ te ehe?
8 Fie mí họ̀nwezun jei lọ masọ pò kaka de. Enẹwutu, mí ma dona dike nudepope ni glọnalina mí ma nado họ̀nwezun lọ jẹ vivọnu. Nuhe zọ́n niyẹn bọ mí dona ‘de onú pinpẹn lẹpo sẹ̀.’ Mí dona nọ mọ pekọ to nuhe mí tindo lẹ mẹ. Abajọ, ayinamẹ apọsteli Paulu tọn wá do gànmẹ dọmọ: “E nọ hẹn ale daho wá, eyin mẹdezejo na Jiwheyẹwhe ehe yin tintindo to pọmẹ po pekọ po.” (1 Tim. 6:6) Hogbe Paulu tọn lẹ hinhẹn do ayiha mẹ na hẹn nukundido mítọn nado mọ ale lọ yí họnwun dogọ.
“Ylando He Nọ Bẹpla Mí po Awubibọ Po”
9, 10. (a) Etẹwẹ hodidọ lọ “ylando he nọ bẹpla mí po awubibọ po” zẹẹmẹdo? (b) Etẹwẹ sọgan jọ do yise Klistiani de tọn go?
9 Gbọnvona “onú pinpẹn lẹpo,” Paulu sọ dọ dọ mí ni de “ylando he nọ bẹpla mí po awubibọ po” sẹ̀. Ylando tẹwẹ? Whladopo poun wẹ hogbe Glẹki tọn he yin lilẹdo ‘bẹpla po awubibọ po’ sọawuhia to Biblu mẹ, enẹ wẹ to wefọ ehe mẹ. Weyọnẹntọ Biblu tọn Albert Barnes dọ dọ: “Kẹdẹdile wezundotọ de nọ họ́ ede ma nado ze avọ̀ he na hizi do gèmẹ na ẹn do bo hẹn ẹn vẹawuna ẹn nado họ̀nwezun do, nudopolọ pẹpẹ wẹ Klistiani lẹ lọsu dona wà bo ma na dike nudepope ni glọnalina yé ma nado họ̀n alewezun yetọn jẹ vivọnu.” Nawẹ onú mọnkọtọn lẹ sọgan bẹpla Klistiani de bo dekanpona yise etọn gbọn?
10 Klistiani de ma nọ hẹn yise etọn bu to zánto dopo mẹ gba. Yise etọn sọgan jẹ mimiọn ji vudevude bọ mẹlọ lọsu ma tlẹ na yọnẹn. To bẹjẹeji wekanhlanmẹ Paulu tọn, e na avase gando owù ‘dindanbu’ po ‘awuwiwlena ahun ylankan yise matindo tọn’ po go. (Heb. 2:1; 3:12) To paa mẹ, eyin avọ̀ hizi do gèmẹ na wezundotọ de, e nọ jai janwẹ. Enẹwutu, wezundotọ de dona yọnẹn dọ eyin emi do avọ̀ he ma sọgbe na wezundido, emi sọgan jai. Etẹwẹ sọgan hẹn wezundotọ de nado gbẹkọ owù enẹ go? E sọgan yin vọdonanu, jidide do mẹdetiti go zẹjlẹgo kavi ayihafẹsẹnamẹnu delẹ. Etẹwẹ mí sọgan plọn sọn ayinamẹ Paulu tọn mẹ?
11. Etẹlẹ wẹ sọgan zọ́n bọ mí na hẹn yise mítọn bu?
11 Mí dona hẹn do ayiha mẹ dọ dile ojlẹ to yìyì, nuhe wà mí te lẹ sọgan zọ́n bọ mí na hẹn yise mítọn bu. Weyọnẹntọ devo dọ gando “ylando he nọ bẹpla mí po awubibọ po” go dọmọ: “Ninọmẹ mítọn lẹ, hagbẹ mítọn lẹ po ylando he mí dugu etọn po nọ yinuwado mí ji to aliho agọ̀ mẹ.” Nuhe dọ e te wẹ yindọ lẹdo mítọn, awugbopo mítọn lẹ po mẹhe mí nọ dogbẹ́ hẹ lẹ po sọgan yinuwado mí ji sinsinyẹn. Yé sọgan zọ́n bọ yise mítọn na jẹ mimiọn ji kavi tlẹ zọ́n bọ e na bu pete.—Mat. 13:3-9.
12. Eyin mí ma na hẹn yise mítọn bu, ayinamẹ tẹlẹ wẹ mí dona hẹn do ayiha mẹ?
12 Pipli afanumẹ nugbonọ podọ nuyọnẹntọ lọ tọn ko to nuflin mí sọn owhe susu lẹ die nado nọ họ́ míde gando nuhe mí nọ pọ́n bo nọ dotó lẹ go, enẹ wẹ nuhe ji mí nọ ze ahun po ayiha mítọn lẹ po do. E ko sọ na mí avase gando owù afọdidona akuẹ po agbasanu lẹ bibẹpli po tọn go. Eyin mí yiwanna ayidedai aihọn tọn po onú yọyọ he nọ to tintọ́n whẹwhẹ lẹ po taidi ladio, alokan apòmẹ tọn, ọdinatẹẹ po mọmọ po sọyi, onú ehelẹ sọgan hẹn mí danbú. Nuṣiwa daho wẹ e na yin nado gbẹ́ ayinamẹ ehelẹ dai po linlẹn lọ po dọ e ko sinyẹn gbau. Podọ mí ni ma lẹn gbede dọ na yise mítọn lodo wutu, mẹdevo lẹ wẹ enẹ kàn, e ma dù míwlẹ blo. Nuhe aihọn Satani tọn nọ zedonukọnna mí nado bẹpla mí wẹ yẹdoklọmẹnu lẹ. Vọdonanu, jidide do mẹdetiti go zẹjlẹgo kavi ayihafẹsẹnamẹnu lẹ ko hẹn mẹdelẹ danbú, podọ onú mọnkọtọn lẹ sọgan bẹpla todido mítọn bọ mí na wá ba ale ogbẹ̀ tọn lọ pò.—1 Joh. 2:15-17.
13. Nawẹ mí sọgan họ́ míde sọta nuyiwadomẹji ylankan lẹ gbọn?
13 Egbesọegbesọ wẹ mí nọ dukosọ hẹ gbẹtọ he nọ doafọna yanwle, walọ po pọndohlan aihọn ehe tọn po lẹ. (Hia Efesunu lẹ 2:1, 2.) Etomọṣo, obá he mẹ yé nọ yinuwado mí ji jẹ sinai do nukun he mí nọ yí do pọ́n yé ji. “Jẹhọn” he go Paulu donù sọgan hẹn okú wá. Mí dona nọ họ́ míde to whepoponu na jẹhọn enẹ nikaa whlẹn agbọ́ hẹ mí bọ mí ma na penugo nado họ̀nwezun lọ jẹ vivọnu. Etẹwẹ na gọalọna mí nado to wezun lọ họ̀n zọnmii? Jesu, nukọntọ pipé lọ họ̀n alewezun lọ kakajẹ vivọnu. (Heb. 12:2) Apajlẹnọ devo wẹ Paulu, mẹhe hia ede dogọ Klistiani he họ̀n alewezun lọ jẹ vivọnu lẹ podọ e na tuli yisenọ hatọ etọn lẹ nado hodo apajlẹ etọn.—1 Kọl. 11:1; Flp. 3:14.
Hiẹ “Sọgan Mọ Ẹn Yí”—Gbọnna?
14. Nukun tẹwẹ Paulu yí do pọ́n alewezun etọn hinhọ̀n jẹ vivọnu?
14 Nukun tẹwẹ Paulu yí do pọ́n alewezun etọn hinhọ̀n jẹ vivọnu? To hodidọ godo tọn etọn na mẹho agun Efesu tọn lẹ mẹ, e dọmọ: “Yẹn ma hia alindọn ṣie di nuhọakuẹ de na mi gba, eyin yẹn ko gbẹ́ sọgan dotana alewezun ṣie po lizọnyizọn he yẹn mọyi sọn Oklunọ Jesu dè po.” (Owalọ 20:24) E wleawufo nado yí nulẹpo do sanvọ́ kakajẹ ogbẹ̀ etọn ji, na e nido sọgan họ̀n alewezun lọ jẹ vivọnu. Paulu mọdọ vivẹnudido emitọn lẹpo to wẹndagbe lọ lilá mẹ na yin ovọ́ eyin emi gboawupo nado họ̀n alewezun lọ jẹ vivọnu. Podọ e ma dejido ede go bo mọdọ emi dona họ̀n alewezun lọ jẹ vivọnu dandan. (Hia Filippinu lẹ 3:12, 13.) Sẹpọ vivọnu gbẹzan etọn tọn, e dọ po adọgbigbo po dọmọ: “Yẹn ko hoavùn dagbe lọ, yẹn ko họ̀n alewezun lọ jẹ vivọnu, yẹn ko tẹdo yise lọ go.”—2 Tim. 4:7.
15. Tuli tẹwẹ Paulu na yisenọ hatọ lẹ gando alewezun lọ go?
15 Humọ, Paulu jlo vẹkuvẹku dọ Klistiani hatọ etọn lẹ ni họ̀nwezun lọ jẹ vivọnu. Di apajlẹ, e dotuhomẹna Klistiani Filippi tọn lẹ nado wazọ́n sinsinyẹn na whlẹngán yetọn titi. Yé dona “tẹdo ohó ogbẹ̀ tọn lọ go gligli” zọnmii. E zindonukọn dọmọ: “Na yẹn nido sọgan tindo whẹwhinwhẹ́n nado jẹaglin to azán Klisti tọn gbè, dọ yẹn ma dowezun to ovọ́ mẹ kavi wazọ́n sinsinyẹn to ovọ́ mẹ.” (Flp. 2:16) Mọdopolọ, e na tuli Klistiani Kọlinti tọn lẹ dọmọ: “Mì dowezun to aliho he mẹ mì sọgan mọ [ale lọ] yí te.”—1 Kọl. 9:24.
16. Naegbọn ale lọ dona nọ to ahunmẹduna mí sisosiso?
16 Mẹhe nọ họ̀nwezun gaa lẹ ma nọ saba mọ fie yé jei lọ hlan tlolo he yé bẹ wezunhinhọ̀n jẹeji. Etomọṣo, yemẹpo nọ mọdọ emi dona họ̀nwezun lọ jẹ vivọnu. Enẹ nọ họnwun titengbe eyin yé mọdọ emi ko to sisẹpọ filọ. Nudopolọ wẹ mílọsu dona wà. Ale lọ dona nọ to ahunmẹduna mí sisosiso. Mọwiwà na gọalọna mí nado mọ ẹn yí.
17. Nawẹ yise nọ gọalọ nado ze ayiha do ale lọ ji dín in gbọn?
17 Paulu wlan dọmọ: “Yise wẹ yin nukundido dejidego nuhe mí to todo lẹ tọn, yèdọ kunnudenu he họnwun onú tangan lẹ tọn, mahopọnna dọ yé ma ko yin mimọ.” (Heb. 11:1) Ablaham po Sala po wleawufo nado jo gbẹzan fẹẹmẹninọ tọn do bo zan gbẹzan ‘jonọ lẹ po gbéjinọtọ ojlẹ gli tọn lẹ po tọn to aigba lọ ji.’ Etẹwẹ gọalọna yé nado wàmọ? “Yé mọ [hẹndi opagbe Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn] hlan olá.” Mose gbẹ́ ‘gbẹdudu ylando tọn na ojlẹ gli’ po “adọkun Egipti tọn lẹ” po dai. Etẹwẹ hẹn yise etọn lodo nado wàmọ? Ewọ “pọ́n ale ahọsumẹ lọ tọn hlan tlintlin wutu” wẹ. (Heb. 11:8-13, 24-26) E jẹna ayidego dọ, Paulu bẹ hodidọ etọn jẹeji gando omẹ ehelẹ dopodopo go po hogbe lọ “gbọn yise dali” po. Yise gọalọna yé nado mọnú zẹ̀ whlepọn po nuhahun he pehẹ yé te to whenẹnu lẹ po go bo mọ nuhe Jiwheyẹwhe to wiwà do ota yetọn mẹ bo nasọ wà na yé to sọgodo lẹ hlan.
18. Etẹwẹ na gọalọna mí nado de “ylando he nọ bẹpla mí po awubibọ po lẹ” sẹ̀?
18 Eyin mí nọ lẹnayihamẹpọn do sunnu po yọnnu yisenọ he yin nùdego to Heblu lẹ weta 11 mẹ lẹ po ji bosọ nọ hodo apajlẹ yetọn, mí sọgan hẹn yise mítọn lodo bo de “ylando he nọ bẹpla mí po awubibọ po lẹ” sẹ̀. (Heb. 12:1) Humọ, mí sọgan “nọ lẹn ode awetọ tọn pọ́n nado nọ whàn mídelẹ hlan owanyi po azọ́n dagbe lẹ po kọ̀n” eyin mí nọ pli dopọ hẹ mẹhe to yise yetọn hẹn lodo lẹ.—Heb. 10:24.
19. Naegbọn e yin nujọnu nado to alewezun lọ họ̀n zọnmii?
19 Fie mí họ̀nwezun jei lọ masọ pò kaka de. E ko to yakẹ. Gbọn yise po alọgọ Jehovah tọn po dali, mílọsu sọgan “de onú pinpẹn lẹpo gọna ylando he nọ bẹpla mí po awubibọ po lẹ sẹ̀.” Mọwẹ, mí sọgan dowezun to aliho he mẹ mí sọgan mọ ale lọ yí te—enẹ wẹ dona he Jiwheyẹwhe, yèdọ Otọ́ mítọn Jehovah dopagbe etọn na mí lẹ.
[Nudọnamẹ odò tọn]
a Nuyiwa ehe nọ hẹn Juvi hohowhenu tọn lẹ jọsi. Owe 2 Maccabée tọn he yin dopo to owe he yin yiyidogọ kandai Biblu tọn lẹ mẹ dọ dọ Ju susu gblehomẹ to whenue yẹwhenọ daho Jason atẹṣitọ lọ de linlẹn lọ tọ́n nado gbáhọ aihundida lanmẹyiya tọn de do Jelusalẹm sọgbe hẹ aṣa Glẹki lẹ tọn.—2 Macc. 4:7-17.
Be Hiẹ Flin Ya?
• Etẹwẹ e zẹẹmẹdo nado de “onú pinpẹn lẹpo” sẹ̀?
• Etẹwẹ sọgan hẹn Klistiani de nado hẹn yise etọn bu?
• Naegbọn e yin nujọnu nado ze ayiha do ale lọ ji?
[Kanbiọ Oplọn tọn lẹ]
[Yẹdide to weda 23]
Etẹwẹ yin “ylando he nọ bẹpla mí po awubibọ po,” podọ nawẹ e sọgan bẹpla mí gbọn?
