Mu Mate Ka Mukwa O Ka Mi Fumanisa Mupuzo

“Mu mate ka mukwa o ka mi fumanisa ona.”—1 MAKOR. 9:24.

1, 2. (a) Paulusi naa itusisizeñi kuli a susueze Bakreste ba Maheberu? (b) Batanga ba Mulimu ba susuezwa ku ezañi?

MUAPOSITOLA Paulusi naa itusisize swanisezo ya siyano ilikuli a susueze Bakreste ba Maheberu. Mwa liñolo la naa ba ñolezi naa ba bulelezi kuli ne ba swana sina bamati ba ba mata mwa siyano. Kono naa ba hupulisize kuli ne ba sa mati ba nosi mwa siyano yeo. Mwa nako ya kwamulaho ne ku na ni batanga ba bañata ba Jehova ba ne ba sepahala ba ba kile ba mata mwa siyano yeo. Paulusi naa bulezi kuli batu bao ne ba swana sina “lilu le lituna la lipaki” le ne li ba beile mwahali. Bakreste ba Maheberu ne ba ka itiisa ku fita kwa mafelelezo a siyano ha ne ba ka hupulanga tumelo ni buikatazo bwa batu ba ne ba sepahala bao.

² Mwa taba ye felile, ne lu nyakisisize mitala ya ba bañwi ba batanga ba Jehova ba ne ba sepahala. Tumelo ya bona ye tiile ku Mulimu ne i ba tusize ku zwelapili ku sepahala ku yena ku isa kwa lifu. Ne ba fitile kwa mafelelezo a siyano. Lu kona ku ba likanyisa cwañi? Paulusi naa ize: “Lu tuhele kaufela ze lu imela, ni sibi se si lu hanelela fakaufi [“sibi se si lu swasa ka bunolo,” NW]; mi lu zamaye inze lu mata ka ku itiisa mwa siyano ye lukiselizwe luna.”—Maheb. 12:1.

3. Paulusi naa talusañi ha naa bulezi ka za bamati ba mwa lipapali za Magerike?

³ Ki kabakalañi Paulusi ha naa bulezi kuli “lu tuhele kaufela ze lu imela”? Buka ye ñwi ye bulela ka za Bakreste ba mwa miteñi ya Paulusi i bulela ka za mo ne ba matelanga bamati ba  mwa nako yeo. (Backgrounds of Early Christianity) Ne i ize: “Magerike ne ba itwaelisanga ni ku lakana inze ba li mapunu.” * Kacenu ku mata mapunu haki nto ye lukile. Kono bamati ne ba matanga cwalo kakuli ne ba sa lati nto ifi kamba ifi ku ba palelwisa ku wina mupuzo. Kamukwaocwalo, Paulusi naa talusa kuli Bakreste ba Maheberu ne ba swanela ku zwisa nto ifi kamba ifi ye ne ka ba palelwisa ku fumana mupuzo wa bupilo bo bu sa feli. Kelezo yeo ne i ba swanela mi ni luna ya lu swanela kacenu. Ki lika mañi ze imela ze kona ku lu palelwisa ku fumana mupuzo mwa siyano ya bupilo?

“Lu Tuhele Kaufela ze lu Imela”

4. Ki lika mañi ze ne ba ezanga batu mwa linako za Nuwe?

⁴ Paulusi naa bulezi kuli “lu tuhele kaufela ze lu imela.” Zeo li kopanyeleza nto ifi kamba ifi ye kona ku lu palelwisa ku isa hahulu pilu kwa siyano ni ku lu palelwisa ku fita kwa mafelelezo a yona. Ze imela zeo li kona ku ba lika mañi? Jesu u lu tusa ku utwisisa lika zeo. Naa bulezi ka za Nuwe, ya naa li yo muñwi wa batu ba ne ba na ni tumelo ba naa bulezi Paulusi. Jesu naa ize: “Mo ne ku inezi mwa linako za Nuwe, ku ka ba cwalo ni mwa linako za Mwanaa mutu.” (Luka 17:26) Ki niti kuli lifasi le, li ka fela sina mo ne li felezi lifasi la mwa linako za Nuwe. Kono Jesu naa talusa kuli mo ba pilela batu kacenu ku swana ni mo ne ba pilela batu ba mwa linako za Nuwe pili Munda u si ka taha kale. (Mu bale Mateu 24:37-39.) Batu ba bañata mwa linako za Nuwe ne ba sa lati ku ituta ka za Mulimu mi ne ba sa lati ku pila ka nzila ye mu tabisa. Ki lika mañi ze ne ba ezanga? Ne ba ca, ne ba nwa, mi ne ba nyala ni ku nyalwa. Zeo ki lika ze ezwanga mwa bupilo mi ha li si ka fosahala. Butata ne li bwa kuli ne “ba si ka lemuha se siñwi,” ku likana ni mwa naa bulelezi Jesu.

5. Lu swanela ku ezañi kuli lu fite kwa mafelelezo a siyano?

⁵ Sina Nuwe ni lubasi lwa hae, ni luna lu na ni ze ñata za ku eza. Lu tokwa ku beleka, mi lu tokwa ku ipabalela ni ku babalela lubasi lwa luna. Ku eza lika zeo ku kona ku lu ngela nako ye ñata ni ku lu feleza maata. Mi ha lu na ni butata bwa ku tokwa hande mali lu kona ku bilaela ka za mo lu ka fumanela ze lu tokwa. Hape, bakeñisa kuli lu ineezi ku Jehova, lu na ni buikalabelo bo buñwi bwa butokwa. Lwa kutazanga, lwa itukisezanga mikopano ni ku yo fumaneha ku yona, mi lwa itutanga Bibele hamoho ni lubasi lwa luna ni ha lu li lu nosi. Nuwe ni yena naa na ni lika ze ñata za ku eza kuli a sebeleze Mulimu, kono naa ezize lika kaufela za naa mu bulelezi Jehova. (Gen. 6:22) Kuli lu eze lika kaufela za tokwa Jehova ku luna ni ku fita kwa mafelelezo a siyano ya luna, lu swanela ku tokolomoha nto ifi kamba ifi ye imeza ye kona ku lu palelwisa ku mata hande.

6, 7. Ki manzwi afi a Jesu e lu swanela ku hupulanga nako kaufela?

⁶ Paulusi naa talusañi ha naa ize “lu tuhele kaufela ze lu imela”? Naa sa talusi kuli lu swanela ku tuhela buikalabelo kaufela bo lu na ni bona. Kono mu hupule za naa bulezi Jesu ka za lika ze lu tokwa mwa bupilo. Naa ize: “Mu si ke  mwa bilaela, inze mu li: Lu ka cañi? kamba, Lu ka nwañi? kamba, Lu ka apalañi? Kakuli linto zeo kaufela li batwa ki bahedeni; kono Ndataa mina ya kwa lihalimu u ziba kuli mwa li tokwa kamukana.” (Mat. 6:31, 32) Manzwi a Jesu a talusa kuli nihaiba lika ze lu tokwa mwa bupilo ze cwale ka lico ni liapalo za kona ku lu imela kamba ku lu palelwisa ku mata mwa siyano.

⁷ Mu si ke mwa libala kuli Jesu naa bulezi kuli: “Ndataa mina ya kwa lihalimu u ziba kuli mwa li tokwa kamukana.” Manzwi ao a bonisa kuli Ndataa luna, Jehova, u ka lu fa ze lu tokwa. Nihakulicwalo, ku ba ni “linto zeo kaufela” ha ku talusi kuli lu ka ba ni lika kaufela ze lu lata ku ba ni zona. Kamukwaocwalo, Jesu naa lu bulelezi kuli ha lu swaneli ku bilaela nihaiba ka za lika ze lu tokwa kuli lu si ke lwa ba sina bahedeni ba ba tukufalezwi ku ‘bata’ linto zeo. Ki kabakalañi ha lu sa swaneli ku bilaela? Jesu naa ize: “Mu tokomele kuli lipilu za mina li si ke za sinyiwa ki ku ca maswe, ni ku kolwa bucwala, ni ku bilaela za bupilo; mane lizazi leo li to mi tulukela mu si ka itukisa.”—Luka 21:34, 35.

8. Ki kabakalañi ha lu swanela ku ‘tuhela kaufela ze lu imela’ cwale?

⁸ Lu tuha lu fita kwa mafelelezo a siyano ya luna. Kamukwaocwalo, ha lu swaneli ku tuhelela nto ifi kamba ifi ku lu palelwisa ku fita kwa mafelelezo. Mi ki lona libaka ha lu swanela ku ‘tuhela lika kaufela ze lu imela.’ Lu ka eza hande haiba lu mamela kelezo ya muapositola Paulusi, ye li: “Ku sepahala ku Mulimu kwa fumisa, haiba lu kolwa ka ze lu na ni zona.” (1 Tim. 6:6, NW) Haiba lu mamela manzwi ao, ku ka lu bela bunolo ku zwelapili ku mata ni ku fumana mupuzo.

“Sibi se si lu Swasa ka Bunolo”

9, 10. (a) Sibi se si kona ku lu swasa ka bunolo ki nto mañi? (b) Lu kona ku swasiwa cwañi?

⁹ Paulusi naa bulezi nto ye ñwi ye lu swanela ku tuhela. Naa ize lu lukela ku tuhela “sibi se si lu swasa ka bunolo.” Linzwi la Sigerike le li tolokilwe kuli “se si lu swasa ka bunolo” li fumaneha feela hañwi mwa Bibele, ili mwa timana ye. Caziba wa litaba za Bibele ya bizwa Albert Barnes naa bulezi kuli mumati wa mwa linako zeo naa tokomelanga ku sa tina litino ze ne kona ku mu tama kwa mahutu ni ku mu palelwisa ku mata hande. Mi naa bulezi kuli kamukwaoswana, Mukreste ha swaneli ku tuhelela nto ifi kamba ifi ku mu palelwisa ku mata hande mwa siyano. Mukreste ha swaneli ku lumeleza nto ifi kamba ifi ku mu swasa, ili ku fokolisa tumelo ya hae kamba mane ku tahisa kuli a latehelwe ki yona. Mukreste u kona ku latehelwa cwañi ki tumelo ya hae?

¹⁰ Mukreste ha latehelwangi ki tumelo ka sipundumukela. U kona ku latehelwa ki yona hanyinyani-hanyinyani, mwendi ili ka ku sa lemuseha. Mwa litimana za kwamulaho, Paulusi naa lemusize Maheberu kuli ba tokomele kuli ba si ke ba “yenduka” ni ku ba ni “pilu ye na ni bumaswe, ye sa lumeli.” (Maheb. 2:1; 3:12) Haiba mumati a swasiwa ki sitino sa hae u ka wa. Kabakaleo, mumati u swanela ku lemuha kuli haiba a tina litino ze sa swaneli wa kona ku wa. Ki nto mañi ye kona ku tahisa kuli a si ke a tokomela? Mwendi ha mameli litemuso, kamba u ikutwa ku tiya kuli ha koni ku wa, kamba u yaululwa ki linto ze ñwi. Lu kona ku itutañi kwa kelezo ya Paulusi?

11. Ki lika mañi ze kona ku tahisa kuli lu latehelwe ki tumelo?

¹¹ Lu swanela ku hupula kuli Mukreste u latehelwanga ki tumelo ya hae kabakala lika za ketile ku eza. Caziba yo muñwi ni yena naa bulezi ka za “sibi se si lu swasa ka bunolo.” Naa talusize kuli lu kona ku amiwa hahulu ki miinelo ye lu li ku yona, batu be lu swalisana ni bona, ni litakazo za luna ze maswe. Lika zeo za kona ku fokolisa tumelo ya luna, mane nihaiba ku tahisa kuli lu latehelwe ki yona.—Mat. 13:3-9.

12. Ki litemuso lifi ze lu swanela ku mamela kuli lu si ke lwa latehelwa ki tumelo ya luna?

¹² Sitopa sa mutanga ya sepahala ya na ni kutwisiso si lu lemusanga kuli lu kete ka tokomelo lika ze lu buha ni ze lu teeleza ku zona kakuli li kona ku ama minahano ni lipilu za luna. Hape si lu lemusanga kuli lu tokwa ku tokolomoha  takazo ya ku ndongwama masheleñi ni maluwo. Haiba lu lata za ku itabisa ka zona za mwa lifasi kamba ku lakaza nto ni nto ye nca, lu kona ku patehiswa hahulu ki lika zeo kuli mane ha lu na ku ba ni nako ya ku eza linto za butokwa hahulu. Lwa kona ku tahelwa ki kozi haiba lu nahana kuli likelezo ze cwalo li taata hahulu. Mi ha lu swaneli ku nahana kuli, bakeñisa kuli lu na ni tumelo ye tiile likelezo zeo li ama ba bañwi isike luna. Satani u itusisa mihupulo ni litakazo za lifasi ili ku tahisa kuli lu keshebise litemuso zeo. Ha lati kuli lu fite kwa mafelelezo a siyano. Ba bañwi ba latehezwi ki tumelo ya bona kabakala ku sa mamela litemuso, ku ikutwa kuli ba tiile hahulu, kamba ku yaululwa ki lika za mwa lifasi. Lika zeo li kona ku tahisa kuli lu latehelwe ki mupuzo wa bupilo bo bu sa feli.—1 Joa. 2:15-17.

13. Lu swanela ku ezañi kuli lu si ke lwa nahana sina mo ba nahanela batu ba lifasi?

¹³ Ka zazi ni zazi batu ba lifasi la Satani ba likanga ku lu susueza kuli lu nahane ka mo ba nahanela. Ba bata kuli lika ze ba nga kuli ki za butokwa ni luna lu li nge cwalo. Mi ba bata kuli lu eze lika ze ba eza bona. (Mu bale Maefese 2:1, 2.) Kono ki ku luna ku iketela ku zamaiswa ki mihupulo ya lifasi kamba ku sa zamaiswa ki yona. “Moya” wa naa bulezi Paulusi ki o bulaya. Sina mo lu sa lateli ku buyela moya o bulaya, ha lu swaneli ku tuhelela batu ba lifasi ku tahisa kuli lu nahane sina mo ba nahanela bona. Ki lika mañi ze kona ku lu tusa ku zwelapili ku mata mwa siyano? Ki ku likanyisa mutala o munde hahulu wa naa tomile Jesu ka ku mata mwa siyano ku isa kwa mafelelezo. (Maheb. 12:2) Hape lwa kona ku likanyisa mutala wa Paulusi. Naa matile mwa siyano mi naa susuelize mizwale ba hae ku mu likanyisa.—1 Makor. 11:1; Mafil. 3:14.

Mu Kona ku U Fumana Cwañi?

14. Paulusi naa ikutwile cwañi ka za ku mata kwa hae mwa siyano?

¹⁴ Paulusi naa ikutwile cwañi ka za ku mata kwa hae mwa siyano? Ha naa ambozi lwa mafelelezo ni baana-bahulu ba ne ba zwa kwa Efese, naa ize: “Bupilo bwa ka ha ni bu babaleli; ni li, ni feleleze musipili wa ka, ni musebezi o ni  filwe ki Mulena Jesu.” (Lik. 20:24) Naa lata ku itombola nto ifi kamba ifi nihaiba bupilo bwa hae kuli a fite kwa mafelelezo a siyano. Paulusi naa ikatalize ku kutaza taba ye nde. Kono naa bulezi kuli buikatazo bo, ne bu ka ba bwa mbango ha naa si ke a fita kwa mafelelezo a siyano. Naa ziba kuli naa swanela ku zwelapili ku mata ku fita kwa mafelelezo. Naa si ka hupula kuli naa se a fumani kale mupuzo. (Mu bale Mafilipi 3:12, 13.) Kono nakonyana pili a si ka shwa kale, naa ize: “Ni lwanile ndwa ye nde, ni fitile fa mafelelezo a nzila ya ka, ni bulukile tumelo.”—2 Tim. 4:7.

15. Paulusi naa susuelize mizwale ba hae kuli ba ezeñi?

¹⁵ Paulusi naa bata kuli mizwale ba hae ba fite kwa mafelelezo a siyano. Naa susuelize Bakreste ba mwa Filipi kuli ba sebeze ka taata ilikuli ba to piliswa. Naa ba hupulisize kuli ba zwelepili ku “tiisa Linzwi la bupilo.” Mi a zwelapili, a li: “Mihe ka lizazi la Kreste, ni ka kona ku itumba kuli ha ni si ka mata feela, ni ku sebeza feela.” (Mafil. 2:16) Kamukwaoswana, naa susuelize Bakreste ba mwa Korinte kuli: “Mu mate ka mukwa o ka mi fumanisa [mupuzo].”—1 Makor. 9:24.

16. Ki kabakalañi ha lu swanela ku eza inge ba ba bona mupuzo?

¹⁶ Mumati ya mata musipili o mutelele ha bonangi mulaini fa yo feleza ku fitela a fita fateñi. Kono ha nzaa mata, u nahana ka za mulaini wo mi wa ziba kuli u fakaufi. Mi ha ziba kuli u tuha a fita kwa mafelelezo a siyano, u ikatazanga hahulu ku mata kuli a fite kwa mafelelezo. Siyano ye lu li ku yona luna Bakreste ni yona i cwalo. Lu swanela ku eza inge ba ba bona mupuzo. Ku eza cwalo ku ka lu tusa ku tundamena ku mata kuli lu u fumane.

17. Tumelo i lu tusa cwañi ku eza inge ba ba bona mupuzo?

¹⁷ Paulusi naa ñozi kuli: “Tumelo ki ku sepa ka ku tiya ze lu libelezi, ni ku kolwa ze sa bonwi.” (Maheb. 11:1) Bo Abrahama ni Sara ne ba itombozi ku siya bupilo bwa simbombo kuli ba yo pila sina ‘ba ku sili ni baenyi fafasi.’ Ne ba konile cwañi ku eza cwalo? Ne ba “boni [ku talelezwa kwa lisepiso za Mulimu] li sa li kwahule.” Mushe naa hanile “minyaka ya libi, ye ina nako ye nyinyani” ni “maluwo a Egepita.” Naa bile cwañi ni tumelo ni maata a ku eza cwalo? “Naa nzaa talimile mupuzo.” (Maheb. 11:8-13, 24-26) Paulusi naa bulezi kuli mañi ni mañi wa batu bao naa ezize “ka tumelo.” Bakeñisa kuli ne ba na ni tumelo ye tiile, ne ba eza inge ba ba bona mupuzo. Ne ba si ka tuhelela butata bufi kamba bufi ku ba libalisa mupuzo. Ne ba ziba kuli Mulimu naa ba tusa ni kuli lisepiso za hae ne li ka talelezwa.

18. Lu swanela ku ezañi kuli lu si ke lwa palelwa ku fita kwa mafelelezo a siyano?

¹⁸ Lwa kona ku kengeyela mitala ya baana ni basali ba ne ba na ni tumelo ba ba bulezwi mwa Maheberu kauhanyo ya 11, mi lwa kona ku ba likanyisa. Ku eza cwalo kwa kona ku lu tusa ku tiisa tumelo ya luna ni ku tuhela “sibi se si lu swasa ka bunolo.” (Maheb. 12:1, NW) Hape lwa kona ku ‘babalelana ni ku susumezana mwa lilato ni mwa misebezi ye minde’ ka ku kopananga hamoho ni mizwale ba luna ba ba ikataza ku tiisa tumelo ya bona.—Maheb. 10:24.

19. Ki kabakalañi ha ku li kwa butokwa ku zwelapili ku mata mwa siyano ya luna cwale?

¹⁹ Lu tuha lu fita kwa mafelelezo a siyano ya luna mi lu eza inge ba ba bona mupuzo. Bakeñisa kuli Jehova u ka lu tusa ni kuli lu na ni tumelo ye tiile ku yena, lwa kona ku tuhela kaufela ze lu imela ni sibi se si lu swasa ka bunolo. Mi lwa kona ku zwelapili ku mata ni ku fumana mupuzo wa lu sepisize Jehova, yena Mulimu ni Ndataa luna.

[Litaluso za kwatasi]

Kana Mwa Hupula?

• Lu kona ku tuhela cwañi ‘ze lu imela kaufela’?

• Ki lika mañi ze kona ku tisa kuli Mukreste a latehelwe ki tumelo ya hae?

• Ki kabakalañi ha lu swanela ku eza inge ba ba bona mupuzo?

[Lipuzo za Tuto]

[Siswaniso se si fa likepe 23]

“Sibi se si lu swasa ka bunolo” ki nto mañi mi si kona ku lu swasa cwañi?