“Kumwail Tang . . . Pwe Kumwail en Iang Ale Kisakis”

“Kumwail tang idipek pwe kumwail en iang ale kisakis.”​—1 KOR. 9:24.

1, 2. (a) Ia duwen Pohl eh kangoange Kristian en mehn Suhs ko? (b) Dahme Pohl koasoia kitail anahne wia?

WAHNPOARON Pohl doadoahngki karasaras en weirentang pwehn kangoange Kristian en mehn Suhs ko. Nan nah kisinlikou me e ntinglahng irailo, e nda me re duwehte sounweiren tang kei nan weir ehu. E katamankin irail me re sohte kelekelehpw nan weiro. Mahs mie sapwellimen Siohwa ladu lelepek tohto me kanekelahr weiro. Pohl koasoia me irail ‘sounkadehde pwukat me tohto kapiliralpene duwehte depwek kalaimwun ehu.’ Ma Kristian en mehn Suhs pwukat kin medewe ahnsou koaros duwen en sounkadehde loalopwoat ko arail wiewiahn pwoson oh arail nanti, re pahn pil koasoanehdi teng ren kanekehla weiro.

² Nan iren onop en mwoweo, kitail koasoiapene mehn kahlemeng en ekei sapwellimen Siohwa ladu loalopwoat ko. Arail pwoson laud Siohwa sewese irail en loalopwoatohngete lao lel mehla. Re usehlahte tangatang lao re kanekehla weiro. Ia duwen atail kak duwehte irail kanekehla weiro? Pohl koasoia: “Kitail kesehsang kitail mehkoaros me kerempwa [“katoutouwih,” NW] kitail, oh dihp me kin salihkitaildi, oh kitail en nantihong nan atail mour me kitail tapihadahr, rasehng atail kin tang kehlail ni atail kin weirentang.”—Ipru 12:1.

3. Dahme Kristian kan kak sukuhlki sang dahme Pohl koasoia duwen sounweiren tang nan mwadong en mehn Krihk kan?

³ Dahme kahrehda Pohl koasoia, “kitail kesehsang kitail mehkoaros me katoutouwih kitail”? Pwuhk ehu me koasoia duwen Kristian kan ni mwehin Pohl kawehwehda mwomwen sounweiren tang kan ar kin tang ahnsowo. (Backgrounds of Early Christianity) Pwuhko koasoia: “Mehn Krihk kan sohte kin likou ni ar kin kaiahn oh siaipene nan mwadong.” * Rahnwet, e sohte konehng en  tang ni mwohmw wet. Ahpw sounweiren tang kan sohte kin likou ni arail kin tang pwehki re sohte men mehkot en ireiraildisang ale kisakis. Eri ni Pohl eh padahkihong Kristian en mehn Suhs kan ren ‘kesehsang irail mehkoaros me katoutouwih irail,’ e wehwehki me re anahne song kihsang nan arail mour mehkoaros me kak ireiraildisang ale kisakis en mour soutuk. Kaweid wet mwahu ong Kristian en mehn Suhs kan oh pil ong kitail. Soahng dah kan nan atail mour me kak duwehte mehn ‘katoutou’ oh kahrehiong kitail en apwalki kanekehla weiro?

“Kesehsang Kitail Mehkoaros me Katoutouwih Kitail”

4. Dahme aramas akan ni mwehin Noha kin wiewia?

⁴ Pohl koasoia “kesehsang kitail mehkoaros me katoutouwih kitail.” Mehn kerempwa kan kin pidada mehkoaros me kak kihsang atail kin wenowohngete atail weiro oh wia uwen atail kak en kanekehla. Soahng dahkei kak wia mehn katoutou kan? Sises ketin sewese kitail en wehwehki mepwukat. E ketin mahsanih duwen Noha, emen me pwoson ko me Pohl koasoiahda. Sises mahsanih: “Me wiawiher ni mwehin Noha, e pil pahn wiawi ni rahn akan en Nein-Aramas.” (Luk 17:26) E mehlel me sampah pahn imwila duwehte ni mwehin Noha. Ahpw Sises ketin mahsanih me mwomwen ahn aramas akan arail mour ahnsou wet pahn duwehte mwomwen ahn aramas akan arail mour mwohn Nohliko ni mwehin Noha. (Wadek Madiu 24:37-39.) Pali laud en aramas akan ni mwehin Noha sohte men esehla Koht oh re sohte men mour ni ahl ehu me kaperenda ih. Dahme re kin wiewia? Re kin mwengemwenge, niminim oh wie pwopwoud. Mepwukat kin wia kisehn arail mour. Ahpw re kin kesempwalki soahng pwukat laudsang arail rong mahsen en Koht. Sises mahsanih me “re ahpw sasairki nohliko.”

5. Dahme kak sewese kitail en kanekehla weiro?

⁵ Duwehte Noha oh eh peneinei, mie soahng tohto me kitail kin wia rahn koaros. Kitail anahne doadoahk pwehn ale mwohni, oh kitail anahne apwalih kitail oh atail peneinei tikitik. Met anahne ahnsou oh kehl laud. Ma kin mie kahpwal en mwohni, kitail kak pwunodki ia duwen atail pahn ale mehkan me kitail kin anahne. Oh pwehki atail inoukihda atail mour ong Siohwa, mie atail pwukoa kesempwal kan. Kitail kin kalohk, kaunopadahng mihting kan oh iang towehda, oh kitail kin onop Paipel rehn tohn atail peneinei oh wia pein atail onop. Pil mie soahng tohto me Noha anahne wia pwehn papah Koht, ahpw e “kapwaiada mehkoaros me Koht ketin mahsanih.” (Sen. 6:22) E uhdahn kesempwal kitail en dehr ahneki mehn katoutou me pahn kahrehda atail apwalki kanekehla weiro.

6, 7. Dahme Sises ketin mahsanih kitail en tamataman ahnsou koaros?

⁶ Ia wehwehn en Pohl koasoi ni eh nda, “kesehsang kitail mehkoaros me katoutouwih kitail”? Met sohte wehwehki me kitail en kesehla atail pwukoa koaros nan atail mour pwe pil mie anahnepen ekei atail pwukoa kan. Ahpw tamanda dahme Sises ketin mahsanih duwen soahng kan me kitail anahne: “Eri, kumwail dehr kin pwunodki ndinda, ‘Se pahn kihsang ia at tungoal kisin mwenge, de nimat pihl? Se pahn diar ia at likou?’ (Pwe me rotorot akan kin ngoangki rapahki mepwukat koaros.) A Samamwail me ketiket nanleng ketin mwahngih duwen amwail kin anahne mepwukat koaros.” (Mad. 6:31, 32) Sises ketin sewesekin kitail en wehwehki me soahng kan me kitail anahne me duwehte mwenge oh likou, kak wiahla mehn katoutou kan ma kitail kin wiahki mepwukat me keieu kesempwal nan atail mour. Re kak kauhdi atail tangatang nan weiro.

 ⁷ Dehr manokehla me Sises ketin mahsanih: “Samamwail me ketiket nanleng ketin mwahngih duwen amwail kin anahne mepwukat koaros.” Mahsen pwukat kasalehiong kitail me Samatail Siohwa pahn ketin apwalihala atail anahn kan. Ahpw en ahneki “mepwukat koaros” sohte wehwehki me kitail pahn ahneki mehkoaros me kitail men ahneki. Kahrehda Sises ketin padahkihong kitail en dehr pil pwunodki soahng kan me kitail kin anahne. Ma kitail pahn pwunodki, kitail pahn duwehla aramas akan me “kin ngoangki rapahki” mepwukat koaros. Dahme kahrehda e keper en pwunodki mehkan me kitail kin anahne? Sises ketin mahsanih: “Kumwail pein mwasamwasahn kumwail. Kumwail dehr kedirepwehkin kumwail mwenge laud oh sakau kehlail, oh pwunod kan en sampah wet; pwe Rahno kakete leledohng kumwail ni ahnsou mwadang. E pahn kohdo, rasehng nsar ehu.”​—Luk 21:34, 35.

8. Dahme kahrehda kitail anahne “kesehsang kitail mehkoaros me katoutouwih kitail” met?

⁸ E mwomwen me kitail kakehr kilang kesoh. Kitail sohte men mweidohng mehkot en kahrehiong kitail en apwalki kanekehla weiro. Ihme kahrehda kitail anahne “kesehsang kitail mehkoaros me katoutouwih kitail.” Kitail anahne itarki dahme kitail uhdahn anahne. Ih kaweido me wahnpoaron Pohl kihda ni eh padahkihong kitail en ‘itarki soahng kan me kitail ahnekier.’ (1 Tim. 6:6) Atail mwekidki kaweid en Pohl pahn uhdahn kakehlahda atail koapworopwor en ale kisakiso.

“Dihp me Kin Salihkitaildi”

9, 10. (a) Dahkot dihp me kak salihkitaildi? (b) Dahme kak wiawihong en Kristian men eh pwoson?

⁹ Pohl pil koasoia mie mehkot tohrohr me kitail anahne kesehla. E koasoia me kitail anahne kesehla “dihp me kin salihkitaildi.” Lepin lokaiahn Krihk me kawehwehda ‘salihdi’ pwaradahte pak ehu nan Paipel, nan iretikitiko. Albert Barnes me samanih Paipel koasoia me sounweiren tang men kin kanahieng dehr likawih mehkot me kak salihpene neh kan oh kahrehiong en apwalki tang. Oh e koasoia me ni mwohmwohte, Kristian men en dehr mweidohng mehkot en kahrehiong en apwalki tang nan eh weir. Kristian men en dehr mweidohng mehkot en salihedi, me iei en kaluwetala eh pwoson de kahrehda en sohla kolokol eh pwoson. Ia duwen Kristian men eh kak sohla kolokol eh pwoson?

¹⁰ Kristian men sohte kin mwadangete kesehla eh pwoson. Mwein e sehse me eh pwoson kin ekis ekis luwetala. Nan nah kisinlikou ong Kristian en mehn Suhs kan, Pohl panawiheki irail duwen keper wet. E koasoia me irail anahne kanahieng pwe ren dehr “katihasang” arail pwoson oh dehr “nan kapehd suwedla oh seupwosonla.” (Ipru 2:1; 3:12) Ma likou me sounweiren tang men likawih salihedi neh kan, e pahn kalapw pwupwudi. Eri sounweiren tang men anahne ese ma e pilada likou me sohte konehng, e kakete pwupwudi. Dahme ele kak kahrehiong en pohnsehsehla keper wet? Ele e soukautih oh sohte rong kanahieng kaweid me kohwong. Mwein e nohn koapworopworki pein ih oh medewe me e kehlail oh sohte kak pwupwudi. De mwein e kedirepwkihla medemedewe soahng teikan. Dahme kitail kak sukuhlki sang ahn Pohl kaweid koaros?

11. Dahme kakete kahrehiong kitail en sohla kolokol atail pwoson?

¹¹ Kitail anahne tamataman me ma Kristian emen kesehla eh pwoson, met pwehki dahme e pilada en wia. Pil emen me samanih Paipel koasoia duwen “dihp me salihkitaildi.” E kawehwehda me irair kan me kitail mi loale, aramas akan me kitail kin werekiong, oh atail ineng suwed kan kak kamwakid kitail laud. Soahng pwukat kak kaluwetala atail pwoson de kahrehiong kitail en sohla kolokol atail pwoson.​—Mad. 13:3-9.

12. Kaweid kesempwal dah kan kitail en peikiong ma kitail men kolokolete atail pwoson?

¹² Ladu lelepek oh loalokong kin kalapw kaweid kitail en pilada mwahu dahme kitail en kilang oh rong pwehki soahng pwukat ar kak kamwakid atail madamadau oh ineng kan. Laduwo kin pil kaweid kitail duwen keper en men kepwehpwehkihla mwohni oh kepwe ahnsou koaros. Ma kitail poakohng mehn kamweit en sampah wet de men ahneki kepwe kapw kan koaros, kitail kak nohn kedirepwkihla mepwukat oh  sohla ahneki ahnsou ong soahng kesempwal kan. E kak keper en medewe me kaweid pwukat nohn daulihala oh sapeikiong. Oh kitail en dehr medewe me atail pwoson kehlail oh kaweid pwukat ong meteikan a kaidehn kitail. Sehdan kin doadoahngki madamadau oh ineng en sampah en kahrehiong kitail en pohnsehsehla kaweid kan. E sohte mwahuki kitail en kanekehla weiro. Ekei sohla kolokol arail pwoson pwehki arail soukautih, nohn koapworopworkihla pein irail, de kedirepwkihla mehkan nin sampah. Ma met wiawihong kitail, kitail miher nan keper en katihasang kisakis en mour soutuk.​—1 Sohn 2:15-17.

13. Ia duwen atail kak perekitailsang elen madamadau en sampah?

¹³ Rahn koaros, aramas akan nan ahn Sehdan sampah kin song kahrehiong kitail en iang ahneki arail madamadau. Re men kitail en kesempwalki oh wia soahng kan me re kin kesempwalki oh wia. (Wadek Episos 2:1, 2. *) Ahpw mie atail pilipil. Kitail kak pilada ma kitail pahn mweidohng elen madamadau en sampah en kamwakid kitail. Pohl koasoia me elen madamadau en aramas akan nan sampah kin rasehng nan wehwe me kin kapilkitailpene. Elen madamadau wet rasehng ahng me pwoisin. Eri duwehte atail sohte pahn men esingengki ahng pwoisin, kitail en dehr mweidohng elen madamadau en aramas en sampah en kamwakid atail madamadau. Dahme kak sewese kitail en usehlahte tangatang nan weiro? Sises ketin wia mehn kahlemeng me keieu mwahu en tang oh kanekehla weiro, oh kitail kak alasang. (Ipru 12:2) Pohl pil wia mehn kahlemeng mwahu. E tangehr nan weiro oh kangoange rie Kristian kan en kahlemengih.​—1 Kor. 11:1; Pil. 3:14.

Ia Duwen ‘Amwail en Iang Ale’ Kisakis?

14. Ia uwen kesempwal ong Pohl en kanekehla weiro?

¹⁴ Ia uwen kesempwal ong Pohl en kanekehla weiro? Ni kaimwiseklahn eh koasoiong elder kan me kohsang Episos, e nda: “I sohte katapaniki ei mour; ihte I men [“kanekehla ei weiro oh,” NW] kapwaiada pwaisei doadoahk me Kaun Sises ketikihong ie.” (Wiewia 20:24) Eri  Pohl kin perenki tounmeteikihla soahng koaros iangahki eh mour pwehn kanekehla weiro. E kin doadoahk laud pwehn kalohki rongamwahwo. Ahpw e nda me eh nanti koaros sohte pahn katepe ma e sohte kanekehla weiro. E ese me e anahne usehlahte doadoahk laud lao lel imwi. E sohte kin medewe me e alehdier kisakiso. (Wadek Pilipai 3:12, 13.) Ahpw mwohnte eh mehla, e kak nda: “I wiahier uwen ei kak nan mour wet, me rasehng weirentang, I kanekelahr weir wet, oh I pil kolokolete pwoson.”​—2 Tim. 4:7.

15. Dahme Pohl kin kangoangehki rie Kristian kan en wia?

¹⁵ Pohl men rie Kristian kan ren kanekehla weiro. E kangoange Kristian kan nan Pilipai en doadoahk laud ong komourparail. E katamankin irail en kolokol teng mahsen en mour. E pil padahkihong irail dahme kahrehda met kesempwal ong ih oh koasoia: “E pahn kahrehiong ie I en suweikin kumwail ni Rahnen Krais, pwe e pahn kasalehda me ei nannanti oh doadoahk kan koaros sohte ohla mwahl.” (Pil. 2:16) E pil kangoangehki Kristian kan nan Korint en usehlahte ‘tang idipek pwe irail en iang ale kisakis.’​—1 Kor. 9:24.

16. Dahme kahrehda kitail anahne uhdahn kamehlele kisakiso?

¹⁶ Sounweiren tang men nan weirentang reirei ehu sohte kak kilang kesoh lao lel imwi. Ahpw ahnsou koaros e kin medemedewe en lel kesoh oh e ese me e kerekerenlahr. Oh ni eh ese me weiro kereniong nek, e ahpwte pil men kanekehla. Met duwehte weir me Kristian kan kin iang. Kitail anahne uhdahn kamehlele kisakiso. Met pahn sewese kitail en koasoanehdi teng en kanekehla weiro oh ale kisakis.

17. Ia duwen pwoson eh kin kahrehiong kitail en uhdahn kamehlele kisakiso?

¹⁷ Pohl ntingihedi: “Pwoson iei kamehlele mehkan me kitail kin kasik de koapworopworki, mehn kadehdepen mehkan me sansal mendahki kitail sohte kak kilangki mesatail.” (Ipru 11:1, NW) Eipraam oh Sara perenki kohkohlahsang imwara ihmw kaselelo oh ira mour nin duwen “mehn liki oh mehn keiru kei nin sampah.” Ia duwen ara kak wia met? Ira kin uhdahn kamehlele mehkan me Koht ketin inoukidahr. “Sang wasa doh me re kilang oh perenkihda” pweidahn inou pwukat. Moses soikala “perenki dihp ahnsou mwotomwot” oh “kepwe kesempwal koaros en Isip.” Ia duwen eh ahneki pwoson oh kehl en wia met? E “kilikilengwohngete keting me pahn kohdo.” (Ipru 11:8-13, 24-26) Pohl koasoia me emenemen irail mwekidki “pwoson.” Re ahneki pwoson kehlail, kahrehda re ahnsou koaros uhdahn kamehlele kisakiso. Re sohte kin mweidohng kahpwal kan en kahrehiong irail en manokehla kisakiso. Re ese me Koht ketin sewese irail oh sapwellime inou kan ong ahnsou kohkohdo pahn pweida.

18. Dahme kitail anahne wia pwe kitail en kesehla “dihp me kin salihkitaildi”?

¹⁸ Kitail kak doudouloale oh kahlemengih ohl oh lih lelepek kan nan Ipru irelaud 11. Met kak sewese kitail en kakehlakahda atail pwoson oh kesehla “dihp me kin salihkitaildi.” (Ipru 12:1) Kitail pil kak “nsenoh sawaspene ni kasalepen atail limpoak oh atail wiewia mwahu kan” sang ni atail kin tuhpene rehn riatail kan me kin nantihong kakehlakahda arail pwoson.—Ipru 10:24.

19. Dahme kahrehda e kesempwal met en usehlahte tang nan weiro?

¹⁹ Kitail kereniongehr lel ni imwin atail weirentang. E mwomwen me kitail kak kilang kesoh. Pwehki Siohwa eh pahn ketin sewese kitail oh kitail ahneki pwoson kehlail, kitail kak “kesehsang kitail mehkoaros me katoutouwih kitail, oh dihp me kin salihkitaildi.” Kitail kak usehlahte tang oh ale kisakis me Samatail Siohwa ketin inoukihong kitail.

[Nting tikitik kan me mi pah]

Ke Tamataman?

• Ia duwen atail kak kesehsang kitail “mehkoaros me katoutouwih kitail”?

• Dahme kakete kahrehiong Kristian men en sohla ahneki pwoson?

• Dahme kahrehda kitail anahne uhdahn kamehlele kisakiso?

[Peidek en Onop]

[Kilel nan pali 26]

Dahkot “dihp me kin salihkitaildi”? Dahme e pahn wiahiong kitail?