„Lon na so wan fasi taki unu kan wini”

„Lon na so wan fasi taki unu kan wini.”​—1 KOR. 9:24.

1, 2. (a) San Paulus gebroiki fu gi den Hebrew Kresten deki-ati? (b) Sortu rai den futuboi fu Gado kisi?

NA INI a brifi di na apostel Paulus skrifi gi den Hebrew Kresten, a gebroiki wan moi agersitori fu gi den deki-ati. A memre den taki a no den wawan de na ini a streilon fu libi. Den ben abi ’kotoigi na den lontu di de neleki wan bigi wolku’, èn den kotoigi dati lon a streilon te na a kaba. Te den Hebrew Kresten ben o hori na prakseri san den kotoigi disi du fu di den ben abi bribi èn o furu muiti den meki, dan dati ben o gi den deki-ati fu lon a streilon te na a kaba.

² Na ini na artikel na fesi, wi taki fu a libi fu wan tu fu den ’kotoigi di de neleki wan bigi wolku’. Den alamala sori taki wan tranga bribi yepi den fu tai hori na Gado èn fu tan lon a streilon te na a kaba. Wi kan leri fu den sma disi di lon a streilon te na a kaba. Soleki fa na artikel dati sori, dan Paulus gi den brada nanga sisa fu en wan rai èn a rai disi de gi wi tu: „Meki wi puru ala hebi na wi tapu tu èn sosrefi a sondu di kan kisi wi makriki. Meki wi horidoro te wi e lon a streilon di wi musu lon ete.”​—Hebr. 12:1.

3. San Kresten kan leri fu a sani di Paulus taki fu lonman na ini den streilon fu den Grikisma?

³ Fu san ede Paulus taki dati wi musu „puru ala hebi na wi tapu”? Wan buku di e taki fu Kresten na ini a ten fu Paulus e sori fa lonman ben e lon na ini a ten dati (Backgrounds of Early Christianity). A buku e taki: „Den Grikisma ben e oefen èn lon sososkin. * Na ini a ten  disi so wan sani no ben o fiti. Ma den lonman ben e lon sososkin, fu di den no ben wani taki wan sani tapu den fu wini a streilon. Sobun, di Paulus taigi den Hebrew Kresten fu ’puru ala hebi na den tapu’, a ben wani sori den taki den ben musu du muiti fu puru iniwan sani na ini den libi di ben kan tapu den fu wini a streilon èn kisi têgo libi. Disi ben de bun rai gi den Hebrew Kresten èn a de bun rai gi wi tu. Sortu sani na ini wi libi kan de leki wan „hebi” èn kan meki en muilek gi wi fu lon a streilon te na a kaba?

„Puru ala hebi na wi tapu”

4. Na sortu sani den sma na ini a ten fu Noa ben e poti moro prakseri?

⁴ Paulus gi wi a rai fu „puru ala hebi na wi tapu”. Disi wani taki dati wi musu puru iniwan sani di kan tapu wi fu poti ala wi prakseri na a streilon èn fu du ala san wi man fu lon go doro. Sortu sani kan de wan hebi gi wi? Yesus e yepi wi fu frustan dati. A ben taki fu a ten fu Noa, wan fu den sma di Paulus taki fu en. Yesus ben taki: „Neleki fa a ben de na ini a ten fu Noa, na so a o de tu na ini a ten fu a Manpikin fu libisma” (Luk. 17:26). A tru taki a grontapu disi o kon na wan kaba, neleki fa a grontapu fu a ten fu Noa kon na wan kaba. Ma dyaso Yesus ben wani tyari kon na krin taki den sma na ini a ten disi ben o libi na a srefi fasi leki den sma di ben e libi fosi a Frudu na ini a ten fu Noa. (Leisi Mateyus 24:37-39.) Furu sma na ini a ten fu Noa no ben wani sabi noti fu Gado èn den no ben wani libi na wan fasi di a feni bun. Ma san den ben e du dan? Den ben e nyan, dringi, èn trow. Den sani disi na aladei sani. Ma gi den sma dati, den sani disi ben prenspari moro leki fu arki a boskopu fu Gado. Yesus taki dati den „no ben poti prakseri na san ben e pasa”.

5. San kan yepi wi fu lon a streilon te na a kaba?

⁵ Neleki Noa nanga en osofamiri, wi abi furu fu du ibri dei. Wi musu wroko fu sorgu wisrefi nanga wi osofamiri. Den sani disi kan teki furu fu wi ten nanga wi krakti. Spesrutu te wi abi moni problema, wi kan broko wi ede fa fu kisi den moro prenspari sani di wi abi fanowdu. Leki Kresten di gi densrefi abra na Gado, wi abi tra prenspari frantwortu tu di abi fu du nanga na anbegi fu wi. Wi e go na ini a preikiwroko, wi e sreka gi den Kresten konmakandra èn wi e go na den. Boiti dati, wi e studeri Bijbel, awinsi wi e du en wi wawan noso nanga wi osofamiri. Na so wi kan tan abi wan tranga bribi. Aladi Noa ben abi furu wroko fu du gi Gado, toku „a du leti so” (Gen. 6:22). Wi e du leki Noa? Noso wi breiti kaba te wi e du furu fu den sani di Yehovah e aksi fu wi? Efu wi wani du ala sani di Yehovah e aksi fu wi èn efu wi wani lon a Kresten streilon te na a kaba, dan a prenspari srefisrefi taki wi no tyari nowan hebi noso lai di no de fanowdu.

6, 7. Sortu rai fu Yesus wi musu hori na prakseri?

⁶ San Paulus ben wani leri wi di a taki dati wi musu puru „ala hebi” na wi tapu? A no de fu taki dati wi no kan puru ala den frantwortu fu wi na wi tapu. Ma hori na prakseri san Yesus taki fu a tori disi. A ben taki: „Noiti un musu broko un ede nanga sani èn un no musu taki: ’San wi o nyan?’ noso ’San wi o dringi?’ noso ’San wi o weri?’ Ala den sani disi na san den grontapusma e feti fu kisi. Ma un Tata na hemel sabi taki unu abi ala den sani disi fanowdu” (Mat. 6:31, 32). Nanga den wortu disi Yesus ben wani yepi wi frustan taki  srefi den sani di wi abi fanowdu na ini a libi soleki nyanyan nanga krosi, kan tron wan hebi gi wi efu wi poti den na a fosi presi na ini wi libi. Den kan tapu wi fu lon a streilon.

⁷ No frigiti san Yesus taki: „Un Tata na hemel sabi taki unu abi ala den sani disi fanowdu.” Disi e sori taki wi hemel Tata Yehovah sa sorgu taki wi kisi san wi abi fanowdu. A no de fu taki dati den wortu „ala den sani disi” no wani taki dati wi o kisi ala san wi lobi noso ala san wi wani. Yesus e taigi wi taki wi no musu feti baka ’den sani di den grontapusma e feti fu kisi’. Fu san ede? Luku sortu rai Yesus gi den arkiman fu en bakaten: „Luku bun taki noiti unu nyan pasa marki, taki unu no dringi tumusi furu, noso taki unu no broko un ede nanga na aladei libi, so taki un ati kon hebi. Noso a dei dati o kon na unu tapu wantronso, sondro taki unu fruwakti dati. A o kon leki wan trapu.”​—Luk. 21:34, 35.

8. Fu san ede wi musu „puru ala hebi na wi tapu” nownow?

⁸ A kaba de leti na wi fesi. A o de wan sari sani efu wi ben o meki lawlaw sani tron wan hebi di kan tapu wi fu lon, aladi wi de so krosibei! Fu dati ede na apostel Paulus e gi wi a koni rai disi: „Wan sma e kisi furu wini te a e dini Gado fayafaya, ma soso te a breiti nanga san a abi” (1 Tim. 6:6). Sobun, te wi teki a rai fu Paulus, dan a o moro makriki gi wi fu tan lon a streilon te na a kaba.

„A sondu di kan kisi wi makriki”

9, 10. (a) San na „a sondu di kan kisi wi makriki”? (b) San kan pasa nanga a bribi fu wan Kresten?

⁹ Boiti taki wi musu puru „ala hebi” na wi tapu, Paulus taki tu dati wi musu puru „a sondu di kan kisi wi makriki”. Na ini Bijbel den wortu disi skrifi wán leisi nomo, na ini a vers disi wawan. Na ini Grikitongo den wortu disi wani taki „a sondu di e fromu wi makriki”. San na a sondu disi? Wan Bijbel sabiman di nen Albert Barnes taki dati wan lonman na ini a ten dati ben e sorgu taki a no ben e weri krosi di ben kan fromu na en futu èn di ben kan meki en muilek gi en fu lon. A taki tu dati na a srefi fasi, wan Kresten musu sorgu taki nowan sani e meki en muilek gi en fu lon a streilon. Wan Kresten no musu gi pasi taki wan sani fromu en. Dati wani taki dati a no musu gi pasi taki wan sani swaki a bribi fu en, noso taki a lasi bribi srefi. Fa wan Kresten kan lasi bribi?

¹⁰ Wan Kresten no e lasi bribi wantronso. A sani disi kan pasa safrisafri, kande sondro taki a sabi srefi. Na a bigin fu a brifi fu en, Paulus taigi den Hebrew Kresten fu luku bun taki den „no gowe libi a pasi” safrisafri èn taki den no „kon abi wan takru ati di no e bribi moro” (Hebr. 2:1; 3:12). Nofo tron wan lonman e fadon te den krosi fu en e fromu na en futu. Sobun, a musu frustan taki a kan fadon efu a weri krosi di no bun fu lon. San kan meki taki wan lonman no e luku bun sortu krosi a e weri? Kande a no arki te wan sma e warskow en, kande a e denki taki a tranga èn a no o fadon noiti, noso kande a e prakseri tra sani. San wi kan leri fu a rai fu Paulus?

11. San kan meki taki wi lasi bribi?

¹¹ Wi musu hori na prakseri taki na den sani di wan Kresten bosroiti fu du e meki taki a e lasi bribi. Wan tra sabiman ben taki wan sani tu fu „a sondu di kan kisi wi makriki”. A ben sori taki a situwâsi fu wi, den sma di wi e bumui nanga den èn den takru lostu fu wi kan abi furu krakti na wi tapu. Den sani disi kan swaki a bribi fu wi noso den kan meki wi lasi bribi krinkrin.​—Mat. 13:3-9.

12. Na sortu warskow wi musu gi yesi efu wi no wani lasi bribi?

¹² Na ini den yari di pasa, a koni srafu di de fu frutrow memre wi doronomo fu luku bun nanga den sani di wi e luku èn den sani di wi e arki, fu di den sani disi kan abi krakti tapu wi ati nanga wi frustan. Den warskow wi fu no feti baka moni noso gudu. Efu yu lobi a fasi fa grontapusma e meki prisiri èn efu yu feti fu kisi den moro nyun sani soleki cèl noso computer, dan wi o poti so furu prakseri na dati  taki wi no o abi ten moro gi den moro prenspari sani na ini a libi. Na wan bigi fowtu wi o meki efu wi denki taki a muilek tumusi fu gi yesi na a warskow disi. Wi no musu denki tu taki a warskow disi de gi trawan, fu di wi feni bribi tranga èn den sani disi no kan abi krakti na wi tapu. Satan e gebroiki den sani fu grontapu fu kori wi èn efu wi no luku bun, den kan tapu wi fu lon go doro. Son sma lasi bribi, fu di den no arki di wan sma warskow den, noso kande den ben denki taki den bribi tranga èn den no o fadon noiti. A kan tu taki den e prakseri tra sani. Efu disi pasa nanga wi, dan a kan taki wi no o kisi a têgo libi.​—1 Yoh. 2:15-17.

13. San wi musu du, so taki a denki fu grontapu no abi krakti na wi tapu?

¹³ Ibri dei den sma na ini Satan en grontapu e pruberi fu meki wi denki leki den. Den wani taki den sani di prenspari gi den de prenspari gi wi tu èn den wani taki wi du den srefi sani di den e du. (Leisi Efeisesma 2:1, 2.) Ma wisrefi kan bosroiti efu wi o meki grontapu abi krakti na wi tapu, noso efu wi no o du dati. Paulus taki dati a denki fu den sma na grontapu de leki loktu na wi lontu. Ma a loktu disi kan kiri wi. Efu yu sabi taki a loktu na yu lontu kan meki yu flaw noso a kan kiri yu, yu ben o bro a loktu dati? We, na so wi no musu gi pasi noiti taki a denki fu grontapusma abi krakti tapu wi denki. San kan yepi wi fu tan lon a streilon? Wi abi na eksempre fu Yesus, a moro bun lonman (Hebr. 12:2). Wi abi na eksempre fu Paulus tu di ben e si ensrefi leki wan fu den lonman na ini a Kresten streilon. A ben gi den tra Kresten a deki-ati fu lon leki en.​—1 Kor. 11:1; Fil. 3:14.

Fa ’yu kan wini’?

14. O prenspari a ben de gi Paulus fu lon a streilon te na a kaba?

¹⁴ O prenspari a ben de gi Paulus fu lon a streilon te na a kaba? Di Paulus taki a lasti leisi nanga den owruman fu Efeise, a taki: „Mi no e si mi libi leki wan prenspari sani. A wan-enkri sani di mi wani na fu lon a streilon te na a kaba èn fu klari a wroko di Masra Yesus gi mi fu du” (Tori. 20:24). A ben de klariklari fu gi ala sani, srefi en libi, soso fu man lon a  streilon te na a kaba. Paulus ben du furu muiti èn a ben wroko tranga fu preiki a bun nyunsu. Ma a taki dati ala a muiti nanga a tranga wroko ben o de fu soso efu a no lon a streilon te na a kaba. A ben sabi taki a ben musu wroko tranga te na a kaba. A no ben denki taki a wini kaba. (Leisi Filipisma 3:12, 13.) Di a ben o dede, dan fosi a taki: „Mi feti a bun feti. Mi lon a streilon te na a kaba. Mi no lasi bribi.”​—2 Tim. 4:7.

15. Sortu deki-ati Paulus gi den tra Kresten di ben lon a streilon fu libi?

¹⁵ Boiti dati, Paulus ben wani trutru taki den Kresten brada nanga sisa fu en lon a streilon te na a kaba sondro fu tapu. Fu eksempre, a taigi den Kresten na ini Filipi taki ibriwan fu den musu wroko tranga, so taki den kan kisi frulusu. Den ben musu tan „hori steifi na a wortu di e gi libi”. A taigi den tu fu san ede dati ben de prenspari gi en. A taki: „So taki na a dei fu Krestes mi kan prisiri srefisrefi, fu di mi sabi taki mi no lon fu soso, noso wroko tranga fu soso” (Fil. 2:16). Na a srefi deki-ati a gi den Kresten na Korente. A taki: „Lon na so wan fasi taki unu kan wini.”​—1 Kor. 9:24.

16. Fu san ede a kaba fu a streilon èn a sani di wi o wini musu de trutru sani gi wi?

¹⁶ Na ini wan langa streilon soleki wan maraton, yu no man si a kaba biginbigin. Ma toku wan lonman musu poti prakseri na a kaba solanga a e lon ete. O moro a e kon krosibei, o moro a e denki a kaba. Na so a musu de tu na ini a Kresten streilon. A kaba èn a sani di wi o wini musu de trutru sani gi wi. Disi o yepi wi fu lon a streilon te na a kaba, so taki wi kan wini.

17. Fa bribi kan yepi wi fu wini a streilon?

¹⁷ Paulus skrifi: „Bribi na te wan sma e fruwakti taki den sani di a e howpu, o kon tru nomonomo. A de a krin buweisi fu sani di de trutru, ma di wi no man si” (Hebr. 11:1). Abraham nanga Sara ben de klariklari fu gowe libi a switi libi fu den fu go „tan leki trakondre sma na ini a pramisi kondre”. San yepi den fu du dati? „Den ben si fu farawe kaba [fa Gado ben meki den pramisi fu en kon tru].” Moses no ben wani „nyan bun fu sondu fu wan pisi ten nomo” èn fu „den gudu fu Egepte”. Fa a kisi bribi nanga krakti fu du dati? „A ben poti ala en prakseri na a pai di a ben o kisi” (Hebr. 11:8-13, 24-26). Paulus taki dati ibriwan fu den sma disi ben e du sani ’fu di den ben abi bribi’. Bribi meki taki den ben man luku pasa den tesi nanga problema di den ben abi, so taki den ben kan si san Gado ben e du gi den na a ten dati èn san a ben o du bakaten.

18. San wi musu du fu puru „a sondu di kan kisi wi makriki”?

¹⁸ Meki wi prakseri fu a libi fu den mansma nanga umasma di Hebrewsma kapitel 11 e taki fu den èn meki wi teki na eksempre fu den. Disi o yepi wi fu kon abi wan moro tranga bribi èn fu puru „a sondu di kan kisi wi makriki” (Hebr. 12:1). Boiti dati, wi kan „poti prakseri na makandra tu, so taki wi kan gi makandra deki-ati fu abi lobi èn fu du bun wroko”. Wi kan du disi te wi e kon makandra nanga wi brada nanga sisa di e du muiti fu tranga a bribi fu den.​—Hebr. 10:24.

19. Fu san ede a prenspari fu tan lon a streilon go doro?

¹⁹ Now wi de krosibei fu a kaba fu a streilon èn wi man si en na wi fesi. Nanga bribi èn nanga a yepi fu Yehovah, wi srefi kan „puru ala hebi na wi tapu tu èn sosrefi a sondu di kan kisi wi makriki”. Iya, meki wi lon na so wan fasi taki wi kan wini den blesi di wi Gado nanga wi Tata Yehovah pramisi wi.

[Futuwortu]

Yu e memre disi ete?

• Fa wi kan „puru ala hebi na wi tapu”?

• San kan meki wan Kresten lasi bribi?

• Fu san ede a sani di wi o wini musu de wan trutru sani gi wi?

[Aksi fu a tori disi]

[Prenki na tapu bladzijde 23]

San na „a sondu di kan kisi wi makriki” èn fa a kan kisi wi?