«Áalkabnakeʼex utiaʼal ka kʼameʼex le siibaloʼ»

«Áalkabnakeʼex utiaʼal ka kʼameʼex le siibaloʼ.» (1 COR. 9:24)

1, 2. 1) ¿Baʼax meyajnaj tiʼ Pablo utiaʼal u líiʼsik u yóol le hebreoʼoboʼ? 2) ¿Baʼax ku yaʼalaʼaltoʼon ka k-beet xan?

UTIAʼAL u líiʼsik u yóol le sukuʼunoʼob u seguert u beetkoʼob tuláakal le ku páajtal utiaʼal u kʼamikoʼob le kuxtaloʼ, Pabloeʼ tu túuxtaj junpʼéel carta tuʼux ku tʼaan tiʼ junpʼéel ketlan áalkab. Yéetel tu yáantoʼob u naʼatoʼobeʼ maʼ tu juunal yanoʼobiʼ. Yaan «yaʼab máaxoʼob» tu baʼpachoʼob tsʼoʼok u yáalkabtikoʼob xan le bejoʼ. U kʼaʼajsikoʼob bix chúukpajik u yóoloʼob yéetel bix úuchik u tsʼáaik u yóoloʼob teʼ áalkaboʼ, yaan u líiʼsik u yóoloʼob utiaʼal maʼ u xulik xan u yáalkaboʼob.

² Teʼ xook máanikoʼ tʼaanajoʼon tiʼ jujuntúul tiʼ le «yaʼab máaxoʼob» chúukpaj u yóoloʼoboʼ. Cada juntúul tiʼ letiʼobeʼ ku yeʼesik le nojoch áantaj ku tsʼáaik le fejoʼ, tumen tu yoʼolaleʼ páajchaj u kʼuchloʼob tak tu xuul le áalkaboʼ. ¿Bix jeʼel u páajtal k-beetik xan beyoʼ? Letiʼe k-beetik le baʼax ku yaʼalik Pablo tiʼ le sukuʼunoʼoboʼ: «Koʼox pʼatik juntséelil le baʼaxoʼob kʼatik k-beeloʼ, yéetel le kʼeban ku woʼoltikoʼonoʼ, ka k-áalkabt yéetel chúukaʼan óolal le bej yaan táanil toʼonoʼ» (Heb. 12:1).

3. ¿Baʼax tu yóotaj u yaʼal Pablo ka beetaʼak le ka tʼaanaj tiʼ le ketlan ku beetik le griegoʼob úuchjeakiloʼ?

³ Junpʼéel baʼax jeʼel u yáantkoʼon k-naʼat le tʼaan «koʼox pʼatik juntséelil le baʼaxoʼob kʼatik k-beeloʼ» letiʼe baʼax ku yaʼalik le libro El mundo clásico: la epopeya de Grecia y Roma, lelaʼ ku  yaʼalik: «Le griegoʼoboʼ jach yaʼab ejercicio ku beetkoʼob yéetel ken táakpajkoʼob teʼ ketlan áalkaboʼoboʼ ku láaj pitik u nookʼoʼob». * Le máaxoʼob ku ketlan áalkaboʼoboʼ ku luʼsik tuláakal u nookʼoʼob utiaʼal maʼ u yantal mix baʼal jeʼel u talamkúuntik u yáalkaboʼobeʼ. Kex bejlaʼa kʼaas u yilaʼal yéetel suʼtsileʼ, ku beetkoʼob kaʼach utiaʼal u ganaroʼob. Le oʼolaleʼ ¿baʼax túun taak u yaʼaliktoʼon Pablo? Utiaʼal ka páajchajak k-kʼamik le kuxtaloʼ, kʼaʼabéet k-pʼatik tuláakal baʼax jeʼel u talamkúuntik k-áalkabeʼ. Le baʼax tu yaʼaloʼ jach áantajnaj teʼ kʼiinoʼob jeʼeloʼ yéetel láayliʼ jeʼel u yáantkoʼon xaneʼ. Baʼaleʼ ¿baʼaxoʼob jeʼel u beetik u talamtal k-kʼuchul tak tu xuul le áalkaboʼ?

Unaj k-pʼatik «le baʼaxoʼob kʼatik k-beeloʼ»

4. ¿Tiʼ baʼaxoʼob jach chʼíik le máakoʼob tu kʼiiniloʼob Noeoʼ?

⁴ ¿Baʼax táakaʼan ichil «le baʼaxoʼob kʼatik k-beel» ku yaʼalik Pablo ka k-pʼatoʼ? Tuláakal le baʼaxoʼob jeʼel u beetik u xuʼulul k-tsʼáaik k-óol áalkab tu bejil le kuxtaloʼ. Koʼoneʼex ilik le baʼax tu yaʼalaj Jesús yoʼolal le baʼaxoʼob úuch tu kʼiiniloʼob Noé, juntúul tiʼ le máaxoʼob chúukpaj u yóoloʼob tu chʼaʼchiʼitaj Pablooʼ: «Jeʼel bix úuchik tu kʼiiniloʼob Noeeʼ, bey xan bíin úuchuk tu kʼiiniloʼob ken taalak u Paal Máak» (Luc. 17:26). ¿Táan wa u tʼaan Cristo tiʼ le xuʼulsajil taʼaytak u kʼuchuloʼ? Maʼatech. Le baʼax ku yaʼalikoʼ letiʼe bix u kuxtal le máakoʼob bejlaʼoʼ, lelaʼ jach chíikaʼan tiʼ bix u kuxtal le máakoʼob tu kʼiiniloʼob Noeoʼ (xokaʼak Mateo 24:37-39). U maas yaʼabil tiʼ letiʼobeʼ maʼatech u creertikoʼob Dios, mix tech u beetkoʼob baʼax ku yaʼalik. ¿Chéen tiʼ baʼax ku tuukuloʼob mantatsʼ? Chéen tiʼ baʼaloʼob suuk u yúuchul jeʼex janal, ukʼul yéetel u tsʼoʼokol u beeloʼob. U talamileʼ, jeʼex úuchik u yaʼalik Jesuseʼ, jach chʼíikoʼob chéen tiʼ le baʼaloʼobaʼ, «maʼ tu naʼatoʼob» le baʼax tu yaʼalaj Noeoʼ.

5. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon kʼuchul tak tu xuul le áalkaboʼ?

⁵ Jeʼex Noé yéetel u familiaeʼ, toʼon xaneʼ jach yaʼab meyaj yaantoʼon. Kʼaʼabéet k-kaxtik baʼax kʼaʼabéettoʼon bey baʼax kʼaʼabéet tiʼ k-familia. Lelaʼ ku bisik yaʼab tiempo, muukʼ yéetel uláakʼ baʼaloʼob, lelaʼ jach ku taasik chiʼichnakil, maases wa óotsiloʼon. Tsʼoʼoleʼ ka joʼopʼ k-meyajtik Dioseʼ yanchajtoʼon uláakʼ meyaj, jeʼex k-jóokʼol kʼaʼaytaj, k-líiʼsikba utiaʼal le muchʼtáambaloʼoboʼ, k-bin utiaʼal le muchʼtáambaloʼoboʼ, k-xook t-juunal wa ich familiail utiaʼal k-maas natsʼikba tiʼ Dios. Noé xaneʼ láayliʼ jach yaʼab baʼaxoʼob tu beeteʼ, baʼaleʼ tu beetaj tuláakal baʼax aʼalaʼabtiʼ tumen Dios (Gén. 6:22). Jeʼex túun k-ilkoʼ, wa k-kʼáat kʼuchul tak tu xuul le áalkaboʼ kʼaʼabéet maʼ k-kuchik yaʼab baʼaloʼob maʼ jach kʼaʼabéetoʼobiʼ.

6, 7. ¿Baʼax tu yaʼalaj Jesús maʼ unaj k-tuʼubskiʼ?

⁶ ¿Baʼax tu yóotaj u yaʼal Pablo le ka tu yaʼalaj ka k-luʼs tuláakal «le baʼaxoʼob kʼatik k-beeloʼ»? Letiʼeʼ maʼ táan u yaʼalik ka k-pʼat tuláakal baʼax unaj k-beetkiʼ. Jesuseʼ ku yaʼaliktoʼon ka tuukulnakoʼon beyaʼ: «Maʼ a sen tuukuleʼex táan a waʼalikeʼex: ¿Baʼax k-bin jaante?, wa ¿Baʼax k-bin ukʼe?[,] wa ¿Baʼax k-bin búukinte? Tumen u kajnáaliloʼob le yóokʼol kaabaʼ ku kaxtikoʼob tuláakal le baʼaloʼobaʼ, baʼaleʼ teʼexeʼ yaanteʼex juntúul  Taata teʼ kaʼanoʼ u yojel kʼaʼabéetteʼex tuláakal le baʼaloʼobaʼ» (Mat. 6:31, 32). ¿Baʼax ku yeʼesik le versiculoʼobaʼ? Ku yeʼesikeʼ wa maʼ k-ilik jeʼex unaj tak le baʼaloʼob jach kʼaʼanaʼan, jeʼex le janal yéetel le nookʼoʼ, jeʼel u suut bey junpʼéel kuucheʼ wa jeʼel u beetik k-tʼóochpajaleʼ.

⁷ Tuukulnakoʼon tiʼ le baʼax tu yaʼalaj Jesusaʼ: «Teʼexeʼ yaanteʼex juntúul Taata teʼ kaʼanoʼ u yojel kʼaʼabéetteʼex tuláakal le baʼaloʼobaʼ». Le tʼaanoʼobaʼ ku yeʼesikeʼ Jéeobaeʼ yaan u tsʼáaik le baʼax kʼaʼabéettoʼonoʼ. Baʼaleʼ «tuláakal le baʼaloʼob» ku yaʼalik u tsʼáaikoʼ, yaan kʼiineʼ maʼ letiʼe baʼaxoʼob k-kʼáat wa k-tsʼíiboltikoʼ. Kex «u kajnáaliloʼob le yóokʼol [kaab] ku kaxtikoʼob tuláakal le baʼaloʼobaʼ», Cristoeʼ ku yaʼalikeʼ maʼ unaj k-chiʼichnaktal tu yoʼolaloʼobiʼ. ¿Baʼaxten? Letiʼeʼ yaʼalaj baʼaxten: «Kanáantabaʼex, maʼ a chaʼik u chichtal a puksiʼikʼaleʼex tu yoʼolal kʼaakʼas kuxtal, káaltal yéetel u táan óolal u baʼaluba le kuxtalaʼ, utiaʼal maʼ u taasik jakʼ óolal tiʼ teʼex le kʼiinoʼ bey junpʼéel léech ku kʼaʼalaleʼ» (Luc. 21:34, 35).

8. ¿Baʼaxten bejlaʼeʼ maas jach kʼaʼanaʼan k-luʼsik tuláakal le baʼaxoʼob kʼatik k-beeloʼ?

⁸ Bejlaʼeʼ jach taʼaytak u tsʼoʼokol le áalkaboʼ. Tumen chéen junpʼíit u bin k-kʼuchul tak tu xuuleʼ, ¿máasaʼ jach yaj maʼ k-kʼuchul chéen tu yoʼolal baʼaloʼob maʼ jach kʼaʼabéetoʼobiʼ? Wa k-eʼesik naʼatileʼ yaan k-beetik le baʼax tu yaʼalaj Pabloaʼ: «Le oksaj óolaloʼ junpʼéel nojoch náajal[,] baʼaleʼ utiaʼal le máax kiʼimak u yóol yéetel le baʼax yaantiʼoʼ» (1 Tim. 6:6). Jeʼex túun k-ilkoʼ, wa k-beetik le baʼax ku yaʼalik le tekstoaʼ, maas maʼ kun talamtaltoʼon k-áalkab utiaʼal k-kʼamik le siibaloʼ.

Unaj k-pʼatik «juntséelil [...] le kʼeban ku woʼoltikoʼonoʼ»

9, 10. 1) ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal le tʼaan «le kʼeban ku woʼoltikoʼonoʼ»? 2) ¿Baʼax jeʼel u yúuchul tiʼ k-fejeʼ?

⁹ Baʼaleʼ Pabloeʼ maʼ chéen tu yaʼalaj ka k-pʼat tuláakal «le baʼaxoʼob kʼatik k-beeloʼ». Tu yaʼalaj xan ka k-pʼat juntséelil «le kʼeban ku woʼoltikoʼonoʼ». Le tʼaan griego ku suʼutul beyaʼ chéen teʼ teksto ku chíikpajlaʼ. Albert Barnes, juntúul máax ku xokik u tʼaaniloʼob le Bibliaoʼ ku yaʼalik yoʼolal le versiculoaʼ: «Ken ketlan áalkabnak juntúul máakeʼ, maʼ unaj u takik junpʼéel nookʼ jeʼel u toʼokuba tu yook ka u beet u talamtal u yáalkabeʼ. Le máax meyajtik Dios xanoʼ unaj u pʼatik tuláakal baʼax jeʼel u talamkúuntik u yáalkabeʼ». ¿Baʼaxoʼob jeʼel u beetik u lúubul máak tiʼ u kʼebanil u pʼáatal minaʼan u fejeʼ?

¹⁰ Le fejoʼ jujunpʼíitil u bin u peʼertik máak. Yaan kʼiineʼ maʼ tu tsʼáaik cuenta bix u bin u pʼáatal minaʼan u fe. Teʼ carta tu tsʼíibtaj Pablooʼ tu yaʼalaj u sajbeʼentsilil a náachtal máak tiʼ Dios jeʼex junpʼéel barco jujunpʼíitil u bin u «saʼata[leʼ]», yéetel u yantal «junpʼéel kʼasaʼan puksiʼikʼal [tiʼ] ka u tseluba tiʼ le kuxaʼan Jajal Dios[oʼ]» (Heb. 2:1; 3:12). Kʼaʼajaktoʼoneʼ ken u toʼuba u nookʼ tu yook le máax ku yáalkaboʼ maases ku lúubul. Lelaʼ maas jeʼel u yúuchultiʼ wa ku takik le nookʼ ku yaʼalaʼal maʼ unaj u takik utiaʼal u yáalkaboʼ. Maʼ xaaneʼ, ¿baʼaxten ku búukintik yaanal nookʼ tiʼ le ku yaʼalaʼaloʼ? Tumen ku tuklik maʼ kun talamtal u yáalkab wa chéen maʼ u kʼáat u beet baʼax ku yaʼalaʼaltiʼiʼ. Le oʼolaleʼ koʼoneʼex ilik baʼax jeʼel k-kanik tiʼ le baʼax tu yaʼalaj Pablooʼ.

11. ¿Baʼaxoʼob jeʼel u beetik k-peʼertik k-fejeʼ?

¹¹ ¿Baʼax beetik u pʼáatal minaʼan u fe máak? Letiʼe baʼaxoʼob ku suuktal u beetkoʼ. Juntúul máak ku xakʼalxoktik u tʼaaniloʼob le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ «le kʼeban ku woʼoltikoʼonoʼ», «letiʼe baʼax maas yaan u páajtalil t-óokʼoloʼ, maʼ xaaneʼ yoʼolal bix kuxlikoʼon, bix k-modos wa yoʼolal le máaxoʼob yéetel k-bisikbaoʼ». Le tʼaanoʼobaʼ ku yeʼesikeʼ le baʼax maʼ jach maʼalob k-beetik yéetel le máaxoʼob yéetel k-bisikbaoʼ jach yaan baʼax u yiloʼob tiʼ baʼax ken k-beete. Jeʼel u luʼsik u muukʼ le fe yaantoʼonoʼ wa jeʼel u beetik k-peʼertikeʼ (Mat. 13:3-9).

12. ¿Baʼax tsolnuʼukil unaj k-tsʼáaik ichil k-kuxtal utiaʼal maʼ k-peʼertik k-fe?

¹² Le palitsil chúukpajaʼan u yóol yéetel yaan u naʼatoʼ yaʼab u téenel tsʼoʼok u yaʼalik ka k-kanáant baʼaxoʼob k-chaʼantik yéetel baʼaxoʼob k-uʼuyik, tumen jach yaan baʼax u yil yéetel baʼaxoʼob k-tuklik wa k-tsʼíiboltik. Tsʼoʼoleʼ ku yaʼaliktoʼoneʼ wa k-bin tu paach taakʼin, tu paach náaysaj óolaloʼob wa le baʼaloʼob túumbentak ku  jóoʼsaʼaloʼ jeʼel u beetkoʼob k-pʼatik le maʼalob bejoʼ. ¿Bix k-ilik cada juntúul tiʼ toʼon le baʼax ku yaʼalikoʼ? ¿K-ilik wa bey jach ku píitmáanoʼobeʼ? ¿K-tuklik wa chéen tiʼ u maasil ku yaʼalaʼal yéetel maʼ kun úuchultoʼon beyoʼ? Lelaʼ jach maʼ maʼalob ka k-tukult beyoʼ. Le léechoʼob ku tsʼáaik u kʼasaʼan yóokʼol kaab Satanasoʼ maʼ séeb u yilaʼaloʼobiʼ yéetel séeb u tusik máak, le oʼolal yaʼab máaxoʼob tsʼoʼok u beetik u lúubul. Unaj k-kanáantik maʼ u náayal k-óol mix k-tuklik wa maʼ kun úuchultoʼon beyoʼ. Tumen wa ku yúuchultoʼoneʼ jeʼel k-peʼertik le kuxtal minaʼan u xuuloʼ (1 Juan 2:15-17).

13. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ u xuʼulul k-áalkab yéetel utiaʼal maʼ u kuʼupul k-iikʼ yéetel le iikʼ ku taal tiʼ le kʼasaʼan yóokʼol kaabaʼ?

¹³ Sáamsamaleʼ k-tʼaan yéetel máakoʼob ku tuukuloʼob yéetel ku tsʼáaikoʼob táanil le baʼaxoʼob ku tsʼáaik le yóokʼol kaabaʼ (xokaʼak 1 Corintoiloʼob 2:12). ¿Jeʼel wa u joʼopʼol k-tuukul xan beyoʼ? Wa k-kʼamik le baʼax ku yaʼalikoʼoboʼ jeʼeleʼ. Pabloeʼ tu yaʼaleʼ le tuukul beyaʼ bey jeʼex le iikʼ yaan tuláakal tuʼuxoʼ, baʼaleʼ junpʼéel iikʼ yaan veneno ichil, jeʼel u beetik u náachtal máak tiʼ Dioseʼ. Le oʼolal unaj k-ilik k-kanáantikba tiʼ. Wa maʼeʼ jeʼel u beetik u kuʼupul k-iikʼeʼ yéetel maʼ ken k-kʼuchul tak tu xuul le áalkaboʼ. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal maʼ u xuʼulul k-áalkabeʼ? U seguer k-paktik Jesús, le máax ku bin táaniloʼ (Heb. 12:2). Uláakʼ máax tu tsʼoʼoksaj xan le áalkaboʼ Pablo, letiʼeʼ tu yaʼalaj tiʼ le sukuʼunoʼob ka u beetoʼob jeʼex tu beetiloʼ (1 Cor. 11:1; Fili. 3:14).

Bix jeʼel k-kʼamik le siibaloʼ

14. ¿Bix u yilik kaʼach Pablo u yáalkabtik u bejil le kuxtaloʼ?

¹⁴ ¿Bix u yilik kaʼach Pablo u yáalkabtik u bejil le kuxtaloʼ? Tu tsʼoʼokbal le baʼax tu yaʼalaj tiʼ le ancianoʼob yanoʼob Éfeso kaʼachoʼ, tu yaʼalajtiʼob: «Mix baʼal tiʼ le baʼaloʼob kin táan óoltikaʼ, mix in kuxtal yaan u tojol in tiaʼal teen, tu yoʼolal ka páatak in wáalkabtik in beel yéetel kiʼimak óolal tak tu xuul, yéetel in tsʼoʼoksik in meyaj tu kʼubéentajten Yuumtsil Jesús» (Hch. 20:24). Jeʼex túun k-ilkoʼ, utiaʼal letiʼeʼ jach kʼaʼanaʼan u kʼuchul tu xuul le áalkaboʼ. Le oʼolal jeʼel tak u yóotik u tsʼáa u kuxtal utiaʼal u béeytal u beetkeʼ. Letiʼeʼ yaʼab baʼaxoʼob tsʼoʼok u beetik kaʼach utiaʼal u kʼaʼaytik le maʼalob péektsiloʼ, baʼaleʼ tu yileʼ chéen kunel wa maʼ u kʼuchul tak tu xuul  le áalkaboʼ. Mix juntéen tu tuklaj wa tsʼoʼok u ganartik le kuxtaloʼ (xokaʼak Filiposiloʼob 3:12, 13). Chéen le tsʼoʼok u náatsʼal u kʼiinil u kíimil ka páajchaj u yaʼalikoʼ: «Tsʼoʼok in baʼateltik le maʼalob baʼateloʼ, tsʼoʼok in wáalkabtik le bej tak tu xuuloʼ, tsʼoʼok in kanáantik le oksaj óolaloʼ» (2 Tim. 4:7).

15. ¿Bix úuchik u líiʼsaʼal u yóol le sukuʼunoʼob tumen Pablooʼ?

¹⁵ Pabloeʼ u kʼáat ka kʼuchuk xan le sukuʼunoʼob tak tu xuul le áalkaboʼ, maʼ u kʼáat ka pʼáatkoʼob chéen chúumuk bejiʼ. Lelaʼ letiʼe baʼax oʼolal tu yaʼalaj tiʼ le filiposiloʼob ka u tsʼáa u yóoloʼob utiaʼal u salvarkubaʼoboʼ. Tu yaʼalajtiʼob: «Macheʼex tubeel u tʼaanil le kuxtaloʼ, utiaʼal ka yanak baʼax oʼolal u kiʼimaktal in wóol tu kʼiinil Cristo, tumen beyoʼ yaan in wojéeltik maʼ chéen kunel úuchik in wáalkabiʼ mix xan chéen kunel úuchik in kíimskinba meyajiʼ» (Fili. 2:16, NM). Lelaʼ bey xan úuchik u yaʼalik tiʼ le sukuʼunoʼob yanoʼob Corintooʼ. Ka tʼaanaj tiʼ le siibaloʼ, tu yaʼalajtiʼob: «Áalkabnakeʼex utiaʼal ka kʼameʼex le siibaloʼ» (1 Cor. 9:24).

16. ¿Baʼaxten mantatsʼ unaj k-tuukul tiʼ le siibaloʼ?

¹⁶ Le máakoʼob ku táakpajloʼob tiʼ junpʼéel ketlan áalkaboʼ, maʼatech u séeb ilkoʼob le tuʼux unaj u kʼuchloʼoboʼ. Baʼaleʼ ku yilkoʼob maʼ u tuukuloʼob tiʼ uláakʼ baʼal, maases wa naatsʼ yaniloʼob tiʼ u xuul. Lelaʼ bey xan unaj k-beetkoʼ. Unaj k-creertik jach tu jaajil yaan k-kʼamik le siibaloʼ. Beyoʼ maʼ kun xuʼulul k-tsʼáaik k-óol teʼ áalkab utiaʼal k-kʼamkoʼ.

17. ¿Bix tsʼoʼok u yáantaʼal le máaxoʼob meyajtik Dios tumen le fe utiaʼal u tuukuloʼob tiʼ le utsiloʼob ku taal u kʼiin u kʼamikoʼoboʼ?

¹⁷ Jeʼex úuchik u yaʼalik Pabloeʼ, jach ku kʼaʼabéettal u yeʼesik máak u fe, letiʼeʼ tu yaʼaleʼ le fejoʼ u kʼáat u yaʼal «u yantal tiʼ toʼon u chúukaʼan jeetsʼelil yaan k-kʼamik le baʼax k-páaʼtikoʼ, yéetel u yokol tiʼ k-tuukuleʼ junpʼéel baʼal maʼ táan k-ilkeʼ jach u jaajil» (Heb. 11:1). Tuukulnakoʼon tiʼ Abrahán yéetel Sara. ¿Baʼaxten tu yóotaj u pʼatoʼob le baʼaxoʼob yaantiʼob utiaʼal u binoʼob kajtal tu luʼumil Canaán bey «[j-]táanxel luʼumiloʼob[eʼ]»? Tumen «tu paktoʼob náachil» bix kun béeytal le baʼax u yaʼalmaj Jéeobaoʼ. Tuukulnakoʼon xan tiʼ Moisés. ¿Baʼaxten maʼ tu yóotaj «u kiʼimakkúuns u yóol tu yoʼolal tsʼeʼetsʼek kʼiinoʼob tiʼ u kiʼimak óolaliloʼob le kʼeban», mix «tiʼ tuláakal u ayikʼalil Egipto[iʼ]»? Yoʼolal u fe. Le oʼolal le Bibliaoʼ ku yaʼalikeʼ letiʼeʼ tu tsʼáaj «u paakat tiʼ le boʼol kun tsʼaabiltiʼ tumen Jajal Diosoʼ» (Heb. 11:8-13, 24- 26). Le oʼolal jach maʼalob úuchik u meyaj tiʼ Pablo le tʼaan «tu yoʼolal oksaj óolal» wa fe táanil tiʼ u chʼaʼchiʼitik cada juntúul tiʼ le máaxoʼob chúukpaj u yóol u meyajtoʼob Diosoʼ. Le jatsʼuts modosaʼ le áantoʼob utiaʼal maʼ u chʼíikiloʼob tuukul chéen tiʼ le baʼaxoʼob tu muʼyajtoʼoboʼ yéetel utiaʼal ka u yiloʼob le baʼax ku beetik Jéeoba bey xan le baʼax ken u beet tu yoʼolaloʼoboʼ.

18. ¿Baʼax jeʼel u yáantkoʼon utiaʼal k-pʼatik «juntséelil [...] le kʼeban ku woʼoltikoʼonoʼ»?

¹⁸ Wa k-kʼáat ka muʼukʼaʼanchajak k-fe utiaʼal k-pʼatik «juntséelil [...] le kʼeban ku woʼoltikoʼonoʼ», unaj k-xakʼalxoktik le baʼax tu beetaj le xiiboʼob yéetel le koʼoleloʼob ku yaʼalik le capítulo 11 tiʼ Hebreoboʼ yéetel k-ilik k-beetik jeʼex tu beetiloʼoboʼ (Heb. 12:1). Tsʼoʼoleʼ kʼaʼabéet k-muchʼikba yéetel k-sukuʼunoʼob «utiaʼal ka yanaktoʼon yaakunaj yéetel utiaʼal k-beetik baʼax uts» (Heb. 10:24).

19. ¿Baʼaxten unaj u seguer k-tsʼáaik k-óol áalkab tu bejil le kuxtaloʼ?

¹⁹ Jach taʼaytak k-kʼuchul tu xuul le áalkaboʼ. Tsʼoʼok u chíikpajal k-ilik u xuul. Chéen yoʼolal le fe yéetel le áantaj ku tsʼáaik Jéeobaoʼ, jeʼel u béeytal k-beetik le baʼax ku yaʼalik Pabloaʼ: «Koʼox pʼatik juntséelil le baʼaxoʼob kʼatik k-beeloʼ, yéetel le kʼeban ku woʼoltikoʼonoʼ». Lelaʼ jeʼel u yáantkoʼon áalkab utiaʼal u béeytal k-ilik le baʼax ku yaʼalik u tsʼáaik Jéeoba, le k-Taata jach u yaabiltmoʼonoʼ.

[Tsolajil]

¿Baʼax tsʼoʼok k-kanik?

• ¿Baʼax u kʼáat u yaʼal le tsolnuʼuk «koʼox pʼatik juntséelil le baʼaxoʼob kʼatik k-beeloʼ»?

• ¿Baʼax jeʼel u bisik máak lúubul tiʼ u kʼebanil u peʼertik u fejeʼ?

• ¿Baʼaxten jach unaj k-tuukul tiʼ le utsiloʼob ken u tsʼáa Diosoʼ?

[U kʼáatchiʼiloʼob le xookoʼ]

[Foto yaan teʼ táan juʼun 23]

¿Baʼax «le kʼeban ku woʼoltikoʼonoʼ» yéetel bix jeʼel u beetik k-lúubuleʼ?