Ammoyo Kadi?

Apay nga adda dagiti agsuksukat iti kuarta iti templo ti Jerusalem?

▪ Sakbay la unay ti ipapatay ni Jesus, tinamingna ti nakaro a pananggundaway a mapaspasamak iti templo. Kuna ti Biblia: “Ni Jesus . . . pinaruarna amin dagidiay aglaklako ken aggatgatang idiay templo, ket binalintuagna dagiti lamisaan dagiti agsuksukat iti kuarta ken dagiti bangko dagidiay aglaklako kadagiti kalapati. Ket kinunana kadakuada: ‘Adda a naisurat, “Ti balayko maawaganto iti balay a pagkararagan,” ngem pagbalbalinenyo a rukib dagiti mannanakaw.’”​—Mateo 21:12, 13.

Idi umuna a siglo, napan idiay templo ti Jerusalem dagiti Judio ken proselita manipud iti adu a pagilian ken siudad. Intugotda dagiti sinsilio iti naggapuanda a pagilian. Ngem makalikaguman nga aramatenda ti espesipiko a kuarta kas pagbayad iti tinawen a buis iti templo, paggatang iti maidaton nga animal, ken dadduma pay a boluntario a daton. Adda singiren dagiti agsuksukat iti kuarta kadagiti ganggannaet nga agpasukat iti kuarta. No umadanin ti pipiesta dagiti Judio, ipuesto dagitoy nga agsuksukat iti kuarta dagiti lamisaanda iti uneg ti templo iti Paraangan dagiti Gentil.

Dakkel ti singsingiren dagitoy nga agsuksukat iti kuarta ta tinubngar ida ni Jesus a pagbalbalinenda ti templo kas “rukib dagiti mannanakaw.”

Apay a maipatpateg dagiti kayo nga olibo idi tiempo ti Biblia?

▪ Karaman dagiti kayo nga olibo ken kaubasan kadagiti bendision nga inkari ti Dios iti ilina no agmatalekda kenkuana. (Deuteronomio 6:10, 11) Uray ita, maipatpateg ti kayo nga olibo kadagiti lugar a pagtubuanna. Adu ti maibungana iti ginasut a tawen uray no saan unay a matartaripato. Agbiag pay ketdi ti kayo nga olibo iti nabato a daga ken makaandur iti tikag no mataripato. No mapukan, agsaringit manen ti ramutna nga agbalin a baro a puon.

Idi tiempo ti Biblia, mausar ti ukis ken bulong ti olibo kas agas ti gurigor. Mausar a ramen ti bangbanglo ti tutot dagiti lakayen a sangana. Ngem maipatpateg a nangnangruna ti bunga ken lana ti olibo kas pagtaraon. Adu a lana ti maala iti lasag ti naluom a bunga ti olibo.

Ti nabunga a kayo nga olibo makapataud iti gistay 57 litro a lana iti tinawen. Ti lana ti olibo ket nausar met iti pagsilawan, iti narelihiosuan a seremonia, kas kosmetiko para iti bagi ken buok, ken agas ti sugat ken garadgad.​—Exodo 27:20; Levitico 2:1-7; 8:1-12; Ruth 3:3; Lucas 10:33, 34.