Сӕйраг ӕрмӕгмӕ рахиз

Сӕргӕндтӕм рахиз

Сӕ уырнындзинадӕй сты фӕзминаг

Хуыцауы адӕмы сӕрыл сдзырдта

Хуыцауы адӕмы сӕрыл сдзырдта

ЕСФИР Сузӕйы паддзахы галуанмӕ куы фӕцӕйцыд, уӕд йӕ зӕрдӕ йӕхи къултыл хойын райдыдта. Бӕргӕ архайдта йӕхи ӕрсабыр кӕныныл, фӕлӕ йын дзы ницы уади. Уыцы галуан лӕууыд Загросы урссӕр хӕхты бынмӕ Хоаспесы цӕугӕдоны был. Галуаны уыди дурӕй къахт базырджын галтӕ ӕмӕ фатӕхсджытӕ, ӕрвгъуыз къултыл та – домбӕйтты нывтӕ, алырдыгӕй ма дзы уыд дурӕй конд колоннӕтӕ ӕмӕ стыр статуйӕтӕ. Ӕппӕт уыдӕттӕ алы адӕймагӕн дӕр дзурӕг уыдысты, галуаны хицаумӕ стыр тых кӕй уыд. Уыцы адӕймаг йӕхи хуыдта «стыр паддзах», ӕмӕ Есфир цыди йӕ фенынмӕ. Уый уыди Есфиры сӕрыхицау.

Ӕвӕдза, куыд тынг хицӕн кодта паддзах Ахашверош, иузӕрдион дзуттаг чызджытӕ сӕхицӕн цардӕмбалӕн кӕй агуырдтой, уыцы лӕппутӕй! * Нӕ йӕ уыд абарӕн Авраамимӕ дӕр. Авраамӕн Хуыцау куы загъта, зӕгъгӕ, дӕ цардӕмбал Саррӕмӕ байхъус, уӕд ын сӕрныллӕгӕй йӕ фӕндоныл сразы (Райдиан 21:12). Куыд зыны, афтӕмӕй уыцы паддзах гыццыл зыдта йе та ӕппындӕр ницы зыдта Есфиры Хуыцау Йегъовӕйы ӕмӕ йӕ Закъоны тыххӕй. Фӕлӕ Ахашверош хорз зыдта Персы карз закъӕттӕ, уыимӕ, Есфирӕн бар кӕй нӕ уыд, йӕ зӕрдӕйы цы уыд, уый бакӕнын. Цы? Уыцы закъонмӕ гӕсгӕ, Персы паддзах адӕймагмӕ йӕхӕдӕг куы нӕ фӕдзырдтаид, афтӕмӕй йӕм куы бацыдаид, уӕд ын хастой мӕлӕты тӕрхон. Есфирмӕ дӕр паддзах нӕ бадзырдта, фӕлӕ йӕм уӕддӕр хъуамӕ бацыдаид. Ӕмӕ галуаны мидӕггаг кӕртмӕ куы бахызт, цӕмӕй йӕ паддзах йӕ паддзахбадӕнӕй федтаид, уӕд, ӕвӕццӕгӕн, ӕмбӕрста, мӕлӕты дзыхмӕ йӕхи кӕй ӕппары (Есфир 4:11; 5:1).

Есфир афтӕ цӕмӕн бакодта? Уыцы диссаджы сылгоймаджы уырнындзинадӕй цӕуыл ахуыр кӕнӕм? Уый тыххӕй уал базонын хъӕуы, Есфир Персы паддзахы бинойнаг куыд сси, уый.

«Уыди хӕрзконд ӕмӕ рӕсугъд»

Есфир уыди сидзӕр чызг. Йӕ ныййарджыты тыххӕй йын уыйбӕрц ницы зонӕм. Куы райгуырди, уӕд ыл сӕвӕрдтой ном Гадассӕ (дзуттагау у «мирт», урс дидинӕг чи калы, ахӕм къутӕр). Есфирӕн йӕ ныййарджытӕ куы амардысты, уӕд ӕй йӕ хӕстӕджытӕй иу лӕг Мардохей сӕхимӕ акодта ӕмӕ йӕ йӕхи хъӕбулау хъомыл кодта. Мардохей уыди йӕ фыдыфсымӕр ӕмӕ дзы уыд бирӕ хистӕр (Есфир 2:5–7, 15).

Мардохей ӕмӕ Есфир уыдысты уацайрӕгтӕ ӕмӕ цардысты Персы сӕйраг горӕты. Ӕвӕццӕгӕн сыл уым адӕм былысчъилтӕ кодтой сӕ дины тыххӕй ӕмӕ сӕ закъӕттыл кӕй хӕцыдысты, уый тыххӕй. Фӕлӕ Есфирӕн Мардохей фыды ад кӕнын райдыдта, Йегъовӕ фӕлмӕнзӕрдӕ Хуыцау кӕй у ӕмӕ йӕ адӕмы раджы заманты хъизӕмӕрттӕй кӕй фервӕзын кодта ӕмӕ та сӕ кӕй фервӕзын кӕндзӕн, уыдӕттӕ йын кӕй амыдта, уый фӕрцы (Левит 26:44, 45). Мардохей ӕмӕ Есфир кӕрӕдзийӕн систы адджын фыд ӕмӕ чызг.

Мардохей, ӕвӕццӕгӕн, Сузӕйы паддзахы галуаны цавӕрдӕр бынат ахста, ӕмӕ-иу паддзахы иннӕ лӕггадгӕнджытимӕ ӕдзухдӕр бадти горӕты кулдуары раз (Есфир 2:19, 21; 3:3). Есфир куы сыстыр, уӕд, ӕвӕццӕгӕн, хорз касти йӕ фыдыфсымӕрмӕ ӕмӕ хӕдзары куыстытӕ кодта. Цӕргӕ та, ӕвӕццӕгӕн, кодтой хуымӕтӕг адӕм кӕм цардысты, уым. Сӕ ныхмӕ цӕугӕдоны иннӕ фарс та уыди паддзахы галуан. Есфир, ӕвӕццӕгӕн, бирӕ уарзта Сузӕйы базармӕ цӕуын, ӕмӕ-иу касти, сызгъӕрины ӕмӕ ӕвзисты куыстгӕнджытӕ ӕмӕ иннӕ базаргӕнджытӕ цы уӕй кодтой, уымӕ. Есфирӕн уӕд йӕ цӕстытыл уайгӕ дӕр нӕ акодтаид, тагъд зынаргъ аивгӕнӕнты бын кӕй фӕуыдзӕн ӕмӕ сыл дис дӕр кӕй нал кӕндзӕн. Зонгӕ дӕр ӕй нӕ кодта, цы йӕм ӕнхъӕлмӕ каст, уый.

Паддзахы ног ус

Иуафон, паддзахы хӕдзары цы ’рцыд, уый кой йеддӕмӕ ӕндӕр ницыуал уыд горӕт Сузӕйы. Ахашверош йӕ кънйӕзтӕн ӕмӕ йӕ лӕггадгӕнджытӕн скодта стыр куывд ӕмӕ фынгтыл ӕрӕвӕрын кодта амӕй-айхуыздӕр хӕринӕгтӕ ӕмӕ сӕн. Паддзах сфӕнд кодта йӕ рӕсугъд ус Ваштийы куывдмӕ ӕрбакӕнын. Вашти та уыцы рӕстӕг сылгоймӕгтӕн хицӕнӕй скодта куывд, ӕмӕ семӕ бадт. Ӕмӕ йӕм кӕнынмӕ куы бацыдысты, уӕд сын нӕ ракуымдта. Паддзахмӕ уый ӕгад ӕркаст, ӕмӕ тынг смӕсты, ӕмӕ йӕ уынаффӕгӕнджытӕн загъта, зӕгъгӕ, Ваштийы куыд бафхӕрӕн ис. Хабар куыд рауад? Вашти паддзахы ус нал уыд. Паддзахы лӕггадгӕнджытӕ ӕгас бӕстӕйы къуымты райдыдтой ӕрыгон рӕсугъд чызджыты агурын. Уыдонӕй паддзах хъуамӕ йӕхицӕн ус равзӕрстаид (Есфир 1:1–2:4).

Мардохей, ӕвӕццӕгӕн, цин дӕр кодта ӕмӕ мӕт дӕр кодта, йӕ гыццыл хур кӕй айрӕзт, ӕмӕ дзы диссаджы рӕсугъд чызг кӕй рауад, ууыл. «Чызг уыди хӕрзконд ӕмӕ рӕсугъд»,– фыст ис Библийы (Есфир 2:7). Рӕсугъд адӕймаг цӕстӕн ӕхсызгон у, фӕлӕ ма хъуамӕ уа ӕмбаргӕ ӕмӕ сӕрныллӕг дӕр. Науӕд адӕймаг свӕййы хъал, сӕрыстыр ӕмӕ ма йӕм фӕзыны ӕндӕр ӕвзӕр миниуджытӕ дӕр (Ӕмбисӕндтӕ 11:22). Афтӕ нӕу? Цымӕ Есфиры хабар та куыд уыд? Рӕстӕг ӕй равдыста.

Паддзахы лӕггадгӕнджытӕ Есфирыл сӕ цӕст ӕрӕвӕрдтой, ӕмӕ йӕ акодтой цӕугӕдоны иннӕ фарсмӕ паддзахы галуанмӕ (Есфир 2:8). Мардохей ӕмӕ Есфиры кӕрӕдзийӕ кӕй фӕхицӕн кодтой, уый тыххӕй сӕ зӕрдӕтӕ куыннӕ скъуыдтӕ кодтой. Мардохейы нӕ фӕндыд йӕ чызджы, ӕндӕр хуыцауӕн чи куывта, ахӕм адӕймагӕн раттын, кӕд паддзах уыди, уӕддӕр. Фӕлӕ йӕ бон ницы уыд. Есфиры хӕдзарӕй куы кодтой, уӕд, ӕвӕццӕгӕн, Мардохейы уынаффӕтӕм зӕрдӕбынӕй хъуыста. Сузӕйы галуанмӕ йӕ куы фӕцӕй кодтой, уӕд ын алыхуызон фарстатӕ ӕнцой нӕ лӕвӕрдтой. Цымӕ йӕм цавӕр цард ӕнхъӕлмӕ каст?

Чидӕриддӕр-иу ӕй федта, уымӕн-иу йӕ зӕрдӕмӕ фӕцыд

Есфир бахаудта бынтон ӕндӕр цардмӕ – алцыдӕр дзы уыди ног ӕмӕ ӕнахуыр. Уыди, Персы паддзахады къуымтӕй кӕй ӕрӕмбырд кодтой, уыцы «бирӕ ӕрыгон рӕсугъд чызджыты» ’хсӕн. Се ’взаг, се ’гъдӕуттӕ ӕмӕ сӕ зондахаст кӕрӕдзийӕ тынг хицӕн кодтой. Чызджыты се ’ппӕты дӕр бакодтой паддзахы лӕггадгӕнӕг Гегайы бар, цӕмӕй сӕм афӕдзы бӕрц зылдаиккой ӕмӕ сӕ сойӕ сӕрстаиккой (Есфир 2:8, 12). Ахӕм уавӕрты цӕргӕйӕ уыцы чызджытӕ сӕхицӕй куыннӕ ныббуц уыдаиккой, куыннӕ схъал уыдаиккой ӕмӕ кӕрӕдзимӕ знаджы цӕстӕй куыннӕ кастаиккой. Цымӕ Есфирыл дӕр уыцы зондахаст фӕзынд?

Зӕххыл Мардохейӕ тынгдӕр Есфирыл ничи мӕт кодта. Библийы кӕсӕм, Мардохей алы бон дӕр кӕй цыд, сылгоймӕгты хӕдзары раз цы кӕрт уыд, уырдӕм, Есфир куыд у, уый базонынмӕ (Есфир 2:11). Кӕд-иу иннӕ лӕггадгӕнджыты фӕрцы уадиссагӕй ницы базыдта, уӕддӕр-иу йӕ чызгӕй сӕрыстыр уыд. Цӕмӕн?

Есфир Гегайы зӕрдӕмӕ афтӕ тынг фӕцыд, ӕмӕ йӕм хорз цӕстӕй кӕсын райдыдта. Гегай йын радта авд лӕггадгӕнӕг-чызджы ӕмӕ, сылгоймӕгты хӕдзары ӕппӕты хуыздӕр бынат кӕм уыд, уырдӕм ӕй ракодта. Библийы кӕсӕм: «Есфиры та-иу чидӕриддӕр федта, уыдонӕн-иу сӕ зӕрдӕмӕ фӕцыд» (Есфир 2:9, 15). Цымӕ, рӕсугъд кӕй уыд, уый тыххӕй цыд алкӕй зӕрдӕмӕ дӕр? Ӕрмӕст уый тыххӕй нӕ.

Зӕгъӕм, Библийы фыст ис: «Есфир йӕ адӕмы тыххӕй ӕмӕ йӕ хиуӕтты тыххӕй никӕмӕн ницы загъта, уымӕн ӕмӕ йӕ Мардохей бафӕдзӕхста, мацы-иу зӕгъ, зӕгъгӕ» (Есфир 2:10). Мардохей йын загъта, цӕмӕй, дзуттаг кӕй уыд, уый макӕмӕн дзырдтаид, уымӕн ӕмӕ йӕ зыдта, паддзахы лӕггадгӕнджытӕ йӕ адӕммӕ ӕвзӕр цӕстӕй кӕй кастысты. Ӕмӕ йын ӕхсызгон куыннӕ уыдаид, Есфир кӕд йӕ фарсмӕ нӕ уыд, уӕддӕр ӕмбаргӕ ӕмӕ коммӕгӕс кӕй уыди!

Абон дӕр ӕрыгӕттӕй бирӕтӕ сӕ ныййарджыты ӕмӕ сӕ хъомылгӕнджыты зӕрдӕ рухс кӕнынц. Сӕ ныййарджыты фарсмӕ куы нӕ вӕййынц, уӕддӕр цъаммар, ӕнӕгъдау ӕмӕ хӕлд адӕмы ӕвзӕр зондахастӕй сӕхи фӕхизынц ӕмӕ фидар фӕхӕцынц, Библийӕ сӕ цӕуыл сахуыр кодтой, ууыл. Афтӕмӕй уыдон дӕр Есфирау сӕ уӕларвон Фыды зӕрдӕ рухс кӕнынц (Ӕмбисӕндтӕ 27:11).

Есфирӕн паддзахмӕ бацӕуыны рад куы ’рхӕццӕ, уӕд ын загътой, цӕмӕй йӕхицӕн равзӕрстаид алыхуызон аивгӕнӕнтӕ. Фӕлӕ йын Гегай цы загъта, уый йеддӕмӕ ницы ракуырдта (Есфир 2:15). Ӕвӕццӕгӕн ӕй ӕмбӕрста, паддзахы зӕрдӕ ӕрмӕст йӕ рӕсугъддзинадӕй кӕй не ссардзӕн. Паддзахы галуаны бонзонгӕ ӕмӕ сӕрныллӕг адӕймаг ссарын ӕнцон нӕ уыд. Цымӕ, Есфир афтӕ кӕй бакодта, уымӕн паддзах саргъ кодта?

Библийы кӕсӕм: «Паддзах Есфиры бауарзта иннӕ сылгоймӕгтӕй се ’ппӕтӕй фылдӕр, иннӕ ӕнӕвнӕлд чызджытӕй уый хуызӕн ничи фӕцыд йӕ зӕрдӕмӕ ӕмӕ дзы ахӕм ӕнувыд уарзтӕй ӕндӕр никӕй бауарзта. Гъемӕ йын йӕ сӕрыл ус-паддзахы худ ӕркодта, ӕмӕ Есфир Ваштийы бӕсты паддзахы ус сси» (Есфир 2:17). Ӕвӕццӕгӕн уыцы сӕрныллӕг дзуттаг чызгӕн ӕнцон нӕ уыд йӕ цард фӕивын – сси, уӕды рӕстӕджы тӕккӕ хъомысджындӕр паддзахы бинойнаг! Мыййаг, Есфир йӕхицӕй ныббуц ис?

Ӕппындӕр нӕ! Есфир уӕддӕр йӕ фыдыфсымӕр Мардохейы коммӕ каст. Дзуттаг кӕй уыд, уый нӕ хъӕр кодта. Иу бон куы уыд, уӕд Мардохей базыдта, паддзах Ахашверошы марынвӕнд кӕй скодтой, ӕмӕ йӕ Есфиры уылты паддзахӕн фехъусын кодта, ӕмӕ уыцы змӕнтджыты амардтой (Есфир 2:20–23). Есфир раздӕрау йӕ Хуыцауы зӕрдӕ рухс кодта, уыди сӕрныллӕг ӕмӕ коммӕгӕс. Коммӕгӕсдзинадӕн абон ничиуал аргъ кӕны. Ӕгоммӕгӕсдзинад ӕмӕ иннӕты ныхмӕ цӕуын та у хорзыл нымад. Есфирау Хуыцауы зӕрдӕ рухс кӕнын кӕй фӕнды, уыдон та коммӕгӕсдзинадӕн стыр аргъ кӕнынц.

Есфиры уырнындзинад фӕлвӕрд ӕрцыд

Ахашверошы галуаны Аман уыд нымад лӕг. Паддзах ӕй сӕвӕрдта йӕ сӕйраг уынаффӕгӕнӕгӕй ӕмӕ йӕ фӕстӕ йӕ паддзахады ахста дыккаг бынат. Паддзах ма бардзырд радта, цӕмӕй-иу Аманы чи федтаид, уый-иу йӕ разы йӕ зонгуытыл ӕрхаудаид (Есфир 3:1–4). Фӕлӕ Мардохей афтӕ никуы бакодта. Мардохей хъуыста паддзахмӕ, фӕлӕ Хуыцауы чи ницӕмӕ дардта, уыдонӕн аргъ нӕ кодта. Аман уыд «агагаг», ӕмӕ уый та ууыл дзурӕг уыди, ӕмӕ уыд амаликаг паддзах Агагы байзӕддаг. Уыцы паддзахы амардта Хуыцауы пехуымпар Самуил (1 Самуилы 15:33). Амаликӕгтӕ систы Йегъовӕ Хуыцау ӕмӕ Израилы знӕгтӕ, ӕмӕ сын Хуыцау тӕрхон рахаста * (Дыккаг закъон 25:19). Ӕмӕ Хуыцауы иузӕрдион лӕггадгӕнӕг амаликаджы раз йӕ зонгуытыл куыд ӕрлӕууыдаид? Мардохей афтӕ нӕ бакодта. Фидар цӕуыл хӕцыд, уый сӕрты никуы ахызт. Суанг абон дӕр, Хуыцауыл иузӕрдион чи у, уыцы нӕлгоймӕгтӕ ӕмӕ сылгоймӕгтӕ сӕ цардӕн тӕссаг уавӕрты дӕр ӕххӕст кӕнынц ацы фӕдзӕхст: «Хуыцау у нӕ хицау, ӕмӕ фыццаджыдӕр хъуамӕ уымӕ хъусӕм, адӕммӕ нӕ, фӕлӕ» (Хъуыддӕгтӕ 5:29).

Аман мӕстӕй фӕйнӕрдӕм тыдта. Фӕлӕ йӕм Мардохейы амарын фаг нӕ каст, хъавыди ма иннӕ дзуттӕгты дӕр фесафын! Аман паддзахмӕ бацыд, ӕмӕ дзуттӕгтыл цъыф фӕкалдта. Фӕлӕ цы адӕмӕй уыдысты, уый нӕ загъта, ома сӕ койы аккаг дӕр не сты, ӕмӕ ма йӕ ныхӕстӕм бафтыдта, зӕгъгӕ, уыцы адӕм «дӕ дӕлбар бӕстӕты алы рӕтты цӕрынц ӕмӕ сын иннӕ адӕмтимӕ иумӕйагӕй ницы ис». Уымӕй фыддӕр та уыд, афтӕ кӕй загъта, паддзахы закъӕттӕ, дам, не ’ххӕст кӕнынц ӕмӕ йӕ ныхмӕ цӕуынц. Аман паддзахӕн зӕрдӕ бавӕрдта, ӕгас паддзахады дӕр дзуттӕгты куы ныццӕгъдой, уӕд ын йӕ хӕзнадонмӕ бирӕ ӕхца кӕй бахӕсдзӕн *. Уӕд Ахашверош, мыхуыримӕ йыл цы къухдарӕн уыд, уый раласта ӕмӕ йӕ Аманмӕ радта, цӕмӕй, цы уынаффӕтӕ рахастаид, уыдоныл мыхуыр сӕвӕрдтаид (Есфир 3:5–10).

Бирӕ нӕ рацыд, афтӕ хабархӕсджытӕ сӕ бӕхтыл абадтысты ӕмӕ Персы стыр паддзахады алы къуымтӕм фӕхӕццӕ кодтой, дзуттӕгтӕн мӕлӕты тӕрхон хаст кӕй ӕрцыд, уый. Уыцы хабар фӕхӕццӕ Иерусалиммӕ дӕр. Вавилонӕй Иерусалиммӕ уацарӕй чи ӕрыздӕхт, уыцы дзуттӕгтӕ архайдтой, цӕмӕй горӕты алыварс къул самадтаиккой. Ӕмӕ уыцы хабар фехъусгӕйӕ арвыцӕфау куыннӕ фӕуыдаиккой! Мардохей уыцы фыдохы хабар куы фехъуыста, уӕд, ӕвӕццӕгӕн, уыцы адӕмыл ӕмӕ йын Сузӕйы цы зонгӕтӕ ӕмӕ хиуӕттӕ уыди, уыдоныл маст кӕнын райдыдта. Мардохей йӕ уӕлӕдарӕс ӕрыскъуыдта, йӕ уӕлӕ хъисын скодта, йӕ сӕрыл фӕнык ӕркалдта ӕмӕ горӕты астӕумӕ рацыд ӕмӕ хъӕрӕй куыдта. Аман та паддзахимӕ нуазыныл ӕрбадт, ӕмӕ йӕм нымады дӕр нӕ уыди, Сузӕйы дзуттӕгтӕ ӕмӕ сӕ зонгӕтӕ катайаг кӕй фесты (Есфир 3:12–4:1).

Мардохей зыдта, цы кӕнын ӕй хъуыд, уый. Цы? Есфир фехъуыста, Мардохей кӕй маст кӕны ӕмӕ йын дарӕс арвыста, фӕлӕ уӕддӕр йӕ зӕрдӕ не ’рсабыр ис. Мардохей, чи зоны, бирӕ рӕстӕг хъуыды кодта, Йегъовӕ Хуыцау цӕмӕн буагъта, цӕмӕй Есфир ӕндӕр хуыцауӕн кувӕг паддзахы ус суыдаид. Фӕлӕ йӕ ныр бамбӕрста. Мардохей Есфирмӕ ныхас арвыста, цӕмӕй паддзахмӕ бацыдаид ӕмӕ йӕ адӕмы сӕрыл сдзырдтаид (Есфир 4:4–8).

Есфир уыцы ныхӕстӕ фехъусгӕйӕ, ӕвӕццӕгӕн, катайы бацыд. Йӕ уырнындзинад стыр фӕлварӕны бахауд. Кӕй тарст, уый Мардохейӕн бамбарын кодта. Йӕ зӕрдыл ын ӕрлӕууын кодта паддзахы закъон: ӕнӕхонгӕйӕ йӕм куы бацӕуа, уӕд ын мӕлӕты тӕрхон рахӕсдзысты. Ӕрмӕст ӕм кӕд паддзах йӕ сызгъӕрин лӕдзӕгӕй бацамона, уӕд удӕгасӕй баззайдзӕн. Есфир дызӕрдыг кодта, паддзах афтӕ кӕй бакӕндзӕн, ууыл, уымӕн ӕмӕ йӕ зӕрдыл лӕууыд, Ваштийӕн дӕр кӕй нӕ ныххатыр кодта, йӕ размӕ рацӕуын куы нӕ сразы, уӕд. Мардохейӕн загъта, паддзах ӕм ныр 30 боны кӕй нӕ фӕдзырдта! Ӕмӕ хъуыды кодта, зӕгъгӕ мыл паддзах, ӕвӕццӕгӕн, йӕ зӕрдӕ сивта * (Есфир 4:9–11).

Мардохей Есфирӕн комкоммӕ цы загъта, уый йӕ бафидар кодта. Бамбарын ын кодта, куы ницы бакӕна, уӕддӕр дзуттӕгты ӕндӕр исчи кӕй фервӕзын кӕндзӕн. Фӕлӕ йӕхӕдӕг та куыд фервӕздзӕн, дзуттӕгты куы цӕгъдой, уӕд? Мардохей йӕ ныфс ӕгасӕй дӕр дардта Йегъовӕйыл. Йегъовӕ та йӕ адӕмы цӕгъдын никуы бауагъта ӕмӕ йӕ ныхӕстӕй иу дӕр никуы фӕмӕнг (Йесо Навин 23:14). Уый фӕстӕ Мардохей Есфиры бафарста: «Стӕй йын чи цы зоны, уӕд та ма паддзахы ус дӕр ацы зын сахаты тыххӕй сдӕ» (Есфир 4:12–14). Мардохей йӕ зӕрдӕ ӕнӕхъӕнӕй дӕр дардта йӕ Хуыцау Йегъовӕйыл. Мах та? (Ӕмбисӕндтӕ 3:5, 6).

Мӕлӕтӕй нӕ фӕтарст

Есфирӕн архайыны рӕстӕг ӕрцыд. Мардохеймӕ арвыста ныхас, цӕмӕй иннӕ дзуттӕгтӕ дӕр йемӕ ӕртӕ боны ком дардтаиккой. Фӕстагмӕ йын цы ныхӕстӕ загъта, «ӕмӕ мӕ кӕд марой, уӕд мӕ амарӕнт», зӕгъгӕ, уый тыххӕй йӕ суанг абоны онг дӕр адӕм зонынц ныфсджын ӕмӕ хъӕбатыр адӕймагӕй (Есфир 4:15–17). Уыцы ӕртӕ боны дӕргъы Есфир куыд зӕрдиагӕй куывта, афтӕ, ӕвӕццӕгӕн, никуы. Ӕппынфӕстаг хъуыддагмӕ бавнӕлдта. Йӕ уӕлӕ скодта тӕккӕ рӕсугъддӕр дарӕс, цӕмӕй паддзахы зӕрдӕ ссардтаид, ӕмӕ йӕм ацыд.

Статьяйы райдианы куыд фыст уыд, афтӕмӕй Есфир ацыд паддзахы галуанмӕ. Ӕвӕццӕгӕн йӕ сӕры алыхуызон хъуыдытӕ зилдух кодта, Хуыцаумӕ зӕрдиагӕй куывта, стӕй йӕм йӕ зӕрдӕ дӕр бирӕ цыдӕртӕ дзырдта. Есфир бахызт галуаны кӕртмӕ, цӕмӕй йӕ Ахашверош йӕ паддзахбадӕнӕй федтаид. Фӕндыди йӕ бамбарын, цы цӕстӕй йӕм ракӕсдзӕн, уый. Ӕнхъӕлмӕ кӕсын ӕй куы бахъуыдаид, уӕд ыл, ӕвӕццӕгӕн, рӕстӕг ныддаргъ уыдаид. Фӕлӕ йӕ йӕ сӕрыхицау уайтагъд суыдта. Есфиры фенгӕйӕ паддзах бадис кодта, фӕлӕ йын йе ’рцабыд ӕхсызгон уыди, ӕмӕ йӕм йӕ сызгъӕрин лӕдзӕгӕй ацамыдта (Есфир 5:1, 2).

Есфир паддзахы ӕргом йӕхимӕ раздӕхта. Йӕ Хуыцауы ӕмӕ йӕ адӕмы сӕрыл сдзырдта, ӕмӕ уымӕй диссаджы цӕвиттон ныууагъта Хуыцауы лӕггадгӕнджытӕн суанг абоны онг дӕр. Фӕлӕ хъуыддаг ууыл нӕ ахицӕн. Куыд баууӕндын кодта паддзахы, йӕ хуыздӕр уынаффӕгӕнӕг Аманӕн йӕ зӕрдӕйы стыр хиндзинад кӕй уыд? Йӕ адӕмы куыд фервӕзын кодта? Уыдӕттыл ныхас цӕудзӕн ӕндӕр статьяйы.

[Фиппаинӕгтӕ]

^ 4 абз. Ахашверошы фылдӕр зонынц Ксеркс Фыццӕгӕмӕй. Н. э. размӕ 5 ӕнусы райдианты уыди Персы паддзах.

^ 24 абз. Аман, ӕвӕццӕгӕн, уыд, амаликӕгтӕй ма цы армыдзаг адӕм баззад, уыдонӕй, уымӕн ӕмӕ сӕ «чи баззад», уыдон паддзах Езекийы рӕстӕг куынӕггонд ӕрцыдысты (1 Азфыстыты 4:43).

^ 25 абз. Аман ын ныфс бавӕрдта 10 мин таланты ӕвзистӕй, абоны нымадӕй сты цалдӕр сӕдӕ милуан доллӕры. Ахашверош кӕд Ксеркс I уыди, уӕд ӕй ис бамбарӕн, Аманы ныхӕстыл цӕмӕн бацин кодта. Ксеркс грекъӕгтимӕ хӕсты фӕхӕрд, ӕмӕ йӕ хӕзнадон сафтид. Ӕвӕццӕгӕн, уыцы хабар ӕрцыд, Есфиры куы ракуырдта, уый размӕ.

^ 28 абз. Ксеркс Фыццӕгӕмы зыдтой зындзӕрин ӕмӕ схъиуд адӕймагӕй. Грекъаг историк Геродот ныффыста, Ксеркс Грециимӕ куы хӕцыд, уӕд цытӕ арӕзта, уый тыххӕй. Ксеркс бардзырд радта, цӕмӕй Геллеспонты донкъубалы (проливы) сӕрты наутӕй хид скодтаиккой. Ӕмӕ уыцы хид тыхдымгӕ куы ныппырх кодта, уӕд йӕ аразджытӕн сӕ сӕртӕ ахауын кодта, Геллеспонты донкъубал та йӕ адӕмӕн «бафхӕрын кодта» – дон рӕхыстӕй фӕхостой ӕмӕ йӕ хъӕрӕй ӕлгъыстой. Уыцы хӕсты рӕстӕг ӕм иу хъӕздыг лӕг бацыд йӕ фырты тыххӕй, цӕмӕй йын ӕй ӕфсадӕй ссӕрибар кодтаид. Фӕлӕ Ксеркс лӕппуйы йӕ астӕуыл афадын кодта, ӕмӕ йын йӕ мард уынгӕйӕ иннӕтӕ паддзахӕй тарстысты.

[Ныв 19 фарсыл]

Мардохей сӕрыстыр уыди йӕ чызгӕй

[Ныв 20 фарсыл]

Есфир зыдта, рӕсугъддзинадӕй ахсджиагдӕр кӕй у ӕмбаргӕдзинад ӕмӕ сӕрныллӕгдзинад

[Ныв 22, 23 фӕрстыл]

Есфир Хуыцауы адӕмы тыххӕй йӕ цард раттынмӕ дӕр цӕттӕ уыд