Aligen so Pananisia Ra

Kinmiwas Parad Totoo na Dios

PAKEKEPAEN nen Ester so pannerbiyos to legan ya manaakar paonlad loob a sular na palasyo ed Susan. Aliwa iyan mainomay. Amin ya nanengneng ed palasyo​—saray nandurumay kolor ya inyukit a bakan nampayak, managpana, tan leon a gawad langa ya pinasileng, saray denesinyoan a lusek tan mararakep ya estatua, pati say lokasyon na satan diad niyatagey a pasen ya asingger ed Kapalandeyan na Zagros a naapisay niebe tan sankabantag ditan so malinlinew ya ilog Choaspes​—so ginagala pian napanonotan so amin ed baleg a pakapanyari na laki ya piarapan to, ya tinawag toy sarili to bilang “say makapanyarin ari.” Satan a laki et asawa to.

Asawa? Aliwan singa si Asuero so ilaloan na anggan siopan matoor a Judion bii a magmaliw ya asawa. * Anggapoy bibidbiren ton maabig ya ehemplo a singa si Abraham, a mapaabeban tinmulok ed ganggan na Dios ya dengeley ibabaga na asawa ton si Sara. (Genesis 21:12) Dagdaiset odino anggapon talaga so amta na sayan ari nipaakar ed Dios nen Ester, si Jehova, odino saray ganggan To. Say kabisado nen Asuero et say ganggan na Persia, kaiba lay ganggan a mangisesebel ed gawaen nen Ester. Anto itan? Unong ed ganggan, siopaman ya onla ed ari na Persia ya agto impatawag et nepeg a pateyen. Ag-impatawag na ari si Ester, balet nandesisyon ya onla. Legan a manasingger ed lolooban tan nanengneng la na ari manlapud trono, nayarin say liknaan to et sikatoy mamapaarap lad ipatey to.​—Ester 4:11; 5:1.

Akin et inrisga toy bilay to? Antoy naaralan tayo ed pananisia na sayan makapadinayew a bii? Pantongtongan tayo nin unona no panoy impagmaliw nen Ester ya reyna na Persia, sakey a mataltalag ya oportunidad.

“Maganggana”

Si Ester et ulila. Dagdaiset so ibabaga na Biblia nipaakar ed atateng to ya angiter ed ngaran ton Hadasa, Hebreon salita parad “mirto,” sakey a marakdakep a tanaman ya amputi rosas to. Nen inatey so atateng to, sikatoy akasian na sakey ed saray kanayon to, say maomaong a lakin si Mardokeo. Sankapinsan ira, balet mas matatken na dakel si Mardokeo. Inasikaso toy Ester tan impasen ton singa peteg ya anak to.​—Ester 2:5-7, 15.

Si Mardokeo tan Ester et kaibad saray Judion puersaan ya inawit ed kabisera na Persia. Ditan et nayarin kaukolan dan itepel so panagbalaw lapud relihyon da tan say Ganggan ya tutumboken da. Balet seguradon inmapit so liknaan nen Ester ed kapinsan to ya mangibabangat ed sikato na nipaakar ed si Jehova, say mapangasin Dios ya aminpigan angilaban ed saray totoo to diad apalabas​—tan ontan so gawaen to lamet. (Levitico 26:44, 45) On, talagan nagmaliw a malet so ulopan di Ester tan Mardokeo.

Si Mardokeo et nayarin sakey ya opisyal ed palasyo na Susan, tan mabetbet ya akayurong ed wangalan kaiba iray arum a lingkor na ari.  (Ester 2:19, 21; 3:3) Agtayo amta no antoray ginawa nen Ester legay ibabaleg to, balet ta nayarin inasikaso toy kapinsan to tan say abung to, a mapatnag ya walad pasen parad saray ordinaryon totoo diad basil na ilog manlapud palasyo. Nayarin labalabay toy onlad tindaan na Susan a panlalakoan na saray managgaway alahas tan kagawaan a gawad balitok tan pilak tan arum niran negosyante. Seguro, agbalot inisip nen Ester a saratan ya ankablin kaykayarian et magmaliw ya ordinaryo labat ed sikato; agto amta no antoy nagawad sikato diad arapen.

Sinalatan so Reyna

Sakey ya agew diad Susan, kinmayat so balita nipaakar ed agawad palasyo. Diad sakey ya engranden piesta legan a sasangkailien nen Asuero iray opisyal to na ankabli iran panangan tan alak, impatawag to so magangganan reyna, si Vasti, a diad saman et manpipiesta met kaiba iray bibii. Balet aglinma si Vasti. Abaingan tan sinmanok so ari kanian tinepet tod saray makabat a lalaki no antoy nepeg ya dusa to. Say resulta? Inekal si Vasti bilang reyna. Ginmapon mananap iray aripen na ari na magagangganan mamarikit ed interon bansa, insan say ari so manpili ed sikara na balon reyna.​—Ester 1:1–2:4.

Nayarin makakaliket tan proud ya onnenengneng a sagpaminsan si Mardokeo ed si Ester balet ta napapagaan met lapud say kapinsan ton ugaw ni nensaman et marikit la​—tan talagan maganggana. Inkuan na Biblia ya, “Maganggana ’yan bii tan balibali impanlaman to.” (Ester 2:7, Maung a Balita) Say inkaganggana et makapalikliket, balet kaukolan ya tekepan itan na karunongan tan kapaabebaan. Ta no andi, nayarin pansengegan itan na inkamapaatagey, inkamapasirayew, tan arum niran makapuy ya ugali. (Uliran 11:22) Kasin naoobserbaan mo met itan? Diad si Ester ey, kasin say inkaganggana to et manresultad pankaabigan o pankaugsan to? Nanengneng tayo.

Naimano na saray ariripen na ari si Ester. Sikatoy sakey ed saray pinili ra, inala rad kinen Mardokeo tan inawit dad palasyo diad basil na ilog. (Ester 2:8) Ansakisakit itan ya impansian ta singa ra sanama. Seguradon aglabay nen Mardokeo a say tagibi to et miasawad sakey ya agmanlilingkor ed tuan Dios, anggano ari ni. Balet ta anggapoy nagawaan to. Anganko et dinengel a maong nen Ester so bilin nen Mardokeo antis iran mansian! Sanen mamapaarap lad palasyo na Susan, nayarin nandurumay nononoten to. Anto la kasi nagawad sikato?

“Indayew na Balang Sakey ya Akanengneng ed Sikato”

Si Ester et wala la natan ed pasen a talagan duma ed apasalan to. Sikatoy sakey ed  saray “dakel a mamarikit” ya tinipon manlapud interon sakop na Empiryo na Persia. Nandurumay kultura, lenguahe, tan ugali ra. Sikaray niyakar ed panangasikaso na opisyal a manngaray Hegeo, tan ondalan irad dakel ya proseso na pampaganggana, sakey taon a programa kaibay pangimasahe na saray ambalingit ya larak. (Ester 2:8, 12) Lapud ontan a kaliberliber tan kabibilay, saray mamarikit et nayarin magmaliw a sobran mapaga ed itsura da tan niwalay panagpasirayew tan kompetensiaan. Panoy inkiwas nen Ester?

Seguradon mapagpagan maong si Mardokeo ed si Ester. Nabasa tayo a sikatoy inagew-agew ya oonlad arap na abung na saray bibii pian makapibalitad kipapasen nen Ester. (Ester 2:11) No walay nababalitaan to anggan daiset, nayarin diad saray kakaaro ton aripen ed abung, seguradon makakaliket a maong. Akin kasi?

Pambiliban nen Hegeo si Ester kanian maong so impantrato tod sikato, inikdan toy pitoran mamarikit ya aripen, tan inyakar tod sankamaongan a pasen ed abung na saray bibii. Inkuan ni ingen na Biblia: “Si Ester . . . et indayew na balang sakey ya akanengneng ed sikato.” (Ester 2:9, 15, MB) Kasin lapu labat itan ed ganggana to? Andi, wala ni sananey a rason.

Singa bilang, nabasa tayo: “Si Ester agto inpaamta so baley to ni say kanayon to, ta si Mardokeo imbilin to ed sikato a sikato so agto ipaamta.” (Ester 2:10) Binilin nen Mardokeo si Ester ya agto ibabagan sikatoy sakey a Judio, anganko lapud nanenengneng ton memelmelagen a maong na saray Persianon manuley iray kabaleyan to. Sikatoy naliliketan lapud anggan agto la nanenengneng si Ester, akabatan to ya siansia nin marunong tan onuunor ed saray bilin to!

Nayarin napaliket met natan na ananak iray atateng da odino saray amabaleg ed sikara. No ag-ira nanenengneng na atateng da​—anggano apaliberan iray totoon aliwan masimpit, imoral, o bayolenti​—sarag day agpaimpluensyaan ed mauges tan mansiansiad saray prinsipyon amta ran duga. No ontan so gawaen da, singa si Ester et napaliket day Ama da ed tawen.​—Uliran 27:11.

 Sanen betang la nen Ester so onarap ed ari, sikatoy inabuloyan a manpili na antokaman ya labay to, nayarin saray nausar ton pampaganggana. Balet sikatoy agkinmerew na antokaman a bengatla nilikud ed imbaga nen Hegeo. (Ester 2:15) Nayarin inisip to ya aliwan ganggana labat so nagustoan na ari; say masimpit tan mapaabeban ugali et mataltalag a kualidad ed satan a palasyo. Duga kasi iisipen to?

Oniay ibabaga na Biblia: “Labalabay na ari si Ester nen saray arum a bibii. Si Ester so akalay sankabalgan ya abig-linawa tan panangaro na ari. Kinoronaan to sirin si Ester tan ginawa ton reyna a kasalat nen Vasti.” (Ester 2:17, MB) Seguradon aliwan mainomay parad sayan mapaabeban Judion bii so manggaway pananguman ed bilay to​—sikato so balon reyna, asawa na sankamakapanyarian ya ari ed mundo ed saman a panaon! Kasin binmaleg so ulo to, nagmaliw lan mapasirayew?

Andin balot! Siansian tinulok nen Ester si Mardokeo, say pinagka-ama to. Agto impaamta ya sikatoy sakey ya Judio. Niarum ni, sanen akabatan nen Mardokeo so planon pamatey ed si Asuero, tinulok nen Ester so imbaga to ya pasakbayan so ari, kanian pinatey iramay namplanoy mauges. (Ester 2:20-23) Impatnag nen Ester so pananisia ed Dios to diad impansiansia ton mapaabeba tan matulok. Say inkamaunor et agla ipapasen na karaklan natan bilang maong ya ugali; kasmak so inkabangar tan panagrebelde. Balet, papablien itan na saray walaan na tuan pananisia, singa si Ester.

Asubok so Pananisia nen Ester

Nagmaliw a prominente so sakey a lakin manngaray Haman diad palasyo nen Asuero. Sikatoy tinuro na ari bilang prime minister, kanian nagmaliw a manunan mananimbawa tan komaduan sankatagyan ya opisyal na empiryo. Ingganggan ni ingen na ari ya ondakmomo so amin a makanengneng ed sikato. (Ester 3:1-4) Parad si Mardokeo et sengegay problema itan a ganggan. Panisiaan ton nepeg ya tuloken so ari basta agnasumlang so Dios. Si Haman et sakey ya “Agagita,” tan posiblin ilalak nen Agag, ari na saray Amalekita ya pinatey na propetay Dios a si Samuel. (1 Samuel 15:33) Agaylay inkauges na saray Amalekita ta kinalaban day Jehova tan say Israel. Say interon nasyon na Amalekita et inukom na Dios. * (Deuteronomio 25:19) Labay kasi na sakey a matoor a Judio so ondakmomo ed Amalekitan opisyal? Andi! Nansiansian mapekder si Mardokeo. Anggad natan, uunoren na saray matoor ya lalaki tan bibii iyan prinsipyo anggan say kasalat to et say bilay da: “Nepeg ya unoren mi so Dios bilang manuley nen saray totoo.”​—Gawa 5:29.

Mansyodot ya maong si Haman. Agkontenton si Mardokeo labat so ipapatey to. Labay to met ya ipapatey so amin a kabaleyan nen Mardokeo! Inmasingger si Haman ed ari tan pinapaway ton mauges iray Judio. Agto imbaga no siopara, balet ta impasagilig to a sarayan totoo et andi-kakanaan, “nikayat tan tinmayak ed saray baley.” Imbaga to ni ingen ya agda uunorey ganggan na ari, kanian rebelde iran talaga. Tan nambulon a mangiter na baleg a kantidad na kuarta ed pundo na ari pian walay gastosen ed pamatey ed amin a Judio. * Inter nen Asuero so singsing ton panagtatak ed si Haman pian paletan so antokaman a labay ton gawaen.​—Ester 3:5-10.

Kinmiwas a tampol iray mensahero pian ipaamta ed interon sakop na empiryo so pamatey ed amin a Judio. Imadyin mo pay epekto na satan a proklamasyon nen abalitaan ed Jerusalem, a kawalaan na saray akeran Judio a nibulos manlapud Babilonia tan impasyan  mangaapiger ed syudad ya anggapo ni bakor ton manprotekta ed sikara. Nayarin anonotan ira nen Mardokeo, pati saray kakaaro tan kakanayon to ed Susan nen nadngel to itan ya makapataktakot a balita. Sikatoy agonigon a maong, pinilat toy kawes to, nansulong na magaspang ya abel tan inikdan toy dapol so ulo to insan inmakis na maksil ed pegley na syudad. Si Haman balet et mimiinuman ed ari, baliwalad sikatoy paneermen na dakerakel a Judio tan saray kakaaro rad Susan lapud ginawa to.​—Ester 3:12–4:1.

Amta nen Mardokeo a kaukolan toy onkiwas. Balet, antoy nagawaan to ey? Nadngelan nen Ester so paneermen to tan impawitan toy kawes, balet ag-itan inawat nen Mardokeo. Abayag to la lagin nononoten no akin ya inabuloyan na Dios ton si Jehova ya alaen ed sikato so pinabpabli ton Ester tan magmaliw a reyna na paganon ari. Natan et singa ompapaway lay rason. Angipawit si Mardokeo na mensahe ed si reyna Ester, tan kinerew ton mikasi ed ari parad saray ‘kabaleyan to.’​—Ester 4:4-8.

Nayarin akebbiew a maong si Ester nen akasabid sikato itan ya mensahe. Saya so sankabalgan a subok ed pananisia to. Diad ebat to ed kinen Mardokeo et impatnag to ya sikatoy natatakot. Impanonot to ’may ganggan na ari a nepeg ya pateyen so siopaman ya onarap ed ari ya agto impatawag nilikud labat no iyunat na ari so setro a balitok ed sikato. Tan kasin nailaloan nen Ester a sikatoy nakasian nen Asuero, nagkalalo la no nonoten to ’may agawad si Vasti sanen impatawag to et aglinma? Imbaga met nen Ester a sikatoy 30 agew lan ag-impatawag na ari! Kanian nononoten seguro nen Ester ya ompan sikatoy agla labay na  ari ya manguman-uman so nonot to. *​—Ester 4:9-11.

Mapekder ya inmebat si Mardokeo pian pabiskegen so pananisia nen Ester. Imbaga to ya no sikatoy ag-onkiwas, nayarin diad sananey so panlapuan na kilalaban na saray Judio. Balet, panon a makaliktar no ginmapo lay graben panamasegsegang? Diad saya et impanengneng nen Mardokeo so mabiskeg a pananisia tod si Jehova ya agton balot abuloyan a naupot iray totoo To tan agnasumpal iray sipan To. (Josue 23:14) Insan tinepetan nen Mardokeo si Ester: “Antoy antam no say makasengeg na impagmaliw mon reyna et lapud panaon a singa saya?” (Ester 4:12-14, MB) Sigpot a nanmatalek si Mardokeo ed Dios to, si Jehova. Ontan itayo met kasi?​—Uliran 3:5, 6.

Pananisian Mabiskeg nen Say Takot ed Patey

Asabi lay panaon pian mandesisyon si Ester. Kinerew tod si Mardokeo ya ibaga tod saray kabaleyan da ya mikasakey irad taloy agew a pan-ayuno to, tan sinampotan toy mensahe to panamegley na saray balikas ya nansiansia anggan linmabas lay dakel a siglo. Pakapatnagan iya na pananisia tan inkakpel: “No nepeg ya ompatey ak, sipaparaan ak ya ompatey.” (Ester 4:15-17, MB) Nayarin diad saman ya taloy agew so impanpikasi toy impasya ed interon bilay to. Tan natan, asabin siansiay iyarap tod ari. Insulong toy sankarakpan ya kawes to bilang reyna tan nan-ayos a maong pian naala toy pabor na ari. Insan la linma.

Singa adeskribid gapo na sayan artikulo, paonla lay Ester ed trono na ari. Seguradon agaylay paga tan impasyay pampipikasi to. Sikatoy linmad loob a sular na palasyo a ditan et nanengneng toy Asuero ed trono. Nayarin ninengneng toy ekspresyon na lupa to​—ya aparakepan na mauksoy ya mangulet-kulet a buek tan balbas to. No manalagar ni Ester, say liknaan to seguro et singa agla itan mangangga. Balet kabekta​—sikatoy anengneng nen asawa to. Seguradon abiglay Asuero, balet ta kinmalmado. Inyunat toy balitok a setro to!​—Ester 5:1, 2.

Natan et naibaga la nen Ester so gagala to. Sikatoy kinmiwas parad Dios to tan parad saray kabaleyan to, tan maabig itan ya ehemplo na pananisia parad amin a lingkor na Dios anggad natan. Balet gapo labat itan. Panon ton kombinsien so ari a say paborito ton mananimbawa, si Haman, et mauges a too? Antoy nagawaan to pian nilaban iray kabaleyan to? Pantongtongan tayo irayan tepet diad sakey ya artikulo ed arapen.

[Saray paimano ed leksab]

[Litrato ed pahina 19]

Walay maabig a rason nen Mardokeo pian naliketan ed tagibi to

[Litrato ed pahina 20]

Amta nen Ester a say inkamapaabeba tan karunongan et mas importanti nen say inkaganggana

[Litrato ed pahina 22, 23]

Inrisga nen Ester so bilay to pian naprotektaan iray totoo na Dios