Kalap go long lista

Kalap go long lista bilong ol tok

Bihainim Bilip Bilong Ol

Bihainim Bilip Bilong Ol

Bihainim Bilip Bilong Ol

Em i Sambai Long Lain Bilong God

ESTA i traim bes long strongim bel na stap bel isi taim em i go insait long haus king long taun Susa. I no isi long em i mekim olsem. I gat kain kain samting i bilasim haus king: Ol piksa ol i wokim long ston na i lait gut tru, olsem ol bulmakau i gat wing, ol man i pait long banara, ol laion, ol pos ston ol i katim ol piksa long en, na ol traipela stetiu. Ol dispela stetiu i sanap long ol traipela pletfom klostu long ol maunten bilong Sagros na i lukluk i go daun long wara Soaspes. Ol i bin wokim ol dispela samting bilong kirapim ol man long tingim bikpela strong bilong dispela man em Esta i laik i go lukim. Dispela man i kolim em yet olsem “nambawan king.” Na tu, em i man bilong Esta.

Tru tru em i man bilong Esta? Ahasuerus em i narapela kain olgeta long ol man em ol gutpela meri Juda i gat laik long maritim! a Em i no bihainim pasin bilong ol gutpela man olsem Abraham, em man husat i save bihainim tok bilong God na putim yau long meri bilong em Sara. (Stat 21:12) King Ahasuerus i no save long God bilong Esta, em Jehova, na Lo Bilong Em. Tasol em i save long lo bilong Persia, na tu, long lo i tambuim pasin em nau Esta i laik mekim. Em wanem samting? Lo i tok, sapos king i no singautim wanpela man, tasol long laik bilong man yet em i kam bilong lukim king, orait ol i mas kilim i dai dispela man. King i no bin singautim Esta, tasol long laik bilong Esta yet em i go bilong lukim king. Taim em i wokabaut i go insait long ples bung bilong haus king we king i sindaun na inap lukim Esta, ating Esta i pilim olsem em i go bilong bungim dai bilong em.​—⁠Esta 4:11; 5:⁠1.

Bilong wanem Esta i mas mekim olsem maski em inap i dai long dispela? Na strongpela bilip bilong dispela meri inap skulim yumi long wanem samting? Pastaim, yumi laik skelim olsem wanem Esta i kisim dispela bikpela namba olsem kwin bilong Persia.

“Em i Luk Nambawan Tru”

Papamama bilong Esta i dai pinis. Baibel i no stori long papamama husat i bin givim nem Hadasa long Esta. Mining bilong dispela nem long tok Hibru em naispela waitpela plaua. Taim papamama bilong Esta i dai, wanblut bilong em Mordekai i sori long Esta na kisim em na lukautim em. Mordekai em i bikpela kasen brata bilong Esta. Em i lukautim Esta olsem pikinini meri bilong em yet.​—⁠Esta 2:​5-7, 15.

Mordekai na Esta i hap lain bilong ol Juda i stap kalabus long biktaun bilong Persia, na ol i mas wok strong long stap gut long lotu na Lo bilong Jehova, na dispela i mekim na lain Persia i save luk daun long ol na mekim nogut long ol. Tasol Esta na kasen bilong em Mordekai i pas gut wantaim, long wanem, Mordekai i skulim em long Jehova, em God bilong pasin marimari na planti taim em i bin kisim bek lain bilong Em long ol hevi ol i bin karim bipo, na em bai mekim olsem gen. (Wok Pris 26:​44, 45) I klia tru olsem Esta na Mordekai i stap gutpela pren tru.

Mordekai i bin mekim sampela kain wok long haus king long taun Susa, na oltaim em i save was long dua bilong haus king wantaim ol narapela wokboi bilong king. (Esta 2:​19, 21; 3:⁠3) Yumi no save long wanem wok Esta i bin mekim taim em i yangpela, tasol i luk olsem em i save lukautim gut kasen bilong em na haus bilong em tu, em wanpela liklik haus i stap long hapsait bilong wara we ol rabisman i save sindaun long en. Ating em i save amamas long i go raun long maket we ol man bilong wokim ol samting long gol na silva na ol bisnisman i save salim olkain gutpela bilas. Tasol Esta i no tingting liklik olsem bihain ol dispela gutpela samting bai kamap olsem samting nating tasol long em; em i no save olsem gutpela samting bai painim em bihain.

Rausim Namba Bilong Kwin

Wanpela taim, tok win i raun long taun Susa olsem i gat hevi long famili bilong king. Ahasuerus i wokim wanpela bikpela pati bilong amamasim ol bikman bilong em na i gat planti kaikai na wain. Na em i laik singautim naispela kwin bilong em i kam bilong soim em long ol narapela, tasol long dispela taim Vasti tu i mekim narapela bung wantaim ol meri, na em i no laik go lukim king. Dispela i semim king na em i belhat, olsem na em i askim ol saveman bilong em long wanem strafe em bai givim long Vasti. Wanem samting i kamap? King i rausim namba bilong em olsem kwin. Olsem na ol wokman bilong king i raun long kantri olgeta bilong painim ol naispela yangpela meri, na king bai makim wanpela bilong ol long kamap kwin.​—⁠Esta 1:1–2:⁠4.

Yumi ken tingim olsem Mordekai i wok long lukim liklik kasen bilong em i kamap naispela yangpela meri na em i amamas tru, tasol long wankain taim em i wari tu long em. Baibel i tok: “Esta i kamap naispela meri tumas na em i luk nambawan tru.” (Esta 2:⁠7) Gutpela skin na naispela lukluk em i gutpela samting, tasol dispela i mas poroman wantaim savetingting na pasin daun. Sapos nogat, dispela inap kamapim pasin antap na ol narapela pasin nogut. (Sindaun 11:22) Yu bin lukim kain samting olsem? Long Esta, gutpela lukluk bilong em bai kamapim samting bilong helpim em o nogutim em? Ol samting i kamap bihain bai kamapim klia dispela samting.

Ol wokman bilong king i lukim olsem Esta i naispela meri tru. Olsem na ol i kisim em taim ol i wok long painim ol yangpela meri, na ol i rausim em long Mordekai na bringim em i go long haus king long hapsait bilong wara. (Esta 2:⁠8) Ating Mordekai na Esta i bel hevi tru, long wanem, tupela i stap olsem papa pikinini. Mordekai i no laik bai waspikinini bilong em i maritim wanpela man i no bilip long Jehova, maski dispela man em i wanpela king, tasol Mordekai i no gat kontrol long ol samting i kamap. Ating paslain long ol i kisim Esta i go, em i bin putim gut yau long ol skultok em Mordekai i givim long em! Taim ol i kisim em i go long haus king, ating em i kisim kain kain tingting. Em bai gat wanem kain sindaun?

“Olgeta Man i Lukim Esta” na Ol i Laikim Em Tru

Esta i go stap namel long ol manmeri em i no bin save long ol bipo. Em i stap wantaim planti meri tru em ol i kam long olgeta hap em gavman Persia i bosim. Ating olgeta i gat narapela narapela kastam, tokples, na pasin. Na wanpela ofisa i stap olsem bosman bilong ol, nem bilong en Hegai. Olgeta dispela yangpela meri i insait long program bilong mekim skin i kamap gutpela moa​—⁠insait long wanpela yia olgeta, ol bai masajim gut skin bilong ol wantaim olkain oil i gat gutpela smel. (Esta 2:​8, 12) Long kain ples we i gat pasin bilong mekim gut skin, dispela inap mekim na ol meri i tingting tasol olsem skin na lukluk bilong ol i bikpela samting tru na ol i kisim pasin bilong hambak na resis long winim ol narapela. Dispela i mekim wanem long Esta?

Mordekai i wari tru long Esta. Yumi ritim long Baibel olsem long olgeta de em i save wokabaut i go i kam klostu long haus bilong ol meri bambai em i ken save long Esta i stap olsem wanem. (Esta 2:11) Taim em i kisim sampela liklik tok hait long rot bilong sampela wokman bilong king long i stap bilong Esta, ating em i amamas tru long em. Bilong wanem?

Hegai i amamas tru long pasin bilong Esta na em i mekim gutpela pasin laikim long em na em i givim em 7-pela wokmeri na nambawan gutpela hap insait long haus bilong ol meri. Baibel i tok: “Olgeta man i lukim Esta na ol i gat laik tru long em.” (Esta 2:​9, 15) Yu ting gutpela skin o lukluk tasol inap amamasim tru olgeta man? Nogat, i gat sampela samting moa long Esta i mekim na planti manmeri i laikim em.

Yumi ritim olsem: “Pastaim Mordekai i bin tokim Esta bai em i no ken tokaut long em i meri bilong Juda. Na Esta i bihainim dispela tok bilong waspapa.” (Esta 2:10) Mordekai i tokim Esta long bihainim savetingting na no ken tokaut olsem em i bilong lain Juda. Em i luksave olsem long lain king bilong Persia, ol i save bel nogut long lain Juda. Mordekai i amamas tru long kisim save olsem maski Esta i no stap wantaim em, em i bihainim savetingting na bihainim tok!

Ol yangpela long nau tu ol inap amamasim papamama na ol waspapamama bilong ol. Taim ol i no stap long ai bilong papamama​—⁠maski ol i stap namel long ol manmeri i mekim olkain pasin nogut, o ol man i bikhet nogut tru​—⁠ol inap sakim ol pasin nogut na bihainim ol stretpela pasin. Taim ol i mekim olsem, wankain olsem Esta i bin mekim, ol i amamasim Papa bilong ol long heven.​—⁠Sindaun 27:⁠11.

Taim i kamap bilong ol i bringim Esta i go long king, olsem na ol i larim em yet i makim ol bilas samting em bai nidim bilong mekim em i luk nais moa. Tasol em i bihainim tok bilong Hegai na putim ol bilas em Hegai yet i makim. (Esta 2:15) Ating em i luksave olsem naispela lukluk tasol bilong em i no inap kirapim king long laikim em, nogat; gutpela pasin daun bai i gat strong moa. Yu ting dispela em i tru?

Baibel i tok moa olsem: “King i laikim em tumas. King i no laikim ol arapela meri olsem em i laikim Esta. Em i lukim Esta i winim ol arapela meri, na em i gutpela meri tru. I no gat narapela meri i bin katim lewa bilong king olsem Esta. Olsem na king i putim hat bilong kwin long het bilong en. Na Esta i senisim Vasti, na i kamap kwin.” (Esta 2:17) Ating em i hatwok tru long dispela yangpela meri Juda long lain long nupela sindaun bilong em​—⁠em i kamap nupela kwin na meri bilong nambawan bikpela king long graun long dispela taim! Yu ting dispela nupela senis long i stap bilong em i mekim em i kisim pasin antap?

Nogat tru! Esta i bihainim yet tok bilong waspapa bilong em, Mordekai. Em i no tokaut olsem em i bilong lain Juda. Bihain, taim Mordekai i painimaut olsem tupela birua i laik kilim i dai Ahasuerus, em i go tokim Esta na Esta i toksave long king, na ol i kilim i dai dispela tupela birua. (Esta 2:​20-23) Em i mekim pasin daun na bihainim tok, na long dispela rot em i soim olsem em i bilip tru long God bilong em. Long nau ol man i no gat pasin bilong bihainim tok; ol i save sakim tok na bikhet. Tasol ol man i gat bilip tru, ol i save amamas tru long bihainim tok olsem Esta i bin mekim.

Traim i Painim Bilip Bilong Esta

Wanpela man nem bilong em Haman i kisim biknem tru long haus king bilong Ahasuerus. King i makim em i kamap praim minista na dispela i mekim Haman i kamap nambawan edvaisa na nambatu bilong king. King i putim lo olsem olgeta man i mas brukim skru long Haman. (Esta 3:​1-4) Dispela lo i putim hevi long Mordekai. Em i save olsem em i mas bihainim tok bilong king, tasol em i no inap mekim olsem sapos tok bilong king i pait wantaim tok bilong God. Haman em i bilong lain Agak. Dispela i makim olsem em i tumbuna pikinini bilong Agak, em king bilong lain Amalek, na man em profet Samuel i bin kilim em i dai. (1 Samuel 15:33) Pasin bilong lain Amalek i nogut tru na ol i mekim ol yet i kamap birua bilong Jehova na lain Israel. God i tok pinis long givim strafe long lain Amalek. b (Lo 25:19) Olsem wanem wanpela Juda i stap gut long God bai brukim skru long wanpela man bilong lain king bilong Amalek? Mordekai i no inap tru long mekim olsem. Em i sanap strong long bilip bilong em. I kam inap long nau, ol bilip manmeri i bin redi tru long lusim laip bilong ol bambai ol i ken bihainim dispela stiatok: “Mipela i mas bihainim tok bilong God tasol, na mipela i no ken bihainim tok bilong ol man.”​—⁠Aposel 5:⁠29.

Haman i belhat nogut tru. Tasol dispela tasol i no inap mekim em i kilim i dai Mordekai. Em i laik pinisim olgeta lain bilong Mordekai! Haman i go long king na mekim ol tok bilong kirapim king long kisim tingting nogut long lain Juda. Em i no kolim stret wanem lain, em i tok tasol olsem ol dispela lain i pipia lain na ol i “stap nabaut long olgeta provins bilong kantri.” Na em i sutim tok moa olsem, ol i no bihainim ol lo bilong king na ol i bikhetlain tru. Em i tok em bai givim bikpela mani long king sapos king i tok na ol i kilim i dai olgeta Juda i stap long kantri. c Ahasuerus i givim ring i gat mak bilong em long Haman na bai Haman i ken yusim bilong strongim disisen em i mekim.​—⁠Esta 3:​5-10.

I no longtaim na ol man bilong karim pas i kalap long hos na spit i go long olgeta hap bilong dispela bikpela kantri bilong bringim toksave bilong kilim i dai olgeta Juda. Tingim, liklik lain Juda long Jerusalem i pilim olsem wanem taim dispela toksave i go kamap long ol? Ol i bin lusim kalabus long Babilon na i go bek na ol i wok long wokim gen taun i no gat banis yet long en. Ating Mordekai i tingim ol na em i tingim tu ol pren na ol wanblut bilong em long taun Susa taim em i harim dispela nius nogut. Em i bel hevi tru na i brukim klos bilong em, na i pasim olpela klos i bruk nabaut na putim sit bilong paia long het bilong em, na em i go insait long taun na krai bikpela tru. Tasol Haman i sindaun na dring wantaim king na i no wari liklik long bikpela bel sori em i kamapim namel long ol Juda na pren bilong ol long taun Susa.​—⁠Esta 3:12–4:⁠1.

Mordekai i save olsem em i mas mekim sampela samting. Tasol em bai mekim wanem? Esta i harim stori long samting Mordekai i mekim na em i salim sampela klos long em, tasol Mordekai i stap bel hevi yet. Ating em i bin tingting planti long as na God Jehova i larim Esta i kamap kwin bilong king haiden. Nau em i wok long luksave long as na ol dispela samting i kamap. Mordekai i salim tok i go long kwin na askim em long toktok wantaim king na “askim king bai em i ken sori na marimari long ol Juda.”​—⁠Esta 4:​4-8.

Bel bilong Esta i bagarap stret taim em i harim dispela tok. Dispela i traim tru bilip bilong em. Tok em i mekim long Mordekai i soim olsem em i pret tru. Em i kirapim Mordekai long tingim gen lo bilong king. Man inap lusim laip bilong em sapos long laik bilong em yet em i go long lukim king. Tasol sapos man i go na king i apim stik gol bilong em na i makim em, orait ol i no inap kilim dispela man i dai. Esta i save olsem king i bin rausim Vasti, long wanem, Vasti i no laik i go lukim king taim king i singautim em, olsem na yu ting i gat as na Esta i ken ting olsem king bai marimari long em? Em i tokim Mordekai olsem inap 30 de nau, king i no bin singautim em long i go lukim em! Olsem na Esta inap kisim tingting olsem king i no laikim em moa. d​—⁠Esta 4:​9-11.

Mordekai i mekim tok bilong strongim bilip bilong Esta. Em i tokim Esta olsem sapos em i no i go lukim king, lain Juda bai kisim helpim long sampela narapela rot. Tasol Esta bai i no gat rot bilong abrusim bagarap taim ol birua i stat long kilim i dai ol Juda. Long dispela rot Mordekai i kamapim bilip bilong em long Jehova, em Man i no inap larim wanpela samting i pinisim lain bilong Em na ol tok promis bilong em i lus nating. (Josua 23:14) Bihain Mordekai i tokim Esta olsem: “Yumi no save, ating yu kamap kwin pinis bilong helpim yumi Juda long dispela taim nogut.” (Esta 4:​12-14) Mordekai i bilip tru long God bilong em, Jehova. Olsem wanem? Yumi tu i bilip long God Jehova?​—⁠Sindaun 3:​5, 6.

Bilip i Strong Moa Winim Pret Bilong i Dai

Nau em taim bilong Esta long mekim bikpela disisen. Em bai tambu long kaikai inap 3-pela de na em i askim Mordekai long tokim olgeta Juda long mekim olsem. Na bilong pinisim tok, em i mekim tok i stap inap planti handret yia na i kam inap long nau, em tok i kamapim olsem em i bin strongim bel na em i gat strongpela bilip. Em i tok: “Sapos mi mekim olsem na mi dai, i no gat tok, mi ken i dai tasol.” (Esta 4:​15-17) Ating insait long dispela 3-pela de em i beten strong tru winim olgeta taim bipo. Nau taim i kamap long em bai go lukim king. Em i putim naispela bilas bilong kwin na mekim olgeta samting bilong king i ken laikim em. Orait, nau em i go long lukim king.

Olsem yumi stori pinis long kirap bilong dispela atikol, Esta i go insait long haus king. Ating Esta i tingting planti na beten strong long tingting. Em i go insait na em inap lukim Ahasuerus i sindaun long sia king. Ating em i lukim pes bilong Ahasuerus na em i laik save king i gat wanem kain tingting​—⁠gras bilong king i slip gut i go daun long sait sait bilong pes na mausgras bilong em i longpela. Sapos Esta i mas wet liklik, ating em i bin pilim olsem em i wet longpela taim tru. Tasol long dispela taim stret, man bilong em i lukim em. Ating em i kirap nogut long lukim Esta, tasol pes bilong em i soim olsem em i no kros. King i apim stik gol bilong em na makim Esta!​—⁠Esta 5:​1, 2.

King i redi long putim yau long Esta. Esta i sanap strong na mekim ol samting bilong sambai long God bilong em na long lain bilong em, olsem na bilip bilong em i stap olsem gutpela piksa long olgeta wokman bilong God i kam inap long nau. Tasol dispela em i kirap tasol bilong bikpela wok em bai mekim. Olsem wanem em bai kirapim king long luksave olsem nambawan edvaisa bilong em, Haman, em wanpela man nogut? Olsem wanem em bai helpim lain bilong em long abrusim bagarap? Yumi bai skelim ol dispela askim long narapela Wastaua i kamap bihain.

[Ol Futnot]

a Ahasuerus em narapela nem bilong King Serksis Namba 1, em man i bin bosim Persia kirap long 486 B.C.E.

b Ating Haman em i laspela man bilong lain Amalek, long wanem, long taim bilong King Hesekia ol i bin kilim i dai “liklik lain Amalek” em ol i bin ranawe.​—⁠1 Stori 4:⁠43.

c Haman i givim 50 milion kina long king. Sapos Ahasuerus em i Serksis Namba 1, em bai amamas tru long kisim dispela mani, long wanem, em i bin lusim bikpela mani tru long pait em i mekim wantaim lain Grik paslain long em i maritim Esta.

d Serksis Namba 1 i gat nem long pasin bilong senisim tingting wantu tasol, na belhat hariap. Saveman Grik, Herodotus i raitim sampela stori bilong pait em Serksis i mekim long lain Grik. King i tok long ol i lainim ol sip olsem bris long poin bilong Helespon. Taim bikpela win ren i bagarapim dispela bris, Serksis i tok na ol i katim nek bilong ol ensinia i bin wokim dispela bris, na em i belhat nating long solwara long Helespon na em i tok na ol i paitim na toknogutim solwara. Long wankain pait, taim wanpela maniman i askim long pikinini man bilong em i no ken joinim ami, Serksis i tok na ol i katim bodi bilong pikinini long tupela hap na ol i putim long ples klia na dispela i olsem tok lukaut long ol man.

[Piksa long pes 19]

I gat gutpela as na Mordekai i ken amamas long waspikinini meri bilong em

[Piksa long pes 20]

Esta i save olsem pasin daun na savetingting i bikpela samting moa, winim lukluk bilong man

[Piksa long pes 22, 23]

Esta i redi long lusim laip bilong em yet long lukautim lain bilong God