Kututuluka ha Chikuma

Shina Yiheho ye Yakukuyukisa?

Shina Yiheho ye Yakukuyukisa?

Shina Yiheho ye Yakukuyukisa?

“Senu shindakenyo mashimbu eswe ha yize yakupemena kuli Mwene.”—EFWE. 5:10.

1, 2. (a) Kuchi Liji lia Zambi linasolola ngwo iye kanazange hanga tuwahilile ku mwono wetu? (b) Kumona yiheho yimwe ngwe chawana cha Zambi muchitutwala kulinga yika?

 TMu Mbimbiliya muli maliji amwe waze anasolola ngwo, Yehova kazangile wika hanga tutwame ni mwono, alioze kanazange hanga tuwahilile ni yuma ya ku mwono. Ngwe chilweza, mukanda wa Samu 104:14, 15 unambe ngwo: Yehova ‘kakusokesa kulia ku mavu, ni vinyu yize ya kuwahisa mbunge ya atu, ni maji a kulejimisa meso jenyi, ni kulia cha kutakamisa mbunge yenyi.’ Kwamba pundu, Yehova kukusokesa ku mavu masangu, mbuto yize yakutwaha maji ni vinyu mba tuhase kutwama ni mwono. Alioze, “Vinyu yakuwahisa mbunge ya atu.” Chekwamba, yakuwezela uwahililo wa mutu. (Chilu. 9:7; 10:19) Ewa, Yehova kanazange hanga tuwahilile ni mbunge yize yinazala too “ni chiseke.”—Yili. 14:16, 17.

2Kashika, kutwatambile kulivwa ngwe tunalingi chipi muze mutusa mashimbu hanga ‘tutale tujila a mwilu’ ni “yitemo ya muyambu” hanji muze mutulinga chimwe chuma hanga tulivwise kuwaha ku mwono wetu. (Mateu 6:26, 28; Samu 8:3, 4) Kulivwisa kuwaha ku mwono, “chili chawana cha kuli Zambi.” (Chilu. 3:12, 13) Nyi twakumona ngwe kulivwisa kuwaha chili chawana cha Zambi, mutuhasa kuchilinga mu jila yize muyisolola usakwililo wetu hali yoze Watuhele chawana chacho. a

Majila Alisa Akulingilamo Yiheho ni Nyonga Lialita

3Mutu yoze uli ni nyonga lialita hakutwala ku yiheho, kanyingika ngwenyi atu akwo kali ni manyonga alisa hakutwala ku yiheho yimwe, kananyingika nawa ngwenyi chakufupiwa kufunga kanawa mashimbu. Mumu liaka? Mba tukumbulule chihula chino, tutesenu yiheho ni kulia. Manyonga amwe hakutwala ku kulia, mahasa kulisa mu yifuchi yeka ni yeka. Kashika, kulia chize atu amwe mahasa kwamba ngwo chayema, kuchishi kuyema kuli atu a ku yihela yeka. Chizechene nawa, yiheho yize Akwa-Kristu amwe mamona ngwe yili yipema, muyihasa kupwa yipi kuli Akwa-Kristu akwo. Chipwe kuli Akwa-Kristu waze atwama ku chihela chimuwika, yize umwe mamona ngwe yili yipema ngwe (kutanga mukanda umwe), umwe mahasa kumona ngwe kukisa mashimbu; chikwo nawa, yize mutu umwe mamona ngwe yakukwasa ku mujimba (ngwe kwendesa kinga), umwe mahasa kumona ngwe kulihongesa wika. Alioze kutushi kuvulama ngwetu, manyonga hakutwala ku kulia ni yiheho, mahasa kwalumuka kulita ni chihela ni yize atu akuzanga.—Roma 14:2-4.

4Chipwe chocho, tunanyingika ngwetu, kutwatambile kutala yiheho ya mutapu weswe mumu ngwo manyonga kalisa kulita ni ku chihela chize mutu atwama. Tuhanjikenu nawa ha chilweza cha kulia. Chipwe ngwe twakuzanga kulia chalisa, nihindu kutushi kulia yuma yize hiyapola. Mumu muyihasa kusa mwono wetu mu ponde. Chizechene nawa, chipwe ngwe tuli ni utuswilo wa kulivwisa kuwaha, kutushi kusakula yiheho yize yakusa mwono wetu mu ponde, ya upupilo hanji yuma yize muyihasa kupihisa manyonga jetu. Kutala yiheho yacho, chili kumakuna shimbi ja mu Mbimbiliya. Chikwo nawa, yakusa mwono wetu mu ponde ni kutokesa ufulielo wetu. Mba tupwe ni mbunge yitoma, twatamba kulianga kukwata chiyulo hakutwala ku chimwe chiheho hanga tumone nyi muchituyukisa nyi ka. (Efwe. 5:10) Kuchi mutuhasa kuchilinga?

5Mba chiheho chimwe chituyukise ni kuvwisa Yehova kuwaha, chatamba kulita ni shimbi yize yili mu Liji lia Zambi. (Samu 86:11) Chikwo nawa, mba uhase kunyingika ngwo chiheho chimwe chili chipema, fupa kunyingika yikuma yize anatongola mushi. Yikuma yacho kuyinasoloka ha yihula yino yitatu: Yika, Shimbu lika ni aya? Tuhengwolenu hita chihula.

Yika Chiheho Chino Chinachingi?

6Shimbu kanda tuchitala chimwe chiheho, chihula chitangu chize twatamba kulihula chili chino: Yika?—Chekwamba, chiheho chino ngunazange kutala chili chamutapu uka? Ha kufupa kumbululo, chili chilemu kwiwuluka ngwo kuli mutapu wa yiheho yaali. Chiheho chitangu, chili chize twatamba kwehuka. Chikwo, chili chize mutuhasa kutala hanji ka. Chiheho chize twatamba kwehuka, kuchi chapwa? Mu chifuchi chino chipi, yiheho yinji yinachingi yuma yize yakulimika ni Shimbi ja Zambi. (1 Yoa. 5:19) Akwa-Kristu amwenemwene kakulituna yiheho yacho. Yiheho yacho yakusolola atu waze akuwahilila muze atu akwo akumona lamba, yuma ya andemoniu, utumwa, pornografia, upupilo ni yitanga yikwo yipi ya luchisa. (1 Kori. 6:9, 10; tanga Usolwelo 21:8) Ku chihela cheswacho tuli, yetu twakusolola kuli Yehova ngwetu, ‘twakuvwila lwaji yuma yipi’ ha kwecha kutala yiheho ya mutapu au.—Roma 12:9; 1 Yoa. 1:5, 6.

7Chiheho chamuchiali, chili chize kuchishi kuchinga yuma yize Mbimbiliya yakwamba ngwo yili yipi. Ha chikuma chino, shimbu kanda tuchisakula kutala chiheho chimwe, twatamba kutesa kanawa yuma yize anasololaho nyi yinalite ni yize Mbimbiliya yakwamba. (Yishi. 4:10, 11) Hachino, mutuhasa kukwata chiyulo chize muchitukwasa kupwa ni mbunge yitoma. (Ngala. 6:5; 1 Timo. 1:19) Kuchi mutuhasa kuchilinga? Achinyonga ha chino: Shimbu kanda tuchilia chimwe kulia chaha, chitangu, twakuzanga kunyingika chize achiteleka. Chizechene nawa, shimbu kanda tuchitala chimwe chiheho, chitangu twatamba kuhengwola kanawa yuma yize anasolola mu chiheho chacho.—Efwe. 5:17.

8Ngwe chilweza, hanji yena wakuzanga yimwe yiheho ya kuzomboka. Yiheho yimwe yakuvwisa mutu kuwaha ni kumukwasa ku manyonga. Mba yika mutwamba nyi wakuzanga yiheho yimwe ni nyonga lia kukumba akwenu, kusa mwono we mu ponde, kulichinga ni atu waze akuneha mbwanja, yiheho ya mafwefwe ni “yuma” yikwo? Muze muhengwola yuma yize yinasoloka ha chiheho chimwe, hanji yena munyonga ngwe, chili chikalu kukaula yize Yehova akunyonga ni kulita ni sango jize twakwambujola. (Iza. 61:1; Ngala. 5:19-21) Alioze, yiheho yimwe yili ni yuma yipema ku meso ja Yehova, muyihasa kukukwasa ni kukuyukisa.—Ngala. 5:22, 23; tanga A-Fwilipu 4:8.

Shimbu Lika Mungutala Chiheho Chino?

9Chihula chamuchitatu chize twatamba kulihula chili chino: Shimbu lika?—chekwamba, ‘Shimbu lika mungutala chiheho chino? Mashimbu angahi mungumbata ha kutala chiheho?’ Kumbululo lietu ha chihula chinambe ngwo, yika? liakusolola yize yili mu mbunge yetu—Yize twakumona ngwo yili yipema ni yize twakumona ngwo yili yipi. Hachino, kumbululo lia chihula chinambe ngwo, shimbu lika? liakusolola yuma yize twakusa ha chihela chitangu—Yize twakumona ngwo yili yilemu ni yize twakumona ngwo kuyishi ni ulemu. Kuchi mutuhasa kunyingika ngwetu ulemu uze tunase ku chiheho chimwe unalite?

10Yesu Kristu kambile kuli tumbaji twenyi ngwenyi: “Zanga Yehova, Zambi ye, ni mbunge ye yeswe, ni mwono we weswe, ni kunyonga che cheswe, ni tachi je jeswe.” (Marku 12:30) Hachino, Zango lietu kuli Yehova liakupwa ha chihela chitangu ku mwono wetu. Twakuchilinga muze twakukaula maliji a Yesu anambe ngwo: “Kashika, nungenu ni kufupa chitangu Wanangana wa Zambi ni ululi wenyi, mba yino yuma yeswe kumakanuwezelayo.” (Mateu 6:33) Kuchi maliji wano mahasa kutukwasa kumona mashimbu ni ulemu uze mutusa ha chiheho chimwe?

11Tala chikuma chino: Yesu kambile hanga ‘tununge kufupa chitangu Wanangana wa Zambi.’ Iye kakambile ngwenyi twatamba kufupa wika Wanangana wa Zambi.’ Kwamba pundu, Yesu kanyingikine ngwenyi te ‘mutufupa’ yuma yinji ya ku mwono, hi wika ko Wanangana. Twakufupa zuwo, kulia, mazalo, kulilongesa, mulimo, kulivwisa kuwaha ku mwono ni yuma yikwo. Alioze, ha yuma yeswe ayi twakufupa, chuma chimuwika wika chili ni ulemu—Kusa Wanangana wa Zambi kulutwe. (1 Kori. 7:29-31) Umwenemwene uno muutukwasa kupwa ni nyonga lialita ha yuma ya ku mwono ngwe yiheho, hanga tuhase kulinga chuma chino chilemu— Kusa Wanangana wa Zambi kulutwe. Nyi twalinga chocho, mutuyuka chinji ni yiheho yetu.

12Kashika, muze twakusa mashimbu hanga tulivwise kuwaha ni chiheho chimwe, chili chilemu kufupa kunyingika fweto liacho kawashi-washi. (Luka 14:28) Twatamba kusa shindakenyo ya mashimbu waze chiheho chimwe chakumbata. Kusulaho, twatamba kukwata chiyulo cha mashimbu waze mutumbata ha kutala chiheho chacho. Nyi chiheho chimwe chinatumbate mashimbu waze te mutulinga longeso lia wika, uwayilo wa mu usoko, kuya ni kukunguluka ni kwambujola sango jipema, chekwamba chiheho chacho, kuchishi kutuyukisa. (Marku 8:36) Alioze, nyi chiheho chimwe chinatukolweza hanga tununge kufupa Wanangana wa Zambi, mutuhasa kwamba ngwetu, kutwatokesele mashimbu, chikwo nawa, tunayuku chinji.

Masepa Jami Aya?

13Chihula chamuchitatu chize twatamba kulihula chili chino: Aya?—‘Ni iya ngunazange kupalikisa mashimbu jami? Chili chilemu kutala ha chikuma chino. Mumu liaka? Mumu atu waze tuli no mahasa kupwisa chiheho chetu chipwe chipema hanji ka. Kashika, mutuwahilila chinji nyi twapwa ni atu waze ali ni ndako jipema. Hachino, anji a kuli yetu, chipi-chipi akweze, kakuzanga chinji kutala yiheho ni atu akwo. Kashika, mba tupwe ni shindakenyo ngwetu chiheho chimwe muchituyukisa, chili chilemu kukwata chiyulo hakutwala kuli atu waze mutusakula hanga tutale no chiheho ni waze kutushi kutala no.—2 Sango 19:2; tanga Yishima 13:20; Tia. 4:4.

14Mutuyuka chinji nyi twembulula chilweza cha Yesu cha kusakula masepa. Yesu kakuzanga chinji atu chize haze aatangile. (Yishi. 8:31) Muze apwile hano hashi, iye kasolwele zango kuli atu eswe. (Mateu 15:29-37) Alioze, iye kasakwile atu waze te malikata nenyi. Chipwe ngwe ha mashimbu amwe kapwile ni atu anji, iye kapwile ni usepa ni atu waze akukaula shimbi ja Zambi. Yesu kahanjikile ni apostolo 11 ashishika ngwenyi: “Yenu nuli masepa jami, nyi munulinga yize ngunanutumu.” (Yoano 15:14; tala nawa Yoano 13:27, 30) Atu waze Yesu amwene ngwenyi kali masepa jenyi, kapwile wika waze amukawile ni kulingila Yehova.

15Muze mufupa kunyingika nyi muchilita umwe mutu kupwa sepa lie hanji ka, chili chilemu kwiwuluka maliji wano a Yesu. Lihule ngwe: Shina mutu yono kakusolola mu maliji jenyi ni mu yitanga ngwo kakukaula shimbi ja Yehova ni ja Yesu? Kutala mutu wacho kakukaula shimbi ja mu Mbimbiliya jize yami nakukaula? Shina kupalikisa nenyi mashimbu muchingukwasa kusa Wanangana wa Zambi kulutwe ni kupwa kavumbi washishika wa Yehova? Nyi wapwa ni shindakenyo ngwe kumbululo lia yihula yino lili “ewa,”acho wawana sepa mupema yoze muhasa kupalikisa nenyi mashimbu.—Tanga Samu 119:63; 2 Kori. 6:14; 2 Timo. 2:22.

Shina Twakuhengwola Kanawa Yiheho Yetu?

16Tuhengwolenu hakehe yuma yitatu yize yinatale ku yiheho—upeme, unji ni masepa. Mba yituyukise, yiheho yetu yatamba kulita ni shimbi ja mu Mbimbiliya ha yuma yino yitatu. Hachino, shimbu kanda tuchitala chimwe chiheho, chitangu twatamba kuchihengwola kanawa. Nyi chikuma tunafupu chili upeme wa chiheho, twatamba kulihula yihula yino: ‘Yika chiheho chacho chinachingi? Chili chipema nyi chipi?’ (Yishi. 4:20-27) Hakutwala ku unji wa yiheho, twatamba kulihula ngwetu: Mashimbu angahi chiheho chacho muchimbata? Shina mashimbu jacho kanalite nyi ka? (1 Timo. 4:8) Hakutwala ku masepa twatamba kulihula ngwetu: ‘Ni iya mungutala chiheho chino? Kali masepa apema nyi ka?’—Chilu. 9:18; 1 Kori. 15:33.

17Nyi chiheho chimwe kuchishi kulita ni shimbi ja mu Mbimbiliya ha yuma yino yitatu, hi chiheho chipema ko. Alioze, nyi twapwa ni shindakenyo ngwetu chinalite ni shimbi ja mu Mbimbiliya, chiheho chetu muchihalisa Yehova ni kutuyukisa.—Samu 119:33-35.

18Hakutwala ku yiheho, tunafupu kusa tachi hanga tulinge yuma yalita, ha mashimbu alita ni atu alita. Chikwo nawa, tukaulenu ni zango chiyulo chili mu Mbimbiliya chinambe ngwo: “Kashika, chipwe munulia, chipwe mununwa, hanji munulinga chuma cheswacho, lingenu yuma yeswe hanga nuhalise Zambi.”—1 Kori. 10:31.

[Maliji mushi lia lifwo]

a Ha longeso lino, maliji “kulivwisa kuwaha” ni “yiheho” kanatale ha mashimbu waze twakusa hanga tulinge yimwe yize muyituvwisa kuwaha.

Aya Shina Munuhasa Kulumbununa?

Hakutwala ku yiheho, kuchi muhasa kukaula yiyulo yize yili ha . . .

A-Fwilipu 4:8?

Mateu 6:33?

Yishima 13:20?

[Yihula Yalongeso]

3. Mumu liaka chili chilemu kunyingika ngwo manyonga ja atu hakutwala ku yiheho mahasa kwalumuka kulita ni chihela?

4. Mumu liaka twatamba kupwa ni nyonga lialita hakutwala ku yiheho? Hana chilweza.

5. Kuchi mutuhasa kunyingika ngwetu yiheho yetu yinalite ni shimbi ja mu Mbimbiliya?

6. Yiheho ya mutapu uka twatamba kulituna, mumu liaka?

7, 8. Kuchi mutuhasa kuhengwola kanawa chimwe chiheho? Hana chilweza.

9. Yika kumbululo lietu liakusolola ha chihula chinambe ngwo, ‘Shimbu lika mungutala chiheho chino?’

10, 11. Kuchi maliji a Yesu ali ha mukanda wa Mateu 6:33 mahasa kutukwasa kukwata chiyulo hakutwala ku mashimbu waze mutuhasa kupalikisa hakutala chimwe chiheho?

12. Kuchi mutuhasa kukaula chiyulo chili ha Luka 14:28 hakutwala ku yiheho?

13. Mumu liaka twatamba kunyonga kanawa hali atu waze mutupalikisa no mashimbu?

14, 15. (a) Chilweza chika Yesu ahichikile hakutwala ku kusakula masepa apema? (b) Yihula yika twatamba kulihula hakutwala kuli masepa jetu?

16. Yuma yika twatamba kulinga hakutwala ku yiheho yetu?

17, 18. (a) Yika twatamba kulinga mba tunyingike nyi yiheho yetu yinalite ni shimbi ja Zambi? (b) Yika unazange kulinga hakutwala ku kusakula yiheho?

Yika Shimbu Lika

Kuchi mutuhasa kukaula chilweza cha Yesu ha kusakula atu waze mutulikata no muze tunazange kutala chimwe chiheho?