Maũndũ Maku ma Gwĩkenia Matariĩ Atĩa?

‘Roragiai maũndũ mũmenyage marĩa makenagia Mwathani.’—EF. 5:10.

1, 2. (a) Kiugo kĩa Ngai kĩonanagia atĩa atĩ Jehova nĩ endaga tũgĩe na gĩkeno? (b) Kuona maũndũ ma gwĩkenia marĩ ‘kĩheo kuuma kũrĩ Ngai’ kũrĩtũmaga twĩke atĩa?

BIBILIA nĩ yonanagia wega atĩ Jehova nĩ endaga tũkorũo na gĩkeno ũtũũro-inĩ witũ. Kwa ngerekano-rĩ, rĩandĩko rĩa Thaburi 104:14, 15 rĩonanagia ũrĩa Jehova atũmaga ‘tĩri-inĩ kuumage irio, na ndibei, ĩrĩa ĩkenagia mũndũ ngoro, na maguta ma gũtũma ũthiũ wake ũkengage, o na mũgate, ũrĩa wĩkagĩra ngoro ya mũndũ hinya.’ Hatarĩ nganja, Jehova nĩwe ũkũragia mĩmera ĩgatũhe irio, maguta, na ndibei. Ona gũtuĩka to mũhaka mũndũ anyue ndibei nĩgetha atũũre, ndibei nĩ “ĩkenagia mũndũ ngoro.” (Koh. 9:7; 10:19) Ĩĩni, Jehova nĩ endaga tũikarage tũcanjamũkĩte, ngoro ciitũ ‘ciyũirũo nĩ gĩkeno.’—Atũm. 14:16, 17.

2 Kwoguo, ti ũũru rĩmwe na rĩmwe gũkoragwo na mahinda ma ‘kwĩrorera nyoni cia rĩera-inĩ’ na “itoka cia gĩthaka” kana gũkenera maũndũ mangĩ marĩa mangĩtũma tũcanjamũke na ũtũũro witũ ũkorũo na gĩkeno. (Mat. 6:26, 28; Thab. 8:3, 4) Ũtũũro ũrĩ na gĩkeno nĩ ‘kĩheo kuuma kũrĩ Ngai.’ (Koh. 3:12, 13) Tuona mahinda ma gwĩkenia marĩ kĩheo nĩ tũrĩmahũthagĩra na njĩra ĩrĩkenagia Ngai.

Njĩra Itiganĩte Ĩndĩ Irĩ na Mĩhaka

3. Nĩkĩ gĩtũmaga andũ mathuure maũndũ matiganĩte ma gwĩkenia?

3 Arĩa makoragwo na mawoni marĩa magĩrĩire megiĩ maũndũ ma gwĩkenia, mekenagia na njĩra itiganĩte no nĩ meigagĩra mĩhaka. Mekaga ũguo nĩkĩ? Nĩguo tũcokie kĩũria kĩu, tũkũringithania maũndũ ma gwĩkenia na irio. Irio iria ciendetwo mũno bũrũri ũmwe nĩ ngũrani na iria ciendetwo bũrũri-inĩ ũngĩ. Ma nĩ atĩ, irio iria ikenagia andũ a kũndũ kũmwe no ikorũo itegũkenia andũ a kũndũ kũngĩ. Ũndũ ũmwe na ũguo, maũndũ ma gwĩkenia marĩa Akristiano kũndũ kũmwe thĩinĩ wa thĩ monaga marĩ mega no makorũo mategũkenia Akristiano a kũndũ kũngĩ. O na thĩinĩ wa Akristiano maratũũra kũndũ kũmwe, ũndũ ũrĩa ũngĩkenia mũndũ ũmwe (ta gũthoma ibuku rĩega), no waage gũkenia ũrĩa ũngĩ; nake mũndũ ũngĩ no acanjamũrũo (nĩ gũtwarithia mũithikiri akĩĩroragĩra ũũmbi), nake mũndũ ũngĩ one ũndũ ũcio ũrĩ wa kũmũnogia. Kwoguo, no twĩtĩkanĩrie atĩ nĩ kũrĩ mĩthemba ĩtiganĩte ya irio na maũndũ ma gwĩkenia, na o mũndũ arĩ na kĩhooto gĩa gwĩthuurĩra kĩrĩa kĩmũkenagia.—Rom. 14:2-4.

4. Tũrabatara kwĩĩkĩrĩra mĩhaka maũndũ-inĩ marĩa tũthuuraga ma gwĩkenia nĩkĩ? Heana ngerekano.

4 O na gũtuĩka tũrĩ na wĩyathi wa gwĩthuurĩra maũndũ ma gwĩkenia-rĩ, tũtiagĩrĩirũo nĩ gũkĩria njano. Kwa ngerekano-rĩ, wĩcirie o rĩngĩ ũhoro wa irio. O na gũtuĩka no twende kũrĩa irio cia mĩthemba mĩingĩ, tũtingĩtĩkĩra kũrĩa irio thũku tũkĩmenyaga. Ti ũndũ wa ũũgĩ kũrĩa irio ta icio tondũ no itũrũarie. Ũndũ ũmwe na ũguo, o na kũrĩ na maũndũ matiganĩte ma gwĩkenia-rĩ, tũtingĩĩingĩria maũndũ-inĩ mangĩtũma muoyo witũ ũkorũo ũgwati-inĩ, ma ũhinya, kana ma waganu. Kwĩingĩria maũndũ-inĩ ta macio nĩ mũgarũ na motaaro ma Bibilia na no gũtũthũkie kĩĩmwĩrĩ na kĩĩroho. Nĩguo tũtigĩrĩre atĩ nĩ tweka  ũrĩa kwagĩrĩire, nĩ wega kwamba kũmenya biũ kana maũndũ ma gwĩkenia marĩa twendete nĩ magĩrĩire. (Ef. 5:10) Tũngĩka ũguo atĩa?

5. Tũngĩmenya atĩa kana maũndũ maitũ ma gwĩkenia nĩ maringaine na ithimi cia Ngai?

5 Nĩguo maũndũ ma gwĩkenia matũagĩrĩre na metĩkĩrĩke maitho-inĩ ma Jehova-rĩ, magĩrĩirũo gũkorũo maringaine na ithimi iria irĩ thĩinĩ wa Kiugo kĩa Ngai. (Thab. 86:11) Nĩguo ũmenye kana ũndũ ũrĩa wendete wa gwĩkenia nĩ ũringaine na ithimi icio, harĩ ciũria wagĩrĩirũo nĩ kwĩyũria. Ciũria icio nĩ, maũndũ marĩkũ? Hĩndĩ ĩrĩkũ? Andũ arĩkũ? Rekei twarĩrĩrie ciũria icio kĩmwe gwa kĩmwe.

Nĩ Maũndũ Marĩkũ Wagĩrĩirũo nĩ Kũrora?

6. Nĩ maũndũ marĩkũ ma gwĩkenia twagĩrĩirũo kũregana namo, na nĩkĩ?

6 Mbere ya kwĩingĩria ũndũ-inĩ o na ũrĩkũ wa gwĩkenia-rĩ, wagĩrĩirũo kwamba kwĩyũria, Ũndũ ũcio ũhutĩtie maũndũ marĩkũ?—ũguo nĩ kũũria, ‘Maũndũ marĩa marangucĩrĩria ma gwĩkenia matariĩ atĩa?’ Ũgĩcokia kĩũria kĩu wagĩrĩirũo nĩ kũririkana atĩ, maũndũ ma gwĩkenia nĩ maita merĩ. Ma mbere nĩ marĩa tũtangĩtĩkĩra o na hanini, namo ma kerĩ kwahoteka tũmetĩkĩre. Macio ma mbere matariĩ atĩa? Thĩinĩ wa thĩ ĩno njũru, maũndũ maingĩ ma gwĩkenia makoragwo na maũndũ marĩ mũgarũ na mootaro ma Bibilia kana makagarara watho wa Ngai. (1 Joh. 5:19) Akristiano a ma nĩ mareganaga kaimana na maũndũ ta macio mothe ma gwĩkenia. Maũndũ macio nĩ hamwe na kuona andũ makĩnyarira arĩa angĩ, maũndũ ma ndaimono, ngomanio cia arũme na arũme, maũndũ ma ũũra-thoni, ũhinya, kana maũndũ mangĩ ma waganu. (1 Kor. 6:9, 10; thoma Kũguũrĩrio 21:8.) O harĩa hothe tũngĩkorũo tũrĩ-rĩ, tũngĩrega gwĩkenia o na hanini na maũndũ ta macio, tuonagia Jehova atĩ nĩ ‘tũthũũrĩte maũndũ marĩa mooru.’—Rom. 12:9; 1 Joh. 1:5, 6.

7, 8. Tũngĩhota atĩa gũthima kana ũndũ mũna wa gwĩkenia nĩ wagĩrĩire? Taarĩria.

7 Namo ma kerĩ nĩ marĩa makoragwo na maũndũ matakananĩtio ĩmwe kwa ĩmwe thĩinĩ wa Kiugo kĩa Ngai. Maũndũ-inĩ ta macio, twagĩrĩirũo nĩ kwamba kũrora wega kana nĩ mararingana na mawoni ma Jehova megiĩ maũndũ marĩa magĩrĩru, ta ũrĩa mataarĩirio thĩinĩ wa Bibilia. (Thim. 4:10, 11) O mũndũ o mũndũ acoke etuĩre itua rĩkũmũtiga arĩ na thamiri theru. (Gal. 6:5; 1 Tim. 1:19) Tũngĩka ũguo atĩa? Ta wĩcirie ũndũ ũyũ: Mbere ya kũrĩa irio iria tũtarĩ twarĩa, no twende kwamba kũmenya irugĩtwo na indo irĩkũ. O ũndũ ũmwe na ũguo-rĩ, mbere ya kwĩingĩria ũndũ-inĩ o na ũrĩkũ wa gwĩkenia, nĩ twagĩrĩirũo nĩ kwamba kũmenya maũndũ marĩa mahutanĩtie na ũndũ ũcio.—Ef. 5:17.

8 Kwa ngerekano-rĩ, no ũkorũo nĩ ũkenagio nĩ mathako, na andũ aingĩ nĩguo matariĩ. Mathako no matũkenie na matũcanjamũre. No rĩrĩ, ĩ angĩkorũo ũkenagio nĩ mũthako mũna tondũ wa ũrĩa mũthako ũcio ũkoragwo na macindano moru, mogwati maingĩ, nguraro nyingĩ, ũkũngũĩri mũkĩru, wa gũtũgĩria bũrũri, kana “maũndũ” ta macio? Thutha wa gũthuthuria maũndũ macio, nĩ ũhũthũ gũtua atĩ mwĩcirĩrie waku ndũratwarana na mwĩcirĩrie wa Jehova na ndũmĩrĩri ya thayũ na wendo ĩrĩa tũhunjagĩria andũ. (Isa. 61:1; Gal. 5:19-21) Ĩndĩ, angĩkorũo ũndũ mũna wa gwĩkenia ũrĩ na “maũndũ” magĩrĩire maitho-inĩ ma Jehova-rĩ, ũndũ ta ũcio nĩ mwagĩrĩru na no ũgũcanjamũre.—Gal. 5:22, 23; thoma Afilipi 4:8.

Nĩ Hĩndĩ Ĩrĩkũ Njagĩrĩru?

9. Macokio maitũ megiĩ kĩũria gĩkĩ ‘Nĩ hĩndĩ ĩrĩkũ njagĩrĩirũo gwĩkenia’ monanagia ũndũ ũrĩkũ?

9 Kĩũria gĩa kerĩ twagĩrĩirũo nĩ kwĩyũria nĩ, Hĩndĩ ĩrĩkũ?—ũguo nĩ kũũria, ‘Nĩ hĩndĩ ĩrĩkũ njagĩrĩru ya gwĩkenia? Nĩ kahinda kaigana atĩa ngũhũthĩra ũndũ-inĩ ũcio?’  Macokio ma kĩũria gĩkĩ nĩ maũndũ marĩkũ? no monanie wega mwerekera ũrĩa ũrĩ thĩinĩ witũ kana maũndũ marĩa tuonaga magĩrĩire na marĩa tuonaga matagĩrĩire. Namo macokio ma kĩũria gĩa kerĩ, nĩ hĩndĩ ĩrĩkũ? monanagia maũndũ marĩa tũigĩte mbere—marĩa tuonaga marĩ ma bata na marĩa tuonaga matarĩ ma bata. Tũngĩmenya atĩa kana ũrĩa twĩkagĩrĩra maũndũ ma gwĩkenia nĩ kwagĩrĩire?

10, 11. Ciugo cia Jesu thĩinĩ wa Mathayo 6:33 ingĩtũteithia atĩa kũmenya mũigana wa mahinda marĩa twagĩrĩirũo kũhũthĩra maũndũ-inĩ ma gwĩkenia?

10 Jesu Kristo eerire arũmĩrĩri ake ũũ: “Enda Mwathani Ngai waku na ngoro yaku yothe, na muoyo waku wothe, na gwĩciria gwaku guothe, o na hinya waku wothe.” (Mar. 12:30) Kwoguo, kwenda Jehova nĩkuo kwagĩrĩire gũkorũo kũrĩ ũndũ ũrĩa mũnene ũtũũro-inĩ witũ. Tuonanagia ũguo twarũmĩrĩra ũtaaro ũyũ wa Jesu: “Ambai mũcarie ũthamaki wa Ngai o na ũthingu wake, nacio indo icio ciothe nĩmũrĩkĩragĩrĩrio.” (Mat. 6:33) Ũtaaro ũcio ũngĩtũteithia atĩa kũmenya mũigana wa mahinda marĩa twagĩrĩirũo nĩ kũhũthĩra maũndũ-inĩ ma gwĩkenia?

11 Rora ũndũ ũyũ wega: Jesu aatũĩkĩrire ngoro ‘twambage gũcaria ũthamaki.’ Ndaatwĩrire atĩ ‘tũcaragie o ũthamaki wiki.’ Hatarĩ nganja, Jesu nĩ aamenyaga atĩ nĩ tũngĩkabatara  gũcaria maũndũ maingĩ ũtũũro-inĩ tũgĩcaria Ũthamaki. Nĩ tũbataraga ũikaro, irio, nguo, gĩthomo kĩa mũthingi, gwĩkenia, na maũndũ mangĩ maingĩ. O na kũrĩ ũguo-rĩ, maũndũ-inĩ mothe marĩa tũcaragia, twagĩrĩirũo gũthingata maũndũ ma Ũthamaki mbere. (1 Kor. 7:29-31) Ma ĩyo ya mũthingi yagĩrĩirũo nĩ gũtũma tũthingate maũndũ mangĩ, o hamwe na gwĩkenia, na njĩra megũtũhotithia kũhingia wĩra witũ ũrĩa wa bata makĩria—kũrũmbũiya maũndũ ma Ũthamaki. Maũndũ ma gwĩkenia no matũgune tũngĩka ũguo.

12. Ũtaaro ũrĩa ũrĩ thĩinĩ wa Luka 14:28 ũngĩhũthĩrũo atĩa maũndũ-inĩ ma gwĩkenia?

12 Kwoguo-rĩ, mbere ya kũhũthĩra mahinda maũndũ-inĩ ma gwĩkenia, nĩ wega kũbanga ihinda rĩrĩa tũkũhũthĩra. (Luk. 14:28) Nĩ twagĩrĩirũo nĩ kũmenya nĩ mahinda maigana atĩa marendeka ũndũ-inĩ mũna wa gwĩkenia. Ningĩ, no mũhaka tũmenye ũndũ ũcio wagĩrĩire ihinda riitũ rĩigana atĩa. Angĩkorũo gũthingata ũndũ mũna wa gwĩkenia no gũtũme ũtiganĩrie maũndũ ma bata ta wĩruti waku wa Bibilia, ũthathaiya wa famĩlĩ, gũthiĩ mĩcemanio ya Gĩkristiano, kana kũhunjia ũhoro wa Ũthamaki, ũndũ ũcio ndwagĩrĩire. (Mar. 8:36) No angĩkorũo ũndũ mũna wa gwĩkenia nĩ ũtũcanjamũraga tũkahota gũthingata maũndũ ma Ũthamaki-rĩ, no tũtue atĩ nĩ mwagĩrĩru.

Njagĩrĩirũo Gũkorũo na Andũ Arĩkũ?

13. Twagĩrĩirũo kwĩmenyerera tũgĩthuura arĩa tũgwĩkenia nao nĩkĩ?

13 Kĩũria gĩa gatatũ nĩ, Andũ arĩkũ?—ũguo nĩ kũũria, ‘Nĩ andũ arĩkũ Niĩ ndĩrenda gũkorũo hamwe nao ngĩĩkenia?’ Nĩ harĩ bata gwĩcũrania ũndũ ũcio. Nĩkĩ? Tondũ maũndũ ma gwĩkenia makoragwo marĩ mega makĩria rĩrĩa tũrĩ hamwe na arata ega. O ta ũrĩa tũkenagĩra kũrĩa hĩndĩ ĩrĩa tũrĩ hamwe na arata ega-rĩ, no taguo maũndũ ma gwĩkenia matũcanjamũraga makĩria tũrĩ hamwe na arata ega. Nĩkĩo gĩtũmi aingĩ aitũ, na makĩria arĩa anyinyi, mendaga gwĩkenia marĩ hamwe na andũ angĩ. O na kũrĩ ũguo, nĩguo twĩkenie na njĩra yagĩrĩire, nĩ ũndũ wa ũũgĩ kwamba kũmenya nĩ andũ a mũthemba ũrĩkũ tũgũthuura gũkorũo nao na nĩ arĩkũ tũgwĩthema.—2 Maũ. 19:2; thoma Thimo 13:20; Jak. 4:4.

14, 15. (a) Jesu aaigire kĩonereria kĩrĩkũ harĩ gũthuura arata arĩa magĩrĩire? (b) Rĩrĩa tũrathuura arata twagĩrĩirũo nĩ kwĩyũria ciũria irĩkũ?

14 Kũrũmĩrĩra kĩonereria kĩa Jesu harĩ gũthuura arata no gũtũteithie mũno. Kuuma o hĩndĩ ya ũũmbi,  Jesu akoretwo na wendo harĩ andũ. (Thim. 8:31) Hĩndĩ ĩrĩa aarĩ gũkũ thĩ, nĩ aarũmbũyagia andũ a mĩthemba yothe na wendo. (Mat. 15:29-37) O na gũtuĩka Jesu nĩ aaikaranagia na andũ na thayũ-rĩ, ti othe aatuaga arata ake a hakuhĩ. Eendete andũ othe, ĩndĩ aakoragwo na ũrata wa hakuhĩ na arĩa tu maarũmagĩrĩra ithimi iria ciagĩrĩire. Akĩarĩria atũmwo ake 11 ehokeku, aamerire: ‘Mũrĩ arata akwa, mweka maũndũ marĩa ndĩmwathaga.’ (Joh. 15:14; ningĩ rora Johana 13:27, 30.) Jesu eendete o andũ arĩa maamũrũmagĩrĩra na magatungatĩra Jehova.

15 Kwoguo, rĩrĩa ũreciria ũrĩa mũndũ mũna angĩtuĩka mũrata waku wa hakuhĩ-rĩ, no ũkorũo ũrĩ ũndũ wa ũũgĩ kũririkana ciugo icio cia Jesu. Wĩyũrie ũũ: ‘Hihi ciugo na ciĩko cia mũndũ ũcio nĩ cionanagia atĩ nĩ athĩkagĩra Jehova na Jesu? Hihi nĩ akoragwo na mĩtugo mĩega na akarũmagĩrĩra ithimi cia Bibilia ta ũrĩa niĩ njĩkaga? Hihi ũrata witũ nake nĩ ũrĩnjĩkagĩra ngoro thingatage maũndũ ma Ũthamaki mbere ũtũũro-inĩ wakwa, na ngakoragwo ndĩ mwĩhokeku harĩ Jehova?’ Angĩkorũo hatarĩ nganja macokio maku megiĩ ciũria icio nĩ ĩĩ, ũcio nĩ mũrata mwega ũngĩnyitanĩra nake maũndũ-inĩ ma gwĩkenia.—Thoma Thaburi 119:63; 2 Kor. 6:14; 2 Tim. 2:22.

Maũndũ Maitũ ma Gwĩkenia —Hihi nĩ Marĩa Magĩrĩire?

16. Nĩ maũndũ marĩkũ twagĩrĩirũo nĩ kwamba kũmenya megiĩ maũndũ maitũ ma gwĩkenia?

16 Twarĩrĩria na njĩra nguhĩ maũndũ matatũ megiĩ gwĩkenia—maũndũ marĩa twagĩrĩirũo nĩ kũrora, mahinda marĩa twagĩrĩirũo nĩ kũhũthĩra, na andũ arĩa twagĩrĩirũo nĩ kũnyitanĩra nao. Nĩguo maũndũ maitũ ma gwĩkenia makorũo marĩ mega, magĩrĩirũo nĩ kũringana biũ na ithimi cia Bibilia ciĩgiĩ maũndũ macio matatũ. Kwoguo, mbere ya kwĩingĩria thĩinĩ wa ũndũ o wothe wa gwĩkenia nĩ wega kwamba kũrora ũrĩa ũtariĩ. Nĩguo tũmenye ũrĩa ũndũ mũna ũtariĩ, twagĩrĩirũo nĩ kwĩyũria: ‘Hihi nĩ maũndũ marĩkũ marĩ thĩinĩ wa ũndũ ũyũ? Hihi ũrĩ na maũndũ mangĩaka mũndũ kana nĩ maũndũ matarĩ matheru?’ (Thim. 4:20-27) Ũhoro-inĩ wĩgiĩ mahinda, tũkũbatara kwĩyũria: ‘Ngũhũthĩra mahinda maigana atĩa ũndũ-inĩ ũcio? Hihi mũigana ũcio wa mahinda nĩ wagĩrĩire?’ (1 Tim. 4:8) Naguo ũhoro-inĩ wĩgiĩ andũ arĩa tũkũnyitanĩra nao, tũkũbatara kwĩyũria: ‘Hihi tũgũkorũo na andũ arĩkũ ũndũ-inĩ ũcio? Hihi andũ acio nĩ thiritũ njega kana nĩ njũru?’—Koh. 9:18; 1 Kor. 15:33.

17, 18. (a) Tũngĩĩthuthuria atĩa nĩguo tuone kana maũndũ maitũ ma gwĩkenia nĩ mararingana na ithimi cia Bibilia? (b) Wee ũtuĩte gwĩka atĩa ũgĩthuura maũndũ ma gwĩkenia?

17 Angĩkorũo ũndũ mũna wa gwĩkenia ndũringaine na ithimi cia Bibilia ciĩgiĩ ũmwe wa maũndũ macio matatũ-rĩ, ndwagĩrĩire. Ĩndĩ tũngĩtigĩrĩra atĩ maũndũ maitũ ma gwĩkenia nĩ mararingana na ithimi cia Bibilia maũndũ-inĩ macio mothe matatũ-rĩ, nĩ marĩgoocithagia Jehova na nĩ marĩkoragwo na ũguni harĩ ithuĩ.—Thab. 119:33-35.

18 Kwoguo, rĩrĩa tũrekenia, nĩ twĩrutanagĩriei gwĩka ũndũ ũrĩa wagĩrĩire, hĩndĩ ĩrĩa yagĩrĩire, tũrĩ hamwe na andũ arĩa magĩrĩire. Ĩĩni, marotuĩka merirĩria ma mũndũ o mũndũ kũrũmĩrĩra ũtaaro ũyũ wa Bibilia: “Rĩrĩa mũkũrĩa, kana rĩrĩa mũkũnyua, o na kana ũndũ ũngĩ o ũrĩkũ ũrĩa mwĩkaga-rĩ, ĩkagai maũndũ mothe mũkĩendaga kũgoocithia Ngai namo.”—1 Kor. 10:31.

Hihi no Ũtaarĩrie?

Maũndũ-inĩ ma gwĩkenia-rĩ, ũngĩhũthĩra atĩa motaaro marĩa marĩ thĩinĩ wa . . .

• Afilipi 4:8?

• Mathayo 6:33?

• Thimo 13:20?

[Ciuria cia Wĩruti]

Maũndũ Marĩkũ

Hĩndĩ Ĩrĩkũ

Tũngĩrũmĩrĩra kĩonereria kĩa Jesu atĩa tũgĩthuura arata na maũndũ ma gwĩkenia?

Andũ Arĩkũ