Mapulsanon ba an Kaliawan nga Imo Ginpipili?
Mapulsanon ba an Kaliawan nga Imo Ginpipili?
“Proybahan niyo an maruruyagan han Ginoo.”—EFE. 5:10.
1, 2. (a) Paonan-o iginpapakita han Biblia nga karuyag ni Jehova nga magmalipayon an aton kinabuhi? (b) Ano an sadang naton buhaton kon gintatagad naton nga hatag han Dios an panahon nga aton ginagamit ha kaliawan?
IGINPAPAKITA han Biblia nga karuyag ni Jehova nga diri la kay mabuhi kita kondi magmalipayon liwat an aton kinabuhi. Pananglitan, an Salmo 104:14, 15 nasiring nga hi Jehova nagpapahinabo nga magkaada “karan-on tikang ha tuna, ngan alaksiw nga nakakalipay han kasingkasing han tawo, ngan lana ha pagpagiligili han iya bayhon, ngan tinapay nga nakakabaskog han kasingkasing han tawo.” Ginpapatubo ni Jehova an mga tanom basi magkaada lugas, lana, ngan alaksiw para ha aton. Bisan kon an alaksiw diri kinahanglanon para mabuhi, nakakapalipay ito ha aton. (Ekles. 9:7; 10:19) Oo, karuyag ni Jehova nga an aton kasingkasing ‘mapuno hin kalipay.’—Buh. 14:16, 17.
2 Kon sugad, diri naton sadang hunahunaon nga sayop an paggahin hin panahon ha ‘pagkita ha katamsihan ha langit’ ngan ha “mga liryo ha kapatagan” o ha iba pa nga buruhaton nga nakakarepresko ngan nakakapalipay ha aton. (Mat. 6:26, 28; Sal. 8:3, 4) An maopay nga kinabuhi ‘hatag han Dios.’ (Ekles. 3:12, 13, Maopay nga Sumat) Kon gintatagad naton nga an panahon nga aton ginagamit ha kaliawan bahin hito nga hatag, gagamiton naton ito ha paagi nga makakapalipay ha Dios. *
Iba-iba nga Klase hin Kaliawan Ngan mga Limitasyon
3. Kay ano nga makatadunganon nga may kagawasan kita nga pumili hin kaliawan?
3 An mga timbang an panhunahuna ha kaliawan maaram nga puydi hira pumili hin iba-iba nga klase hito, pero maaram liwat hira nga kinahanglan may mga limitasyon. Kay ano? Basi mabaton, aton itanding an kaliawan ha pagkaon. Iba-iba an pagkaon nga karuyag han mga tawo ha iba-iba nga lugar. Ngani, an pagkaon nga marasa ha mga tawo ha usa nga lugar bangin diri marasa ha mga tawo ha lain nga lugar. Ha pariho nga paagi, an kaliawan nga naruruyagan han mga Kristiano ha usa nga lugar bangin diri makaruruyag ha mga Kristiano ha iba nga lugar. Bisan ha mga Kristiano nga naukoy ha usa la nga lugar, an nakakarelaks ha usa (sugad han pagbasa hin maopay nga libro) bangin makauuyam para ha iba; an nakakarepresko ha usa (sugad han pamasyada nga nakabisikleta) bangin makapoy para ha iba. Bisan pa hito, nauyon kita nga may kalabotan ha pagkaon ngan kaliawan, puydi kita pumili han aton karuyag.—Roma 14:2-4.
4. Kay ano nga kinahanglan may limitasyon kita ha pagpili hin kaliawan? Iilustrar.
4 Pero maaram liwat kita nga bisan kon may kagawasan kita ha pagpili hin kaliawan, diri karuyag sidngon nga puydi naton buhaton an ngatanan nga aton karuyag. Ha pag-ilustrar, tagda utro an may kalabotan ha pagkaon. Bisan kon karuyag naton kumaon hin iba-iba nga pagkaon, diri kita makaon hin mapan-os nga pagkaon, kay makakadaot ito ha aton kahimsog. Ha pariho nga paagi, bisan kon makakapili kita hin iba-iba nga klase hin mag-opay nga kaliawan, diri naton pipilion an kaliawan nga peligroso, madarahog, o imoral, kay supak ito ha mga prinsipyo han Biblia ngan makakadaot han aton kahimsog ngan espirituwalidad. Salit kinahanglan may limitasyon kita ha pagpili hin kaliawan. Kinahanglan hibaroan naton nga daan kon an mga kaliawan ba nga aton naruruyagan mapulsanon o diri. (Efe. 5:10) Paonan-o naton ito bubuhaton?
5. Paonan-o naton hibabaroan kon an aton kaliawan uyon ha mga prinsipyo han Dios?
5 Basi an kaliawan magin mapulsanon ha aton ngan makapalipay kan Jehova, kinahanglan uyon ito ha mga prinsipyo ha Pulong han Dios. (Sal. 86:11) Basi hibaroan kon sugad hito an kaliawan nga imo naruruyagan, puydi ka maghimo hin simple nga checklist. Ini nga listahan may tulo nga pakiana: ano, san-o, ngan hin-o. Aton hisgotan an tagsa hini.
Ano an Nahiuupod Hito?
6. Ano nga kaliawan an diri gud naton sadang pilion, ngan kay ano?
6 Antes pumili hin kaliawan, ini an siyahan nga sadang naton igpakiana: ‘Ano nga klase hin kaliawan an akon naruruyagan?’ Hinumdumi nga may duha nga klase hin kaliawan. An siyahan diri gud naton pipilion; an ikaduha bangin huhunahunaon anay naton. Ano an siyahan nga klase? Hinin maraot nga kalibotan, damu nga kaliawan an supak gud ha mga prinsipyo ha Biblia o ha mga balaud han Dios. (1 Juan 5:19) Diri gud sadang pilion han tinuod nga mga Kristiano an sugad hito nga mga kaliawan. Upod hito an mga kaliawan diin iginpapakita an sadistiko nga mga buhat, demonismo, homoseksuwalidad, pornograpiya, o kamadarahog, o adton nagdadayaw han iba pa nga magraot ngan imoral nga buhat. (1 Kor. 6:9, 10; basaha an Pahayag 21:8.) May kaupod man kita o nag-uusahan, kon ginlilikyan naton an sugad nga kaliawan, ginpapamatud-an naton kan Jehova nga ‘nangangalas kita ha maraot.’—Roma 12:9; 1 Juan 1:5, 6.
7, 8. Paonan-o naton masisiguro kon maopay ba an usa nga kaliawan? Iilustrar.
7 An ikaduha nga klase hin kaliawan amo adton nag-uupod hin mga buhat nga diri espisipiko nga ginkukondenar han Biblia. Ha sugad nga mga kahimtang, antes pumili hin kaliawan, kinahanglan usisahon naton hin maopay kon uyon ba ito ha panhunahuna ni Jehova ha kon ano an husto, nga iginsasaysay han mga prinsipyo ha Biblia. (Prob. 4:10, 11) Katapos, kinahanglan maghimo kita hin desisyon nga diri makakadaot han aton maopay nga konsensya. (Gal. 6:5; 1 Tim. 1:19) Paonan-o naton ito mahihimo? Hunahunaa ini: Antes kumaon hin bag-o nga putahe, karuyag naton hibaroan anay kon ano an iginsalakot hito. Ha pariho nga paagi, antes pumili hin kaliawan, kinahanglan usisahon naton kon ano an nahiuupod hito.—Efe. 5:17.
8 Pananglitan, bangin mahilig ka ha isport. Damu an nahihilig hito tungod kay makalilipay ito ngan eksayting. Pero ano man kon naruruyag ka ha usa nga isport nga makusog an kompetisyon, peligroso hinduro, daku an posibilidad hin kaaksidente, masamok an pagselebrar han pagdaog, nag-aaghat hin nasyonalismo, o iba pa nga sugad-sugad hito? Katapos usisahon kon ano an nahiuupod ha usa nga isport, posible nga magdesisyon ka nga diri gud ito uyon ha panhunahuna ni Jehova ngan ha mensahe han kamurayawan ngan gugma nga aton ginsasangyaw. (Isa. 61:1; Gal. 5:19-21) Pero kon sigurado ka nga an usa nga kaliawan uyon ha mga prinsipyo ni Jehova, magigin mapulsanon ito ngan makakarepresko ha imo.—Gal. 5:22, 23; basaha an Filipos 4:8.
San-o Ako Magpapahalibway?
9. Ano an iginpapakita han aton baton ha pakiana nga, ‘San-o ako magpapahalibway?’
9 An ikaduha nga sadang naton igpakiana amo ini: ‘San-o ako magpapahalibway? Ano kadaku nga panahon an akon igagahin para hito?’ An aton baton ha pakiana nga ano? nagpapakita kon ano nga klase hin kaliawan an aton naruruyagan. Kondi an baton ha pakiana nga san-o? nagpapakita kon ano an aton mga prayoridad, karuyag sidngon, kon ano an importante ha aton. Kon sugad, paonan-o naton hibabaroan kon ano kaimportante ha aton kinabuhi an kaliawan?
10, 11. Paonan-o an ginsiring ni Jesus ha Mateo 6:33 nabulig ha aton ha pagdesisyon kon ano kadaku nga panahon an igagahin ha kaliawan?
10 Hi Jesu-Kristo nagsiring: “Higugmaon mo an imo Ginoo nga Dios ha bug-os mo nga kasingkasing, ngan ha bug-os mo nga kalag, ngan ha bug-os mo nga hunahuna, ngan ha bug-os mo nga kusog.” (Mar. 12:30) Kon sugad, an aton gugma kan Jehova an siyahan ha aton kinabuhi. Iginpapakita naton ito pinaagi ha pagsunod hini nga sagdon ni Jesus: “Pamilnga niyo siyahan an ginhadian han Dios, ngan an iya katadongan; ngan ngatanan ini nga mga butang mahidudugang ha iyo.” (Mat. 6:33) Paonan-o ito makakabulig ha aton nga hibaroan kon ano kadaku nga panahon an igagahin ha kaliawan ngan kon ano kaimportante ito ha aton?
11 Tigamni ini: Hi Jesus nagsagdon ha aton nga ‘pamilngon siyahan an ginhadian.’ Waray hiya magsiring nga an ginhadian la an aton pamilngon. Maaram hi Jesus nga labot han Ginhadian, damu pa nga butang an kinahanglan naton pamilngon. Nagkikinahanglan kita hin balay, pagkaon, bado, igo nga edukasyon, trabaho, kaliawan, ngan iba pa. Kondi hini ngatanan nga aton ginbibiling, usa la an kinahanglan unahon—an Ginhadian. (1 Kor. 7:29-31) Kon nasasabtan naton kon ano an sadang unahon, magigin ikaduha na la ha aton kinabuhi an kaliawan ngan iba pa nga buruhaton, ngan uunahon naton an mga buruhaton may kalabotan ha Ginhadian. Kon bubuhaton naton ito, magigin mapulsanon an gutiay nga kaliawan.
12. Paonan-o maiaaplikar ha kaliawan an prinsipyo ha Lukas 14:28?
12 Salit antes magdesisyon may kalabotan ha kaliawan, maopay nga hunahunaon naton an “magagasto” nga panahon. (Luk. 14:28) Kinahanglan hibaroan naton kon ano kadaku nga panahon an mauubos hito. Katapos, kinahanglan magdesisyon kita kon ano kadaku nga panahon an igagahin para hito. Kon an usa nga kaliawan magigin hinungdan nga mapasibay-an naton an importante nga mga buruhaton sugad han personal nga pag-aram ha Biblia, pagsingba han pamilya, pagtambong ha mga katirok, o pagsangyaw, diri ito mapulsanon. (Mar. 8:36) Pero kon an pagpahalibway ha panapanahon naghahatag ha aton hin kusog basi makapadayon ha aton pag-alagad ha Dios, bangin magdesisyon kita nga mapulsanon an panahon nga aton ginagamit para hito.
Hin-o an Akon mga Kaupod?
13. Kay ano nga sadang naton tagdon hin maopay kon hin-o an aton kaupod ha pagpahalibway?
13 An ikatulo nga pakiana amo ini: ‘Hin-o an akon mga kaupod kon nagpapahalibway?’ Kay ano nga importante nga tagdon naton ini? Kay an aton mga kaupod nakakaimpluwensya gud ha aton pagpili hin kaliawan. Sugad la nga mas makalilipay an pagkaon upod han kasangkayan, mas makalilipay liwat an pagpahalibway kon mag-opay an aton mga kaupod. Salit diri urusahon nga damu ha aton, labi na an mga batan-on, an nalilipay ha pagpahalibway upod han iba. Kondi basi masiguro nga magigin mapulsanon an pagpahalibway, maaramon nga hibaroan nga daan kon ano nga klase hin mga kaupod an aton pipilion ngan kon hin-o an sadang likyan.—2 Kron. 19:2; basaha an Proberbios 13:20; Jak. 4:4.
14, 15. (a) Ano nga susbaranan an iginpakita ni Jesus ha pagpili hin mag-opay nga kaupod? (b) Ano an sadang naton igpakiana ha aton kalugaringon kon nagpipili hin kasangkayan?
14 Makakabulig gud an pagsunod ha susbaranan ni Jesus ha pagpili hin mga kaupod. Tikang pa ha panahon han paglarang, hinigugma na ni Jesus an mga tawo. (Prob. 8:31) Han nakanhi hiya ha tuna, iginpakita niya an mahigugmaon nga konsiderasyon ha ngatanan nga klase hin tawo. (Mat. 15:29-37) Kondi maaram hi Jesus han kaibahan han pagin makisangkayon ha pagin duok nga sangkay. Bisan kon makisangkayon hiya, diri hiya duok ha ngatanan. Iginpapakita han iya ginsiring ha iya 11 nga matinumanon nga apostol kon hin-o an iya ginpipili nga duok nga kasangkayan: “Kamo amo an akon mga kasangkayan, kon iyo buhaton an akon iginsugo ha iyo.” (Juan 15:14; kitaa liwat an Juan 13:27, 30.) An ginkilala ni Jesus nga iya duok nga kasangkayan amo adton nasunod ha iya ngan nag-aalagad kan Jehova.
15 Salit antes ka magdesisyon kon pipilion mo ba an usa nga magin duok nga sangkay, maopay nga hinumdoman an ginsiring ni Jesus. Pakianhi an imo kalugaringon: ‘Iginpapakita ba hini nga indibiduwal ha iya pulong ngan buhat nga ginsusunod niya an mga sugo ni Jehova ngan ni Jesus? Nahigugma ba hiya ha maopay ngan nangangalas ha maraot? Makakabulig ba hiya ha akon nga unahon an Ginhadian ngan maunungon nga mag-alagad kan Jehova?’ Kon oo an imo baton hito nga mga pakiana, nakaagi ka hin maopay nga sangkay nga makakaupod mo ha pagpahalibway. —Basaha an Salmo 119:63; 2 Kor. 6:14; 2 Tim. 2:22.
Mapulsanon ba an Kaliawan nga Aton Ginpipili?
16. Ano an kinahanglan naton hibaroan may kalabotan ha kaliawan nga aton ginpipili?
16 Ginhisgotan naton an tulo nga bahin han kaliawan—kalidad, kadaku han panahon nga igin-gagahin, ngan mga kaupod. Basi magin mapulsanon an aton kaliawan, kinahanglan uyon ito ha mga prinsipyo ha Biblia ha tagsa hini nga mga bahin. Salit antes pumili hin kaliawan, kinahanglan usisahon naton kon mapulsanon gud ba ito. May kalabotan ha kalidad, kinahanglan naton hibaroan: ‘Ano an nahiuupod hito? Maopay ba ito o maraot?’ (Prob. 4:20-27) May kalabotan ha kadaku han panahon nga igin-gagahin, sadang kita magpakiana: ‘Ano kadaku nga panahon an akon igagahin para hito? Magigin mapulsanon ba an panahon nga akon gagamiton para hito?’ (1 Tim. 4:8) Ngan may kalabotan ha mga kaupod, kinahanglan hibaroan naton: ‘Hin-o an akon makakaupod ha pagpahalibway? Mag-opay ba hira nga kaupod o maraot?’—Ekles. 9:18; 1 Kor. 15:33.
17, 18. (a) Paonan-o naton masisiguro kon an aton kaliawan uyon ha mga prinsipyo ha Biblia? (b) May kalabotan ha pagpili hin kaliawan, ano an imo determinasyon?
17 Kon an usa nga kaliawan diri uyon ha mga prinsipyo ha Biblia ha bisan hain hinin tulo nga bahin, diri ito mapulsanon. Pero kon ginsisiguro naton nga an aton kaliawan uyon ha mga prinsipyo ha Biblia hinin tulo nga bahin, magpapasidungog ito kan Jehova ngan magigin mapulsanon ha aton.—Sal. 119:33-35.
18 Salit kon nagpipili hin kaliawan, pangalimbasogan naton nga buhaton an husto ha husto nga panahon upod han mag-opay nga kasangkayan. Oo, hinaot kinasingkasing nga pangalimbasogan han tagsa ha aton nga sundon an sagdon han Biblia: “Kon mangaon kamo, o manginom, o bisan ano an iyo pagbuhaton, pagbuhaton niyo an ngatanan ha himaya han Dios.”—1 Kor. 10:31.
[Footnote]
^ par. 2 Hini nga artikulo, an mga pulong nga “kaliawan” ngan “pagpahalibway” pariho nagpapasabot han mga buruhaton nga nakakarelaks ha aton.
Maisasaysay Mo Ba?
May kalabotan ha kaliawan, paonan-o mo maiaaplikar an mga prinsipyo ha . . .
• Filipos 4:8?
• Mateo 6:33?
[Mga Pakiana]
[Diagram ha pahina 9]
(Para ha aktuwal nga format, kitaa an publikasyon)
Ano
[Retrato ha pahina 10]
(Para ha aktuwal nga format, kitaa an publikasyon)
San-o
[Retrato ha pahina 12]
(Para ha aktuwal nga format, kitaa an publikasyon)
Hin-o
[Retrato ha pahina 10]
Paonan-o naton masusubad hi Jesus ha pagpili han aton kasangkayan ngan kaliawan?
