ETẸWẸ hiẹ lẹndọ e na ko yin nuhahun lọ to haṣinṣan Frederick po Leanne po tọn mẹ? Linlẹn dagbe wẹ yé tindo. Yé omẹ awe lẹpo wẹ yiwanna Jiwheyẹwhe bosọ yọ́n nujọnu-yinyin Biblu pinplọn dopọ tọn. Ṣigba, e taidi dọ nuhe sọgan ko yidogọna pọninọ yetọn wẹ to nuhahun hẹnwa. Dile etlẹ yindọ yé nọ plọn Biblu dopọ, yé ma to awuwlena gbigbọnọ-yinyin taidi asu po asi po.

Etẹwẹ gbigbọnọ-yinyin zẹẹmẹdo? Naegbọn alọwlemẹ lẹ dona dovivẹnu nado wleawuna ẹn? Nuhahun tẹlẹ wẹ yé sọgan pehẹ, podọ nawẹ yé sọgan duto yé ji gbọn?

Hogbe lọ “gbigbọnọ-yinyin” dile e yin yiyizan do to Biblu mẹ nọ dlẹnalọdo pọndohlan kavi aliho nuyiwa tọn he mẹde tindo. (Juda 18, 19) Di apajlẹ, Biblu-kantọ Paulu zinnudo vogbingbọn he tin to pọndohlan gbẹtọ gbigbọnọ de tọn po gbẹtọ agbasanọ de tọn po ṣẹnṣẹn ji. Paulu dọ dọ mẹhe tindo ayilinlẹn agbasalan tọn lẹ nọ na ayidonugo yedetiti hugan mẹdevo lẹ. Nuhe sọgbe to nukun yedetiti tọn mẹ lẹ wẹ yé nọ wà, kakati nado dovivẹnu bo nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn lẹ.—1 Kọlintinu lẹ 2:14; Galatianu lẹ 5:19, 20.

To vogbingbọn mẹ, gbẹtọ gbigbọnọ lẹ nọ yọ́n pinpẹn nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn lẹ tọn. Yé nọ pọ́n Jehovah Jiwheyẹwhe hlan taidi Họntọn bo  nọ dovivẹnu nado hodo apajlẹ etọn. (Efesunu lẹ 5:1) Gbọnmọ dali, yé nọ do owanyi, homẹdagbe po walọmimiọn po hia to nuyiwa yetọn hẹ mẹdevo lẹ mẹ. (Eksọdusi 34:6) Humọ, yé nọ setonuna Jiwheyẹwhe eyin etlẹ vẹawu nado wàmọ. (Psalm 15:1, 4) Darren he nọ nọ̀ Canada bo wlealọ sọn owhe 35 die dọmọ: “Na yẹn tọn, gbẹtọ gbigbọnọ de nọ lẹnnupọn to whepoponu do lehe hodidọ po nuyiwa etọn lẹ po na yinuwado haṣinṣan etọn hẹ Jiwheyẹwhe ji do ji.” Asi etọn Jane yidogọ dọmọ: “N’lẹndọ yọnnu gbigbọnọ de nọ dovivẹnu egbesọegbesọ nado wleawuna sinsẹ́n gbigbọ Jiwheyẹwhe tọn.”—Galatianu lẹ 5:22, 23.

Nugbo wẹ dọ, e ma yin dandan nado wlealọ whẹpo do wleawuna gbigbọnọ-yinyin. Biblu dohia dọ mẹdopodopo wẹ tindo azọngban lọ nado plọnnu gando Jiwheyẹwhe go bo hodo apajlẹ etọn.—Owalọ lẹ 17:26, 27.

To whelọnu lo, naegbọn alọwlemẹ lẹ dona dovivẹnu nado wleawuna gbigbọnọ-yinyin taidi asu po asi po? Lẹnnupọndo apajlẹ ehe ji: Glesi awe delẹ tindo ogle de to pọmẹ bo jlo na do omá. Mẹdopo de nado donú to ojlẹ tangan owhe lọ tọn de mẹ, to whenue omẹ awetọ lẹndọ yé ni zedo ojlẹ devo mẹ. Mẹdopo jlo na yí ojẹ wunmẹ de zan na aigba lọ, ṣigba omẹ awetọ jẹagọdo sinsinyẹn bo dọ dọ e ma yin dandan. Mẹdopo jlo na nọ wazọ́n sinsinyẹn to ogle lọ mẹ egbesọegbesọ. Omẹ awetọ ma jlo na jẹtukla do azọ́n go. To ninọmẹ enẹ mẹ, ogle lọ sọgan de sinsẹ́n tọ́n, ṣigba sinsẹ́n lọ ma na sù sọ dehe e na ko detọ́n eyin glesi awe lọ lẹ ko kọngbedopọ do nuhe yé na wà lẹ ji, podọ enẹgodo, wazọ́n dopọ nado jẹ yanwle yetọn kọ̀n.

Asu po asi po lẹ taidi glesi enẹlẹ. Eyin alọwlemẹ dopo poun wleawuna gbigbọnọ-yinyin, haṣinṣan yetọn sọgan pọnte. (1 Pita 3:1, 2) Etomọṣo, lehe e na ko pọnte hugan do sọ eyin alọwlemẹ awe lọ lẹ kọngbedopọ nado nọgbẹ̀ sọgbe hẹ nujinọtedo Jiwheyẹwhe tọn lẹ bo dovivẹnu nado nọgodona ode awetọ dile yé to Jiwheyẹwhe sẹ̀n! Ahọlu Sọlomọni nuyọnẹntọ lọ wlan dọmọ: “Omẹ awe pọnte hú omẹ dopo.” Etẹwutu? “Na yé tindo ale dagbe de na magbọjẹ yetọn. Na eyin yé jai, mẹde na ze ogbẹ́ etọn dote.”—Yẹwhehodọtọ 4:9, 10.

E yọnbasi dọ, ojlo vẹkuvẹku towe wẹ nado wleawuna gbigbọnọ-yinyin hẹ alọwlemẹ towe. Ṣigba, kẹdẹdile e yindo to whẹho glelilẹ tọn mẹ, ojlo tintindo kẹdẹ ma ko pé nado tindo kọdetọn dagbe. Gbọ mí ni gbadopọnna nuhahun awe he mì sọgan pehẹ po lehe mì sọgan duto yé ji do po.

NUHAHUN 1: Mí ma nọ mọ whenu.

Sue he ṣẹṣẹ wlealọ dọmọ: “Asu ṣie nọ wá ze mi to azọ́nmẹ to ogàn ṣinawe mẹ whèjai. Eyin mí jẹ whégbè, whégbè-zọ́n lẹ ko nọ to tepọn mí. Nuhahun sinsinyẹn wẹ ehe nọ yin na mí; ojlo mítọn wẹ nado nọ yí whenu zan nado plọnnu dopọ gando Jiwheyẹwhe go, ṣigba agbọ́ ko nọ pé mí taun.”

Nuhe hiẹ sọgan wà: Nọ diọalọ bosọ nọ kọngbedopọ. Sue dọmọ: “Yẹn po asu ṣie po basi dide nado nọ fọ́nzán nado nọ hia apadewhe Biblu tọn bo dọhodopọ do e ji whẹpo do yì azọ́nmẹ. E sọ nọ gọalọna mi to whégbè-zọ́n delẹ mẹ podọ enẹ nọ zọ́n bọ n’nọ mọ whenu nado yizan hẹ ẹ.” Ale tẹlẹ wẹ vivẹnudido ehe hẹnwa? Ed he yin asu Sue tọn dọmọ: “N’mọdọ hodidọ do gbigbọnu lẹ ji whẹwhẹ nọ gọalọna yẹn po Sue po nado didẹ nuhahun mítọn lẹ po awubibọ po, podọ mí nọ penugo nado de ayimajai mítọn lẹ pò.”

Gbọnvona hodidọ dopọ, nujọnu wẹ e sọ yin dọ mì ni nọ yí nukunwhiwhe kleun delẹ zan egbesọegbesọ nado nọ hodẹ̀ dopọ. Nawẹ enẹ sọgan gọalọ gbọn? Ryan he ko wlealọ sọn owhe 16 die dọmọ: “E ma dẹn din bọ yẹn po asi ṣie po tindo nuhahun whẹndo tọn sinsinyẹn de. Ṣigba, mí dín whenu nado nọ hodẹ̀ dopọ to ozán lẹpo mẹ, bo dọ ahunmẹdunamẹnu mítọn lẹ na Jiwheyẹwhe. N’mọdọ dẹ̀hiho dopọ gọalọna mí nado mọ pọngbọ na nuhahun mítọn lẹ bo vọ́ ayajẹ mọ to alọwle mítọn mẹ.”

NUHAHUN 2: Nugopipe voovo wẹ mí tindo.

Tony dọmọ: “E nọ vẹawuna mi nado hiawe kavi plọnnu.” Asi etọn Natalie dọmọ: “N’yiwanna wehihia, podọ n’sọ yiwanna nado nọ dọho gando nuhe n’plọn lẹ go. To whedelẹnu, n’nọ lẹndọ nukunnumọjẹnumẹ he n’tindo nọ dobuna Tony eyin mí to hodọ gando hosọ he sinai do Biblu ji lẹ go.”

Nuhe hiẹ sọgan wà: Yin godonọnamẹtọ, ṣigba ma yin agbàwhlẹntọ kavi homọdọdonugotọ blo. Nọ na tuli alọwlemẹ towe bosọ nọ pà ẹ na jẹhẹnu etọn lẹ. Tony dọmọ: “Zohunhun he asi ṣie do nọ dọhodo hosọ Biblu tọn lẹ ji nọ jlo na hugan pẹẹde to whedelẹnu, enẹ zọ́n bọ to ojlẹ de mẹ wayi, n’nọ whleawu nado dọho hẹ ẹ do Biblu ji. Etomọṣo, Natalie yin godonọnamẹtọ dagbe de. Todin, mí nọ dọhodopọ do gbigbọnu lẹ ji to gbesisọ mẹ, podọ n’wá mọdọ whẹwhinwhẹ́n depope ma tin nado nọ dibu. Awuvivinu wẹ e nọ yin na mi nado dọhodo hosọ enẹlẹ ji hẹ ẹ. Enẹ gọalọna mí nado voawu dogọ bo tindo jijọho to alọwle mítọn mẹ.”

Asu po asi po susu ko mọdọ alọwle yetọn pọnte dogọ to whenue yé de whenu dovo to sẹmẹsẹmẹ nado nọ hia Biblu dopọ bo dọhodo e ji. Ṣigba, ayinamẹ de die: Nọ yí nuagokun he mì mọ lẹ zan na dewe, e ma yin na alọwlemẹ towe. (Galatianu lẹ 6:4) Mì ma nọ dọhodo nuhahun whẹndo tọn mìtọn lẹ ji to nupinplọn mìtọn whenu blo, ṣigba to ojlẹ devo mẹ. Etẹwutu?

Lẹnnupọndo ehe ji: Eyin hiẹ to núdù hẹ whẹndo towe, be ojlẹ enẹ mẹ wẹ hiẹ na jẹ apà vivó de súnsún ji te ya? E na vẹawu. Mọwiwà na zọ́n bọ adọ̀ mẹhe pò lẹ tọn na sú. Jesu yí nupinplọn gando Jiwheyẹwhe go po ojlo etọn wiwà po jlẹdo núdùdù go. (Matiu 4:4; Johanu 4:34) Eyin a nọ to hodọdo awugbopo alọwlemẹ towe tọn lẹ ji to whedepopenu he mì to Biblu plọn, a sọgan hù ojlo etọn na gbigbọnu lẹ. Nugbo wẹ dọ mì dona dọhodopọ do nuhahun lẹ ji. Ṣigba, mì nọ de ojlẹ tangan de dovo na whẹho enẹlẹ.—Howhinwhẹn lẹ 10:19; 15:23.

Eyin mì do kavi wleawuna gbigbọnọ-yinyin taidi asu po asi po, mì na wá tindo jijọho po kọdetọn dagbe po dogọ. Na taun tọn, Ohó Jiwheyẹwhe tọn na mí jide dọ “nudepope he gbẹtọ to dido, ehe wẹ e na gbẹ̀n ga.”—Galatianu lẹ 6:7.

Frederick po Leanne po he yin nùdego to bẹjẹeji wá mọdọ nugbo wẹ nunọwhinnusẹ́n Biblu tọn enẹ. E ko yì owhe 45 he yé wlealọ, podọ yé yọnẹn dọ linsinsinyẹn nọ hẹn ale wá. Frederick dọmọ: “N’nọ gblewhẹdo asi ṣie dai na mí ma sọgan nọ dọhodopọ wutu. Ṣigba, dile ojlẹ to yìyì, n’wá mọnukunnujẹemẹ dọ yẹnlọsu dona dovivẹnu.” Leanne dọmọ: “Nuhe gọalọna mí taun to ninọmẹ sinsinyẹn lẹ mẹ wẹ owanyi he dopodopo mítọn tindo na Jehovah Jiwheyẹwhe. Sọn owhe susu die, mí nọ plọn [Biblu] bosọ nọ hodẹ̀ dopọ to gbesisọ mẹ. Dile n’mọ Frederick to vivẹnudo nado do jẹhẹnu Klistiani tọn lẹ hia, e bọawuna mi dogọ nado yiwanna ẹn.”