Mambu Yina Batata Fwete Sala Sambu na Kukuma Banduku ya Ngolo ya Bana na Bo ya Babakala

“PAPA, nani longaka nge mambu yonso yai ya nge ke zaba?” Keti mwana na nge ya bakala me yulaka nge dezia ngiufula yai? Na ntangu yina, mbala ya nkaka nge waka kiese sambu yandi sikisaka nge. Kansi nge ke waka diaka kiese ya mingi kana mwana na nge ke landa bandongisila yina nge ke pesa yandi mpi ke bakila yo mambote. *—Bingana 23:15, 24.

Keti mwana na nge ya bakala ke sikisaka nge kaka tii bubu yai ya yandi me yela? To yo ke monana nde yandi ke zitisaka nge diaka ve mutindu yandi vandaka kusala yo ntete? Inki nge lenda sala sambu na kulanda kuwakana mbote ti mwana na nge ya bakala ntangu yandi ke yela? Beto tubila ntete mwa bampasi yina batata mingi ke kutanaka ti yo.

Bampasi Tatu Yina Batata Mingi Ke Kutanaka ti Yo

1. BO KE VANDAKA VE TI NTANGU MINGI: Na bansi mingi, batata bantu ke salaka kisalu sambu na kusadisa mabuta yo yina mbala mingi bo ke vandaka ve na banzo kilumbu ya mvimba. Na bansi ya nkaka mpi, batata mingi ke lutisaka ntangu fioti mpamba ti bana na bo. Mu mbandu, bansosa ya bo me katuka kusala ntama ve na insi France ke monisa nde batata ya insi yai ke lutisaka kaka kiteso ya baminuta 12 na kilumbu sambu na kusolula ti bana na bo.

KUDIYULA NDE: Mono ke lutisaka bantangu ikwa ti mwana na mono ya bakala? Meka kusala diambu yai: Na mposo ya ke kwisa to na bamposo zole ya ke kwisa, sonika bantangu yina nge ke lutisa ti mwana na nge ya bakala. Nge lenda yituka na kumona nde nge ke lutisaka ve ntangu mingi ti mwana na nge ya bakala.

2. BO KE LANDAKA MBANDU YA MBI YA BIBUTI NA BO: Babakala ya nkaka ke tubaka nde batata na bo vandaka kulutisa ve ntangu mingi ti bo ntangu bo vandaka kuyela. Mu mbandu, Jean Marie na insi France, ke tuba nde: “Mono vandaka kusolula ve mingi ti tata na mono.” Yo me salaka nde yandi kuma nki mutindu? Yandi ke tuba nde: “Yo me nataka bampasi ya mono yindulaka ve. Mu mbandu, mono ke kukaka ve kusolula ti bana na mono mambu ya mfunu ya luzingu.” Bantu ya nkaka nkutu ke zabaka batata na bo mbote ata mpidina bo ke wakanaka mpenza ve mbote. Philippe ya kele ti bamvula 43 ke tuba nde: “Tata na mono vandaka kumonisila zola mono na mpasi, yo yina bubu yai yo ke vandilaka mono mpasi na kumonisa zola na mwana na mono ya bakala.”

KUDIYULA NDE: Keti mutindu tata na mono vandaka kusadila mono mambu ke pusa mono na kusadila mpi bana na mono mambu mutindu mosi? Keti mono ke landaka bikalulu ya mbote to ya mbi ya tata na mono? Inki mutindu?

3. BO KE VANDAKA VE TI KISIKA YA KUBAKA BANDONGISILA YA MBOTE: Na bansi ya nkaka, bantu ke yindulaka nde yo kele ve mfunu nde batata kudipesa mingi sambu na kusansa bana. Luca yina yelaka na insi mosi ya Westi ya Europe (Europe occidentale) ke tuba nde: “Na kisika yina mono yelaka, bantu vandaka kuyindula nde kusansa bana kele mukumba ya bankento.” Na bisika ya nkaka bantu ke yindulaka nde tata kele pana sambu na kupesa bana ndola imene. George yelaka na insi mosi ya Afrika. Yandi ke tuba nde: “Na kisika yina mono yelaka, batata vandaka kusala ve bansaka ti bana na bo sambu bo vandaka kubanga nde bana ta zitisa bo diaka ve. Yo yina tii bubu yai, yo ke vandilaka mono mpasi na kulutisa ntangu ti mwana na mono ya bakala.”

KUDIYULA NDE: Inki ke vandaka mukumba ya batata na kisika yina mono ke zingaka? Keti bantu ke yindulaka nde kusansa bana kele mukumba ya bankento? Keti batata ya kisika yina mono ke zingaka ke monisilaka bana na bo zola to ke yindulaka nde bo fwete sala yo ve ata fioti?

Kana nge kele tata mpi nge ke kukaka ve kusolula ti mwana na nge ya bakala, nki nge lenda sala? Meka kusadila bandongisila yai ya ke landa.

Banda Kusolula ti Mwana na Nge ya Bakala Ntangu Yandi Kele Ntete Leke

Banda na kileke, bana-babakala ke zolaka kuvanda bonso batata na bo. Yo yina ntangu mwana na nge ya bakala kele ntete leke, lutisaka ntangu ti yandi sambu yandi vanda kaka ti nzala yina ya kuvanda bonso nge. Inki mutindu nge lenda sala yo? Mpi nki nge lenda sala sambu na kuzwa ntangu ya kusolula ti mwana na nge?

Kana mpila kele, bingisa mwana na nge sambu yandi sadisa nge na bisalu ya nge ke salaka konso kilumbu. Mu mbandu, kana nge ke sala bisalu ya nzo, binga yandi sambu yandi sadisa nge. Kana nge ke komba to ke timuna dibulu, pesa yandi kikombo to pawu ya fioti sambu yandi sadisa nge. Ya kieleka, yandi ta vanda na kiese ya kusala ti nge mpi ya kulanda mbandu na nge. Mbala ya nkaka yo ta baka nge ntangu mingi sambu na kumanisa bisalu yina kansi yo ta kumisa kinduku na beno ngolo mpi nge ta longa mwana na nge ya bakala mutindu ya kusala kisalu mbote. Na ntangu ya ntama, Biblia songaka batata na kubingisa bana na bo sambu na kusala bisalu ya konso kilumbu mpi na kusadila bantangu yina sambu na kusolula ti bo mpi kulonga bo malongi ya Nzambi. (Kulonga 6:6-9) Ndongisila yai kele kaka mfunu mingi sambu na beto bubu yai.

Katula kusala kisalu ti mwana na nge ya bakala, bumbaka mpi ntangu sambu na kusala bansaka ti yandi. Kana nge ke sala yo, yo ta sadisa mwana na nge mingi. Bansosa ke monisa nde kana batata ke sala bansaka ti bana na bo, yo ta sadisa bana na kuvanda kikesa mpi yo ta sadisa bo na kuvanda ve ti nsoni ya kulonguka mambu ya mpa.

Nge fwete sala bansaka ti mwana na nge sambu na kikuma ya nkaka ya mfunu mingi. Michel Fize, muntu mosi ya mayele ya ke longukaka bikalulu ya bantu, ke tuba nde: “Mwana ke solulaka mbote ti tata na yandi kana bo ke sala bansaka bo zole.” Ntangu tata ke sala bansaka ti mwana na yandi ya bakala, yandi lenda monisa mwana na yandi nde yandi ke zolaka yandi na mambu yina yandi ke tuba mpi ke sala. Kana yandi ke sala mutindu yai, yandi ta longa mwana na yandi ya bakala mutindu ya kumonisa mpi zola. André, tata mosi na Allemagne, ke tuba nde: “Ntangu mwana na mono ya bakala vandaka ntete leke, mbala mingi beto vandaka kusala bansaka beto zole. Mono vandaka kuyamba yandi mpi yandi longukaka mpi mutindu ya kumonisila mono zola.”

Ntangu ya kulala kele mpi ntangu ya mbote sambu tata kukumisa ngolo kinduku na yandi ti mwana na yandi ya bakala. Vanda ti kikalulu ya kubudila yandi disolo mosi mpi widikila yandi ntangu yandi ke songa nge mambu ya mbote mpi ya mbi ya me kumina yandi na kilumbu. Kana nge ke sala yo, yo ta vanda ve mpasi sambu mwana na nge kulanda kusolula ti nge ntangu yandi ta yela.

Landa Kusala Mambu na Kimvuka ti Mwana na Nge

Bana ya nkaka ya babakala lenda tula ve dikebi ntangu batata na bo ke sosa kusolula ti bo. Kana mwana na nge ke zola ve kupesa mvutu na bangiufula ya nge ke yula yandi, kuyindula ve nde pana yandi ke zola diaka ve kusolula ti nge. Yandi lenda sepela kusolula ti nge kana nge soba mutindu ya kusolula ti yandi.

Bantangu ya nkaka Jacques, tata mosi na France, ke kukaka ve kusolula ti Jérôme mwana na yandi ya bakala. Ata mpidina, yandi ke pusaka yandi ve na ngolo na kusolula ti yandi kansi yandi ke sobaka kaka mutindu ya kusolula ti mwana na yandi. Mu mbandu bo ke bulaka balo bo zole. Jacques ke tuba nde: “Na nima ya kubula balo, beto ke vandaka na peluze sambu na kupema mwa fioti. Mbala mingi mwana na mono vandaka kusonga mono mambu na yandi na ntangu yina. Mono ke ndima nde mutindu beto vandaka kulutisa ntangu beto zole, yo me salaka nde kinduku na beto kukuma ngolo.”

Nki nge lenda sala kana mwana na nge ke zolaka ve kusala bansaka? André ke yibuka ti kiese bantangu yina yandi vandaka kulutisa ti mwana na yandi na kutalaka bambwetete. Yandi ke tuba nde: “Beto vandaka kutula bakiti ya kuvandila na nganda na mpimpa. Beto vandaka kudifika kuvertire, beto vandaka ti dikopa ya ti na maboko mpi beto vandaka kutala zulu. Beto vandaka kutubila Ngangi yina salaka bambwetete. Beto vandaka kutubila mpi mambu ya vandaka kupesa beto kiese to mpasi. Beto vandaka kutubila mambu yonso.”—Yezaya 40:25, 26.

Inki nge lenda sala kana nge mosi ke sepelaka ve kusala mambu yina bana na nge ke zolaka? Sala bikesa sambu na kusala mambu yina bana na nge ke zolaka. (Bafilipi 2:4) Ian, muntu mosi na Afrique du Sud, ke tuba nde: “Mwana na mono Vaughan ke sepelaka mpenza ve ti bansaka bonso mono. Yandi ke zolaka mambu ya me tala baavio mpi baordinatere (informatique). Yo yina mono salaka bikesa ya kukuma kusepela mpi ti yo. Mono vandaka kukwenda kufidisa yandi sambu yandi tala mutindu baavio ke pumbuka mpi beto vandaka kubula bansaka na ordinatere. Sambu beto vandaka kusala mambu yina beto zole, mwana na mono Vaughan kumaka kusonga mono mambu na yandi kukonda mpasi.”

Sikisaka Mwana na Nge Sambu na Mambu Yina Yandi Ke Salaka

Keti na nima ya kulonguka kima mosi ya mpa, mwana na nge ya fioti me songaka nge dezia nde “Papa, tala, tala shi”? Kana mwana yango me yela mwa fioti bubu yai, mbala ya nkaka yandi ke sosaka diaka ve pwelele kuzaba kana nge ke sepela ti mambu yina yandi ke sala. Ata mpidina yandi kele kaka na mfunu ya kuzaba nde nge ke sepelaka ti mambu yina yandi ke salaka sambu yandi kuma mbuta ya mbote.

Tala mambu yina Yehowa Nzambi yandi mosi tubaka sambu na mwana na yandi mosi. Ntangu Yezu zolaka kubanda kisalu na yandi awa na ntoto, Nzambi tubaka na ndinga ya ngolo nde yandi ke zolaka yandi. Nzambi tubaka nde: “Yai Mwana na mono, ya mono ke zolaka mingi, yina mono me ndima.” (Matayo 3:17; 5:48) Ya kieleka, nge fwete longa mwana na nge mpi kupesa yandi disipline. (Baefezo 6:4) Kansi nge fwete sosa mpi bantangu ya kusikisa mwana na nge sambu na mambu ya mbote yina yandi ke tuba to ke sala.

Yo ke vandaka mpasi sambu na batata ya nkaka na kusikisa bana na bo mpi na kumonisa nde bo ke zolaka bo. Mbala ya nkaka bibuti na bo mosi vandaka kutula dikebi ya mingi na bifu na bo kansi ve na mambu ya mbote ya bo vandaka kusala. Kana yo me kuminaka nge mpi, pana yo ta lomba nde nge sala ngolo sambu na kusikisaka mwana na nge ya bakala. Inki mutindu nge lenda sala yo? Luca yina beto tubilaka na zulu vandaka kusala bansaka mbala na mbala ti mwana na yandi ya bakala Manuel ya bamvula 15 ntangu bo vandaka kusala bisalu ya nzo. Yandi ke tuba nde: “Bantangu ya nkaka, mono vandaka kusonga Manuel na kuyantika kusala kisalu mosi buna mpi nde mono ta sadisa yandi kana yandi kele na mfunu na mono. Mbala mingi, yandi vandaka kumanisa kisalu yina yandi mosi. Yandi vandaka kuwa mbote kana yandi me sala kisalu mosi mbote mpi mono vandaka kusikisa yandi sambu na yo. Ata ntangu yandi vandaka kusala ve kisalu mosi mbote, mono vandaka kaka kusonga yandi nde mono ke sepela ti bikesa yina yandi me sala.”

Kana mwana na nge ke bakisa nde nge ke sepelaka mpi ti mambu yina yandi ke salaka, yo ta sadisa yandi na kulungisa balukanu yina yandi ke baka na luzingu. Ebuna nki nge ta sala kana mwana na nge ke wumela na kulungisa balukanu yango? To nki nge ta sala kana balukanu ya mwana na nge me baka kele ve yina nge vandaka kuzola? Kana mpidina, yo lenda lomba nde nge soba mambu yina nge vandaka kuvingila nde yandi sala. Jacques, ya beto me tubila na zulu, ke tuba nde: “Mono ke sadisaka mwana na mono na kubaka balukanu ya mambu yina yandi lenda kuka kusala. Kansi mono ke zikisaka mpi nde mambu yango kele mambu yina yandi mosi ke zola kusala, kansi ve yina mono mosi ke zola. Mono ke vilaka mpi ve nde yandi fwete sala yo na kiteso ya ngolo na yandi.” Kana nge ke bika nde mwana na nge kusala mambu ya mbote yina yandi ke zola kusala, kana nge ke sikisa yandi sambu na mambu ya mbote yina yandi ke sala mpi kana nge ke songa yandi na kulanda kusala yo ata ntangu yandi me sala bifu, nge ta sadisa yandi na kusala yo mbote.

Bantangu ya nkaka, kukonda kuwakana lenda basika na kati na nge ti mwana na nge ya bakala. Kansi kana nge ke sala yonso ya nge lenda sala, yo lenda sadisa mwana na nge ya bakala na kulanda kuzola nge mpi na kulanda kukangama ti nge sambu nge ke sadisaka yandi mingi.

[Noti na nsi ya lutiti]