Ghenda ahali omwatsi

Ghenda ahali ebirimo

Abathatha Bangabya Bathi Banywani b’Abaana Babu ab’Obulhume?

Abathatha Bangabya Bathi Banywani b’Abaana Babu ab’Obulhume?

Abathatha Bangabya Bathi Banywani b’Abaana Babu ab’Obulhume?

“THATHA, wukaminya wuthi bindu bingyi?’ Akalhwana kawu kane kathakubulikirirania omwa kibulyo ekiri ng’ekyo? Okwa buthuku obo, obundi muwayisyethera eribya thatha. Aliwe mughalha wawu oyo amahika okwa kindi kiika—akaghendera okw’ihabulha lyawu ly’amenge neryo akaghasirwa—ahathe erithika-thika, omuthima wawu iniakendi tsema kutsibu. aEmisyo 23:15, 24.

Aliwe ahabw’emyaka, mbwino erisikya eryo mughalha wawu akuwithire likinakamathire? Kutse obundi mbwino anemukulha, erisikya eryo akuwithire likasuba enyuma? Wanga sighalha wuthi iwune bughuma na mughalha wawu anemukulha? Erimbere, thulebaye ebighuma by’okwa bitsibu ebyo abathatha bakabana.

Ebitsibu Bisathu Ebya Buli Kiro

1. ERIBULHA ENDAMBI: Omwa bihugho bingyi, abathatha bakakolha kutsibu busana n’esyofamile syabu. Mughulhu mungyi, emibiiri yabu yikabayithaghisaya erilhua eka hakuhi ekiro kyosi. Omo yindi myanya, abathatha bakaghunza buthuku buke n’abaana babu. Ng’eky’erileberyako, erisekulya erya lino-lino e France mulyakanganirye ngoku abathatha ab’eyo, bakaghunza esyodakika nyike oku 12 bakatsomana abaana babu.

EKY’ERILENGEKANIAKO: Wukaghunza buthuku bungahi na mughalha wawu? Omo wiki kutse wiki ibiri esikakwamako, busana naki iwuthahandika endambi eyawukaghunza nayu obuli kiro? Ebya wanga handika ibyangana kukukubalya.

2. ERITHENDIBYA KY’ERILEBERYAKO EKYUWENE: Abandi balhume mubathabana obuthuku bw’eribya na bathatha wabu. “Isindibya na thatha waghe,” Jean-Marie, oyuwikere e France athya. Eki kyabirihamba kithi oku Jean-Marie? Akabugha athi, “Kyabiriletha ebitsibu ebyo ndabya ingalengekania. Ng’eky’erileberyako, kikanyikalira erithunga erikanirania eryuwene na baghalha baghe.” Omo bindi bihugho, abalhume bakaminya thatha wabu ya ndeke, aliwe obughuma obo thatha na mughalha bawithe bwabiritsandibwa. Philippe, ow’emyaka 43, akabugha athi: “Ikikakalira thatha waghe erinyikangania olhwanzo. Busana n’ekyo, nabiribya w’erihiraho akaghalha eryongera erikangania mughalha waghe y’olhwanzo.”

EKY’ERILENGEKANIAKO: Wukalengekanaya mbwino obughuma obwa wuwithe na thatha wawu bukanahamba okwa mibere wukathwaliramu mughalha wawu? Wune wathalhangira ngoku wabirikwama emibere mibuya kutse emibi eya thatha wawu? Wuthi?

3. ERITHENDI BANA ERIHABULHA ERITHOLERE: Esindi kalikya sikaghaya olhukwamirwa lhwa thatha olhw’erilembera abaana. Luca oyuwakulira Ebulyengera Lyuba bwe Yuropu, akabugha athi, “Eyo nakulira, abandu ibakalengekanaya bathi erilembera abaana ni lhukwamirwa lhw’omukali.” Omo sindi kalikya, abathatha bakahirawa mw’omuhwa w’erikalha oko baana babu bakabakunga aliwe ekyo sikiri wathikaya. Ng’eky’erileberyako, George akulira omwa Afrika. Akabugha athi: “Omo kalikya yethu, abathatha sibali satha n’abaana babu kundi bakasagha bathi ekyo kikendi kehya obuthoki bwa thatha. Neryo mughulhu wosi kyabirinyikalira erithabya na mughalha waghe.”

EKY’ERILENGEKANIAKO: Omo bulhambu bwenyu, abathatha batholere ibakolha lhukwamirwaki? Mbwino bakakangiriribawa erilhangira erilembera omwana nga ni mubiiri w’omukali? Mbwino abathatha bakanahirawa mw’omuhwa w’erikangania abaana babu b’obulhume b’olhwanzo n’eritsomana, kutse amalengekania ayo aghanirwe?

Wamabya iwuli thatha oyuwithe ekighuma kutse ebingyi by’okwa bitsibu ebi, wanga kolhaki erithoka? Thalengekania okwa menge ano.

Tsuka Omwana Wawu w’Obulhume Iniakine Mulere

Abaana b’obulhume bakabuthawa ibanawithe eriyisunza ly’erigherererya thatha wabu. Neryo mughalha wawu akine mulere, kamathaya eriyisunza eryo. Wanga kolha ekyo kya wuthi? Kandi ni mughulhu wahi wangabana endambi y’erisiba nayu?

Kyamathokekana, emibiiri yawu ya buli kiro kolhayo haghuma n’omwana wawu. Ng’eky’erileberyako, wamabya iwukakolha emibiiri y’eka, leka akuwathikaye. Iha omwana wawu w’obulhume y’olhubiryo olhuke kutse akatiyo akake. Ahathe erithika-thika, iniakendi tsema akakolha haghuma n’ow’akaghalha kandi ow’erighirako, thatha wiwe! Ikyangana kuthwalira ndambi nene erighunza omubiiri oyo; aliwe iwukendi kamathya obughuma bwenyu, kandi iwukendibya iwukamukangiriraya erikolha emibiiri. Kera, e Biblia muyahira omwa bathatha mw’omuhwa w’erikolha haghuma n’abaana babu emibiiri ya buli kiro n’erikolesya endambi eyo erikanirania nabu n’eribakangirirya. (Eryibuka Ebihano 6:6, 7) Erihabulha eryo likinakolha namunabwire.

Eryongera okw’ikolha na mughalha wawu, hiraho endambi y’erisatha nayu. Erisatha haghuma likakolha ndeke kwilhaba eribana akaghisa k’eriyitsemesya haghuma. Erisekulya likakanganaya ngoku abathatha bakabya bakasatha n’abaana babu abalere, bakabahira mw’omuhwa ow’eriminya bingyi kandi ibabya bathubaha.

Thatha erisatha n’omwana wiwe w’obulhume kikaghasa kutsibu. Oyukasekulhaya ya Michel Fize akabugha athi, “Erilhabira omw’isatha, omwana akakaniranaya ndeke na thatha.” Oko ndambi y’erisatha, thatha angana kangania omwana wiwe y’olhwanzo omo binywe n’omwa mikolere. Omw’ikolha ekyo, akakangiriraya mughalha wiwe ngoku nayu angakangania olhwanzo. Andre, thatha oyuwikere e Germany akabugha athi, “Mughalha waghe iniakine mulere, mughulhu mungyi ithukasatha haghuma. Iningamuwako, kandi nayu mwigha erinyikangania olhwanzo.”

Endambi y’erikesya ni bundi buthuku obo thatha angaghumiryamo olhwanzo olho awithire mughalha wiwe. Mughulhu wosi musomere olhughano, kandi muhulikirire akakangania eritsema liwe n’ebiryamulyambaya ekiro ekyo. Wamakolha ekyo, iwukendi leka ikyamwolhobera erilholha embere erikanirania nawu anemukulha.

Lholha Embere Erisondekania Ebikamutsemesaya

Abandi baana b’obulhume abalengwa bangana ghana erianza erikanirania n’abathatha wabu. Mughalha wawu amabya nga syanzire erisubirya ebibulyo byawu, isiwaghunzerera wuthi syanzire erikania nayu. Iniangananza erikania nawu wamahindulha emibere wukakaniranayamo nayu.

Jacques, thatha oyuwikere e France, okwa bundi buthuku kikamukalira erikanirania na mughalha wiwe ya Jérôme. Aliwe omwakanya k’erikaka mughalha wiwe erikania, mwahindulha emibere y’erikanirania nayu—iniakasatha nayu omupira. Jacques akabugha athi, “Ithukabya thwabirikolha ebisasayizi, ithukikalha ahisi okwa bithi neryo ithwahumulha kake. Oko ndambi eyo mughalha waghe iniakambwira ebiri oko muthima. Okwenene kuli kuthi ithwe eribya ithune haghuma, kandi ngalengekanaya, eribya iniane naghe okwa mighulhu eyikalire eyo, mukyaleka ithwabya n’obughuma obw’embaghane obukamathire.”

Kandi ibbwa mughalha wawu amabya isyanzire eby’erisatha omupira? André ak’ibuka esyosaha esyo abya akaghunza iyo na mughalha wiwe ibanasamalire esyongununu. André akabugha athi, “Ithukikalha oko bithumbi omwa mbeho omwa kiro. Neryo ithwayiswika esyongyimba esikendi thuhuhya, kandi ithune n’ebikopo by’ekyayi, neryo ithwasamalira ekyanya. Ithukakanaya oko Yuwahangika esyongununu. Ithwakania okwa bithuhambireko. Ithukakanaya hakuhi okwa buli kindu.”—Isaya 40:25, 26.

Kandi ibbwa wamabya isiwanzire erikolha ebighuma by’okwa bikatsemesaya mughalha wawu? Okw’ekyo, iwangana yithagha eriyithalya okwa bya wanzire. (Abanya Filipi 2:4) Ian oyuwikere e South Africa akabugha athi, “Inganzire kutsibu eby’amasatha kwilhaba mughalha waghe ya Vaughan. Iyo inianzire esyondegge n’esyokompyuta. Neryo naghe munathwamu eribya ingatsemera ebyo, eribya ingamuthwalha omo myanya eyikabyamo emisathu y’esyondegge kandi ithwalebya ekyuma ekikakolha esyondegge esyo okwa kompyuta. Ngalengekanaya indi busana n’eritsemera emibiiri eyo ya haghuma, Vaughan mwathoka eribya bwiranda akakania naghe.”

Leka Nayu Alhangire Ngoku Angana Thoka

“Thalebya, Thatha, thalebya!” Omwana wawu w’obulhume ane athakubwira athya iniamabirigha kindu kirebe? Lino amabya ini mulengwa, mbwino akinanza wumusime? Obundi eyihi. Aliwe ahathe erithika-thika, akaliyithagha erithoka erikulha eribya mundu w’amenge.

Thalhangira eky’erileberyako ekya Yehova ahiraho akakolongana n’abaghalha biwe. Yesu abere iniakisiya iniatsuka engebe y’embaghane okwa kihugho, embere sy’abandu Nyamuhanga mwakangania olhwanzo olho amuwithire, omw’ibugha athi: “Oyu ni Mughalha waghe mwanze, namamutsemera ndeke.” (Matayo 3:17; 5:48) Ni kwenene, wuwithe olhukwamirwa lhw’erikunga n’erikangirirya mughalha wawu. (Abanya Efeso 6:4) Aliwe wukanasondekanaya ehighisa hy’erikanganiryamu ku wukasima ebibuya ebyo akabugha n’erikolha?

Abandi balhume kikabakalira erikangania erisima n’olhwanzo. Banganabya imubakulira omw’eka eyo ababuthi babu babya bakahanda omunwe w’okwa bisobyo omwakanya k’ebibuya. Kyamabya ikwakiri kithya okw’iwe, ikikendi kuyithaghisya erihiraho akaghalha erileka omwana wawu nayu alhangire ngoku angana thoka. Wanga kolha ekyo kya wuthi? Luca, oyo thulyakanayako, mughulhu wosi akakolha na mughalha wiwe ow’emyaka 15 ya Manuel, bakakolha emibiiri y’eka. Luca akabugha athi: “Okwa bundi buthuku, ngabwira Manuel indi iyo atsuke omubiiri kandi ingamubwira indi iningendi muwathikya amanyiyithagha. Mughulhu mungyi, akathoka erikolhagho ahabwiwe. Akabya akathokagho akatsema kandi ikyaleka iniayowa iniangana thoka. Akabya akathoka, ngamusima. Amathendi kolha ndeke ngoku alhue anzire, kandi ngaleka iniaminya ngoku ngasima akaghalha kiwe.”

Nawu wanganaleka mughalha wawu inialhangira ngoku angana thoka omw’imuwathikya erihika okwa bilhubirirwa binene-binene omo ngebe yiwe. Kandi ibbwa omwana wawu amathendi anguhya erihika okwa bilhubirirwa biwe ngoku wulhue wanzire? Kandi ibbwa ebilhubirirwa biwe nomwakine indi si bibi, aliwe biri mbaghane okwa bya wulhue wukamusunzira? Okw’ekyo, iwangana yithagha erithasyalebya amalengekania wawu. Jacques, oyo thulyakanayako, akabugha athi: “Ngalengaho eriwathikya mughalha waghe eriyihiriraho ebilhubirirwa ebyo angahikako. Aliwe kandi ngalhangira indi ni biwe, butsira byaghe. Neryo ngayibukaya ngoku atholere iniaberererya ebilhubirirwa biwe okwa sipidi yiwe.” Wamahulikirira amalengekania wa mughalha wawu, wukasima akaghalha kiwe, kandi wukamuhira mw’omuhwa w’erisingura erilemererwa liwe, iwukendi muwathikya erihika okwa bilhubirirwa biwe.

Okwenene kuli kuthi, obughuma bwenyu bukendibya ibunawithe ebitsibu byabu. Aliwe endambi yikendi syahika, mughalha wawu inianza eribya inina munywani wawu. Kandi ibbwa, nindi oyuthanzire eribya munywani w’omundu oyukamuthokesaya?

[Omwatsi ahikwa]

a Nomwakine indi omwatsi ono akakanaya okwa bughuma bw’embaghane obuli ahakathi-kathi k’abathatha n’abaana babo ab’obulhume, emisingyi eyirimo yihambire n’okwa bughuma obuli ahakathi-kathi k’abathatha n’abaana babu ab’obukali.