Wulu kɔ nuhua edwɛkɛ ne azo

Wulu kɔ nuninyɛne ne azo

Kɛ Ɔkɛyɛ Na Selɛma Ava Bɛ Mra Mrenyia Agɔnwolɛ Kyengye Ɛ?

Kɛ Ɔkɛyɛ Na Selɛma Ava Bɛ Mra Mrenyia Agɔnwolɛ Kyengye Ɛ?

Kɛ Ɔkɛyɛ Na Selɛma Ava Bɛ Mra Mrenyia Agɔnwolɛ Kyengye Ɛ?

“PAPA, kɛ ɔyɛ mɔɔ ɛze ninyɛne dɔɔnwo zɔhane ɛ?” Ɛ ra nrenyia ɛbiza wɔ kpuya ɛhye bie ɛlɛ ɔ? Bie a ɛhye maanle ɛ ti anu yɛle wɔ fɛ kɛ ɛle selɛ la. Na saa ɛ ra nrenyia ne fa wɔ folɛdulɛ yɛ gyima na ɔnyia zolɛ nvasoɛ a, ɔmaa wɔ anyelielɛ yɛ kpole. *​—Mrɛlɛbulɛ 23:​15, 24.

Noko mekɛ ɛlɛkɔ la, asoo ɛbulɛ nee anyezɔlɛ zɔhane mɔɔ ɛ ra nrenyia ne lɛ la ɛlɛyɛ kpole anzɛɛ zolɛ ɛlɛte? Kɛ ɔkɛyɛ na ɛ nee ɛ ra nrenyia anyia agɔnwolɛvalɛ kpalɛ wɔ mekɛ mɔɔ ɔlɛnyi la ɛ? Maa yɛlimoa yɛzuzu ngyegyelɛ mɔɔ selɛma yia la anwo.

Ngyegyelɛ Nsa Mɔɔ Selɛma Yia La

1.BƐNLƐ MEKƐ: Wɔ maanle dɔɔnwo azo, selɛ ne a yɛ gyima fa ezukoa ba sua nu a. Gyima mɔɔ bɛyɛ la ati, fane dɔɔnwo ne ala bɛnle sua nu. Wɔ ɛleka bie mɔ, mekɛ ekyi bie ala a selɛma nyia maa bɛ mra a. Kɛ neazo la, neɛnleanu mɔɔ bɛyɛle ye wɔ France kenlensa ye la kile kɛ saa ɛkyehyɛ nu a, mekɛ mɔɔ selɛma nyia maa bɛ mra alehyenlɛ biala la ɛndwu mitini 12.

DWENLE ƐHYE ANWO: Mekɛ nyɛ a ɛnyia ye ɛmaa ɛ ra nrenyia ne a? Wɔ dapɛne ko anzɛɛ nwiɔ mɔɔ la ɛ nyunlu la anu, kɛlɛ mekɛ dodo mɔɔ ɛbanyia ɛ nee ɛ ra nrenyia ali adwelie la. Mɔɔ ɛbanwu ye la bazi ɛ nwo.

2.BƐANNYIA NEAZO KPALƐ: Selɛma bie mɔ nee bɛ papa mɔ andu kpalɛ. Jean-Marie mɔɔ ɔde France la ka kɛ “Ɛnee membikye me papa.” Kɛzi ɛhye ɛha Jean-Marie ɛ? Ɔka kɛ, “Yeyɛ ngyegyelɛ kpole yemaa me. Kɛ neazo la, ɔyɛ se ɔmaa me kɛ me nee mra mrenyia bali adwelie.” Bie mɔ ze bɛ papa mɔ kpalɛ, noko bɛ nee bɛ avinli ɛzɛkye. Philippe mɔɔ yeli ɛvolɛ 43 la ka kɛ: “Me papa anla ɛlɔlɛ ali angile me. Yemɔti, ɛnee ɔhyia gyima ɛsesebɛ na meahola meamaa me ra nrenyia ne anwu kɛ mekulo ye.”

DWENLE ƐHYE ANWO: Ɛnea a, agɔnwolɛvalɛ mɔɔ wɔ ɛ nee wɔ papa avinli la ɛha kɛzi ɛ nee ɛ ra nrenyia di la ɔ? Ɛnea a, ɛlɛdi wɔ papa neazo kpalɛ anzɛɛ ɛtane ne anzi ɔ? Kɛzi?

3.FOLƐDULƐ KPALƐ MƆƆ BƐNNYIA YE LA: Wɔ amaamuo bie mɔ anu, selɛma anwo ɛngyia dɔɔnwo wɔ ngakula ɛtetelɛ nu. Luca mɔɔ bɛtetele ye wɔ Western Europe maanle bie azo la hanle kɛ: “Wɔ ɛleka mɔɔ menyinli la, menli te nganeɛ kɛ ngakula ɛtetelɛ le mraalɛ gyima.” Wɔ ɛleka bie mɔ, bɛmaa selɛma anwosesebɛ kɛ, bɛmaa bɛ nye ɛyɛ se wɔ bɛ mra mrenyia anwo zo. Kɛ neazo la, George mɔɔ bɛtetele ye wɔ Africa maanle bie azo la ka kɛ: “Wɔ me amaamuo nu, bɛka kɛ ɔnle kɛ selɛ nee ɔ ra nrenyia di nwɔhoa, tɛ ye zɔ a, ɔnrɛbu ye papa. Yemɔti, ɔnla aze ɔmmaa me kɛ me nee me ra nrenyia ne babɔ nu ayɛ ninyɛne.”

DWENLE ƐHYE ANWO: Wɔ ɛleka mɔɔ ɛde la, gyima boni a selɛ di ye wɔ ngakula ɛtetelɛ nu a? Bɛbu ngakula ɛtetelɛ kɛ ɔle mraalɛ gyima ɔ? Bɛmaa selɛma adenle kɛ bɛla ɛlɔlɛ nee nganeɛdelɛ ali bɛhile bɛ mra mrenyia ɔ, anzɛɛ bɛnlie bɛndo nu?

Saa ɛle selɛ na ɛhye mɔ bie le wɔ ngyegyelɛ a, kɛ ɔkɛyɛ na wɔali zolɛ konim na wɔabikye ɛ ra nrenyia kpalɛ ɛ? Sɔ nzuzulɛ ɛhye mɔ nea.

Bɔ Ɔ Bo Wɔ Mekɛ Mɔɔ Ɛ Ra Ne Le Ekyi La

Ngakula mrenyia lɛ ɛhulolɛ kɛ bɛbazukoa bɛ papa, kɛ bɛbɔle bɛ la ɛne. Yemɔti maa ɛhulolɛ zɔhane ɛyɛ kpole wɔ mekɛ mɔɔ ɔle ekyi la. Kɛzi ɛbayɛ ɛhye ɛ? Na kɛ ɔkɛyɛ na wɔanyia mekɛ wɔamaa ye ɛ?

Saa ɔbayɛ boɛ a, ɛ nee ɛ ra ne ɛyɛ gyima mɔɔ ɛyɛ ye wɔ alehyenlɛ ne anu la. Kɛ neazo la, saa ɛlɛyɛ sua nu gyima a, maa ɔboa wɔ. Saa ɛlɛkpoa ewula a maa ye siane maa ɔkpoa bie anzɛɛ saa ɛlɛfu kuma a maa ye sofi. Ɛle awie mɔɔ ɛsonle bolɛ ɛmaa ye na ɔkulo kɛ ɔsukoa wɔ; yemɔti ɔ nye balie kɛ ɔ nee wɔ ɛlɛyɛ gyima la! Bie a ɔbamaa wɔahyɛ na wɔawie gyima ne; noko ɔbamaa wɔabikye ɛ ra ne na wɔaboa ye wɔamaa yeanyia gyima nwo adwenle kpalɛ. Baebolo ne hanle ye wɔ ɛvolɛ dɔɔnwo mɔɔ ɛze ɛhɔ la kɛ, selɛma nee bɛ mra ɛbɔ nu ɛyɛ ninyɛne wɔ alehyenlɛ ne anu, na bɛva mekɛ zɔhane bɛhilehile bɛ. (Ditilɔnomi 6:6-9) Folɛdulɛ zɔhane baboa yɛ ɛnɛ noko.

Ɛye gyima mɔɔ bɛbɔ nu bɛayɛ la ɛsie ahane a, ɛ nee ye ɛbɔ nu ɛli nwɔhoa. Ɛhye bamaa bɛ nye alie. Eza neɛnleanu kile kɛ, saa selɛma nee bɛ mra di nwɔhoa a, bɛboa bɛ bɛmaa bɛnyia akɛnrasesebɛ bɛsisi kpɔkɛ mɔɔ anwo hyia.

Eza saa selɛ nee ɔ ra nrenyia di nwɔhoa a, ɔboa wɔ adenle bieko azo. Abɔlɔba Michel Fize ka kɛ, “Saa bɛlɛdi nwɔhoa a, kakula ne kola nee ye papa di adwelie kpalɛ.” Wɔ mekɛ zɔhane, selɛ kola fa ye ɛdendɛlɛ nee ye nyɛleɛ kile kɛ ɔkulo ɔ ra ne. Ɔdua adenle zɔhane azo ɔkile ɔ ra nrenyia ne kɛzi bɛda ɛlɔlɛ ali la. André, selɛ bie mɔɔ ɔde Germany la ka kɛ, “Mɔɔ me ra nrenyia ne le ekyi la, ɛnee yɛbɔ nu yɛdi nwɔhoa. Menyɛle ye atuu na ɔdaye noko ɔzukoale.”

Nɔsolɛ nu mɔɔ bɛkala la noko le mekɛ kpalɛ mɔɔ selɛ bahola ava ahile kɛ ɔkulo ɔ ra a. Ta kenga debie kile ye na tie ye wɔ mekɛ mɔɔ ɔlɛka ye ngyegyelɛ nee mɔɔ ɔ nye liele nwo wɔ alehyenlɛ ne anu la. Saa ɛyɛ zɔ a, ɔnrɛyɛ se ɔnrɛmaa ye kɛ ɔ nee wɔ bali adwelie wɔ mekɛ mɔɔ ɔlɛnyi la.

Nwu Mɔɔ Ɔ Nye Die Nwo La

Ngakula mɔɔ ɛlɛnyi la bie mɔ anye ɛnlie nwo kɛ bɛ papa nee bɛ bali adwelie. Saa ɛ ra nrenyia da subane ɛhye bie ali a, mmanyia adwenle ɛkɛ ne ala kɛ ɔ nye ɛnlie adwelielilɛ nwo. Bie a saa ɛyɛ nzenzaleɛ wɔ kɛzi ɛ nee ye di adwelie la anu a, ɔ nye balie nwo.

Ɛnee ɔyɛ a, ɔyɛ se ɔmaa Jacques, selɛ bie mɔɔ ɔde France la kɛ ɔ nee ɔ ra nrenyia Jérôme bali adwelie. Noko yeantinlitinli ɔ ra ne anwo zo kɛ ɔdendɛ, emomu, ɔyɛle nzenzaleɛ mɔɔ fɛta la​—ɔ nee ye bɔle bɔlo. Jacques hanle kɛ, “Ɛnee saa yɛkpundikpundi yɛ agbɔkɛ nu yɛwie a, yɛtɛnla ndile ne azo kɛ yɛdie yɛ menle ekyi. Mekɛ zɔhane a me ra ne ta ka ye ahonle nu edwɛkɛ kile me a. Mekɛ zɔhane ne mɔɔ menyianle memaanle ye la maanle ɔ nye liele na yɛbikyele yɛ nwo kpalɛ.”

Na saa ɛ ra ɛngulo nwɔhoalilɛ noko ɛ? André kakye kɛ ɛnee ɔ nee ɔ ra nrenyia ne finde nɔsolɛ nu bɛnea nwɔlɔra. Ɔka kɛ: “Yɛfa mbia yɛtɛnla zo wɔ anwoma weɛlɛkɔkɔ ne anu nɔsolɛ nu. Yɛfa ɛdanlɛ yɛkyekye yɛ nwo na yɛno tii wuluwulu wɔ mekɛ mɔɔ yɛlɛnea anwomanyunlu la. Yɛbɔ Ahenle mɔɔ bɔle nwɔlɔra ne mɔ la anwo adawu. Yɛka ninyɛne mɔɔ fale yɛ ɛbɛlabɔlɛ nwo la anwo edwɛkɛ. Yɛbɔ debie biala anwo adawu.”​—Ayezaya 40:​25, 26.

Na saa ɛ nye ɛnlie ninyɛne mɔɔ ɛ ra nrenyia anye die nwo la anwo ɛ? Ɛnee yemɔ ɔwɔ kɛ ɛbɔ mɔdenle ɛyɛ ninyɛne mɔɔ ɛ nye ɛnlie nwo la. (Felepaema 2:4) Ian mɔɔ ɔde South Africa la ka kɛ, “Ɛnee me nye die bɔlobɔlɛ nwo tɛla me ra Vaughan. Ɛnee ɔ nye die alopile nee kɔmpita nwo. Yemɔti memaanle me nye liele ninyɛne zɔhane mɔ anwo, me nee ye kɔnea alopile mɔɔ ɛlɛtu na ɔyɛ ayɛfa mɔɔ bɛyɛ ye kɔmpita zo la bie yɛdi nwɔhoa. Kɛmɔ ɛnee me nee Vaughan bɔ nu yɛ ninyɛne la ati, ɛnee ɔkola ɔka ye ahonle nu edwɛkɛ ɔkile me.”

Maa Ɔnyia Anwodozo

“Papa, nea mɔɔ meyɛ la!” Ɛ ra nrenyia ekyi ɛhola ɛyɛ debie na yemɔti yeva anyelielɛ yeha edwɛkɛ ɛhye bie ɛlɛ ɔ? Kɛkala mɔɔ ɔlɛnyi la, asoo ɔ nye die kɛ ɔbara yeamaa wɔahanvo ye ɔ? Bie a kɛkala ɔnle zɔ. Noko saa ɔbanyi yeayɛ awie mɔɔ toto ye debie biala pɛpɛɛpɛ a, ɔhyia nganvolɛ nwo.

Nea neazo mɔɔ Gyihova yɛle wɔ mekɛ mɔɔ ɔ nee ɔ mra ne mɔ ko ɛlɛdi la. Mɔɔ Gyisɛse bɔ gyima ɛsesebɛ bie ɛyɛlɛ bo wɔ azɛlɛ ye azo la, Nyamenle lale kɛzi ɔte nganeɛ wɔ ɔ nwo la ali wɔ bagua nu. Ɔhanle kɛ: “Ɛhye a le me Ra mɔɔ mekulo ye, na melie ye medo nu a.” (Mateyu 3:​17; 5:​48) Ɔle zɔ, ɔle wɔ gyima kɛ ɛbadenrɛdenrɛ ɛ ra nrenyia ne na wɔahilehile ye. (Ɛfɛsɛsema 6:4) Noko asoo ɛkanvo ye wɔ ninyɛne mgbalɛ mɔɔ ɔyɛ la anwo?

Ɔyɛ se ɔmaa mrenyia bie mɔ kɛ bɛbaha kɛzi bɛte nganeɛ la na bɛahanvo awie mɔ. Bie a bɛnyinli wɔ abusua mɔɔ ɛnee bɛnganvo bɛ na nvonleɛ ala a bɛka nwolɛ edwɛkɛ la anu. Saa kɛ ɔde wɔ wɔ afoa nu la a, ɛnee ɔwɔ kɛ ɛbɔ mɔdenle kpalɛ na wɔaboa ɛ ra ne wɔamaa yeanyia anwodozo. Kɛzi ɛbayɛ ye ɛ? Luca mɔɔ yɛlimoa yɛha ɔ nwo edwɛkɛ la nee ɔ ra nrenyia Manuel mɔɔ ɛnyia ɛvolɛ 15 la bɔ nu yɛ sua nu gyima. Luca ka kɛ, “Ɔyɛ a, meka mekile Manuel kɛ ɔbɔ gyima bie abo na saa ɔhyia moalɛ a mebaraboa ye. Fane dɔɔnwo ne ala, ɔ ngomekye ɔyɛ gyima ne amuala. Ɛhye maa ɔ nye die na ye anwodozo yɛ kpole. Saa ɔyɛ deɛ a, mekanvo ye. Saa yeanyɛ ye kɛ mɔɔ ɔwɔ kɛ ɔyɛ ye bɔbɔ a, memaa ɔnwu kɛ me nye sɔ ye mɔdenlebɔlɛ ne.”

Saa ɛboa ɛ ra ne ɛmaa ɔdwu bodane mgbole nwo wɔ ɛbɛlabɔlɛ nu a, ɔbamaa ye anwodozo ayɛ kpole. Na saa ɛ ra nrenyia ne anwo ɛnyɛ ndɛ kɛ mɔɔ ɛkpondɛ ye la ɛ? Anzɛɛ saa ye bodane ne mɔ ɛnle ɛtane noko bɛle ngakyile bɛfi mɔɔ ɛkulo kɛ ɔyɛ la anwo ɛ? Saa ɔbaye zɔhane a, bie a ɔwɔ kɛ ɛyɛ nzenzaleɛ. Jacques mɔɔ yɛlimoa yɛha ɔ nwo edwɛkɛ la ka kɛ: “Mebɔ mɔdenle kɛ mebaboa me ra ne meamaa yeava bodane kpalɛ yeazie ɔ nye zo. Noko menea kɛ ɔdaye ye bodane ɔ, na tɛ me ɛdeɛ ɔ. Eza mekakye me nwo kɛ, ɔbadwu ye bodane ne mɔ anwo wɔ mekɛ mɔɔ ye anwosesebɛ bamaa ye adenle la.” Saa ɛtie ɛ ra ne nzuzulɛ, ɛkanvo ye wɔ ye mɔdenlebɔlɛ nwo na ɛmaa ye anwosesebɛ wɔ ɛleka mɔɔ ɔtɔ sinli la a, ɔbahola yeadwu ye bodane ne mɔ anwo.

Kɛ ɔde ye biala la, ɔyɛ a, ngyegyelɛ bara bɛ avinli. Noko awieleɛ bɔkɔɔ ne, ɛ ra ne bahulo kɛ ɔbikye wɔ dahuu. Ɔluakɛ, yɛ muala yɛ nye die nwo kɛ yɛbabikye awie mɔɔ ɔkulo kɛ ɔboa yɛ ɔmaa ɔwie yɛ boɛ la.

[Ɔbodwɛkɛ]

^ ɛden. 2 Edwɛkɛ ɛhye fale agɔnwolɛvalɛ titili mɔɔ wɔ selɛma nee bɛ mra mrenyia avinli la anwo, noko ngyinlazo ko ne ala bahola aboa selɛma nee bɛ mra mraalɛ.